Софија Алексеевна
| Софија Алексеевна | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 Портрет од 1680-те | |||||
| Регент на Русија | |||||
| Регентство | 8 јуни 1682 – 22 септември 1689 | ||||
| Монарси | Петар I и Иван V | ||||
| Роден(а) | 27 септември 1657 Москва, Русија | ||||
| Починал(а) | 14 јули 1704 (возр. 46) Новодевички манастир, Русија | ||||
| Почивалиште | |||||
| |||||
| Династија | Романови | ||||
| Татко | Алексеј I | ||||
| Мајка | Марија Милославскаја | ||||
| Вероисповед | Православно христијанство | ||||
Софија Алексеевна (руски: Софья Алексеевна; родена на 27 септември 1657 година, починала на 14 јули 1704 година, во Москва) била ќерка на рускиот цар Алексеј Први, регентот на Руската Империја позната по својата одлучност, таа никогаш не се двоумела да употреби насилни мерки за спроведување на нејзината политика.
Животопис
[уреди | уреди извор]Родена е во првиот брак на цар Алексеј и Марија Милославскаја. Таа била образована од Симеон Полотски.[1] По смртта на нејзиниот брат Фјодор III, таа одеднаш се вклучила во политичките води, обидувајќи се да го спречи нејзиниот помлад брат Петар да го престигне нејзиниот постар брат Иван на престолот. Софија се појавила на политичката сцена за време на тие борби во рамките на династијата Романови. Софија можеби постапила во интерес на нејзиниот брат Фјодор, но многу историчари тврдат дека тој владеел под протекторатот на неговата сестра Софија. Особено ова се тврди затоа што постојат индикации дека Фјодор бил слаб по природа поради лошото здравје.[2]
Борба за моќ и регентност
[уреди | уреди извор]
Бидејќи Алексеј имал две жени, па двете сакале да бидат наследници на престолот. Марија Милославскаја, мајката на Софија, го иницирала востанието во Москва во 1682 година, со цел да се постави на власт. Таа го промовирала својот брат Јован како легитимен наследник на престолот, обидувајќи се да ги убеди патријархот да ја сменат неодамнешната одлука за крунисување на кралот Петар. Таа инсистирала на тоа дека изборот на Петар е спротивен на законот на монархијата, прескокнувајќи го Иван, кој била следниот во редот, и предложила Петар да биде на престолот заедно со Иван. По негативниот одговор, таа побарала помош од Стрелците, кои насилно се спротивставиле на изборот на Петар за владетел. Бунтот на Стрелците довел до воспоставување на нова влада, со Иван како постар и Петар како помлад император. Софија Алексејевна била прогласена за совладетелка со титула регент, бидејќи нејзините браќа биле малолетни.[3] Во тие години, таа, наводно, била во врска со принцот Голицин кој го поставила за шеф за надворешните работи на местото на убиениот Долгоруков.[2] Стрелците ја добиле титулата судска пешадија за по 10 дукати. А Петар, иако формално владетел, живеел со неговата мајка Наталија со многу скромни донации од Софија. Толку скромни што Наталија морала да побара помош од свештенството.
Веднаш по доаѓањето на власт, Софија била во неволја затоа што Стрелците сакале да имаат повеќе учество во власта. Сепак, Софија вешто ги потиснала, дури и погубила и некои од нив. За време на нејзините седум години како регент, таа го ослабнала законот за притворање на селани, и поради тоа била нападната од страна на благородниците. Таа се обидела да ја унапреди армијата. Во областа на надворешната политика, најважен е мировниот договор со Полска во 1686 година, како и кримскиот поход против Турција. Иако Цариградскиот патријарх се обесхрабрил од тој поход, затоа што се плашел дека Султанот ќе му се одмазди на православното население во Турција. Првиот поход на Голицин доживеал целосен пораз. Голицин бил принуден да се подготви и за друг поход. Поучен од своето искуството, тој одлучил да го преземе походот на пролет, кога степите се богати со вода и трева. Наместо да се бори, тој влегол во преговори со кримскиот хан и се вратил, бидејќи 20.000 од неговите 100.000 луѓе биле убиени, а 15.000 заробени.[2] Од друга страна, Голицин потпишал договор со Кина со кој се одредувала границата кај реката Амур. Голицин бил неоспорно пообразован од Петар, но тој немал силна волја како Петар, кој пишувал тешко и правел многу правописни грешки, но тој размислувал практично и вешто се справувал со сите средства за целите на реформите. За тоа време, Софија сонувала да се омажи за Голицин, со цел да си ја обезбеди кралската титула.
Пад од моќ и смрт
[уреди | уреди извор]
Како што растел Петар, неговата моќ растела. Веќе на 16-годишна возраст, тој побарал од Голтицин да му ги соопштува сите работи, а семејството на втората сопруга на Алексеј, Наришкин, се подготвувала за долгоочекуваното доаѓање на власт. Софија била немоќна да ја спречи оваа промена и постепено да ја преземе контролата. Кримскиот поход против Турција, во која Голицин испратил околу 100.000 луѓе,[2] дополнително ја загрозил својата позиција заради немирите во Москва. Тензиите меѓу двете фракции растеле сè додека Петар не наполнил 17 години, кога Наталија Наришкина побарала замена на Софија. Таа се обидела да стори нешто против тоа преку патријархот, но Петар бил одлучен. Таа била уапсена и испратена во манастирот Новодевичи. Десет години подоцна, за време на отсуството на Петар од земјата, таа се обидела повторно да дојде на власт со помош на Стрелците. Но, овој бунт бил задушен од невидена бруталност, кога труповите на бунтовниците биле ставани под прозорците на Софија. После тоа, таа била ставена во уште построг притвор, дозволувајќи ѝ само една посета на ден. Починала во тој манастир шест години подоцна на 14 јули 1704 година.
Наводи
[уреди | уреди извор]- ↑ Hughes, Lindse (Oct., 1985). „Sofiya Alekseyevna and the Moscow Rebellion of 1682“. The Slavonic and East European Review. 63: 518–539. JSTOR 4209169. Проверете ги датумските вредности во:
|date=(help) - ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Миљуков, Павел (1939). Историја Русије. Београд: Народна култура.CS1-одржување: ref=harv (link)
- ↑ Anisimov & Alexander 2015.
Литература
[уреди | уреди извор]- Јелачић, Алексеј (1929). Историја Русије. Београд: Српска књижевна задруга.CS1-одржување: ref=harv (link)
- Anisimov, Evgenii V.; Alexander, J.T. (2015). The Reforms of Peter the Great: Progress Through Violence in Russia (англиски). Routledge. ISBN 978-1-317-45488-5.CS1-одржување: ref=harv (link)
- Елена, Арсеньева (2013). Сестра брату своему (Софья Алексеевна, Россия) (руски).CS1-одржување: ref=harv (link)
Надворешни врски
[уреди | уреди извор] |
„Софија Алексеевна“ на Ризницата ? |