[go: nahoru, domu]

Pergi ke kandungan

Menyunting Madu

Kandungan yang melanggar hak cipta akan dipadamkan. Kandungan ensiklopedia mesti dapat disahkan. Kerja dikemukakan kepada Wikipedia boleh disunting, digunakan, dan diulang guna—oleh sesiapa sahaja—tertakluk kepada terma-terma dan syarat-syarat tertentu.

Suntingan ini boleh dibatalkan. Sila semak perbandingan di bawah untuk mengesahkan bahawa ini yang anda mahu lakukan. Kemudian, terbit perubahan di bawah untuk menyelesaikan membatal suntingan.

Semakan semasa Teks anda
Baris 1: Baris 1:
{{kegunaanlain}}
{{kegunaanlain}}
[[Fail:runny hunny.jpg|thumb|Sebalang madu dengan alat kayu penitisnya.]]
[[Fail:runny hunny.jpg|thumb|Sebalang madu dengan alat kayu penitisnya.]]
'''Madu''' ialah sejenis manisan dihasilkan oleh lebah menggunakan [[nektar]] [[bunga]]. Kepelbagaian madu terhasil daripada [[lebah madu]] (genus Apis) ialah yang paling selalu menjadi rujukan dan jenis madu yang dipungut oleh penternak madu serta kegunaan oleh manusia. Madu yang dihasilkan oleh lebah dan [[serangga]] lain mempunyai sifat berlainan.
'''Madu''' ({{Jawi|مادو}}; pinjaman {{Lang-sa|मधु}} ''madhu''<ref>{{Cite web|url=https://spokensanskrit.org/index.php?tran_input=madhu&direct=se&script=hk&link=yes&mode=3|title=madhu|last=|first=|date=|website=Sanskrit Dictionary for Spoken Sanskrit|url-status=live|archive-url=|archive-date=|access-date=8 April 2020}}</ref>) ialah sejenis manisan semula jadi dihasilkan oleh [[lebah]] [[lebah madu|jenis tertentu]]<ref name="Crane1990">{{cite journal | author= Crane E| title = Honey from honeybees and other insects | journal = Ethology Ecology & Evolution | volume = 3 | issue = sup1 | pages = 100–105 | year = 1990 | doi = 10.1080/03949370.1991.10721919| author-link = Eva Crane }}</ref><ref name= Grüter>{{Cite book|publisher = Springer New York|date = 2020|isbn = 978-3-030-60089-1|first = Christoph|last = Grüter|doi = 10.1007/978-3-030-60090-7|title = Stingless Bees: Their Behaviour, Ecology and Evolution|series = Fascinating Life Sciences|s2cid = 227250633|url = https://link.springer.com/book/10.1007%2F978-3-030-60090-7#toc|url-access = limited}}</ref> (genus ''Apis'') hasil pengambilan [[nektar]] [[bunga]] ketika spesies-spesies lebah ini menjalankan [[pendebungaan]].


Lebah madu menukarkan nektar kepada madu melalui proses [[regurgitasi]], dan menyimpan ia sebagai sumber makanan utama dalam lilin sel kom dalam haif mereka. Amalan ternakan lebah menggalakkan penghasilan lebihan madu di haif agar lebihan madu tersebut boleh dituai dari koloni.
Kepelbagaian madu terhasil sering menjadi rujukan dan jenis madu yang dipungut oleh penternak madu serta kegunaan oleh manusia. Madu yang terhasil boleh dibezakan bukan sahaja daripada jenis [[serangga]] yang menghasilkannya malah juga sumber nektar yang dipungut. Pelbagai jenis dan gred madu berada di pasaran. Madu juga digunakan dalam berbagai jenis perubatan tradisional bagi merawat penyakit. Madu Bunga Habbatus Sauda merupakan antara madu yang memiliki rasa yang sangat sedap dan unik.


Madu mendapat rasa manis daripada [[fruktos]] [[monosakarida]] dan [[glukos]]. Ia mempunyai rasa manis hampir sama dengan [[gula|gula kasar]].<ref name="NHB carbs">National Honey Board. [http://www.honey.com/images/downloads/carb.pdf "Carbohydrates and the Sweetness of Honey"]. Capaian 15 Julai 2012.</ref><ref name="Oregon State University">Oregon State University. [http://food.oregonstate.edu/learn/faq/faq_sugar53.html "What is the relative sweetness of different sugars and sugar substitutes?"]. Capaian 15 Julai 2012.</ref> Ia mempunyai sifat kimia yang menarik sesuai untuk pembuatan roti, dan satu rasa tersendiri yang membuatkan sesetengah orang menyukainya berbanding gula dan pemanis yang lain.<ref name="Oregon State University"/> Kebanyakan mikroorganisma tidak hidup dan membesar dalam madu kerana kurangnya aktiviti air iaitu 0.6 dalamnya.<ref>Lansing Prescott, John P. Harley, Donald A. Klein (1999). Microbiology. Boston: WCB/McGraw-Hill. ISBN 0-697-35439-3.</ref> Namun, madu kadang-kala terkandung endospora dorman bakteria ''Clostridium botulinum'', iaitu berbahaya kepada bayi, kerana endospora itu boleh menukarkan bakteria penghasil racun dalam perut bayi tersebut, seterusnya menyebabkan sakit dan mungkin membawa kepada kematian.<ref>Shapiro, Roger L.; Hatheway,, Charles; Swerdflow,, David L. (1998). "Botulism in the United States: A Clinical and Epidemiologic Review". Annals of Internal Medicine 129 (3): 221–8. DOI:10.1059/0003-4819-129-3-199808010-00011. PMID 9696731.</ref>
Kajian [[debunga]] dan [[spora]] dalam madu mentah ([[melissopalinologi]]) dapat menentukan jenis sumber flora (bunga) madu tersebut dipungut.<ref>Vaughn M. Bryant, Jr. (2001). "Pollen Contents of Honey". CAP Newsletter 24 (1): 10–24.</ref> Oleh kerana lebah membawa cas elektrostatik, dan boleh menarik zarah-zarah, teknik melissopalinologi yang sama boleh digunakan untuk bidang kajian alam sekitar mengenai zarah radioaktif, debu atau pencemaran partikel bebas.<ref>Mercuri AM, Porrini C. (1991). "Melissopalynological analysis applied to air pollution studies in urban areas of Modena and Reggio Emilia (Italy)". Aerobiologia 7 (1): 38–48. DOI:10.1007/BF02450016.</ref><ref>Tonelli D, Gattavecchia E, Ghini S, Porrini C, Celli G, Mercuri AM. (1990). "Honey bees and their products as indicators of environmental radioactive pollution". Journal of Radioanalytical and Nuclear Chemistry 141 (2): 427–436. DOI:10.1007/BF02035809.</ref>


Penggunaan madu dalam sejarah manusia sudah berlaku sejak dahulu kala lagi. Ia digunakan dalam pelbagai jenis makanan dan minuman sebagai pemanis dan (bahan) perisa. Ia juga tersebut dalam kitab [[al-Quran]]<ref>al-Quran (16:69)</ref>, kitab suci agama [[Islam]], dan sebagai simbol kepada sesetengah masyarakat.
== Penghasilan ==
[[Fail:Bee on -calyx 935.jpg|thumb|Seekor lebah madu]]
Lebah madu menukarkan nektarR kepada madu melalui proses [[regurgitasi]], dan menyimpan ia sebagai sumber makanan<ref name="NHB Bee facts">National Honey Board. [http://www.honey.com/nhb/about-honey/honey-and-bees/ "Honey and Bees."] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100723234611/http://www.honey.com/nhb/about-honey/honey-and-bees/ |date=2010-07-23 }} Last accessed 10 January 2010.</ref> utama dalam indung-indung [[Lilin lebah|berlilin]] [[Sarang lebah|sarang]] mereka lazimnya ketika sumber makanan mengurang atau pada cuaca melampau misalnya pada musim dingin. Secara umum ada tiga jenis lebah dalam satu sarang:


Rasa madu berbeza berdasarkan sumber nektar yang dipungut. Pelbagai jenis dan gred madu berada di pasaran. Madu juga digunakan dalam berbagai jenis perubatan tradisional bagi merawat penyakit. Kajian debunga dan spora dalam madu mentah ([[melissopalinologi]]) dapat menentukan jenis sumber flora (bunga) madu tersebut dipungut.<ref>Vaughn M. Bryant, Jr. (2001). "Pollen Contents of Honey". CAP Newsletter 24 (1): 10–24.</ref> Oleh kerana lebah membawa cas elektrostatik, dan boleh menarik zarah-zarah, teknik melissopalinologi yang sama boleh digunakan untuk bidang kajian alam sekitar mengenai zarah radioaktif, debu atau pencemaran partikel bebas.<ref>Mercuri AM, Porrini C. (1991). "Melissopalynological analysis applied to air pollution studies in urban areas of Modena and Reggio Emilia (Italy)". Aerobiologia 7 (1): 38–48. DOI:10.1007/BF02450016.</ref><ref>Tonelli D, Gattavecchia E, Ghini S, Porrini C, Celli G, Mercuri AM. (1990). "Honey bees and their products as indicators of environmental radioactive pollution". Journal of Radioanalytical and Nuclear Chemistry 141 (2): 427–436. DOI:10.1007/BF02035809.</ref>
* Seekor ratu
* Beberapa lebah jantan - sebagai pasangan [[mengawan]] dengan lebah yang dipilih sebagai calon "ratu" baru
* Ribuan lebah betina pekerja.<ref name=":1">Val Whitmyre. [http://groups.ucanr.org/mgnapa/Articles/Honeybees.htm "The Plight of the Honeybees."] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070304202354/http://groups.ucanr.org/mgnapa/Articles/Honeybees.htm |date=2007-03-04 }} University of California. Retrieved 14 April 2007.</ref> - beribuan lebah tetasan telur lebah ratu yang dikhususkan mengurus [[larva]], mengumpulkan [[nektar]] yang akan dibuat menjadi madu, serta mencari [[nektar]].


==Khasiat==
Amalan ternakan lebah menggalakkan penghasilan lebihan madu di sarang atau rumah tersendiri agar lebihan madu tersebut boleh dituai dari koloni.
Kajian mendapati madu mampu menjadi agen yang mampu membunuh bakteria.<ref>Ainul Hafiza A.H., Yusof N., and Maimon A., (2005) [http://myais.fsktm.um.edu.my/2921/ Potential of Malaysian Local Honey as an Antibacterial Agent (Potensi Madu Tempatan Malaysia sebagai Agen AntiBakteria)]. Sains Malaysiana , 34 (1). pp. 17-20. ISSN 01266039</ref> Ini kerana ketika lebah menyimpan madu dalam perut, akan terhasil satu protein digelar defensin-1 yang bertindak membunuh bakteria.<ref>Kwakman PH, te Velde AA, de Boer L, Speijer D, Vandenbroucke-Grauls CM, Zaat SA. (2010) [http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20228250 How honey kills bacteria]. FASEB J. 24(7):2576-82.</ref> Ia mampu merencat pertumbuhan bakteria dan ini membolehkan madu dijadikan sebagai agen perawat luka menggantikan bahan kimia seperti [[iodin]].<ref>Nuriza bt. Tumin, and Arsyiah N. bt. Halim A., and Shahjahan, M., and Noor Izani N.J., and Sattar,Munavvar A., and Abdul Hye Khan, and Mohsin S.S.J., (2005) [http://myais.fsktm.um.edu.my/6917/ Antibacterial Activity Of Local Malaysian Honey]. Malaysian Journal of Pharmaceutical Sciences, 3 (2). pp. 1-10. ISSN 16575-7319</ref> Kajian pembalutan madu (honey dressing) ke atas luka pesakit diabetes juga mendapati tiada perbezaan signifikan dengan cara pembalutan biasa menggunakan iodin.<ref>Shukrimi A., and Sulaiman A.R., and Halim A.Y., and Azril A., (2008) [http://myais.fsktm.um.edu.my/4254/ A Comparative Study between Honey and Povidone Iodine as Dressing Solution for Wagner Type II Diabetic Foot Ulcers]. Medical Journal of Malaysia, 63 (1). pp. 44-46. ISSN 0300-5283</ref> Ini menunjukkan pembalutan madu sesuai untuk dijadikan alternatif selain menggunakan cara dresing konvesional. Madu juga dapat memulihkan luka dengan cepat.<ref>Fathihah B., and Mahmood A.A., and Sidik K., and Salmah I/, (2005) [http://myais.fsktm.um.edu.my/4254/ The Antiulcer and Cytoprotective Effects of Ageratum Conyzoides - Honey Combination in Rats]. Journal of the University of Malaya Medical Centre (JUMMEC), 8 (1). pp. 28-32. ISSN 1823-7339</ref><ref>Nur Jannah M.H., and Mahmood A.A., and Sidik K., and Salmah I., (2006) [http://myais.fsktm.um.edu.my/6371/ Cytoprotective effects of honey in combination with aqueous and ethanol extracts from chromolaena odorata L.(Eupatorium Odoratum L.) in rats]. Journal of the University of Malaya Medical Centre (JUMMEC), 9 (1). pp. 7-13. ISSN 1823-7339</ref><ref>Tan , M.K.; Hasan Adli , D.S.; Tumiran , M.A.; Abdulla , M.A.; Yusoff , K.M. (2012) [http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22536292 The efficacy of Gelam Honey dressing towards excisional wound healing]. Evidence-based Complementary and Alternative Medicine. Division of Biohealth Science, Institute of Biological Sciences, Faculty of Science, University of Malaya.</ref>


==Kualiti madu==
Lebah secara umum (genus ''Apis'') memiliki kurang lebih 20,000 spesies, namun hanya beberapa spesies lebah antara lain ''[[Apis mellifera|A. mellifera]]'', ''[[Apis andreniformis|A. andreniformis]]'', ''[[Apis cerana|A. cerana]]'', ''[[Apis dorsata|A. dorsata]]'' dan beberapa spesies lainnya yang diketahui dapat menghasilkan madu. [[Apis dorsata|''A. dorsata'']] yang bertaburan di [[Asia]] (termasuk kawasan [[subtropika]] dan [[tropika]] seperti [[Indonesia]], [[Filipina]], [[India]], [[Nepal]]<ref name="internet2">[http://www.maduhutan.com/informasi/lebah-hutan www. madu hutan.com/informasi/lebah hutan](dilihat tanggal 3 Mei 2011)</ref>) diketahui paling bagus memproduksi madu;<ref name="internet2" /> lebah ini hanya membuat sarang satu lapis yang menggantung di dahan pohon, lelangit atau siling binaan terbuka, atau di [[tebing]] [[jurang]]<ref name="internet2" />, namun spesies ini belum bisa dibudidayakan atau dijinakkan untuk dibiakkan dalam kandang tertutup.<ref name="internet2" /> Dengan [[sarang]] berukuran 2 x 2 m lebah ini bisa menghasilkan 20 [[kg]] madu untuk setiap sarang.<ref name="internet2" />
[[imej:Ujikaji ringkas pengenalpastian madu asli.jpg|thumb|250px|Satu ujikaji ringkas pemalsuan mutu madu menggunakan air sejuk. A) Madu asli melimpah dan mendap di dasar B) dan C) Madu bercampur dengan sirap: apabila madu homogenus bercampur dengan 70% sirap gula (sukros) tidak melimpah terus ke dasar dan membentuk putaran dan kekeruhan hampir secara terus, hanya selepas menuangkan dalam kuantiti yang banyak atau berlaku ketika mengacau air. Madu sirap tersebut mendap tidak sekata di dasar. D) 70% sirap gula sahaja; Kekeruhan lebih jelas dan tiada mendapan sekata apabila ia mencapai ke dasar.]]

== Komposisi ==
Madu mendapat rasa manis daripada [[fruktosa]] [[monosakarida]] dan [[glukosa]]. Ia mempunyai rasa manis hampir sama dengan [[gula|gula kasar]].<ref name="NHB carbs">National Honey Board. [http://www.honey.com/images/downloads/carb.pdf "Carbohydrates and the Sweetness of Honey"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110701123525/http://www.honey.com/images/downloads/carb.pdf |date=2011-07-01 }}. Capaian 15 Julai 2012.</ref><ref name="Oregon State University">Oregon State University. [http://food.oregonstate.edu/learn/faq/faq_sugar53.html "What is the relative sweetness of different sugars and sugar substitutes?"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121101092211/http://food.oregonstate.edu/learn/faq/faq_sugar53.html |date=2012-11-01 }}. Capaian 15 Julai 2012.</ref> Ia mempunyai sifat kimia yang menarik sesuai untuk pembuatan roti, dan satu rasa tersendiri yang membuatkan sesetengah orang menyukainya berbanding gula dan pemanis yang lain.<ref name="Oregon State University" /> Kebanyakan mikroorganisma tidak hidup dan membesar dalam madu kerana kurangnya aktiviti air iaitu 0.6 dalamnya.<ref>Lansing Prescott, John P. Harley, Donald A. Klein (1999). Microbiology. Boston: WCB/McGraw-Hill. ISBN 0-697-35439-3.</ref> Namun, madu kadang-kala terkandung endospora dorman bakteria ''Clostridium botulinum'', iaitu berbahaya kepada bayi, kerana endospora itu boleh menukarkan bakteria penghasil racun dalam perut bayi tersebut, seterusnya menyebabkan sakit dan mungkin membawa kepada kematian.<ref>Shapiro, Roger L.; Hatheway,, Charles; Swerdflow,, David L. (1998). "Botulism in the United States: A Clinical and Epidemiologic Review". Annals of Internal Medicine 129 (3): 221–8. DOI:10.1059/0003-4819-129-3-199808010-00011. PMID 9696731.</ref>

Penggunaan madu dalam sejarah manusia sudah berlaku sejak dahulu kala lagi. Ia digunakan dalam pelbagai jenis makanan dan minuman sebagai pemanis dan (bahan) perisa. Ia juga tersebut dalam kitab [[al-Quran]]<ref name=":0">al-Quran (16:69)</ref>, kitab suci agama [[Islam]], dan sebagai simbol kepada sesetengah masyarakat.

<ref>Tonelli D, Gattavecchia E, Ghini S, Porrini C, Celli G, Mercuri AM. (1990). "Honey bees and their products as indicators of environmental radioactive pollution". Journal of Radioanalytical and Nuclear Chemistry 141 (2): 427–436. DOI:10.1007/BF02035809.</ref>


== Kawalan mutu ==
=== Piawaian antarabangsa ===
Dari banyaknya produk-produk primer maupun sekunder dari madu, sehingga diperlukannya standar nasional maupun internasional untuk menjamin mutu madu yang digunakan. Sudah terdapat standar Internasional madu yang dikeluarkan oleh ''Codex Alimentarius Standard''. Beberapa parameter mutu dari madu antara lain adalah [[kadar air]], [[Kontaminasi|kontaminan]], [[kadar gula]], [[kadar senyawa tak larut air]], [[kadar abu]], [[PH|tingkat keasaman (pH)]], aktivitas diastase, kadar [[Hidroksimetilfurfural|hidroksimetilfurfural (HMF)]], dan [[konduktivitas listrik]].<ref name=":02">Saranraj, P., Sivasakthi, S., & Feliciano, G. (2016). Pharmacology of Honey: A Review. Advances In Biological Research, 10(4), 271-289. doi: 10.5829/idosi.abr.2016.10.4.104104</ref>

Kualitas madu yang baik adalah madu yang tidak terdapat kandungan air tinggi. Beberapa kontaminan yang pada madu antara lain logam berat, dan residu pestisida harus kurang dari batas maksimal yang diperbolehkan. Selain itu kadar HMF tidak boleh lebih dari 40 mg/kg yang menandakan bahwa bila madu sudah disimpan lama atau disimpan kurang baik, kadar HMF nya akan meningkat. Secara umum, madu yang baik adalah madu yang kadar airnya kurang dari 21%, memiliki tahap tindak balas diastase diatas 3 dan kandungan HMF dibawah 40 mg/kg.<ref>Bogdanov, S., Lüllmann, C., Martin, P., von der Ohe, W., Russmann, H., & Vorwohl, G. et al. (1999). Honey quality and international regulatory standards: review by the International Honey Commission. Bee World, 80(2), 61-69. doi: 10.1080/0005772x.1999.11099428</ref>

=== Kajian metabolomik ===
Penelitian terhadap madu penting untuk dilaksanakan dengan objektif meningkatkan mutu maupun kuantitas dari madu yang dihasilkan. Antara analisis yang telah dilakukan adalah analisis metabolomik. Salah satu kebolehan analisis metabolomik ialah pengesanan sumber geografi sesuatu bahan biologi melalui profil metabolit <ref>[https://doi.org/10.1016/j.jbiosc.2022.01.011]Putri, S. P., Ikram, M. M. M., Sato, A., Dahlan, H. A., Rahmawati, D., Ohto, Y., & Fukusaki, E. (2022). Application of gas chromatography-mass spectrometry-based metabolomics in food science and technology. ''Journal of Bioscience and Bioengineering''.</ref>. Analisis metabolomik keatas madu telah mendapati madu daripada tempat asal (origin) mempunyai profil metabolit yang berbeza. Profil metabolit yang berbeza menunjukkan khasiat madu mungkin berbeza mengikut tempat asalanya.<ref>Li, Y., Jin, Y., Yang, S., Zhang, W., Zhang, J., & Zhao, W. et al. (2017). Strategy for comparative untargeted metabolomics reveals honey markers of different floral and geographic origins using ultrahigh-performance liquid chromatography-hybrid quadrupole-orbitrap mass spectrometry. Journal Of Chromatography A, 1499, 78-89. doi: 10.1016/j.chroma.2017.03.071</ref>. Selain itu penelitian berbasis metabolomik pada lebah juga dapat digunakan untuk mengklasifikasikan spesies lebah yang juga merupakan faktor penentu jenis madu yang dihasilkan<ref>Razali, M., Zainal, Z., Maulidiani, M., Shaari, K., Zamri, Z., & Mohd Idrus, M. et al. (2018). Classification of Raw Stingless Bee Honeys by Bee Species Origins Using the NMR- and LC-MS-Based Metabolomics Approach. Molecules, 23(9), 2160. doi: 10.3390/molecules23092160</ref>.

Selain kajian metabolomik pada lebah, penyelidikan juga telah dilakukan ke atas tanaman penghasil nektar yang biasanya digunakan oleh lebah untuk menghasilkan madu<ref>Arathi, H., Bjostad, L., & Bernklau, E. (2018). Metabolomic analysis of pollen from honey bee hives and from canola flowers. Metabolomics, 14(6). doi: 10.1007/s11306-018-1381-5</ref>. Penyelidikan mikroflora pada usus lebah juga dapat memberikan maklumat lanjut mengenai mutu madu yang dapat dihasilkan<ref>Kešnerová, L., Mars, R., Ellegaard, K., Troilo, M., Sauer, U., & Engel, P. (2017). Disentangling metabolic functions of bacteria in the honey bee gut. PLOS Biology, 15(12), e2003467. doi: 10.1371/journal.pbio.2003467</ref>.

== Khasiat ==
=== Nutrisi ===
Madu adalah campuran dari gula dan sebatian lainnya. Sehubungan dengan [[karbohidrat]], madu terutama fruktosa (sekitar 38,5%) dan glukosa (sekitar 31,0%),<ref name="NHB carbs2" /> sehingga mirip dengan sirup gula sintetis diproduksi semula yang disukat sekitar 48% fruktosa, glukosa 47%, dan sukrosa 5%. Karbohidrat madu yang tersisa termasuk maltosa, sukrosa, dan karbohidrat kompleks lainnya. Seperti semua pemanis bergizi yang lain, madu sebagian besar mengandung gula dan hanya mengandung sedikit jumlah vitamin atau mineral.<ref name="sugaralliance">{{Cite book|url=http://shelf1.library.cmu.edu/cgi-bin/tiff2pdf/heinz/box00335/fld00030/bdl0029/doc0001/heinz.pdf|title=Questions Most Frequently Asked About Sugar|publisher=American Sugar Alliance}}</ref><ref name="Nutrient Data">USDA Nutrient Data Laboratory [http://www.nal.usda.gov/fnic/foodcomp/search/ "Honey."] Last accessed 24 August 2007.</ref>

Analisis kandungan senyawa yang tefrdapat pada madu secara umum:<ref name="Comp" />

* [[Fruktosa]]: 38,2%
* [[Glukosa]]: 31,3%
* [[Maltosa]]: 7,1%
* [[Sukrosa]]: 1,3%
* [[Air]]: 17,2%
* [[Gula]] paling tinggi: 1,5%
* [[Abu (analisis kimia)]]: 0,2%
* Lain-lain: 3.2%

Kekentalan atau kelikatan madu adalah sekitar 1,36 kilogram per liter. (Atau sama dengan 36% lebih kental daripada air).<ref name=":2" />

Madu juga mengandung sejumlah kecil dari beberapa sebatian bermanfaat sebagai antioksidan, termasuk [[chrysin]], [[pinobanksin]], [[vitamin C]], [[katalase]], dan [[pinocembrin]].<ref>{{cite journal|author=Martos I, Ferreres F, Tomás-Barberán F|year=2000|title=Identification of flavonoid markers for the botanical origin of Eucalyptus honey|journal=J Agric Food Chem|volume=48|issue=5|pages=1498–502|doi=10.1021/jf991166q|pmid=10820049}}</ref><ref>{{cite journal|author=Gheldof N, Wang X, Engeseth N|year=2002|title=Identification and quantification of antioxidant components of honeys from various floral sources|journal=J Agric Food Chem|volume=50|issue=21|pages=5870–7|doi=10.1021/jf0256135|pmid=12358452}}</ref> Komposisi spesifik dari sejumlah madu tergantung pada bunga yang tersedia untuk lebah yang menghasilkan madu.<ref name="sugaralliance" />

=== Ciri lain ===
Kajian mendapati madu mampu menjadi agen yang mampu membunuh bakteria.<ref>Ainul Hafiza A.H., Yusof N., and Maimon A., (2005) [http://myais.fsktm.um.edu.my/2921/ Potential of Malaysian Local Honey as an Antibacterial Agent (Potensi Madu Tempatan Malaysia sebagai Agen AntiBakteria)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131005014255/http://myais.fsktm.um.edu.my/2921/ |date=2013-10-05 }}. Sains Malaysiana , 34 (1). pp. 17-20. ISSN 01266039</ref> Ini kerana ketika lebah menyimpan madu dalam perut, akan terhasil satu protein digelar defensin-1 yang bertindak membunuh bakteria.<ref>Kwakman PH, te Velde AA, de Boer L, Speijer D, Vandenbroucke-Grauls CM, Zaat SA. (2010) [http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20228250 How honey kills bacteria]. FASEB J. 24(7):2576-82.</ref> Ia mampu merencat pertumbuhan bakteria dan ini membolehkan madu dijadikan sebagai agen perawat luka menggantikan bahan kimia seperti [[iodin]].<ref>Nuriza bt. Tumin, and Arsyiah N. bt. Halim A., and Shahjahan, M., and Noor Izani N.J., and Sattar,Munavvar A., and Abdul Hye Khan, and Mohsin S.S.J., (2005) [http://myais.fsktm.um.edu.my/6917/ Antibacterial Activity Of Local Malaysian Honey] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110911084716/http://myais.fsktm.um.edu.my/6917/ |date=2011-09-11 }}. Malaysian Journal of Pharmaceutical Sciences, 3 (2). pp. 1-10. ISSN 16575-7319</ref> Kajian pembalutan madu (honey dressing) ke atas luka pesakit diabetes juga mendapati tiada perbezaan signifikan dengan cara pembalutan biasa menggunakan iodin.<ref>Shukrimi A., and Sulaiman A.R., and Halim A.Y., and Azril A., (2008) [http://myais.fsktm.um.edu.my/4254/ A Comparative Study between Honey and Povidone Iodine as Dressing Solution for Wagner Type II Diabetic Foot Ulcers] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131005015645/http://myais.fsktm.um.edu.my/4254/ |date=2013-10-05 }}. Medical Journal of Malaysia, 63 (1). pp. 44-46. ISSN 0300-5283</ref> Ini menunjukkan pembalutan madu sesuai untuk dijadikan alternatif selain menggunakan cara dresing konvesional. Madu juga dapat memulihkan luka dengan cepat.<ref>Fathihah B., and Mahmood A.A., and Sidik K., and Salmah I/, (2005) [http://myais.fsktm.um.edu.my/4254/ The Antiulcer and Cytoprotective Effects of Ageratum Conyzoides - Honey Combination in Rats] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131005015645/http://myais.fsktm.um.edu.my/4254/ |date=2013-10-05 }}. Journal of the University of Malaya Medical Centre (JUMMEC), 8 (1). pp. 28-32. ISSN 1823-7339</ref><ref>Nur Jannah M.H., and Mahmood A.A., and Sidik K., and Salmah I., (2006) [http://myais.fsktm.um.edu.my/6371/ Cytoprotective effects of honey in combination with aqueous and ethanol extracts from chromolaena odorata L.(Eupatorium Odoratum L.) in rats] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131004233749/http://myais.fsktm.um.edu.my/6371/ |date=2013-10-04 }}. Journal of the University of Malaya Medical Centre (JUMMEC), 9 (1). pp. 7-13. ISSN 1823-7339</ref><ref>Tan , M.K.; Hasan Adli , D.S.; Tumiran , M.A.; Abdulla , M.A.; Yusoff , K.M. (2012) [http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22536292 The efficacy of Gelam Honey dressing towards excisional wound healing]. Evidence-based Complementary and Alternative Medicine. Division of Biohealth Science, Institute of Biological Sciences, Faculty of Science, University of Malaya.</ref> Di dalam Al Quran telah tertulis madu boleh menyembuh pelbagai penyakit<ref name=":0" />.

== Mutu madu ==
[[Fail:YosriMadu.jpg|thumb|200px|right|Hanya 23% madu yang dijual di tepi jalan Malaysia didapati tulen.<ref>__. (2010) InfoTani: Teknologi Pemeliharaan lebah madu. Jabatan Pertanian Malaysia.</ref>]]
[[Fail:YosriMadu.jpg|thumb|200px|right|Hanya 23% madu yang dijual di tepi jalan Malaysia didapati tulen.<ref>__. (2010) InfoTani: Teknologi Pemeliharaan lebah madu. Jabatan Pertanian Malaysia.</ref>]]
Amat sukar untuk mengenal pasti ketulenan sesuatu madu di pasaran kerana madu berbeza kandungan air di dalamnya bagi setiap kawasan di dunia ini terutamanya madu Eropah dan madu Asia. Madu Eropah dikatakan lebih pekat berbanding madu Asia terutamanya dari Malaysia kerana faktor cuaca di mana Malaysia menerima taburan hujan lebih banyak berbanding di Eropah.{{fakta}} Namun begitu, terdapat beberapa cara mudah untuk mengenalpasti sama ada sesuatu madu itu tulen atau tidak (seperti dalam gambar rajah).<ref> R. Krell. (1996) [http://www.fao.org/docrep/w0076e/w0076e06.htm#2.8 Value-added Products from Beekeeping. Quality control]. Food and Agriculture Organization of the United Nations. Bulletin no. 124</ref> Pengguna dinasihatkan membeli madu daripada pembekal madu yang boleh dipercayai sahaja agar tidak tertipu.
Amat sukar untuk mengenal pasti ketulenan sesuatu madu di pasaran kerana madu berbeza kandungan air di dalamnya bagi setiap kawasan di dunia ini terutamanya madu Eropah dan madu Asia. Madu Eropah dikatakan lebih pekat berbanding madu Asia terutamanya dari Malaysia kerana faktor cuaca di mana Malaysia menerima taburan hujan lebih banyak berbanding di Eropah.{{fakta}} Namun begitu, terdapat beberapa cara mudah untuk mengenalpasti sama ada sesuatu madu itu tulen atau tidak (seperti dalam gambar rajah).<ref> R. Krell. (1996) [http://www.fao.org/docrep/w0076e/w0076e06.htm#2.8 Value-added Products from Beekeeping. Quality control]. Food and Agriculture Organization of the United Nations. Bulletin no. 124</ref> Pengguna dinasihatkan membeli madu daripada pembekal madu yang boleh dipercayai sahaja agar tidak tertipu.


Terdapat pelbagai kes yang melaporkan penjualan madu palsu di Malaysia.<ref>__. (2008) [http://web10.bernama.com/kpdnhep/newsBm.php?id=381008&vo=33 Orang Asli Digunakan Untuk Jual Madu Tiruan] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121116090858/http://web10.bernama.com/kpdnhep/newsBm.php?id=381008&vo=33 |date=2012-11-16 }}. Bernama. Capaian 15 Julai 2012</ref> Modus operandi yang digunakan oleh pembekal palsu ialah dengan menggunakan [[orang Asli di Malaysia|orang Asli]] sebagai penjual madu di tepian jalan-jalan kampung dan [[lebuh raya]].
Terdapat pelbagai kes yang melaporkan penjualan madu palsu di Malaysia.<ref>__. (2008) [http://web10.bernama.com/kpdnhep/newsBm.php?id=381008&vo=33 Orang Asli Digunakan Untuk Jual Madu Tiruan]. Bernama. Capaian 15 Julai 2012</ref> Modus operandi yang digunakan oleh pembekal palsu ialah dengan menggunakan [[orang Asli di Malaysia|orang Asli]] sebagai penjual madu di tepian jalan-jalan kampung dan [[lebuh raya]].

== Madu dari pohon getah ==
Di Malaysia, terdapat potensi mendapatkan madu dari [[pokok getah|pohon getah]].<ref> Robert Wazeka (1987). [http://www.fao.org/docrep/s1930e/s1930e07.htm#honey Urban forestry: Cities, trees and people; Honey from rubber.] International journal of the forestry and food industries. Unasylva - No. 155 vol 39</ref>


== Lihat juga ==
== Lihat juga ==
Baris 74: Baris 26:
* [[Lebah tualang]]
* [[Lebah tualang]]


== Bacaan lanjut ==
==Bacaan lanjut==
* R. Krell. (1996) [http://www.fao.org/docrep/w0076e/w0076e06.htm Value-added Products from Beekeeping]. Food and Agriculture Organization of the United Nations. Bulletin no. 124
* R. Krell. (1996) [http://www.fao.org/docrep/w0076e/w0076e06.htm Value-added Products from Beekeeping]. Food and Agriculture Organization of the United Nations. Bulletin no. 124



== Rujukan ==
== Rujukan ==
{{Reflist}}
{{Reflist}}


== Pautan luar ==
* [http://www.norazizah.my/2013/10/khasiat-madu.html Khasiat Madu] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131004231931/http://www.norazizah.my/2013/10/khasiat-madu.html |date=2013-10-04 }}
{{Thibbun Nabawi}}
[[Kategori:Madu]]
[[Kategori:Madu]]

[[Kategori:Pemanis]]
{{Link FA|he}}
{{Link FA|hr}}
{{Link FA|ja}}

[[am:ማር]]
[[ang:Huniȝ]]
[[ar:عسل النحل]]
[[an:Miel]]
[[arc:ܕܒܫܐ]]
[[roa-rup:Ñiari]]
[[ast:Miel]]
[[gn:Eirete]]
[[ay:Misk'i]]
[[az:Bal]]
[[id:Madu]]
[[bn:মধু]]
[[zh-min-nan:Phang-bi̍t]]
[[map-bms:Madu]]
[[jv:Madu]]
[[su:Madu]]
[[ba:Бал]]
[[be:Мёд]]
[[be-x-old:Мёд]]
[[bs:Med]]
[[br:Mel]]
[[bg:Пчелен мед]]
[[ca:Mel]]
[[cv:Пыл]]
[[cs:Med]]
[[sn:Huchi]]
[[cy:Mêl]]
[[da:Honning]]
[[de:Honig]]
[[nv:Tsísʼná bitłʼizh]]
[[et:Mesi]]
[[el:Μέλι]]
[[en:Honey]]
[[es:Miel]]
[[eo:Mielo]]
[[eu:Ezti]]
[[fa:عسل]]
[[fr:Miel]]
[[fy:Huning]]
[[ga:Mil]]
[[gd:Mil]]
[[gl:Mel]]
[[ko:벌꿀]]
[[hy:Մեղր]]
[[hi:मधु]]
[[hr:Med]]
[[io:Mielo]]
[[is:Hunang]]
[[it:Miele]]
[[he:דבש]]
[[kn:ಜೇನು]]
[[kk:Ара балы]]
[[rw:Ubuki]]
[[ky:Бал]]
[[mrj:Мӱ]]
[[sw:Asali]]
[[ht:Siwo]]
[[ku:Hingiv]]
[[lad:Myél]]
[[lez:Вирт]]
[[la:Mel]]
[[lv:Medus]]
[[lb:Hunneg]]
[[lt:Medus]]
[[lij:Amê]]
[[ln:Mafúta ma nzói]]
[[hu:Méz]]
[[mk:Мед]]
[[ml:തേൻ]]
[[mr:मध]]
[[mn:Зөгийн бал]]
[[nah:Neuctli]]
[[nl:Honing]]
[[nds-nl:Hoening]]
[[ne:मह]]
[[ja:蜂蜜]]
[[ce:Moz]]
[[no:Honning]]
[[nn:Honning]]
[[nrm:Mié]]
[[oc:Mèl]]
[[mhr:Мӱй]]
[[pnb:شہد]]
[[pl:Miód]]
[[pt:Mel]]
[[ro:Miere]]
[[qu:Lachiwa misk'i]]
[[ru:Мёд]]
[[rue:Мед]]
[[sa:मधु (आहारपदार्थः)]]
[[sc:Meli]]
[[sco:Hinnie]]
[[sq:Mjalti]]
[[scn:Meli]]
[[si:මී පැණි]]
[[simple:Honey]]
[[sk:Med]]
[[sl:Med]]
[[so:Malab]]
[[ckb:ھەنگوین]]
[[sr:Мед]]
[[sh:Med]]
[[fi:Hunaja]]
[[sv:Honung]]
[[tl:Pulot-pukyutan]]
[[ta:தேன்]]
[[tt:Бал]]
[[te:తేనె]]
[[th:น้ำผึ้ง]]
[[vi:Mật ong]]
[[tg:Асал]]
[[tr:Bal]]
[[uk:Мед]]
[[ur:شہد]]
[[ug:ھەسەل]]
[[wa:Låme (amagnî)]]
[[vls:Zêem]]
[[war:Dugos]]
[[yi:האניג]]
[[zh-yue:蜜糖]]
[[bat-smg:Medos]]
[[zh:蜂蜜]]
Dengan menyimpan perubahan, anda bersetuju dengan Syarat-Syarat Penggunaan, dan bersetuju tanpa keupayaan menarik balik, untuk melepaskan sumbangan anda di bawah Lesen CC BY-SA 4.0 serta GFDL. Anda bersetuju bahawa sebuah pautan hiper atau URL ialah pengiktirafan yang memadai di bawah lesen Creative Commons.
Batal Bantuan menyunting (dibuka di tetingkap baru)

Salin dan tampal: – — ° ′ ″ ≈ ≠ ≤ ≥ ± − × ÷ ← → · §   Bubuh rujukan: <ref></ref>


{{}}   {{{}}}   |   []   [[]]   [[Kategori:]]   #REDIRECT [[]]   &nbsp;   <s></s>   <sup></sup>   <sub></sub>   <code></code>   <pre></pre>   <blockquote></blockquote>   <ref></ref> <ref name="" />   {{Reflist}}   <references />   <includeonly></includeonly>   <noinclude></noinclude>   {{DEFAULTSORT:}}   <nowiki></nowiki>   <!-- -->   <span class="plainlinks"></span>


Simbol: ~ | ¡ ¿ † ‡ ↔ ↑ ↓ • ¶   # ∞   ‘ ’ “ ” ‹› «»   ¤ ₳ ฿ ₵ ¢ ₡ ₢ $ ₫ ₯ € ₠ ₣ ƒ ₴ ₭ ₤ ℳ ₥ ₦ № ₧ ₰ £ ៛ ₨ ₪ ৳ ₮ ₩ ¥   ♠ ♣ ♥ ♦   ♭ ♯ ♮   © ® ™
Latin: A a Á á À à  â Ä ä Ǎ ǎ Ă ă Ā ā à ã Å å Ą ą Æ æ Ǣ ǣ   B b   C c Ć ć Ċ ċ Ĉ ĉ Č č Ç ç   D d Ď ď Đ đ Ḍ ḍ Ð ð   E e É é È è Ė ė Ê ê Ë ë Ě ě Ĕ ĕ Ē ē Ẽ ẽ Ę ę Ẹ ẹ Ɛ ɛ Ǝ ǝ Ə ə   F f   G g Ġ ġ Ĝ ĝ Ğ ğ Ģ ģ   H h Ĥ ĥ Ħ ħ Ḥ ḥ   I i İ ı Í í Ì ì Î î Ï ï Ǐ ǐ Ĭ ĭ Ī ī Ĩ ĩ Į į Ị ị   J j Ĵ ĵ   K k Ķ ķ   L l Ĺ ĺ Ŀ ŀ Ľ ľ Ļ ļ Ł ł Ḷ ḷ Ḹ ḹ   M m Ṃ ṃ   N n Ń ń Ň ň Ñ ñ Ņ ņ Ṇ ṇ Ŋ ŋ   O o Ó ó Ò ò Ô ô Ö ö Ǒ ǒ Ŏ ŏ Ō ō Õ õ Ǫ ǫ Ọ ọ Ő ő Ø ø Œ œ   Ɔ ɔ   P p   Q q   R r Ŕ ŕ Ř ř Ŗ ŗ Ṛ ṛ Ṝ ṝ   S s Ś ś Ŝ ŝ Š š Ş ş Ș ș Ṣ ṣ ß   T t Ť ť Ţ ţ Ț ț Ṭ ṭ Þ þ   U u Ú ú Ù ù Û û Ü ü Ǔ ǔ Ŭ ŭ Ū ū Ũ ũ Ů ů Ų ų Ụ ụ Ű ű Ǘ ǘ Ǜ ǜ Ǚ ǚ Ǖ ǖ   V v   W w Ŵ ŵ   X x   Y y Ý ý Ŷ ŷ Ÿ ÿ Ỹ ỹ Ȳ ȳ   Z z Ź ź Ż ż Ž ž   ß Ð ð Þ þ Ŋ ŋ Ə ə
Yunani: Ά ά Έ έ Ή ή Ί ί Ό ό Ύ ύ Ώ ώ   Α α Β β Γ γ Δ δ   Ε ε Ζ ζ Η η Θ θ   Ι ι Κ κ Λ λ Μ μ   Ν ν Ξ ξ Ο ο Π π   Ρ ρ Σ σ ς Τ τ Υ υ   Φ φ Χ χ Ψ ψ Ω ω   {{Polytonic|}}
Cyril: А а Б б В в Г г   Ґ ґ Ѓ ѓ Д д Ђ ђ   Е е Ё ё Є є Ж ж   З з Ѕ ѕ И и І і   Ї ї Й й Ј ј К к   Ќ ќ Л л Љ љ М м   Н н Њ њ О о П п   Р р С с Т т Ћ ћ   У у Ў ў Ф ф Х х   Ц ц Ч ч Џ џ Ш ш   Щ щ Ъ ъ Ы ы Ь ь   Э э Ю ю Я я   ́
AFA/IPA: t̪ d̪ ʈ ɖ ɟ ɡ ɢ ʡ ʔ   ɸ β θ ð ʃ ʒ ɕ ʑ ʂ ʐ ç ʝ ɣ χ ʁ ħ ʕ ʜ ʢ ɦ   ɱ ɳ ɲ ŋ ɴ   ʋ ɹ ɻ ɰ   ʙ ⱱ ʀ ɾ ɽ   ɫ ɬ ɮ ɺ ɭ ʎ ʟ   ɥ ʍ ɧ   ʼ   ɓ ɗ ʄ ɠ ʛ   ʘ ǀ ǃ ǂ ǁ   ɨ ʉ ɯ   ɪ ʏ ʊ   ø ɘ ɵ ɤ   ə ɚ   ɛ œ ɜ ɝ ɞ ʌ ɔ   æ   ɐ ɶ ɑ ɒ   ʰ ʱ ʷ ʲ ˠ ˤ ⁿ ˡ   ˈ ˌ ː ˑ ̪   {{IPA|}}

Entiti Wikidata yang digunakan dalam halaman

  • madu: Pautan laman, Keterangan: ms

Templat yang digunakan dalam laman ini: