Ertsgebergte: verschil tussen versies

Ertsgebergte
Hoogste punt	Klínovec (1244 m)
Lengte	150 km
Breedte	40 km
Locatie	Duitsland en Tsjechië
Type	Middelgebergte
Detailkaart
Foto's
	Bouřňák (869 m.)
Portaal	Aardwetenschappen

Interactief door geschiedenis bladeren

← Oudere bewerking Nieuwere bewerking →

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud

VisueelWikitekst

In de regel

Versie van 2 jul 2023 17:25

Het Ertsgebergte (Duits: Erzgebirge, Tsjechisch: Krušné hory^ⓘ) is een bergketen in Duitsland (Saksen) en Tsjechië die over een lengte van 150 kilometer de grens tussen de twee landen vormt. Het dankt zijn naam aan de rijkdom aan ertsen die er lange tijd gedolven werden.

De hoogste punten bevinden zich in het westelijke gedeelte van het Ertsgebergte. De Klínovec (1244 m) is de hoogste berg aan de Tsjechische kant en de Fichtelberg (1215 m) is de hoogste berg aan de Duitse zijde van het gebergte. Naar het westen toe gaat het Ertsgebergte over in het veel lagere Elstergebergte en het Beierse Fichtelgebergte. De oostelijke voortzetting van het Ertsgebergte wordt gevormd door het Elbezandsteengebergte met daarachter de Sudeten. Naar het noorden toe gaat het Ertsgebergte over in heuvels waar de steden Zwickau en Chemnitz liggen. Aan de oostkant van het Ertsgebergte ligt het Elbedal met daarin de stad Dresden.

De huidige Duits-Tsjechische grens komt voor het grootste deel overeen met de grenslijn, die in 1459 tussen Bohemen en het Keurvorstendom Saksen (1423-1485) werd overeengekomen in het Verdrag van Eger. Alleen in 1546 vond nog een grenswijziging van betekenis plaats.

Tijdens de middeleeuwen was het gebergte dicht bebost. De ontdekking van zilver- en tinertsen in de 15e eeuw zorgde ervoor dat het gebergte bewoond werd. Toen deze rijkdommen steeds sterker in verval raakten, zocht men alternatieven voor inkomsten. Sinds 2019 staat het mijngebied op de Unesco-Werelderfgoedlijst.

Omdat er veel bruikbaar beuken- en lindehout beschikbaar was en is, begon men met het snijden van houten beeldjes en houten speelgoed. De bekendste vormen zijn de zogenoemde Nußknacker (notenkrakers), Schwibbogen en Räuchermännchen, die in allerlei maten en varianten beschikbaar zijn. In het plaatsje Borstendorf werden schaakfiguren gemaakt. De plaatsen Seiffen en Grünhainichen zijn productiecentra op dit gebied. Er zijn kastelen te bezichtigen en wandelingen in de natuur te maken. Voor wielrenners is het een pittig gebied met hellingen tot 14%. De omgeving van Fichtelberg / Oberwiesenthal leent zich voor de wintersport. In de adventstijd behoren kerstmarkten tot het culturele erfgoed. Chemnitz is in de jaren na die Wende sterk gemoderniseerd en heeft grote winkelcentra en midden in het centrum (Roter Turm) een dagmarkt.

In Steinheidel in de gemeente Breitenbrunn heeft de Staahaadler Aff (Aap van Steinheidel) bekendheid, een mandolineorchestrion uit de 19e eeuw. Uit het gebied van het Ertsgebergte zijn de Weihnachtsberg en kerstpiramide bekend.

Bergen in het Ertsgebergte

Klínovec (Keilberg), 1244 m, hoogste berg van het Ertsgebergte
Fichtelberg, 1215 m, hoogste berg van Sachsen
Božídarský Špičák (Gottesgaber Spitzberg), 1115 m
Meluzína (Wirbelstein), 1094 m
Blatenský vrch (Plattenberg), 1043 m
Eisenberg (Erzgebirge), 1028 m
Plešivec (Pleßberg), 1028 m
Auersberg, 1019 m
Einsberg, 1003 m
Taufichtig, 1001 m
Jelení hora (Haßberg), 993 m
Tisovský vrch, 976 m
Velký Špičák, 965 m
Brückenberg, 964 m
Loučná (Wieselstein), 956 m, hoogste berg van het Osterzgebirge
Kamenáč (Aschberg), 936 m
Rehhübel, 932 m
Riesenberg (Erzgebirge), 923 m
Na strašidlech, 913 m
Rabenberg (Erzgebirge), 913 m
Mědník (Kupferhübel), 910 m
Kahleberg, 905 m
Bärenstein, 898 m, tafelberg van basalt
Fastenberg, 891 m
Hirtstein, 888 m
Leistnerhübel, 879 m
Bouřňák (Stürmer), 869 m
Stropník, 856 m
Ochsenkopf bei Rittersgrün, 836 m
Pöhlberg, 832 m, tafelberg van basalt
Geisingberg, 824 m
Ochsenkopf bei Jägerhaus, 823
Morgenleithe, 811 m
Komáří hůrka (Mückenberg), 808 m, bekend van het Mückentürmchen
Scheibenberg, 807 m, tafelberg van basalt
Drachenkopf bei Nassau, 805 m
Olověný vrch, 802 m
Sauberg, 797 m
Schwartenberg, 789 m
Kohlhaukuppe, 786 m
Adlerfels, 778 m
Schatzenstein, 760 m
Greifensteine, 731 m
Spiegelwald, 728 m
Špičák (Sattelberg), 723 m
Nakléřovská vyšina, 703 m

Rivieren

Van west naar oost:

Zwota (Tsjechisch: Svatava)
Rolava (Duits: Rohlau)
Zwickauer Mulde
- Schwarzwasser
- Chemnitz
  - Zwönitz
Freiberger Mulde
- Zschopau
  - Flöha
Rote Weißeritz en Wilde Weißeritz
Müglitz
Gottleuba

Natuurgebieden

Duitsland
- SPA-Gebiet Westerzgebirge
- FFH-Gebiet Große Bockau
- Naturschutzgroßprojekt Bergwiesen im Osterzgebirge
- NSG Geisingberg, 314,00 ha
- NSG Georgenfelder Hochmoor, 12,45 ha
- NSG Fürstenauer Heide (Birkhuhn-Schutzgebiet (reservaat) bij Fürstenau (Geising)), 7,24 ha
- NSG Kleiner Kranichsee, 28,97 ha
- NSG Großer Kranichsee, 611,00 ha
- NSG Hermannsdorfer Wiesen, 185,00 ha
Tsjechië
- NPR Božídarské rašeliniště, 929,57 ha (1965)
- NPR Velké jeřábí jezero, 26,9 ha (1938)
- NPR Velký močál, 50,27 ha (1969)
- NPR Novodomské rašeliniště, 230 ha (1967)
- PR Natuurgebied Černý rybník, bij Černý rybník, 32,56 ha (1993)
- PR Malé jeřábí jezero, 6,02 ha (1962)
- PR Natuurgebied Ryžovna bij Ryžovna, 20 ha

Externe links

Een stuwmeer in het Ertsgebergte
De top van Velky Spicak

Mediabestanden die bij dit onderwerp horen, zijn te vinden op de pagina Ore Mountains op Wikimedia Commons.

@@ Regel 4: / Regel 4: @@
 | kaartnaam               = Location Erzgebirge.PNG
 | kaartonderschrift       =
-| hoogste punt            =
+| hoogste punt            = [[Klínovec]] (1244 m)
-| lengte                  = 150 |breedte = 40
+| lengte                  = 150
+| breedte = 40
 | oppervlakte             =
 | locatie                 = [[Duitsland]] en [[Tsjechië]]
 | ouderdomgesteente       =
 | type                    = Middelgebergte
+| detailkaart             = Erzgebirge phys map de.png
-| detailkaartnaam         = |detailkaartonderschrift =
+| detailkaartonderschrift =
-| afbeeldingnaam          = |afbeeldingonderschrift  =
+| afbeeldingnaam          = Stürmer.jpg
+| afbeeldingonderschrift  = Bouřňák (869 m.)
 }}
-Het '''Ertsgebergte''', ([[Duits]] ''Erzgebirge'', [[Tsjechisch]] ''Krušné hory'') is een [[bergketen]] in [[Duitsland]] ([[Saksen (deelstaat)|Saksen]]) en [[Tsjechië]] die over een lengte van 150 kilometer de grens tussen de twee landen vormt. Het dankt zijn naam aan de rijkdom aan [[Erts (mineraal)|erts]]en die er lange tijd gedolven werden.
+Het '''Ertsgebergte''' ([[Duits]]: ''Erzgebirge'', [[Tsjechisch]]: {{audio|Cs-Krusne_hory.ogg|''Krušné hory''}}) is een [[bergketen]] in [[Duitsland]] ([[Saksen (deelstaat)|Saksen]]) en [[Tsjechië]] die over een lengte van 150 kilometer de grens tussen de twee landen vormt. Het dankt zijn naam aan de rijkdom aan [[Erts (mineraal)|ertsen]] die er lange tijd gedolven werden.
-De hoogste pieken bevinden zich in het westelijke gedeelte van het Ertsgebergte. De [[Klínovec]] (1244 m) is de hoogste aan de Tsjechische kant en de [[Fichtelberg (berg)|Fichtelberg]] (1214 m) is de hoogste aan de Duitse zijde van het gebergte. Naar het westen toe gaat het Ertsgebergte over in het veel lagere [[Elstergebergte]] en het [[Beieren|Beierse]] [[Fichtelgebergte]]. De oostelijke voortzetting van het Ertsgebergte wordt gevormd door het [[Elbsandsteingebergte]] met daarachter de [[Sudeten]]. Naar het noorden toe wordt het Ertsgebergte lager, en in de heuvels liggen de steden [[Zwickau (stad)|Zwickau]] en [[Chemnitz]].
+De hoogste punten bevinden zich in het westelijke gedeelte van het Ertsgebergte. De [[Klínovec]] (1244 m) is de hoogste berg aan de Tsjechische kant en de [[Fichtelberg (berg)|Fichtelberg]] (1215 m) is de hoogste berg aan de Duitse zijde van het gebergte. Naar het westen toe gaat het Ertsgebergte over in het veel lagere [[Elstergebergte]] en het [[Beieren|Beierse]] [[Fichtelgebergte]]. De oostelijke voortzetting van het Ertsgebergte wordt gevormd door het [[Elbezandsteengebergte]] met daarachter de [[Sudeten]]. Naar het noorden toe gaat het Ertsgebergte over in heuvels waar de steden [[Zwickau (stad)|Zwickau]] en [[Chemnitz]] liggen. Aan de oostkant van het Ertsgebergte ligt het [[Elbe (rivier)|Elbedal]] met daarin de stad [[Dresden]].
+De huidige Duits-Tsjechische grens komt voor het grootste deel overeen met de grenslijn, die in [[1459]] tussen [[Bohemen]]  en het  [[Keurvorstendom Saksen (1423-1485)]] werd overeengekomen in het ''Verdrag van [[Cheb|Eger]]''. Alleen in [[1546]] vond nog een grenswijziging van betekenis  plaats.
-Tijdens de [[middeleeuwen]] was het gebergte dicht bebost. De ontdekking van [[zilver]]- en [[tin (element)|tinertsen]] in de [[15e eeuw]] zorgde ervoor dat het gebergte bewoond werd. Toen deze rijkdommen steeds sterker in verval raakten, zocht men alternatieven voor inkomsten.
+Tijdens de [[middeleeuwen]] was het gebergte dicht bebost. De ontdekking van [[zilver]]- en [[tin (element)|tinertsen]] in de [[15e eeuw]] zorgde ervoor dat het gebergte bewoond werd. Toen deze rijkdommen steeds sterker in verval raakten, zocht men alternatieven voor inkomsten. Sinds 2019 staat het mijngebied op de [[Unesco]]-[[Werelderfgoedlijst]].
-Omdat er veel goed [[beuken (hout)|beuken]]- en [[linde (geslacht)|linde]]hout beschikbaar was en is, begon men met het snijden van houten beeldjes en houten speelgoed. De bekendste vormen zijn de zogenoemde ''Nußknackern'' (notenkrakers), ''Schwibbogen'' en ''Räuchermänchen'', die in allerlei maten en varianten beschikbaar zijn. In het plaatsje Borstendorf werden veel schaakfiguren gemaakt. De plaatsen [[Seiffen/Erzgeb.|Seiffen]] en [[Grünhainichen]] zijn productie-centra op dit gebied. Er zijn kastelen te bezichtigen en wandelingen in de natuur te maken. Voor wielrenners is het een pittig gebied met hellingen tot 14%. Heden ten dage is het ook een populair wintersportgebied. (Fichtelberg / [[Oberwiesenthal]]) In de adventstijd behoren kerstmarkten tot het culturele erfgoed. [[Chemnitz]] is in de jaren na de [[Wende (DDR)|Wende]] sterk gemoderniseerd en heeft grote winkelcentra en midden in het centrum (Roter Turm) een dagmarkt.
+Omdat er veel bruikbaar [[beuken (hout)|beuken]]- en [[linde (geslacht)|lindehout]] beschikbaar was en is, begon men met het snijden van houten beeldjes en houten speelgoed. De bekendste vormen zijn de zogenoemde ''Nußknacker'' (notenkrakers), ''Schwibbogen'' en ''Räuchermännchen'', die in allerlei maten en varianten beschikbaar zijn. In het plaatsje Borstendorf werden schaakfiguren gemaakt. De plaatsen [[Seiffen/Erzgeb.|Seiffen]] en [[Grünhainichen]] zijn productiecentra op dit gebied. Er zijn kastelen te bezichtigen en wandelingen in de natuur te maken. Voor wielrenners is het een pittig gebied met hellingen tot 14%. De omgeving van Fichtelberg / [[Oberwiesenthal]] leent zich voor de [[wintersport]]. In de [[advent (periode)|adventstijd]] behoren [[kerstmarkt]]en tot het culturele erfgoed. [[Chemnitz]] is in de jaren na [[die Wende]] sterk gemoderniseerd en heeft grote winkelcentra en midden in het centrum (Roter Turm) een dagmarkt.
+In [[Steinheidel]] in de gemeente [[Breitenbrunn/Erzgeb.|Breitenbrunn]] heeft de [[Staahaadler Aff]] (''Aap van Steinheidel'') bekendheid, een [[Mandoline (instrument)|mandolineorchestrion]] uit de [[19e eeuw]]. Uit het gebied van het Ertsgebergte zijn de [[Weihnachtsberg]] en [[kerstpiramide]] bekend.
 ==Bergen in het Ertsgebergte==
 * [[Klínovec]] (''Keilberg''), 1244&nbsp;m, hoogste berg van het Ertsgebergte
-* [[Fichtelberg (Erzgebirge)|Fichtelberg]], 1215&nbsp;m, hoogste berg Sachsens
+* [[Fichtelberg (Erzgebirge)|Fichtelberg]], 1215&nbsp;m, hoogste berg van Sachsen
 * [[Božídarský Špičák]] (''Gottesgaber Spitzberg''), 1115&nbsp;m
 * [[Meluzína]] (''Wirbelstein''), 1094&nbsp;m
 * [[Blatenský vrch]] (''Plattenberg''), 1043&nbsp;m
 * [[Eisenberg (Erzgebirge)]], 1028&nbsp;m
-* [[Plešivec (Erzgebirge)|Plešivec]] (''Pleßberg''), 1028&nbsp;m
+* [[Plešivec (Ertsgebergte)|Plešivec]] (''Pleßberg''), 1028&nbsp;m
 * [[Auersberg]], 1019&nbsp;m
 * [[Einsberg]], 1003&nbsp;m
@@ Regel 38: / Regel 45: @@
 * [[Brückenberg]], 964&nbsp;m
 * [[Loučná (Berg)|Loučná]] (''Wieselstein''), 956&nbsp;m, hoogste berg van het Osterzgebirge
-* [[Aschberg]], 936&nbsp;m
+* [[Kamenáč]] (''Aschberg''), 936&nbsp;m
 * [[Rehhübel]], 932&nbsp;m
 * [[Riesenberg (Erzgebirge)]], 923&nbsp;m
@@ Regel 45: / Regel 52: @@
 * [[Mědník]] (''Kupferhübel''), 910&nbsp;m
 * [[Kahleberg]], 905&nbsp;m
-* [[Bärenstein (Berg im Erzgebirge)|Bärenstein]], 898&nbsp;m, Basalt-Tafelberg
+* [[Bärenstein (Berg im Erzgebirge)|Bärenstein]], 898&nbsp;m, [[tafelberg (geomorfologie)|tafelberg]] van [[basalt (gesteente)|basalt]]
 * [[Fastenberg]], 891&nbsp;m
 * [[Hirtstein]], 888&nbsp;m
 * [[Leistnerhübel]], 879&nbsp;m
-* [[Bouřňák]], 869&nbsp;m
+* [[Bouřňák]] (''Stürmer''), 869&nbsp;m
 * [[Stropník]], 856&nbsp;m
 * [[Ochsenkopf bei Rittersgrün]], 836&nbsp;m
-* [[Pöhlberg]], 832&nbsp;m, Basalt-Tafelberg
+* [[Pöhlberg]], 832&nbsp;m, tafelberg van basalt
 * [[Geisingberg]], 824&nbsp;m
 * [[Ochsenkopf bei Jägerhaus]], 823
 * [[Morgenleithe]], 811&nbsp;m
-* [[Komáří hůrka]] (''Mückenberg''), 808&nbsp;m, bekend als ''Mückentürmchen''
+* [[Komáří hůrka]] (''Mückenberg''), 808&nbsp;m, bekend van het ''Mückentürmchen''
-* [[Scheibenberg (Berg)|Scheibenberg]], 807&nbsp;m, Basalt-Tafelberg
+* [[Scheibenberg (Berg)|Scheibenberg]], 807&nbsp;m, tafelberg van basalt
 * [[Drachenkopf bei Nassau]], 805&nbsp;m
 * [[Olověný vrch]], 802&nbsp;m
@@ Regel 72: / Regel 79: @@
 ==Rivieren==
 Van west naar oost:
-* [[Zwota]] Svatava (''Zwodau'')
+* [[Zwota (rivier)|Zwota]] (Tsjechisch: ''Svatava'')
-* [[Rolava]] (''Rohlau'')
+* [[Rolava]] (Duits: ''Rohlau'')
 * [[Zwickauer Mulde]]
-** [[Schwarzwasser]]
+** Schwarzwasser
-** [[Chemnitz]]
+** Chemnitz
-*** [[Zwönitz]]
+*** Zwönitz
 * [[Freiberger Mulde]]
-** [[Zschopau]]
+** [[Zschopau (rivier)|Zschopau]]
-*** [[Flöha]]
+*** [[Flöha (rivier)|Flöha]]
 * [[Rote Weißeritz]] en [[Wilde Weißeritz]]
 * [[Müglitz]]
@@ Regel 92: / Regel 99: @@
 ** NSG [[Geisingberg]], 314,00 ha
 ** NSG [[Georgenfelder Hochmoor]], 12,45 ha
-** NSG Fürstenauer Heide ([[Birkhuhn]]-Schutzgebiet bei [[Fürstenau (Geising)|Fürstenau]]), 7,24 ha
+** NSG Fürstenauer Heide ([[Korhoen|Birkhuhn]]-Schutzgebiet (reservaat) bij [[Geising|Fürstenau (Geising)]]), 7,24 ha
 ** NSG [[Kleiner Kranichsee]], 28,97 ha
 ** NSG [[Großer Kranichsee]], 611,00 ha
 ** NSG Hermannsdorfer Wiesen, 185,00 ha
 * Tsjechië
 ** NPR Božídarské rašeliniště, 929,57 ha (1965)
@@ Regel 107: / Regel 113: @@
 ==Externe links==
-* [http://www.erzgebirge.de/ Tourismusverband Erzgebirge] (Duits)
+* {{de}} [https://www.erzgebirge.de/ Tourismusverband Erzgebirge]
-* [http://www.vogtland.nl/ertsgebergte.html Ertsgebergte] (Nederlands)
+* {{nl}} [http://www.vogtland.nl/ertsgebergte.html Ertsgebergte]
-* [http://www.ertsgebergte.com Houtsnijkunst uit het Ertsgebergte] (Nederlands)
+* {{nl}} [http://www.ertsgebergte.com Houtsnijkunst uit het Ertsgebergte]
-<div class=afbnaastelkaar>
-[[Bestand:Myslivny bozi dar lake.jpg|thumb|left|''Een stuwmeer in het Ertsgebergte'']]
-[[Bestand:Velky spicak gipfelkreuz.jpg|thumb|left|''De top van Velky Spicak'']]
-</div>
-{{Clearleft}}
-In [[Steinheidel]] in de gemeente [[Breitenbrunn/Erzgeb.|Breitenbrunn]] heeft de [[Staahaadler Aff]] (''Aap van Steinheidel'') bekendheid, een [[Mandoline (instrument)|mandolineorchestrion]] uit de [[19e eeuw]].
+<gallery widths="220" heights="200">
-{{Commons|Ore mountains}}
+Bestand:Myslivny bozi dar lake.jpg|''Een stuwmeer in het Ertsgebergte''
-{{Coor title dm|50|35|N|13|00|E|scale:50000_region:DE-SN/CZ_type:mountain(1244)}}
+Bestand:Velky spicak gipfelkreuz.jpg|''De top van Velky Spicak''
+</gallery>
+{{Commons|Ore Mountains}}
-[[Categorie:Gebergte in Duitsland]]
+{{Navigatie werelderfgoed Duitsland}}
-[[Categorie:Geografie van Saksen]]
-[[Categorie:Gebergte in Tsjechië]]
+{{Navigatie werelderfgoed Tsjechië}}
+{{Coor title dms|50|35|0|N|13|00|0|E|scale:50000_region:DE_type:mountain}}
-[[Categorie:Bohemen]]
+{{Bibliografische informatie}}
-[[Categorie:Ertsgebergte]]
+[[Categorie:Ertsgebergte| ]]
-[[be:Рудныя горы]]
+[[Categorie:Werelderfgoed in Duitsland]]
-[[br:Erzgebirge]]
+[[Categorie:Werelderfgoed in Tsjechië]]
-[[cs:Krušné hory]]
-[[da:Erzgebirge]]
-[[de:Erzgebirge]]
-[[en:Ore Mountains]]
-[[eo:Ercmontaro]]
-[[es:Montes Metálicos]]
-[[et:Maagimäestik]]
-[[eu:Metal mendiak]]
-[[fa:کوه‌های ارتس]]
-[[fi:Erzgebirge]]
-[[fr:Monts Métallifères (Europe centrale)]]
-[[fy:Ertsberchtme]]
-[[hr:Rudna gora]]
-[[hsb:Rudohory]]
-[[it:Monti Metalliferi]]
-[[ja:エルツ山地]]
-[[ko:오레 산맥]]
-[[lt:Rūdiniai kalnai]]
-[[mk:Рудни Планини]]
-[[nn:Erzgebirge]]
-[[no:Erzgebirge]]
-[[pl:Rudawy]]
-[[pt:Montes Metalíferos]]
-[[ro:Erzgebirge]]
-[[ru:Рудные горы]]
-[[simple:Erzgebirge]]
-[[sk:Krušné hory]]
-[[sr:Рудне горе]]
-[[sv:Erzgebirge]]
-[[uk:Рудні гори]]
-[[vi:Dãy núi Quặng]]
-[[zh:厄尔士山脉]]