[go: nahoru, domu]
Naar inhoud springen

Fleur de lis: verschil tussen versies

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Interactief door geschiedenis bladeren
← Oudere bewerking
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
VisueelWikitekst
k Lint-fouten: Verouderde HTML elementen (help mee), replaced: <center><gallery> → <gallery class="center"> (2), </gallery></center> → </gal met AWB
k Commons-link geeft foutmelding, nu via Wikidata, bij foute link graag op Wikidata aanpassen
 
(15 tussenliggende versies door 12 gebruikers niet weergegeven)
Regel 1: Regel 1:
[[Bestand:Meuble héraldique Fleur de lys.svg|thumb|Fleur de lis]]
[[Bestand:Meuble héraldique Fleur de lys.svg|thumb|175px|Fleur de lis]]
De '''fleur de lis''' (ook ''fleur-de-lis'', ''fleur-de-lys'' of 'Franse lelie') wordt gebruikt in de [[heraldiek]], waar ze vooral geassocieerd wordt met [[Frankrijk (hoofdbetekenis)|Frankrijk]]. De [[Lelie (geslacht)|lelie]] is in de leer der [[emblemata]] een symbool van de [[maagd Maria]], van zuiverheid en [[Maagd (geneeskunde)|maagdelijkheid]]. De lelie wordt in tal van familiewapens en wapens van steden, provincies en genootschappen gebruikt. De lelie is het heraldische symbool van [[Florence (stad)|Florence]].
De '''fleur de lis''' (ook ''fleur-de-lis'', ''fleur-de-lys'' of 'Franse lelie') wordt gebruikt in de [[heraldiek]], waar ze vooral geassocieerd wordt met [[Frankrijk (hoofdbetekenis)|Frankrijk]]. De [[Lelie (geslacht)|lelie]] is in de leer der [[emblemata]] een symbool van de [[maagd Maria]], van zuiverheid en [[maagdelijkheid]]. De lelie wordt in tal van familiewapens en wapens van steden, provincies en genootschappen gebruikt. De lelie is het heraldische symbool van [[Florence (stad)|Florence]].


==Naamsverwarring==
==Naamsverwarring==
Regel 7: Regel 7:
==Geschiedenis==
==Geschiedenis==
[[Bestand:Portrait of Marie Thérèse of Austria as Queen of France by Charles Beaubrun.jpg|thumb|De geborduurde fleurs de lis (portret van [[Maria Theresia van Oostenrijk (1638-1683)|Maria Theresia van Oostenrijk]] door [[Henri en Charles Beaubrun|Charles Beaubrun]])]]
[[Bestand:Portrait of Marie Thérèse of Austria as Queen of France by Charles Beaubrun.jpg|thumb|De geborduurde fleurs de lis (portret van [[Maria Theresia van Oostenrijk (1638-1683)|Maria Theresia van Oostenrijk]] door [[Henri en Charles Beaubrun|Charles Beaubrun]])]]

Een gouden lelie op een blauw veld wordt 'Franse lelie' genoemd. De associatie van Franse koningen met een lelie speelt een belangrijke rol in de sagen over de kroning van [[Clovis I|Clovis]]. Tijdens deze kroning zou niet alleen de [[Maagd Maria]] zijn verschenen, die Clovis een lelie had gegeven, maar er zou ook een vaatje olie uit de hemel zijn gevallen, waarmee Clovis uiteindelijk werd gezalfd. De lelie werd dan ook gebruikt door koningen om aan te tonen dat ze hun macht van God zelf gekregen hadden. Het wapen van de Franse koningen bestond tot 1376 uit een veld van [[Ultramarijn|azuur]] bezaaid met lelies van goud; nadien werden het drie gouden lelies (twee boven - een onder) op een veld van azuur. Op grond van hun aanspraken op de Franse troon hebben de koningen van Engeland en Groot-Brittannië vanaf de [[14e eeuw]] tot 1801 de Franse wapens met de lelies in hun eigen wapens opgenomen.
Een gouden lelie op een blauw veld wordt 'Franse lelie' genoemd. De associatie van Franse koningen met een lelie speelt een belangrijke rol in de sagen over de kroning van [[Clovis I|Clovis]]. Tijdens deze kroning zou niet alleen de [[Maagd Maria]] zijn verschenen, die Clovis een lelie had gegeven, maar er zou ook een vaatje olie uit de hemel zijn gevallen, waarmee Clovis uiteindelijk werd gezalfd. De lelie werd dan ook gebruikt door koningen om aan te tonen dat ze hun macht van God zelf gekregen hadden. Het wapen van de Franse koningen bestond tot 1376 uit een veld van [[Ultramarijn|azuur]] bezaaid met lelies van goud; nadien werden het drie gouden lelies (twee boven - een onder) op een veld van azuur. Op grond van hun aanspraken op de Franse troon hebben de koningen van Engeland en Groot-Brittannië vanaf de [[14e eeuw]] tot 1801 de Franse wapens met de lelies in hun eigen wapens opgenomen.


Gouden lelies op een witte achtergrond bleven op de [[Vlag van Frankrijk|Franse vlag]] tot de [[Franse Revolutie]], toen de vlag werd vervangen door de ''[[Vlag van Frankrijk|Tricolore]]''. De lelievlag werd echter opnieuw ingevoerd na de terugkeer naar het [[Ancien Régime]] in 1814, maar werd weer afgeschaft na de revolutie tegen [[Karel X van Frankrijk]] in 1830.
Gouden lelies op een witte achtergrond bleven op de [[Vlag van Frankrijk|Franse vlag]] tot de [[Franse Revolutie]], toen de vlag werd vervangen door de ''[[Vlag van Frankrijk|Tricolore]]''. De lelievlag werd echter opnieuw ingevoerd na de terugkeer naar het [[ancien régime]] in 1814, maar werd weer afgeschaft na de revolutie tegen [[Karel X van Frankrijk]] in 1830.


De lelies van de Valois en Bourbons vonden hun weg op de wapens van tal van landen die door hen werden geregeerd. De Bourgondische hertogen voerden als zijtak van het Frans koninklijk huis de lelies in hun wapen. Oud Bourgondië had een veld bezaaid met lelies, nieuw Bourgondië, Anjou en de Bourbons voerden drie lelies waarbij de drie lelies van de zijtakken steeds binnen een [[schildzoom]] zijn geplaatst.
De lelies van de Valois en Bourbons vonden hun weg op de wapens van tal van landen die door hen werden geregeerd. De Bourgondische hertogen voerden als zijtak van het Frans koninklijk huis de lelies in hun wapen. Oud Bourgondië had een veld bezaaid met lelies, nieuw Bourgondië, Anjou en de Bourbons voerden drie lelies waarbij de drie lelies van de zijtakken steeds binnen een [[schildzoom]] zijn geplaatst.
Regel 17: Regel 16:


==Hedendaags gebruik==
==Hedendaags gebruik==
[[Bestand:WikiProject Scouting fleur-de-lis trefoil.svg|150px|thumb|right|Het [[scouting]]symbool]]
[[Bestand:WikiProject Scouting fleur-de-lis trefoil.svg|150px|thumb|Het [[scouting]]symbool]]
De fleur de lis wordt nog altijd afgebeeld op wapens en vlaggen van een groot aantal Franstalige gebieden. Zo toont de [[vlag van Quebec]], een provincie van [[Canada (hoofdbetekenis)|Canada]], vier van dergelijke symbolen. Ook de Franse regio's [[Vlag van Bourgondië|Bourgondië]], [[Île-de-France]], [[Pays de la Loire]] en [[Lijst van vlaggen van Franse deelgebieden#Departementale vlaggen|vele departementen]] tonen een of meerdere fleurs de lis in hun vlaggen.
De fleur de lis wordt nog altijd afgebeeld op wapens en vlaggen van een groot aantal Franstalige gebieden. Zo toont de [[vlag van Quebec]], een provincie van [[Canada (hoofdbetekenis)|Canada]], vier van dergelijke symbolen. Ook de Franse regio's [[Vlag van Bourgondië|Bourgondië]], [[Île-de-France]], [[Pays de la Loire]] en [[Lijst van vlaggen van Franse deelgebieden#Departementale vlaggen|vele departementen]] tonen een of meerdere fleurs de lis in hun vlaggen.


Een fleur de lis is te vinden op de vlag van het [[Brussels Hoofdstedelijk Gewest]].
Een fleur de lis is te vinden op de [[vlag van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest]].


Een aantal Nederlandse gemeenten ontlenen hun fleur de lis aan het familiewapen van [[Cornelis Lely]], de auteur van het plan tot inpoldering van de [[Zuiderzeewerken|Zuiderzee]]. Het gaat daarbij om de gemeenten [[Wieringermeer]], [[Noordoostpolder]], [[Lelystad]], [[Dronten]], [[Zeewolde]] en [[Almere]] en de provincie [[Flevoland]]. Daarnaast zijn er een aantal andere gemeenten die een fleur de lis voeren, waaronder [[Beverwijk]], [[Roermond (gemeente)|Roermond]] en [[Zwartewaterland]].
Een aantal Nederlandse gemeenten ontlenen hun fleur de lis aan het familiewapen van [[Cornelis Lely]], de auteur van het plan tot inpoldering van de [[Zuiderzeewerken|Zuiderzee]]. Het gaat daarbij om de gemeenten [[Wieringermeer]], [[Noordoostpolder]], [[Lelystad]], [[Dronten]], [[Zeewolde]] en [[Almere]] en de provincie [[Flevoland]]. Daarnaast zijn er een aantal andere gemeenten die een fleur de lis voeren, waaronder [[Beverwijk]], [[Roermond (gemeente)|Roermond]] en [[Zwartewaterland]].
Regel 27: Regel 26:


De fleur de lis is ook bekend bij [[scouting]]. Ze komt veelal terug op vlaggen van landelijke en regionale scoutingverenigingen. Ook op het internationale symbool van scouting komt het teken terug.
De fleur de lis is ook bekend bij [[scouting]]. Ze komt veelal terug op vlaggen van landelijke en regionale scoutingverenigingen. Ook op het internationale symbool van scouting komt het teken terug.
Alhoewel velen het scoutingsymbool de Franse lelie noemen, is dit een misverstand. Toen [[Robert Baden-Powell|Baden-Powell]] het logo voor de padvinders ontwierp, dacht hij aan de noordpijl op veel kaarten en kompassen, niet aan het teken dat werd gebruikt door het Franse vorstenhuis en latere aanhangers daarvan. In Frankrijk kozen de diverse scoutingorganisaties logo's die zo weinig mogelijk op een Franse lelie leken, zoals een pijl en boog, een haan of een krukkenkruis. Hoewel de benaming Franse lelie vaak wordt gebruikt, is de juiste benaming dus 'pijlpunt', 'pijlkop', 'noordpijl' of '[[kompasroos]]'.


== Galerij van fleurs de lis ==
== Galerij van fleurs de lis ==
=== Vlaggen en wapens ===
=== Vlaggen en wapens ===
<gallery class="center">
<gallery class="center">
Bestand:Blason pays fr FranceAncien.svg|Wapenschild van koninklijk Frankrijk (Ancien)
Bestand:Blason pays fr France ancien.svg|Wapenschild van koninklijk Frankrijk (Ancien)
Bestand:France moderne.svg|Wapenschild van koninklijk Frankrijk (Modern)
Bestand:France moderne.svg|Wapenschild van koninklijk Frankrijk (Modern)
Bestand:Lelystad wapen.svg|[[Wapen van Lelystad]], Nederland
Bestand:Lelystad wapen.svg|[[Wapen van Lelystad]], Nederland
Regel 48: Regel 48:
* [[Leliaards]]
* [[Leliaards]]


==Externe link==
== Externe links ==
* [http://hubert-herald.nl/FulgerFleur.htm Hubert de Vries - Fleur de lis]
* [http://hubert-herald.nl/FulgerFleur.htm Hubert de Vries - Fleur de lis]
* {{en}} [http://www.heraldica.org/topics/fdl.htm Heraldica.org]
* {{en}} [http://www.heraldica.org/topics/fdl.htm Heraldica.org]


{{Commonscat|Fleur-de-lis}}
{{Commonscat}}
{{Navigatie vlaggenlijsten}}
{{Navigatie vlaggenlijsten}}
{{Navigatie vaktermen heraldiek}}
{{Navigatie vaktermen heraldiek}}

Huidige versie van 18 feb 2024 om 19:36

Fleur de lis

De fleur de lis (ook fleur-de-lis, fleur-de-lys of 'Franse lelie') wordt gebruikt in de heraldiek, waar ze vooral geassocieerd wordt met Frankrijk. De lelie is in de leer der emblemata een symbool van de maagd Maria, van zuiverheid en maagdelijkheid. De lelie wordt in tal van familiewapens en wapens van steden, provincies en genootschappen gebruikt. De lelie is het heraldische symbool van Florence.

Naamsverwarring

[bewerken | brontekst bewerken]

De naam betekent letterlijk 'leliebloem', hoewel het symbool in feite een gestileerde iris is, die in het Nederlands echter ook wel een lis genoemd wordt. Lys of lis betekent in het Frans echter wel degelijk lelie. Hoewel deze verwarring plus de uiterlijke en taalkundige gelijkenissen tussen de iris en de lelie anders doen verwachten, zijn de twee bloemen niet deel van dezelfde plantkundige familie.

Geschiedenis

[bewerken | brontekst bewerken]
De geborduurde fleurs de lis (portret van Maria Theresia van Oostenrijk door Charles Beaubrun)

Een gouden lelie op een blauw veld wordt 'Franse lelie' genoemd. De associatie van Franse koningen met een lelie speelt een belangrijke rol in de sagen over de kroning van Clovis. Tijdens deze kroning zou niet alleen de Maagd Maria zijn verschenen, die Clovis een lelie had gegeven, maar er zou ook een vaatje olie uit de hemel zijn gevallen, waarmee Clovis uiteindelijk werd gezalfd. De lelie werd dan ook gebruikt door koningen om aan te tonen dat ze hun macht van God zelf gekregen hadden. Het wapen van de Franse koningen bestond tot 1376 uit een veld van azuur bezaaid met lelies van goud; nadien werden het drie gouden lelies (twee boven - een onder) op een veld van azuur. Op grond van hun aanspraken op de Franse troon hebben de koningen van Engeland en Groot-Brittannië vanaf de 14e eeuw tot 1801 de Franse wapens met de lelies in hun eigen wapens opgenomen.

Gouden lelies op een witte achtergrond bleven op de Franse vlag tot de Franse Revolutie, toen de vlag werd vervangen door de Tricolore. De lelievlag werd echter opnieuw ingevoerd na de terugkeer naar het ancien régime in 1814, maar werd weer afgeschaft na de revolutie tegen Karel X van Frankrijk in 1830.

De lelies van de Valois en Bourbons vonden hun weg op de wapens van tal van landen die door hen werden geregeerd. De Bourgondische hertogen voerden als zijtak van het Frans koninklijk huis de lelies in hun wapen. Oud Bourgondië had een veld bezaaid met lelies, nieuw Bourgondië, Anjou en de Bourbons voerden drie lelies waarbij de drie lelies van de zijtakken steeds binnen een schildzoom zijn geplaatst.

Tot aan 1832 werden veroordeelde misdadigers in Frankrijk soms gebrandmerkt met een heet ijzer in de vorm van de fleur de lis, vooral in het geval van diefstal en prostitutie.

Hedendaags gebruik

[bewerken | brontekst bewerken]
Het scoutingsymbool

De fleur de lis wordt nog altijd afgebeeld op wapens en vlaggen van een groot aantal Franstalige gebieden. Zo toont de vlag van Quebec, een provincie van Canada, vier van dergelijke symbolen. Ook de Franse regio's Bourgondië, Île-de-France, Pays de la Loire en vele departementen tonen een of meerdere fleurs de lis in hun vlaggen.

Een fleur de lis is te vinden op de vlag van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

Een aantal Nederlandse gemeenten ontlenen hun fleur de lis aan het familiewapen van Cornelis Lely, de auteur van het plan tot inpoldering van de Zuiderzee. Het gaat daarbij om de gemeenten Wieringermeer, Noordoostpolder, Lelystad, Dronten, Zeewolde en Almere en de provincie Flevoland. Daarnaast zijn er een aantal andere gemeenten die een fleur de lis voeren, waaronder Beverwijk, Roermond en Zwartewaterland.

De fleur de lis is terug te vinden op de wapens van Canada, Servië en Spanje. Ze is ook een symbool van Bosnië en Herzegovina. Koning Tvrtko I was waarschijnlijk de eerste die het gebruikte. Tussen 1992 en 1995 toonde de vlag van Bosnië en Herzegovina ook fleurs de lis (Bosnisch: ljiljan).

De fleur de lis is ook bekend bij scouting. Ze komt veelal terug op vlaggen van landelijke en regionale scoutingverenigingen. Ook op het internationale symbool van scouting komt het teken terug. Alhoewel velen het scoutingsymbool de Franse lelie noemen, is dit een misverstand. Toen Baden-Powell het logo voor de padvinders ontwierp, dacht hij aan de noordpijl op veel kaarten en kompassen, niet aan het teken dat werd gebruikt door het Franse vorstenhuis en latere aanhangers daarvan. In Frankrijk kozen de diverse scoutingorganisaties logo's die zo weinig mogelijk op een Franse lelie leken, zoals een pijl en boog, een haan of een krukkenkruis. Hoewel de benaming Franse lelie vaak wordt gebruikt, is de juiste benaming dus 'pijlpunt', 'pijlkop', 'noordpijl' of 'kompasroos'.

Galerij van fleurs de lis

[bewerken | brontekst bewerken]

Vlaggen en wapens

[bewerken | brontekst bewerken]

Elders

[bewerken | brontekst bewerken]

Zie ook

[bewerken | brontekst bewerken]
[bewerken | brontekst bewerken]
  • Hubert de Vries - Fleur de lis
  • (en) Heraldica.org
Zie de categorie Fleur-de-lis van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.
Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Fleur_de_lis&oldid=67057913"