[go: nahoru, domu]
Naar inhoud springen

Helgoland: verschil tussen versies

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Interactief door geschiedenis bladeren
← Oudere bewerking
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
VisueelWikitekst
Walvispotvis (overleg | bijdragen)
14 bewerkingen
→‎Natuur: toevoeging geologie
 
(43 tussenliggende versies door 35 gebruikers niet weergegeven)
Regel 1: Regel 1:
{{Infobox Duitse plaats plus
{{Infobox Duitse plaats plus
| Wappen = DE Helgoland COA.svg
| flag = Flag of Helgoland.svg
| Wappen = DEU Helgoland COA.svg
| lat_deg = 54
| lat_deg = 54
| lat_min = 10
| lat_min = 10
Regel 18: Regel 19:
| Gemeindeschlüssel = 01 0 56 025
| Gemeindeschlüssel = 01 0 56 025
| Straße = Lung Wai 28
| Straße = Lung Wai 28
| Website = [http://www.helgoland.de/ www.helgoland.de]
| Website = [https://www.helgoland.de/ www.helgoland.de]
| Bürgermeister = Jörg Singer
| Bürgermeister = Jörg Singer
| Partei = onafhankelijk
| Partei = onafhankelijk
Regel 24: Regel 25:
| LOCODE = DE HGL
| LOCODE = DE HGL
| Lageplan = Helgoland in PI.svg
| Lageplan = Helgoland in PI.svg
| image = Aerial image of Heligoland.jpg
| caption = Helgoland met erachter Düne
| image1 = Helgoland2021OSM.png
}}
}}
'''Helgoland''' ([[Noord-Fries]]: ''Deät Lun'' (Het Land), Engels: ''Heligoland'', Duits: ''Helgoland'') is een [[Duitsland|Duits]] [[eiland]] in de [[Noordzee]]. In het verleden is het eiland onderdeel geweest van Denemarken en Groot-Brittannië maar is nu Duits grondbezit. Het ligt aanzienlijk verder uit de kust dan de [[Oost-Friese Waddeneilanden]], waar het niet toe gerekend wordt.
'''Helgoland''' ([[Noord-Fries]]: ''Deät Lun'' (Het Land), Engels: ''Heligoland'', Duits: ''Helgoland'') is een [[Duitsland|Duits]] [[eiland]] in de [[Noordzee]]. In het verleden is het eiland onderdeel geweest van Denemarken en van het Verenigd Koninkrijk, maar sinds [[1890]] is het Duits grondbezit. Het ligt aanzienlijk verder uit de kust dan de [[Oost-Friese Waddeneilanden]], waar het niet toe gerekend wordt.


Het eiland is bekend vanwege het toerisme en het driejaarlijkse cultureel festival [[Friesen-droapen]]. Helgoland vormt een eigen gemeente en maakt geen deel uit van het douanegebied van de [[Europese Unie]]. Op Helgoland wordt [[Halunder freesk]], een [[Noord-Fries]]e taal gesproken.
Het eiland is bekend vanwege het toerisme en het driejaarlijkse cultureel festival [[Friesen-droapen]]. De gemeente Helgoland maakt geen deel uit van het [[Douanegebied van de Gemeenschap|douanegebied van de Europese Gemeenschap]]. Op Helgoland wordt [[Helgolands]] ("Halunder freesk") gesproken, een [[Noord-Fries]]e taal.


== Geografie ==
== Geografie ==
Helgoland ligt in de [[Duitse Bocht]], relatief ver (circa 55 km) uit de kust in de Noordzee en het behoort tot de [[Duitsland|Duitse]] deelstaat [[Sleeswijk-Holstein]] en de [[Kreis Pinneberg]]. Het eiland meet 1,7 km² en telt {{Statistiek gemeente Duitsland inwoners|01 0 56 025|Sleeswijk-Holstein}} inwoners.<ref name="inw_statistiek" /> Het beschikt over een klein strand, maar is vooral bekend om zijn roodgekleurde rotskust die tot 61 meter hoog uit zee omhoog rijst, en om de (nu door omvallen bedreigde) rotspunt de ''Lange Anna''. Sinds de storm van 1720/21<ref>[http://books.google.nl/books?id=g_f5O74m47YC&pg=RA1-PA486&dq=1720+Helgoland Helgoland-1711/21]</ref> bestaat het eigenlijk uit twee eilanden:
Helgoland ligt in de [[Duitse Bocht]], relatief ver (circa 55&nbsp;km) uit de kust in de Noordzee en het behoort tot de [[Duitsland|Duitse]] deelstaat [[Sleeswijk-Holstein]] en de [[Kreis Pinneberg]]. Het eiland meet 1,7&nbsp;km² en telt {{Statistiek gemeente Duitsland inwoners|01 0 56 025|Sleeswijk-Holstein}} inwoners.<ref name="inw_statistiek" /> Het beschikt over een klein strand, maar is vooral bekend om zijn roodgekleurde rotskust die 47 meter hoog uit zee omhoog rijst, en om de (nu door omvallen bedreigde) rotspunt de ''[[Lange Anna]]''. Sinds de storm van 1720/21<ref>[http://books.google.nl/books?id=g_f5O74m47YC&pg=RA1-PA486&dq=1720+Helgoland Helgoland-1711/21]</ref> bestaat het eigenlijk uit twee eilanden:
*enerzijds het hoofdeiland (Hauptinsel), met de herkenbare klif van [[Trias]] [[bontzandsteen]], dat is onderverdeeld in de niveaus Oberland en Unterland en
* Het hoofdeiland (Hauptinsel), met de herkenbare klif van [[Trias]] [[bontzandsteen]], dat is onderverdeeld in Oberland en Unterland. Men kan vanaf het Unterland met een lift het Oberland bereiken.
*anderzijds de Düne, een met zand bedekte dagzoom van [[kalksteen]] uit het [[Jura (periode)|Jura]].
* [[Düne]], een met zand bedekte [[Dagzomen|dagzoom]] van [[kalksteen]] uit het [[Jura (periode)|Jura]]. Het werd in 1720 bij een sterke storm door zandafslag van het hoofdeiland afgesplitst. Op de Düne ligt een vliegveld en er zijn twee bungalowparken.
Men kan vanuit het Unterland een lift naar het Oberland nemen. Op de Düne staat een bungalowpark.


== Verkeer en vervoer ==
== Verkeer en vervoer ==
Regel 39: Regel 42:
Helgoland heeft veerverbindingen met de volgende plaatsen en eilanden:
Helgoland heeft veerverbindingen met de volgende plaatsen en eilanden:
* [[Wilhelmshaven]]
* [[Wilhelmshaven]]
* [[Büsum]],
* [[Büsum]]
* [[Hamburg]]
* [[Hamburg]]
* [[Bremerhaven]]
* [[Bremerhaven]]
* [[Cuxhaven (stad)|Cuxhaven]]
* [[Cuxhaven (stad)|Cuxhaven]]
*Vanuit diverse havens varen boten of snelle catamarans als dagtocht, waaronder vanuit de [[Eemshaven]], Emden en de [[Oost-Friesland|Oost-Friese]] eilanden [[Borkum]] en [[Norderney]].
* Vanuit diverse havens varen boten of snelle catamarans als dagtocht, waaronder vanuit de [[Eemshaven]], Emden en van de [[Oost-Friesland|Oost-Friese]] eilanden [[Borkum]] en [[Norderney]].


De verbinding met [[Wedel]] en sommige verbindingen met [[Hamburg]], [[Büsum]], [[Bremen (stad)|Bremen]], [[Cuxhaven (stad)|Cuxhaven]] en [[Hooksiel]] worden onderhouden met een [[catamaran]], die tot aan de aanlegsteiger komt. Alle andere verbindingen worden onderhouden met een veerboot die buiten de haven voor anker gaat, waarna de passagiers en hun bagage in motorsloepen naar de aanlegsteiger worden vervoerd.
De verbinding met [[Wedel]] en sommige verbindingen met [[Hamburg]], [[Büsum]], [[Bremen (stad)|Bremen]], [[Cuxhaven (stad)|Cuxhaven]] en [[Hooksiel]] worden onderhouden met een [[catamaran]], die tot aan de aanlegsteiger komt. Alle andere verbindingen worden onderhouden met een veerboot die buiten de haven voor anker gaat, waarna de passagiers en hun bagage in motorsloepen naar de aanlegsteiger worden vervoerd.


=== Luchtvaart ===
=== Luchtvaart ===
Verder is er een vliegveld op [[Düne]], waarmee vliegverbindingen worden onderhouden met vliegvelden in de volgende plaatsen:
Vanaf het vliegveld op Düne worden vliegverbindingen onderhouden met de volgende plaatsen:

* [[Bremerhaven]] ([[LFH]])
* [[Wangerooge]] en [[Harle]] ([[LFH]])
* [[Büsum]] ([[Ostfriesische Lufttransport|OLT]])
* [[Büsum]] ([[Ostfriesische Lufttransport|OLT]])
* [[Cuxhaven (stad)|Cuxhaven]] ([[Ostfriesische Lufttransport|OLT]])
* [[Cuxhaven (stad)|Cuxhaven]] ([[Ostfriesische Lufttransport|OLT]])
* [[Hamburg]] ([[Air Hamburg]])


Vanaf het hoofdeiland Helgoland vaart overdag om het half uur een pendelbootje naar de Düne en weer terug. De laatste overtocht vindt rond elf uur 's avonds plaats.
Vanaf het hoofdeiland Helgoland vaart overdag om het half uur een pendelbootje naar Düne en weer terug. De laatste overtocht vindt rond elf uur 's avonds plaats.


=== Vervoer op het eiland ===
=== Vervoer op het eiland ===
[[Bestand:Helgoland Elektrokarre.jpg|thumb|Elektrisch bestelwagentje, één van de weinige gemotoriseerde voertuigen op het eiland]]
[[Bestand:Helgoland Elektrokarre.jpg|thumb|Elektrisch bestelwagentje, een van de weinige gemotoriseerde voertuigen op het eiland]]
Helgoland is grotendeels verkeersvrij: er zijn maar een paar auto's en fietsen is er verboden. Er is een klein busje dat rond het eiland rijdt. Er zijn ook enkele elektrische voertuigen die als bestelwagen dienstdoen.
Helgoland is grotendeels verkeersvrij: er zijn maar een paar auto's, en fietsen is er verboden. Er is een klein busje dat een rondrit over het eiland maakt. Er zijn ook enkele elektrische voertuigen die als bestelwagen dienstdoen.


Begin [[2007]] werd bekend dat de plaatselijke [[politie]] een auto tot haar beschikking zou krijgen<ref>[http://www.nu.nl/news/948057/122/Politieauto_voor_eilandje_in_Noordzee.html Nieuws over de eerste politie-auto voor Helgoland] op nu.nl</ref>.
Begin 2007 werd bekend dat de plaatselijke politie een auto tot haar beschikking zou krijgen.<ref>[https://www.nu.nl/algemeen/948057/politieauto-voor-eilandje-in-noordzee.html Politieauto voor eilandje in Noordzee], ''[[NU.nl]]'', 17 januari 2007 ([[Algemeen Nederlands Persbureau|ANP]]-bericht). [https://web.archive.org/web/20220407094133/https://www.nu.nl/algemeen/948057/politieauto-voor-eilandje-in-noordzee.html Gearchiveerd] op 7 april 2022.</ref>


== Naam ==
== Naam ==
Het eiland stond mogelijk in de tijd van de [[missionaris]]sen [[Willibrord]] (rond 700) en [[Liudger]] (rond 785) bekend als Fositesland, omdat het een hoge mate van verering kende van de [[Friezen|Friese]] god Fosite.<ref>Alcuin, ''Vita Sancti Willibrordi'', circa 796, hoofdstuk 9 t/m 12 [http://www.fordham.edu/halsall/basis/alcuin-willbrord.html (digitaal Engelstalig raadpleegbaar)]</ref><ref>Altfridus, '' Vita sancti Liudgerii'', circa 840, hoofdstuk 19</ref> De naam '''Helgoland''' betekent waarschijnlijk oorspronkelijk '''heilig land'''. Ook wordt het eiland wel in verband gebracht met de woonplaats van de god [[Fosite]]. Het zou dan de plaats zijn waar deze in de sage van de twaalf [[asega]]'s de Friese vrijheid redde. In het lokale Fries (het [[Helgolands]]) wordt het eiland eenvoudigweg ''Lunn'' genoemd, "land".
Het eiland stond mogelijk in de tijd van de [[missionaris]]sen [[Willibrord]] (rond [[700]]) en [[Liudger]] (rond 785) bekend als Fositesland, omdat het een hoge mate van verering kende van de [[Friezen|Friese]] god Fosite.<ref>Alcuin, ''Vita Sancti Willibrordi'', circa 796, hoofdstuk 9 t/m 12 [https://www.fordham.edu/halsall/basis/alcuin-willbrord.html (digitaal Engelstalig raadpleegbaar)]</ref><ref>Altfridus, '' Vita sancti Liudgerii'', circa 840, hoofdstuk 19</ref> De naam betekent waarschijnlijk oorspronkelijk ''heilig land''. Ook wordt het eiland wel in verband gebracht met de woonplaats van de god [[Fosite]]. Het zou dan de plaats zijn waar deze in de sage van de twaalf [[asega]]'s de Friese vrijheid redde. In het lokale Fries (het [[Helgolands]]) wordt het eiland eenvoudigweg ''Lunn'' genoemd, "land".


== Geschiedenis ==
== Geschiedenis ==
[[Bestand:Karta. PBhist.287:36 - Skoklosters slott - 90127.tif|miniatuur|Helgoland in 800, 1300 en 1649]]
Helgoland werd rond 4000 v.Chr. een eiland door het stijgen van de zeespiegel na de laatste [[Weichselien|ijstijd]]. Er woonden al in het [[Neolithicum]] mensen die enige resten hebben achtergelaten. Er wordt verhaald dat rond 700 de Friese koning [[Radboud (koning)|Radbod]] op het eiland een tijd zijn zetel had. In de [[8e eeuw|8e]] of [[9e eeuw]] werd het eiland vanuit (waarschijnlijk Oost-)[[Friesland in brede zin|Friesland]] gekoloniseerd. De huidige bewoners spreken nog steeds een [[Noord-Fries]] dialect, het [[Helgolands]] of ''Halunder Freesk''. Het werd ingelijfd bij het Vikingrijk en werd in de tijd van de [[Hanze]] vooral bekend als [[zeerover|piratennest]].
Helgoland werd rond 4000 v.Chr. een eiland door het stijgen van de zeespiegel na de laatste [[Weichselien|ijstijd]]. Er woonden al in het [[Neolithicum]] mensen die enige resten hebben achtergelaten. Er wordt verhaald dat rond 700 de Friese koning [[Radboud (koning)|Radbod]] op het eiland een tijd zijn zetel had. In de [[8e eeuw|8e]] of [[9e eeuw]] werd het eiland vanuit (waarschijnlijk Oost-)[[Friesland in brede zin|Friesland]] gekoloniseerd. De huidige bewoners spreken nog steeds een [[Noord-Fries]] dialect, het [[Helgolands]] of ''Halunder Freesk''. Het werd ingelijfd bij het [[Vikingen|Vikingrijk]] en werd in de tijd van de [[Hanze]] vooral bekend als [[zeerover|piratennest]].


[[Bestand:Map helgoland 1910.jpg|miniatuur|Helgoland in 1910]]
[[Bestand:Map helgoland 1910.jpg|miniatuur|Helgoland in 1910]]
Het eiland bleef tot [[1814]] ([[Vrede van Kiel]]) tot [[Denemarken]] behoren. De Britten veroverden het eiland in [[1807]] op de Denen. Het strategisch belangrijke eiland was vervolgens het domein van smokkelaars maar begon vanaf 1828 ook een toeristenbestemming te worden. In [[1890]] kwam ''British Heligoland'' in het kader van het [[Zanzibarverdrag]] (Berlijn, 1 juli) aan Duitsland, dat in ruil het Oost-Afrikaanse [[Sultanaat Zanzibar|Zanzibar]] en Wituland aan de Britten liet. Keizer [[Wilhelm II van Duitsland|Wilhelm II]] bouwde Helgoland uit tot marinesteunpunt en dat bleef het tot na de [[Tweede Wereldoorlog]]. In de [[Eerste Wereldoorlog]] werden alle bewoners gedwongen het eiland te verlaten. In juni 1943 werden door een vliegtuig van de [[Royal Air Force|RAF]], dat terugkeerde van een missie boven het vasteland van Duitsland, enkele bommen afgeworpen. Kort voor het einde van de oorlog in 1945, toen de Britse troepen reeds voor Bremen stonden, probeerden 15 Helgolanders, onder wie [[Erich Friederichs]], contact met de Britten op te nemen, om te voorkomen dat hun eiland door een bombardement zou worden vernietigd. Door verraad werden zij op 18 april door de [[Gestapo]] gearresteerd. Op 21 april werden 7 van hen in Cuxhaven geëxecuteerd. Op 18 april voerden 1000 vliegtuigen van de Royal Air Force een vernietigend bombardement uit, waarbij ca.7000 bommen werden afgeworpen, waardoor het eiland onbewoonbaar werd en de bevolking moest worden geëvacueerd. De [[Royal Air Force]] gebruikte het voor schietoefeningen. In 1947 bliezen de Britten de bunkers en militaire voorzieningen met liefst 6700 ton explosieven op. In [[1952]] mocht de bevolking na lang aandringen terugkeren. Sindsdien leeft het eiland hoofdzakelijk van het toerisme, dat mede wordt gevoed door de accijnsvrije verkoop van zaken als sigaretten, parfum en alcoholica.
Het eiland bleef tot [[1814]] ([[Vrede van Kiel]]) tot [[Denemarken]] behoren. De Britten veroverden het eiland in [[1807]] op de Denen. Het strategisch belangrijke eiland was vervolgens het domein van smokkelaars maar begon vanaf 1828 ook een toeristenbestemming te worden. In [[1890]] kwam ''British Heligoland'' in het kader van het [[Zanzibarverdrag]] (Berlijn, 1 juli) aan Duitsland, dat in ruil het Oost-Afrikaanse [[Sultanaat Zanzibar|Zanzibar]] en [[Duits-Witu|Wituland]] aan de Britten liet. Keizer [[Wilhelm II van Duitsland|Wilhelm II]] bouwde Helgoland uit tot marinesteunpunt en dat bleef het tot na de [[Tweede Wereldoorlog]]. In de [[Eerste Wereldoorlog]] werden alle bewoners gedwongen het eiland te verlaten. In juni 1943 werden door een vliegtuig van de [[Royal Air Force|RAF]], dat terugkeerde van een missie boven het vasteland van Duitsland, enkele bommen afgeworpen. Kort voor het einde van de oorlog in 1945, toen de Britse troepen reeds voor Bremen stonden, probeerden vijftien Helgolanders, onder wie [[Erich Friederichs]], contact met de Britten op te nemen, om te voorkomen dat hun eiland door een bombardement zou worden vernietigd. Door verraad werden zij op 18 april door de [[Gestapo]] gearresteerd. Op 21 april werden 7 van hen in [[Cuxhaven (stad)|Cuxhaven]] geëxecuteerd. Op 18 april voerden duizend vliegtuigen van de Royal Air Force een vernietigend bombardement uit, waarbij circa zevenduizend bommen werden afgeworpen, waardoor het eiland onbewoonbaar werd en de bevolking moest worden geëvacueerd. De [[Royal Air Force]] gebruikte het voor schietoefeningen. In 1947 bliezen de Britten de bunkers en militaire voorzieningen met liefst 6.700 ton explosieven op. In 1952 mocht de bevolking na lang aandringen terugkeren. Sindsdien leeft het eiland hoofdzakelijk van het toerisme, dat mede wordt gevoed door de accijnsvrije verkoop van zaken als sigaretten, parfum en alcoholica.


Op Helgoland dichtte [[August Heinrich Hoffmann von Fallersleben]] in 1841 het Duitse volkslied, ''[[Das Lied der Deutschen]]''.
Op Helgoland dichtte [[August Heinrich Hoffmann von Fallersleben]] in 1841 het Duitse volkslied, ''[[Das Lied der Deutschen]]''.
Regel 78: Regel 78:


== Natuur ==
== Natuur ==
===Fauna===
=== Fauna ===
Het eiland geniet aanzienlijke faam bij natuur- en vooral vogelliefhebbers omdat het een belangrijke broed- en pleisterplaats is voor [[zeevogel]]s uit het Noordzeegebied en voor trekvogels van verder noordelijk. Er broeden onder andere de [[zeekoet]], de [[drieteenmeeuw]], de [[kleine mantelmeeuw|kleine]] en [[grote mantelmeeuw]], de [[alken (vogels)|Alk]], de [[Noordse stormvogel]] en de [[jan-van-gent]] in de periode juni - juli.
Het eiland geniet aanzienlijke faam bij natuur- en vooral vogelliefhebbers omdat het een belangrijke broed- en pleisterplaats is voor [[zeevogel]]s uit het Noordzeegebied en voor trekvogels van verder noordelijk. Er broeden onder andere de [[zeekoet]], de [[drieteenmeeuw]], de [[kleine mantelmeeuw|kleine]] en [[grote mantelmeeuw]], de [[alken (vogels)|alk]], de [[Noordse stormvogel]] en de [[jan-van-gent]] in de periode juni–juli.
In het najaar is het een tussenstop voor vogels die meer naar het zuiden trekken. Hierdoor zijn er al 400 vogelsoorten waargenomen.<ref>Natuurpunt 2011</ref>
In het najaar is het een tussenstop voor vogels die meer naar het zuiden trekken. Hierdoor zijn er al 400 vogelsoorten waargenomen.<ref>Natuurpunt 2011</ref>
Maar ook in het middelste stuk van het eiland kan men verschillende [[zangvogels]] waarnemen onder andere de [[sijs]], de [[barmsijs]], de [[tapuit]], de [[rietgors]], de [[spreeuw]], de [[graspieper]] de [[Keep (zangvogel)|keep]], de [[merel]], het [[goudhaantje]], de [[Lijsters (vogels)|lijster]], de [[Tarsiger|blauwstaart]], de [[Sperwergrasmus]], de [[witkopstaartmees]], de [[bladkoning]], de [[IJsgors|ijsgors]], het [[paapje]], de [[geelgors]], de [[ringmus]] en verschillende [[vink (vogel)|vinken]].<ref>waarnemening op natuurpunt.be</ref>
[[Zangvogels]] die op het eiland worden waargenomen zijn onder andere [[sijs]], [[barmsijs]], [[tapuit]], [[rietgors]], [[spreeuw]], [[graspieper]], [[Keep (zangvogel)|keep]], [[merel]], [[goudhaan]]tje, [[Lijsters (vogels)|lijster]], [[blauwstaart]], [[Sperwergrasmus]], [[witkopstaartmees]], [[bladkoning]], [[IJsgors|ijsgors]], [[paapje]], [[geelgors]], [[ringmus]] en verschillende [[vink (vogel)|vinken]].<ref>waarnemening op natuurpunt.be</ref>
⚫
Ook de [[boomvalk]], het [[bokje]] en de [[rotgans]] komen voor.

⚫
Ook soorten zoals de [[boomvalk]], het [[bokje]] en de [[rotgans]].


Het kleine eiland bezit ook een natuurgebied van 1ha groot, maar is de dichtstbevolkte broedplaats van vogels in Duitsland. Begin juni kan men hier de lummensprong waarnemen. Dit is de sprong waarbij jonge zeekoeten die nog niet kunnen vliegen, 50 meter naar beneden springen.
Het eiland kent een natuurgebied dat 1 ha groot is, het is de dichtstbevolkte broedplaats van vogels in Duitsland. Begin juni kan men hier de ''[[lummensprong]]'' waarnemen. Dit is de sprong waarbij jonge zeekoeten die nog niet kunnen vliegen, 50 meter naar beneden springen.


⚫
De ''[[Helgolandse huismuis]]'' is een opvallende soort door zijn rode vacht, een schutkleur bij de rode rotsen. Binnen afgebakende zones lopen op het eiland wilde [[geit|geiten]] rond.
⚫
Het gehele jaar door is er een kolonie [[zeehonden]] aanwezig op het eilandje Düne.


⚫
Het gehele jaar door is er een kolonie [[zeehonden]] aanwezig op het nabijgelegen eilandje Düne.
⚫
Ook de [[Helgolandse huismuis]] is een opvallend soort door zijn rode vacht, een schutkleur bij de rode rotsen.


⚫
=== Flora ===
Tevens lopen op Helgoland, binnen afgebakende zones, wilde [[geit]]en rond.
⚫
Door de aanwezigheid van rode zandsteen, krijt en kalksteen groeien er planten zoals de [[wilde kool]].


⚫
Het eiland kent grote struiken en bomen. [[Duindoorn]], [[braam (plant)|braam]] en [[rozenbottel]] dragen bij aan een uitgebreide vogelstand.
⚫
===Flora===
⚫
Door de aanwezigheid van rode zandsteen, krijt en kalksteen groeien er planten zoals de [[klippenkool]].


=== Geologie ===
⚫
Het eiland heeft een afwisseling van grote struiken en bomen en ook [[duindoorn]], [[braam (plant)|braam]], [[rozenbottel]] levert een ideale plaats voor de vogels.
Het eiland staat bekend om zijn rode vuursteen, die wereldwijd alleen hier en op het nabij gelegen eiland Düne gevonden kunnen worden.


== Galerij ==
== Galerij ==
<gallery widths="180" heights="180">
<gallery mode="packed" heights="150">
Bestand:Helgoland - Vogelperspektive (1890-1900).jpg|Helgoland rond 1900
Bestand:Helgoland - Vogelperspektive (1890-1900).jpg|Helgoland rond 1900
Bestand:Insel Helgoland - Oberland um 1929-30.jpg|Oberland rond 1929/30
Bestand:Helgoland Hummerbuden 21955.JPG|Plaatsje Hummerbuden
Bestand:Helgoland Hummerbuden 21955.JPG|Plaatsje Hummerbuden
Bestand:Heligoland 07-2016 photo15.jpg|De rots "Lange Anna"
Bestand:Heligoland 07-2016 photo15.jpg|De rots „Lange Anna“
Bestand:Helgoland Klinken 22063.JPG|De rotskust van Helgoland
Bestand:Helgoland Klinken 22063.JPG|De rotskust van Helgoland
Bestand:Heligoland 07-2016 photo23.jpg|Unterland
Bestand:Heligoland 07-2016 photo23.jpg|Unterland
Bestand:Helgoland Touristen.jpg|Unterland
Bestand:Helgoland Touristen.jpg|Unterland
Bestand:Helgoland St. Nicolai 01.JPG|St.-Nicolai-Kirche
Bestand:Helgoland St. Nicolai 01.JPG|St.-Nicolai-Kirche
Bestand:Helgoland Vogelperspektive sx.jpg|Hoofdeiland Helgoland en het kleine eiland Düne
Bestand:Flag of Helgoland.svg|Vlag van Helgoland
</gallery>
</gallery>


Regel 114: Regel 113:
* [[Helgolands]]
* [[Helgolands]]


== Externe links ==
== Externe link ==
* [http://www.helgoland.de/ Helgoland] (website van het eiland, in het Duits, Engels en Deens)
* [https://www.helgoland.de/ officiële website] (in het Duits, Engels en Deens)


{{Appendix|2=
{{Appendix|2=
* ''L'explosion d'Heligoland. - Discussion des observations effectuées à Uccle'', C. Charlier, 1947, ''Ciel et Terre'', Vol. 64, p. 193.
* ''L'explosion d'Heligoland. - Discussion des observations effectuées à Uccle'', C. Charlier, 1947, ''Ciel et Terre'', Vol. 64, p.&nbsp;193.
* ''Results of Seismic Observations in Germany on the Heligoland Explosion of April 18, 1947'', 1951, Reich, H.; Foertsch, O.; Schulze, G. A. Journal. ''Journal of Geophysical Research'', Vol. 56, p.147.
* ''Results of Seismic Observations in Germany on the Heligoland Explosion of April 18, 1947'', 1951, Reich, H.; Foertsch, O.; Schulze, G. A. Journal. ''Journal of Geophysical Research'', Vol. 56, p.&nbsp;147.
{{References}}
{{References}}
}}
}}
Regel 125: Regel 124:
{{Navigatie eilanden Duitse Bocht}}
{{Navigatie eilanden Duitse Bocht}}
{{Navigatie Kreis Pinneberg}}
{{Navigatie Kreis Pinneberg}}
{{Navigatie Waddeneilanden}}
{{Coor title dms|54|10|57|N|7|53|7|E|type:isle_scale:50000_region:DE}}
{{Coor title dms|54|10|57|N|7|53|7|E|type:isle_scale:50000_region:DE}}


[[Categorie:Duits eiland in de Noordzee]]
[[Categorie:Helgoland| ]]
[[Categorie:Gemeente in Sleeswijk-Holstein]]
[[Categorie:Eiland in de Noordzee]]
[[Categorie:Eiland in Sleeswijk-Holstein]]
[[Categorie:Groter-Friesland]]
[[Categorie:Sleeswijk-Holstein]]

Huidige versie van 19 mei 2024 om 14:04

Helgoland
Gemeente in Duitsland Vlag van Duitsland
Vlag van Helgoland
Wapen van Helgoland
Helgoland (Sleeswijk-Holstein)
Helgoland
Situering
Deelstaat Vlag van de Duitse deelstaat Sleeswijk-Holstein Sleeswijk-Holstein
Kreis Pinneberg
Coördinaten 54° 11′ NB, 7° 53′ OL
Algemeen
Oppervlakte 4,21 km²
Inwoners
(31-12-2020[1]) 		1.307
(310 inw./km²)
Hoogte 40 m
Burgemeester Jörg Singer (onafhankelijk)
Overig
Postcode 27498
Netnummer 04725
Kenteken PI
Gemeentenr. 01 0 56 025
Website www.helgoland.de
Locatie van Helgoland in Pinneberg
Kaart van Helgoland
Foto's
Helgoland met erachter Düne
Helgoland met erachter Düne
Portaal  Portaalicoon   Duitsland

Helgoland (Noord-Fries: Deät Lun (Het Land), Engels: Heligoland, Duits: Helgoland) is een Duits eiland in de Noordzee. In het verleden is het eiland onderdeel geweest van Denemarken en van het Verenigd Koninkrijk, maar sinds 1890 is het Duits grondbezit. Het ligt aanzienlijk verder uit de kust dan de Oost-Friese Waddeneilanden, waar het niet toe gerekend wordt.

Het eiland is bekend vanwege het toerisme en het driejaarlijkse cultureel festival Friesen-droapen. De gemeente Helgoland maakt geen deel uit van het douanegebied van de Europese Gemeenschap. Op Helgoland wordt Helgolands ("Halunder freesk") gesproken, een Noord-Friese taal.

Geografie

[bewerken | brontekst bewerken]

Helgoland ligt in de Duitse Bocht, relatief ver (circa 55 km) uit de kust in de Noordzee en het behoort tot de Duitse deelstaat Sleeswijk-Holstein en de Kreis Pinneberg. Het eiland meet 1,7 km² en telt 1.307 inwoners.[1] Het beschikt over een klein strand, maar is vooral bekend om zijn roodgekleurde rotskust die 47 meter hoog uit zee omhoog rijst, en om de (nu door omvallen bedreigde) rotspunt de Lange Anna. Sinds de storm van 1720/21[2] bestaat het eigenlijk uit twee eilanden:

  • Het hoofdeiland (Hauptinsel), met de herkenbare klif van Trias bontzandsteen, dat is onderverdeeld in Oberland en Unterland. Men kan vanaf het Unterland met een lift het Oberland bereiken.
  • Düne, een met zand bedekte dagzoom van kalksteen uit het Jura. Het werd in 1720 bij een sterke storm door zandafslag van het hoofdeiland afgesplitst. Op de Düne ligt een vliegveld en er zijn twee bungalowparken.

Verkeer en vervoer

[bewerken | brontekst bewerken]

Veerdiensten

[bewerken | brontekst bewerken]

Helgoland heeft veerverbindingen met de volgende plaatsen en eilanden:

De verbinding met Wedel en sommige verbindingen met Hamburg, Büsum, Bremen, Cuxhaven en Hooksiel worden onderhouden met een catamaran, die tot aan de aanlegsteiger komt. Alle andere verbindingen worden onderhouden met een veerboot die buiten de haven voor anker gaat, waarna de passagiers en hun bagage in motorsloepen naar de aanlegsteiger worden vervoerd.

Luchtvaart

[bewerken | brontekst bewerken]

Vanaf het vliegveld op Düne worden vliegverbindingen onderhouden met de volgende plaatsen:

Vanaf het hoofdeiland Helgoland vaart overdag om het half uur een pendelbootje naar Düne en weer terug. De laatste overtocht vindt rond elf uur 's avonds plaats.

Vervoer op het eiland

[bewerken | brontekst bewerken]
Elektrisch bestelwagentje, een van de weinige gemotoriseerde voertuigen op het eiland

Helgoland is grotendeels verkeersvrij: er zijn maar een paar auto's, en fietsen is er verboden. Er is een klein busje dat een rondrit over het eiland maakt. Er zijn ook enkele elektrische voertuigen die als bestelwagen dienstdoen.

Begin 2007 werd bekend dat de plaatselijke politie een auto tot haar beschikking zou krijgen.[3]

Naam

[bewerken | brontekst bewerken]

Het eiland stond mogelijk in de tijd van de missionarissen Willibrord (rond 700) en Liudger (rond 785) bekend als Fositesland, omdat het een hoge mate van verering kende van de Friese god Fosite.[4][5] De naam betekent waarschijnlijk oorspronkelijk heilig land. Ook wordt het eiland wel in verband gebracht met de woonplaats van de god Fosite. Het zou dan de plaats zijn waar deze in de sage van de twaalf asega's de Friese vrijheid redde. In het lokale Fries (het Helgolands) wordt het eiland eenvoudigweg Lunn genoemd, "land".

Geschiedenis

[bewerken | brontekst bewerken]
Helgoland in 800, 1300 en 1649

Helgoland werd rond 4000 v.Chr. een eiland door het stijgen van de zeespiegel na de laatste ijstijd. Er woonden al in het Neolithicum mensen die enige resten hebben achtergelaten. Er wordt verhaald dat rond 700 de Friese koning Radbod op het eiland een tijd zijn zetel had. In de 8e of 9e eeuw werd het eiland vanuit (waarschijnlijk Oost-)Friesland gekoloniseerd. De huidige bewoners spreken nog steeds een Noord-Fries dialect, het Helgolands of Halunder Freesk. Het werd ingelijfd bij het Vikingrijk en werd in de tijd van de Hanze vooral bekend als piratennest.

Helgoland in 1910

Het eiland bleef tot 1814 (Vrede van Kiel) tot Denemarken behoren. De Britten veroverden het eiland in 1807 op de Denen. Het strategisch belangrijke eiland was vervolgens het domein van smokkelaars maar begon vanaf 1828 ook een toeristenbestemming te worden. In 1890 kwam British Heligoland in het kader van het Zanzibarverdrag (Berlijn, 1 juli) aan Duitsland, dat in ruil het Oost-Afrikaanse Zanzibar en Wituland aan de Britten liet. Keizer Wilhelm II bouwde Helgoland uit tot marinesteunpunt en dat bleef het tot na de Tweede Wereldoorlog. In de Eerste Wereldoorlog werden alle bewoners gedwongen het eiland te verlaten. In juni 1943 werden door een vliegtuig van de RAF, dat terugkeerde van een missie boven het vasteland van Duitsland, enkele bommen afgeworpen. Kort voor het einde van de oorlog in 1945, toen de Britse troepen reeds voor Bremen stonden, probeerden vijftien Helgolanders, onder wie Erich Friederichs, contact met de Britten op te nemen, om te voorkomen dat hun eiland door een bombardement zou worden vernietigd. Door verraad werden zij op 18 april door de Gestapo gearresteerd. Op 21 april werden 7 van hen in Cuxhaven geëxecuteerd. Op 18 april voerden duizend vliegtuigen van de Royal Air Force een vernietigend bombardement uit, waarbij circa zevenduizend bommen werden afgeworpen, waardoor het eiland onbewoonbaar werd en de bevolking moest worden geëvacueerd. De Royal Air Force gebruikte het voor schietoefeningen. In 1947 bliezen de Britten de bunkers en militaire voorzieningen met liefst 6.700 ton explosieven op. In 1952 mocht de bevolking na lang aandringen terugkeren. Sindsdien leeft het eiland hoofdzakelijk van het toerisme, dat mede wordt gevoed door de accijnsvrije verkoop van zaken als sigaretten, parfum en alcoholica.

Op Helgoland dichtte August Heinrich Hoffmann von Fallersleben in 1841 het Duitse volkslied, Das Lied der Deutschen.

Op 26 juni 2011 verwierp de bevolking van Helgoland in een referendum met 54% het sedert 2008 uitgewerkte plan om Helgoland en de Düne opnieuw met elkaar te verbinden. Aanleiding hiervoor was het steeds groter wordende plaatsgebrek.

Natuur

[bewerken | brontekst bewerken]

Fauna

[bewerken | brontekst bewerken]

Het eiland geniet aanzienlijke faam bij natuur- en vooral vogelliefhebbers omdat het een belangrijke broed- en pleisterplaats is voor zeevogels uit het Noordzeegebied en voor trekvogels van verder noordelijk. Er broeden onder andere de zeekoet, de drieteenmeeuw, de kleine en grote mantelmeeuw, de alk, de Noordse stormvogel en de jan-van-gent in de periode juni–juli. In het najaar is het een tussenstop voor vogels die meer naar het zuiden trekken. Hierdoor zijn er al 400 vogelsoorten waargenomen.[6] Zangvogels die op het eiland worden waargenomen zijn onder andere sijs, barmsijs, tapuit, rietgors, spreeuw, graspieper, keep, merel, goudhaantje, lijster, blauwstaart, Sperwergrasmus, witkopstaartmees, bladkoning, ijsgors, paapje, geelgors, ringmus en verschillende vinken.[7] Ook de boomvalk, het bokje en de rotgans komen voor.

Het eiland kent een natuurgebied dat 1 ha groot is, het is de dichtstbevolkte broedplaats van vogels in Duitsland. Begin juni kan men hier de lummensprong waarnemen. Dit is de sprong waarbij jonge zeekoeten die nog niet kunnen vliegen, 50 meter naar beneden springen.

De Helgolandse huismuis is een opvallende soort door zijn rode vacht, een schutkleur bij de rode rotsen. Binnen afgebakende zones lopen op het eiland wilde geiten rond.

Het gehele jaar door is er een kolonie zeehonden aanwezig op het nabijgelegen eilandje Düne.

Flora

[bewerken | brontekst bewerken]

Door de aanwezigheid van rode zandsteen, krijt en kalksteen groeien er planten zoals de wilde kool.

Het eiland kent grote struiken en bomen. Duindoorn, braam en rozenbottel dragen bij aan een uitgebreide vogelstand.

Geologie

[bewerken | brontekst bewerken]

Het eiland staat bekend om zijn rode vuursteen, die wereldwijd alleen hier en op het nabij gelegen eiland Düne gevonden kunnen worden.

Galerij

[bewerken | brontekst bewerken]
  • Helgoland rond 1900
    Helgoland rond 1900
  • Oberland rond 1929/30
    Oberland rond 1929/30
  • Plaatsje Hummerbuden
    Plaatsje Hummerbuden
  • De rots „Lange Anna“
    De rots „Lange Anna“
  • De rotskust van Helgoland
    De rotskust van Helgoland
  • Unterland
    Unterland
  • Unterland
    Unterland
  • St.-Nicolai-Kirche
    St.-Nicolai-Kirche

Zie ook

[bewerken | brontekst bewerken]
[bewerken | brontekst bewerken]
Zie de categorie Heligoland van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Helgoland&oldid=67549673"