Karakuri: verschil tussen versies

Interactief door geschiedenis bladeren

← Oudere bewerking Nieuwere bewerking →

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud

VisueelWikitekst

In de regel

Versie van 16 feb 2022 20:52

Porseleinen karakuri klok in het Japanse Kyushu Keramiekmuseum, Arita

Karakuri (Japans: からくり) is een ruim 1500 jaar oude Japanse term voor een ingenieus mechanisch systeem (mechanisme) dat bestaat uit elementen die elkaar beïnvloeden, soms gaat het om een mechanisch apparaat met een extra gadget om iemand te plagen, te misleiden of te verrassen.^[1] Het gaat om het gebruik van mechanische apparaten of snufjes om een taak te volbrengen, in plaats van te vertrouwen op hydraulische, pneumatische of elektrische apparaten. Karakuri is in Japan vooral bekend geworden door de karakuri-poppen.^[2]

Historie

De naam karakuri zou afkomstig zijn van het Japanse werkwoord karakuru, dat "aan een draad trekken, rekken en bewegen" betekent. Het wordt afwisselend in kanji geschreven als 絡繰り, 絡繰, 機巧, 機関, en archaïsch als 唐繰.

De oudste vermelding van Japanse karakuri is in het 4e jaar van keizer Saimei (658) en staat beschreven in de "Nihonshoki" kroniek.

Vormen

Karakuri-pop (Japans: からくり人形, karakuri ningyō); is een traditionele Japanse gemechaniseerde pop of automaat, welke in de 17de eeuw tot de 19de eeuw erg bekend is geworden.
Karakuri-klok; is een klok met extra gadgets, zoals onder andere: poppen, dieren of treintjes die tevoorschijn komen of anderszins verrassen. Een van de mooiste karakuri-klokken is de Botchan-karakuri-klok in Matsuyama, Ehime, Japan. Elk uur van 8.00 uur tot 22.00 uur komen de personages van de Japanse novel Botchan (坊っちゃん), onder begeleiding van muziek uit de klok.
Karakuri-puzzeldoos; is gebaseerd op de traditionele ambachten van de Hakone- en Odawara-regio's waar ze voor het eerst gemaakt werden in 1893, bekend als de "geheime doos".
Karakuri-kaizen (Japans: からくり改善), het Japanse woord 改 (“kai”) betekent “veranderen” en 善 (“zen”) betekent “goed” en karakuri-kaizen is een Japanse filosofie welke de mechanische ontwikkelingen (gadgets) continu stimuleert om een productieproces makkelijker en beter te laten verlopen voor de persoon of personen die ermee te maken hebben, de persoon staat hierin centraal. Dit gaat zelfs verder dan de Europese Arbowet, het is meer een optimalisatie in de puurheid van het woord, zonder gebruik te maken van elektriciteit, hydrauliek of pneumatiek. Karakuri-kaizen is ontstaan in Japan na de Tweede Wereldoorlog en het heeft verschillende pluspunten boven de huidige industriële filosofie, zoals; * Goedkoper * Gemakkelijker te onderhouden en te verbeteren * Meer persoonlijke betrokkenheid en teamverantwoordelijkheid * Verbeterde veiligheid en ergonomie * Verbeterde kwaliteit door verminderde menselijke fouten * Verminderde uitval van machine en werknemer (lichamelijk en geestelijk).

Zie ook

Bronnen, noten en/of referenties

Referenties

↑ Michael Shea (2015). Karakuri: Subtle Trickery in Device Art and Robotics Demonstrations at Miraikan. Leonardo 48: 40–47. DOI: 10.1162/LEON_a_00936.
↑ Jane Marie Law (1997). Puppets of Nostalgia – The Life, Death and Rebirth of the Japanese Awaji Ningyō(-Jōruri) Tradition. Princeton University Press. ISBN 978-0-691-02894-1.

Website

Karakuri in het Japanse woordenboek. Geraadpleegd op 3 februari 2022.
(ja) Geschiedenis van de karakuri poppen. Kyudai Tamaya Shobei Supporters Association. Geraadpleegd op 3 februari 2022.
(en) Japanse Karakuri Creation Group. Geraadpleegd op 5 februari 2022.

Op andere Wikimedia-projecten

Media
op Commons

[1] Michael Shea (2015). Karakuri: Subtle Trickery in Device Art and Robotics Demonstrations at Miraikan. Leonardo 48: 40–47. DOI: 10.1162/LEON_a_00936.

[2] Jane Marie Law (1997). Puppets of Nostalgia – The Life, Death and Rebirth of the Japanese Awaji Ningyō(-Jōruri) Tradition. Princeton University Press. ISBN 978-0-691-02894-1.

[1]

[2]

@@ Regel 1: / Regel 1: @@
 [[afbeelding:KarakuriBritishMuseum.jpg|thumb|Karakuri pop]]
 [[afbeelding:Kyushu Ceramic Museum Arita ware gimmick music box clock.JPG|thumb|Porseleinen karakuri klok in het Japanse [[Kyushu Keramiekmuseum]], [[Arita (Saga)|Arita]]]]
+[[afbeelding:Yosegi 3.jpg|thumb|Karakuri-puzzeldoos]]
 '''Karakuri''' ([[Japans]]: からくり) is een ruim 1500 jaar oude Japanse term voor een ingenieus mechanisch systeem ([[Mechanisme (techniek)|mechanisme]]) dat bestaat uit elementen die elkaar beïnvloeden, soms gaat het om een mechanisch apparaat met een extra gadget om iemand te plagen, te misleiden of te verrassen.<ref>{{Cite journal|doi = 10.1162/LEON_a_00936|titel= Karakuri: Subtle Trickery in Device Art and Robotics Demonstrations at Miraikan|datum = 2015|auteur= Michael Shea |journal = Leonardo|volume = 48|pages = 40–47|s2cid = 57445910}}</ref> Het gaat om het gebruik van mechanische apparaten of snufjes om een taak te volbrengen, in plaats van te vertrouwen op hydraulische, pneumatische of elektrische apparaten. Karakuri is in [[Japan]] vooral bekend geworden door de karakuri-poppen.<ref>{{citeer boek |auteur= Jane Marie Law |titel=Puppets of Nostalgia – The Life, Death and Rebirth of the Japanese Awaji Ningyō(-Jōruri) Tradition |datum=1997 |publisher=Princeton University Press |isbn=978-0-691-02894-1}}</ref>
@@ Regel 10: / Regel 10: @@
 ==Vormen==
-* Karakuri-pop ([[Japans]]: からくり人形, karakuri ningyō); is een traditionele Japanse gemechaniseerde pop of automaat, welke in de 17de eeuw tot de 19de eeuw erg bekend is geworden.
+* Karakuri-[[Pop (speelgoed)|pop]] ([[Japans]]: からくり人形, karakuri ningyō); is een traditionele Japanse gemechaniseerde pop of automaat, welke in de 17de eeuw tot de 19de eeuw erg bekend is geworden.
-* Karakuri-klok; is een klok met extra gadgets, zoals onder andere: poppen, dieren of treintjes die tevoorschijn komen of anderszins verrassen. Een van de mooiste karakuri-klokken is de Botchan-karakuri-klok in [[Matsuyama]], [[Ehime]], Japan. Elk uur van 8.00 uur tot 22.00 uur komen de personages van de Japanse novel Botchan (坊っちゃん), onder begeleiding van muziek uit de klok.
+* Karakuri-[[Klok (tijd)|klok]]; is een klok met extra gadgets, zoals onder andere: poppen, dieren of treintjes die tevoorschijn komen of anderszins verrassen. Een van de mooiste karakuri-klokken is de Botchan-karakuri-klok in [[Matsuyama]], [[Ehime]], Japan. Elk uur van 8.00 uur tot 22.00 uur komen de personages van de Japanse novel Botchan (坊っちゃん), onder begeleiding van muziek uit de klok.
-* Karakuri-puzzeldoos; is gebaseerd op de traditionele ambachten van de Hakone- en Odawara-regio's waar ze voor het eerst gemaakt werden in 1893, bekend als de "geheime doos".
+* Karakuri-[[Mechanische puzzel|puzzeldoos]]; is gebaseerd op de traditionele ambachten van de Hakone- en Odawara-regio's waar ze voor het eerst gemaakt werden in 1893, bekend als de "geheime doos".
+* Karakuri-[[kaizen]] ([[Japans]]: からくり改善), het Japanse woord 改 (“kai”) betekent “veranderen” en 善 (“zen”) betekent “goed” en karakuri-kaizen is een Japanse filosofie welke de mechanische ontwikkelingen ([[Hebbeding|gadgets]]) continu stimuleert om een [[productieproces]] makkelijker en beter te laten verlopen voor de persoon of personen die ermee te maken hebben, de persoon staat hierin centraal. Dit gaat zelfs verder dan de Europese Arbowet, het is meer een optimalisatie in de puurheid van het woord, zonder gebruik te maken van [[elektriciteit]], [[hydrauliek]] of [[pneumatiek]]. Karakuri-kaizen is ontstaan in Japan na de [[Tweede Wereldoorlog]] en het heeft verschillende pluspunten boven de huidige [[Industrie|industriële]] filosofie, zoals; * Goedkoper * Gemakkelijker te onderhouden en te verbeteren * Meer persoonlijke betrokkenheid en teamverantwoordelijkheid * Verbeterde veiligheid en ergonomie * Verbeterde kwaliteit door verminderde menselijke fouten * Verminderde uitval van machine en werknemer (lichamelijk en geestelijk).
 ==Zie ook==
 * [[Mechanisch muziekinstrument]]
-* [[Jukebox]]
 * [[Draaiorgel]]
 * [[Koekoeksklok]]
@@ Regel 24: / Regel 24: @@
 * [[Mechanische puzzel]]
 * [[Rube Goldbergmachine]]
-[[afbeelding:Yosegi 3.jpg|thumb|left|Karakuri-puzzeldoos]]
 {{Appendix|2=