Koningsdag (Nederland): verschil tussen versies

Bezoek van H.M. Koningin Beatrix aan Woudrichem in 2007

Koninginnedag in Amsterdam, 2005.

Koninginnedag in Amsterdam.

Traditionele vrijmarkt op Koninginnedag - Deventer 2004

Vrijmarkt Den Haag Koninginnedag 30 april 2005

Koninginnedag is een nationale feestdag in Nederland, de Nederlandse Antillen en Aruba en wordt sinds 1949 gevierd op 30 april (voorheen 31 augustus, de verjaardag van koningin Wilhelmina). De dag wordt gevierd met verschillende festiviteiten (ook op de voorafgaande 'koninginnenacht') en een vrijmarkt.

Sinds 1980 wordt in jaren waarin Koninginnedag op een zondag valt (bijvoorbeeld in 2006), de dag op zaterdag 29 april gevierd. Hiervoor werd Koninginnedag gevierd op 1 mei als het op een zondag viel.

Geschiedenis

Nog voor de ‘echte Koninginnedag’ werd op 31 augustus 1885 de eerste ‘Prinsessedag’ georganiseerd, de vijfde verjaardag van de jonge prinses Wilhelmina. Het initiatief hiertoe werd genomen om de nationale eenheid te benadrukken. Na de dood van koning Willem III in 1890, werd Prinsessedag opgevolgd door de viering van ‘Koninginnedag’. Deze dag ontwikkelde zich tot een feestdag voor kinderen. Op haar achttiende verjaardag, 31 augustus 1898, werd Wilhelmina regerend vorstin. De inhuldiging vond op 6 september plaats. Tot 1948 werd Koninginnedag op 31 augustus gevierd.

Nadat koningin Juliana haar moeder Wilhelmina in 1948 was opgevolgd, werd vanaf 1949 Koninginnedag gevierd op haar verjaardag, 30 april. Terwijl koningin Wilhelmina en haar familie nooit aanwezig waren bij de festiviteiten, kreeg koningin Juliana jaarlijks een bloemenhulde op Paleis Soestdijk. Vanaf de jaren vijftig was dit evenement via de televisie te volgen. Terwijl Koninginnedag in de naoorlogse jaren nog een gewone werkdag was, kregen in de loop der jaren steeds meer mensen een vrije dag, zodat 30 april kon uitgroeien tot een landelijk feestdag.

Bij de troonopvolging op 30 april 1980 besloot koningin Beatrix deze dag in stand te houden als dag van aanvaarding van haar ambt als staatshoofd en inhuldiging als koningin der Nederlanden, en om haar moeder te eren. Een praktische overweging was dat het op haar eigen verjaardag (31 januari) het weer, in tegenstelling tot eind april, niet geschikt was voor een grootschalig buitenevenement. Beatrix wijzigde ook de vorm van Koninginnedag .

Viering en festiviteiten

Ten tijde van koningin Juliana werd op 30 april een defilé gehouden. De gehele koninklijke familie stond op het bordes van Paleis Soestdijk. Vele Nederlanders en rijksgenoten liepen langs in de kilometerslange optocht en gaven geschenken, en ook bloemen, waarmee het bordes werd bedekt. 's Morgens liepen schoolkinderen in optocht naar het stadhuis om de burgemeester een aubade van patriottische liederen te brengen, afgesloten met het Wilhelmus. Daarna werden in vele dorpen en steden traditionele kinderspelen georganiseerd, zoals zaklopen en koekhappen. De dag werd traditioneel besloten met een lampionoptocht. Op veel plaatsen werden en worden ook festiviteiten voor de oudere jeugd en volwassenen georganiseerd, zoals optredens van pop- en jazzbands.

De huidige vorstin koningin Beatrix bezoekt op Koninginnedag samen met zo veel mogelijk leden van de koninklijke familie één of (meestal) twee plaatsen in Nederland. De laatste jaren zijn dat meestal een (kleine) plaats en een wat grotere provinciestad in één omgeving. In deze plaatsen wordt ze door de plaatselijke bevolking ontvangen met speciale vieringen, die vaak de vorm aannemen van demonstraties van ouderwetse dansen en ambachten, en sport- en zangdemonstraties. Sommige plaatsen steken het geheel in een wat eigentijdser jasje. Een terugkerend onderdeel is altijd het koekhappen, dit op verzoek van de koninklijke familie zelf.

De traditie wil dat burgers op Koninginnedag geen vergunning nodig hebben om op straat te venten. Dit soepele beleid leidt tot uitgebreide vlooienmarkten (de zogeheten vrijmarkt). In de praktijk legt een burgemeester uit veiligheidsoverwegingen de verkoop van bijvoorbeeld voedsel en drank nog wel eens aan banden.

Tevens worden er op veel plaatsen uitgebreide openluchtfeesten gehouden. Vooral Amsterdam staat bekend om zijn grote vrijmarkt en trekt elk jaar rond de half miljoen bezoekers. Behalve Amsterdammers zelf zijn er natuurlijk ook vele duizenden bezoekers uit de rest van het land en een groot aantal buitenlandse bezoekers. Voor veel toeristen is 'Queen's Day' een van de belangrijkste evenementen van het jaar in Amsterdam.

Omdat Koninginnedag voor velen een verplichte vrije dag is, grijpen veel mensen de kans aan om dan uit te slapen en de voorafgaande avond uit te gaan. Deze avond voor de Koninginnedag wordt ook wel Koninginnenacht genoemd. In Apeldoorn en omstreken staat deze nacht bekend als Prinsennacht en wordt juist de nacht na Koninginnedag Koninginnenacht genoemd.

Door koningin Beatrix bezochte dorpen en steden

• 1980: Amsterdam (N-H) en Soestdijk (Utr) (inhuldiging nieuwe koningin (30 april) en laatste defilé koningin Juliana (31 mei)
• 1981: Veere (Zld) en Breda (N-Br)
• 1982: Harlingen (Fr) en Zuidlaren (Dr)
• 1983: Lochem (Gld) en Vaassen (Gld)
• 1984: Den Haag (Z-H)
• 1985: Schagen (N-H), Callantsoog (N-H) en Anna Paulowna (N-H)
• 1986: Deurne (N-Br) en Meijel (L)
• 1987: Breukelen (Utr) en Soestdijk (Utr)
• 1988: Kampen (Ov) en Genemuiden (Ov)
• 1989: Goedereede (Z-H) en Oud-Beijerland (Z-H)
• 1990: Loppersum (Gr) en Haren (Gr)
• 1991: Buren (Gld) en Culemborg (Gld)
• 1992: Rotterdam-Overschie (Z-H) en Rotterdam-Centrum (Z-H)
• 1993: Vlieland (Fr) en Sneek (Fr)
• 1994: Urk (Flv) en Emmeloord (Flv)
• 1995: Sittard (L) en Eijsden (L)
• 1996: Sint Maartensdijk (Zld) en Bergen op Zoom (N-Br)
• 1997: Marken (N-H) en Velsen (N-H)
• 1998: Doesburg (Gld) en Zutphen (Gld)
• 1999: Houten (Utr) en Utrecht (Utr)
• 2000: Katwijk (Z-H) en Leiden (Z-H)
• 2001: -- (geen bezoek, vanwege mond-en-klauwzeer), zie Koninginnedag 2001
• 2002: Hoogeveen (Dr) en Meppel (Dr) (doorgeschoven bezoeken van 2001)
• 2003: Wijhe (Ov) en Deventer (Ov)
• 2004: Warffum (Gr) en Groningen (Gr)
• 2005: Den Haag (Z-H) en Scheveningen (Z-H), zie Koninginnedag 2005
• 2006: Zeewolde (Flv) en Almere (Flv), zie Koninginnedag 2006
• 2007: Woudrichem (N-Br) en 's-Hertogenbosch (N-Br), zie Koninginnedag 2007
• 2008: Makkum (Fr) en Franeker (Fr), zie Koninginnedag 2008

Mediabestanden

Mediabestanden die bij dit onderwerp horen, zijn te vinden op de pagina Koninginnedag op Wikimedia Commons.

Externe link

• Koninginnedag vroeger en nu
• Bezoek van Koningin Beatrix aan Brabant 2007