Bewerken van Spel

{{zie dp}}
{{woordenboek}}
[[Bestand:Brouwer_and_Craesbeeck_-_Young_Children_Playing_a_Game.JPG|thumb|250px|''Kinderspel'', geschilderd door [[Adriaen Brouwer]] en [[Joos van Craesbeeck]], [[17e eeuw]]]]
[[File:Cornelis Troost 002.jpg|250px|thumb|Het [[blindemannetje|blindemanspel]], [[Cornelis Troost]], ca. [[1740]]]]
[[Bestand:Song Palace Children Playing.jpg|thumb|250px|Paleiskinderen spelen, [[Song-dynastie]]]]een spel kan buiten zijn, maar ook op de pc ( een spel op de pc noemen we een game ).[[Bestand:Philipp Otto Runge 003.jpg|thumb|250px| Die Hülsenbeckschen Kinder, [[1805]]-[[1810]]]]
[[File:Little Mothers by Boston Public Library.jpg|thumb|250px|''Little Mothers'', L. Prang & Co., ca. 1861-1897]]
Een '''spel''' is een activiteit, buiten de gewone dagelijkse bezigheden, waaraan een of meer mensen - of bij uitbreiding andere diersoorten - deelnemen, als [[vermaak]], maar ook om vaardigheden en talenten ten volle te benutten of te vergroten.

In het meervoud is
* '''spellen''': spel als "spelmateriaal", zoals [[gezelschapsspel]]len en [[computerspel]]len;
* '''spelen''': het spel als bezigheid of activiteit, zoals het [[kinderspel]] of [[Behendigheidssport|behendigheidsspelen]].
De term "spel" wordt ook wel gebruikt voor zaken waarbij vermaak niet het doel is, zoals soms bij een [[rollenspel (personen)|rollenspel]], en bij [[serious game]]s. Een spel is soms (vooral) bedoeld voor anderen die er naar kijken of luisteren, zoals bij [[toneelspel]], een [[hoorspel]], en een [[spelprogramma]] op televisie.

== Doel en middelen ==
Een spel wordt over het algemeen voor het plezier van de deelnemers gespeeld, hoewel een doel van het spel ook kan zijn bepaalde vaardigheden of kennis te vergroten. Kinderen spelen omdat ze het leuk vinden, maar ze leren er ook van. Over het algemeen is men het erover eens dat mensen in staat zijn puur om het plezier te spelen; bij dieren wordt verondersteld dat spel vooral als les dient.

Sommige spellen kunnen door één persoon worden gespeeld, maar over het algemeen gaan twee of meer personen in een spel met elkaar een [[competitie]] aan. Er bestaan ook spellen waarbij de deelnemers niet ''tegen'' elkaar strijden, maar moeten ''samenwerken'' om het spel tot een goed einde te brengen. Dit zijn [[coöperatieve spellen]]. In België en Nederland bestaan vele spelletjesclubs waarvan de leden geregeld samenkomen om te spelen.

== Filosofisch ==
Filosoof [[David Kelly]] omschrijft een spel als "een vorm van recreatie die bestaat uit een verzameling regels die een doel aangeven dat moet worden bereikt en de toegestane middelen om het te bereiken".

Dat dit niet alle vormen van spel beschrijft, geeft filosoof [[Ludwig Wittgenstein]] al aan als hij zegt dat het concept 'spel' niet kan worden gedefinieerd, en [[Stephen Linhart]] zegt: "Mensen zeggen dat je moet kiezen tussen spelen of het echte leven. Ik denk dat de bewering dat er een scheiding tussen die twee is, erg gevaarlijk is." 

Veel vakgebieden houden zich bezig met de studie van spel, waaronder [[antropologie]], [[economie (wetenschap)|economie]], [[speltheorie]], [[statistiek]], [[informatica]]/[[kunstmatige intelligentie]], [[pedagogiek]] en de [[ludologie]].

In de [[21e eeuw]] wordt steeds meer gezocht naar [[online (algemeen)|online]] [[Amusement|entertainment]], en groeit het aantal gelegenheden voor jong en oud om een spel via het [[internet]] te spelen.

== Sport en spel ==
Als een spel [[amusement]]swaarde heeft voor [[toeschouwer]]s, kan het uitgroeien tot een [[sport]], waarbij de spelers zich verenigen in een [[Vereniging (rechtspersoon)|bond]] die [[toernooi]]en en [[kampioenschap]]pen organiseert of sanctioneert.

== Informatie ==
In sommige spellen beschikt een speler altijd over volledige informatie. In de meeste spellen is dat echter niet het geval, bijvoorbeeld doordat:
* men de [[hand (spel)|hand]] en andere bezittingen van de andere spelers niet kan zien ([[scrabble]], [[kaartspel]]en);
* men het doel of de opdracht van de andere spelers niet weet ([[risk (bordspel)|risk]], [[Carrière (spel)|carrière]]);
* men (de volgorde van) de [[stapel (spel)|stapel]] of een andere voorraad niet kent ([[Magic: The Gathering]], [[Domino (spel)|domino]]); 
* algemene informatie (nog) verborgen is, bijvoorbeeld een deel van het [[bord (spel)|bord]] of de wereld ([[Civilization (computerspel)|civilization]], [[Dungeons & Dragons (rollenspel)|Dungeons & Dragons]]);
* de zetten worden bepaald door het toeval, zoals een worp met een [[dobbelsteen]] ([[Mens erger je niet!]], [[monopoly]]);
* de regels aangepast kunnen worden als spelers daartoe besluiten ([[Nomic]]).
Het kan ook voorkomen dat op sommige momenten (een deel van) de informatie volledig is en vervolgens weer verloren gaat ([[Scotland Yard (bordspel)|Scotland Yard]], [[annamaria koekoek]]).

Bij onvolledige informatie zijn [[kansrekening]] en [[geluk (kans)|geluk]], en soms ook [[geheugen (psychologie)|geheugen]] ([[Memory (spel)|memory]], [[babushka]]) wezenlijke onderdelen van het spel. In sommige spellen is het vergaren van informatie een belangrijk hulpmiddel ([[Bridge (kaartspel)|bridge]], [[stratego]]) of zelfs het hoofddoel ([[cluedo]]). 

Bij volledige informatie is het in theorie mogelijk om met zekerheid de beste [[zet (spel)|zet]] te bepalen en te weten of men kan winnen (zie [[Minimax]]). In de praktijk is dat echter alleen in eenvoudige gevallen te doen (bijvoorbeeld bij [[boter-kaas-en-eieren]]), en soms lukt het zelfs met een [[computer]] (nog) niet ([[dammen]], [[schaken]], [[Go (bordspel)|go]]), doordat het aantal mogelijkheden zeer groot is.

== Strategie en tactiek ==
Bij het spelen van een spel hoort het nemen van besluiten. Alleen in de allereenvoudigste (kinder)spel(l)en, zoals [[ganzenbord]], of in specifieke situaties, is slechts een enkele zet of actie mogelijk of komt redelijkerwijs slechts een voortzetting in aanmerking.

Bij de besluitvorming kan onderscheid worden gemaakt tussen [[strategische planning]] en [[Tactiek (sport)|tactiek]]. Strategie is de algemene leidraad die een speler volgt tijdens een spel, en zal tijdens het spel niet of maar weinig veranderen. Enkele belangrijke strategische aspecten zijn opbouw, initiatief en balans. Tactiek is de wijze van handelen bij confrontaties, en kan tijdens een spel veelvuldig wisselen. Tactische elementen zijn bijvoorbeeld uitdagen, verrassen en verwarren.

Een hoge geluksfactor, zoals bij [[poker]], sluit geenszins uit dat strategie en tactiek uiteindelijk de doorslag geven. Ook bij behendigheidsspelen vormen strategie en tactiek een wezenlijk onderdeel van het spel.

== Spelregels ==
Spelregels zijn [[gebod]]en waaraan een speler of beoefenaar van een [[sport]] of spel zich moet houden. Bij het niet-naleven van een spelregel kan iemand [[diskwalificatie|gediskwalificeerd]] worden. Spelregels komen voornamelijk voor bij [[gezelschapsspel]]len, [[computerspel]]len en [[sport]]en.

== Soorten spellen ==
{{Kolommen lijst| breedte=16| aantal=3| compact=Ja| inhoud=* [[Balsport|balspel]]
* [[bordspel]]
* [[computerspel]] of game
* [[denksport]]
* [[dobbelen]]
* [[gezelschapsspel]]
* [[kaartspel]]
* [[kansspel]]
* [[puzzel]]
* [[raadspel]]
* [[rollenspel (spel)|rollenspel]]
* [[steekspel]]
* [[Spel (taal)|taalspel]]
* [[woordspel]]
* [[Nulsomspel]]
* [[Gedachtespel]]
}}

== Literatuur ==
* Jan Joost Lindner, ''De Spelletjesgek. Homo Ludens, bord- en kaartspelen in de Volkskrant'', uitgegeven door [[de Volkskrant]], 1996, ISBN 9071474356

== Zie ook ==
* [[Kinderspel]]
* [[Gamificatie]]
* [[Hobby]] 
* [[Homo ludens]]
* [[Olympische Spelen]]
* [[Recreatie]]
* [[Sport]]
* [[Taalspel (Wittgenstein)]]
* [[Verkleden|Verkleedkist]]

== Externe links ==
* [http://www.ducosim.nl/ Ducosim]
* [https://web.archive.org/web/20061208113200/http://www.khbo.be/spellenarchief/VZW/vertalingen.html Nederlandse vertaling van 1045 buitenlandse spelen]

[[Categorie:Spel| ]]