Abdominale intercostale neuralgie
Abdominale intercostale neuralgie (Engels: abdominal cutaneous nerve entrapment syndrome, ACNES) is een vaak ernstige, maar ongevaarlijke neuropathische vorm van buikpijn of eigenlijk buikwandpijn, die ontstaat door beknelling van de eindtakjes van zenuwen die door de buikspieren heen naar de huid gaan.
De aandoening is vrij onbekend, en daardoor gebeurt het vaak dat de juiste diagnose niet of pas heel laat gesteld wordt, waardoor mensen veelal in een eindeloze medische (onderzoeks)molen verstrikt raken.[1] Vaak wordt door artsen gedacht dat er sprake is van 'spastische darmen', of 'functionele buikklachten'.[2][3] Het is nog steeds onbekend waar de klachten vandaan komen. Mogelijke oorzaken zijn een verhoogde druk op de buikwand door een zwangerschap of bevalling en operaties aan de buik zoals een buikwandcorrectie. Andere theorieën zijn dat er een relatie is tussen ACNES en het prikkelbaredarmsyndroom.[4]
Epidemiologie
bewerkenDe incidentie van (acute) abdominale intercostale neuralgie wordt geschat op 1:4500 patiënten per jaar in Nederland.[5] De aandoening wordt vooral gezien bij jongvolwassen vrouwen, maar komt in alle leeftijdscategorieën voor.[6]
Symptomen en diagnose
bewerkenNaast pijn ervaren veel patiënten ook allerlei zogenaamde 'pseudoviscerale klachten', die tot extra verwarring omtrent de diagnose kunnen leiden. Zo klaagt men over een vol en opgeblazen gevoel, pijn bij eten en daardoor slechte eetlust, misselijkheid, veranderd ontlastingspatroon, etc..[7][8]
Een typisch verschijnsel is dat de pijn verergert door aanspannen van de buikspieren. Daardoor blijft de patiënt het liefst rustig stilliggen. Veel mensen met deze aandoening kunnen ’s nachts niet goed op de aangedane zij liggen.
Als eraan gedacht wordt, is de diagnose eenvoudig te stellen door een gericht en gedegen lichamelijk onderzoek: op één specifiek punt is er pijn die verergert bij aanspannen van de buikspieren, zoals bij het in liggende houding heffen van het hoofd (symptoom van Carnett).[9] Bijna altijd zijn er subtiele veranderingen waarneembaar in de gevoelskwaliteiten van de huid in de omgeving van het pijnpunt: verminderd gevoel, of juist overgevoelig, verminderd gevoel voor koude, en opvallend gevoelig bij licht knijpen in de huid (pinch-test).[10]
Ten slotte kan de pijn verdwijnen door een diagnostische injectie met wat verdovingsvloeistof, zoals lidocaïne, precies gericht geplaatst op het pijnlijk “triggerpunt".[11]
Behandeling
bewerkenOmdat het neuropathische pijn betreft, werken vele soorten pijnstillers niet, wel sommige typische zenuwpijnmedicamenten.
De behandeling bestaat uit diverse injecties ter plaatse met een lokaal verdovingsmiddel, waardoor één derde van de patiënten pijnvrij wordt.[12] Soms helpt het om corticosteroïden toe te voegen aan deze injectie.
Bij patiënten met hardnekkige pijn die ondanks deze behandeling klachten blijven houden, wordt geadviseerd om de aangedane zenuwtakjes door te snijden ('neurectomie'). Dit is effectief bij twee derde van de aangedane personen.[13]
Bij patiënten bij wie dit niet helpt, of bij diegenen bij wie de pijn terugkomt (10%) na een aanvankelijke succesvolle periode, wordt een tweede zogenaamde 'achterste neurectomie' geadviseerd. Het gunstige effect wordt dan gezien bij 50% van deze patiënten.[14][15]
- ↑ Srinivasan R, Greenbaum DS. Chronic abdominal wall pain: a frequently overlooked problem. Practical approach to diagnosis and management. Am J Gastroenterol 2002; 97:824-380.
- ↑ van Assen T, de Jager-Kievit JW, Scheltinga MR, Roumen RM. Chronic abdominal wall pain misdiagnosed as functional abdominal pain. J Am Board Fam Med. 2013 Nov-Dec;26(6):738-44. doi: 10.3122/jabfm.2013.06.130115. PubMed PMID 24204070.
- ↑ van Assen T, Boelens OB, Kamphuis JT, Scheltinga MR, Roumen RM. Construction and validation of a questionnaire distinguishing a chronic abdominal wall pain syndrome from irritable bowel syndrome. Frontline Gastroenterol. 2012 Oct;3(4):288-294. Epub 2012 Jul 26. PubMed PMID 23914291; PubMed Central PMCID: PMC3730810.
- ↑ ACNES. gezondheidsplein.nl (3 oktober 2017). Gearchiveerd op 1 mei 2019. Geraadpleegd op 7 november 2019.
- ↑ Tijmen van Assen, Jill A.G.M. Brouns, Marc R.M. Scheltinga and Rudi M.H. Roumen. Incidence of abdominal pain due to the anterior cutaneous nerve entrapment syndrome in an emergency department; accepted Jan. 2015, SJTREM.
- ↑ Lindsetmo RO, Stulberg J. Chronic abdominal wall pain--a diagnostic challenge for the surgeon. Am J Surg 2009; 198(1):129-34.
- ↑ Applegate WV. Abdominal cutaneous nerve entrapment syndrome. Surgery 1972; 71:118 –24.
- ↑ Scheltinga MR, Boelens OB, Tjon A Ten WE, Roumen RM. Surgery for refractory anterior cutaneous nerve entrapment syndrome (ACNES) in children. J Pediatr Surg. 2011 Apr;46(4):699-703. doi: 10.1016/j.jpedsurg.2010.08.054. PubMed PMID 21496540.
- ↑ Carnett J. Intercostal neuralgia as a cause of abdominal pain and tenderness. Surg Gynecol Obstet 1926;42:8.
- ↑ van Assen T, Boelens OB, van Eerten PV, Perquin C, Scheltinga MR, Roumen RM. Long-term success rates after an anterior neurectomy in patients with an abdominal cutaneous nerve entrapment syndrome. Surgery. 2015 Jan;157(1):137-43. doi: 10.1016/j.surg.2014.05.022. Epub 2014 Oct 14. PubMed PMID 25444218.
- ↑ Boelens OB, Scheltinga MR, Houterman S, Roumen RM. Management of anterior cutaneous nerve entrapment syndrome in a cohort of 139 patients. Ann Surg. 2011 Dec;254(6):1054-8. doi: 10.1097/SLA.0b013e31822d78b8. PubMed PMID 21881494.
- ↑ Boelens OB, Scheltinga MR, Houterman S, Roumen RM. Randomized clinical trial of trigger point infiltration with lidocaine to diagnose anterior cutaneous nerve entrapment syndrome. Br J Surg. 2013 Jan;100(2):217-21. doi: 10.1002/bjs.8958. Epub 2012 Nov 23. PubMed PMID 23180371.
- ↑ Boelens OB, van Assen T, Houterman S, Scheltinga MR, Roumen RM. A double-blind, randomized, controlled trial on surgery for chronic abdominal pain due to anterior cutaneous nerve entrapment syndrome. Ann Surg. 2013 May;257(5):845-9. doi: 10.1097/SLA.0b013e318285f930. PubMed PMID 23470571.
- ↑ van Assen T, Boelens OB, van Eerten PV, Scheltinga MR, Roumen RM. Surgical options after a failed neurectomy in anterior cutaneous nerve entrapment syndrome. World J Surg. 2014 Dec;38(12):3105-11. doi: 10.1007/s00268-014-2737-2. PubMed PMID 25189442.
- ↑ Roumen RM, Scheltinga MR. [Abdominal intercostal neuralgia: a forgotten cause of abdominal pain]. Ned Tijdschr Geneeskd. 2006 Sep 2;150(35):1909-15. Dutch. PubMed PMID 16999272.