Bona Sforza
Bona Sforza (Vigevano, 2 februari 1494 - Bari, 19 november 1557) was een telg uit het huis Sforza en was door haar huwelijk met Sigismund I van Polen koningin-gemalin van Polen en grootvorstin van Litouwen.
| Bona Sforza | ||
|---|---|---|
| 1494 - 1557 | ||
| ||
Bona Sforza, geschilderd door Lucas Cranach de Jongere
| ||
| Koningin-gemalin van Polen en grootvorstin van Litouwen | ||
| Periode | 18 april 1518 - 1 april 1548 | |
| Voorganger | Barbara Zápolya | |
| Opvolger | Barbara Radziwiłł | |
| Vader | Gian Galeazzo Sforza | |
| Moeder | Isabella van Napels | |
Biografie
bewerkenVroege jaren
bewerkenBona werd geboren als het derde kind van hertog Gian Galeazzo Sforza en zijn vrouw Isabella van Napels. Kort na haar geboorte overleed haar vader en werd Ludovico Sforza de nieuwe hertog van Milaan. Het gezin van Gian Galeazzo kwam in Castello Sforzesco te wonen waar Ludovico Sforza hen goed in de gaten kon houden. In 1500 vertrok Isabella, tijdens de Italiaanse Oorlog, naar haar thuisstad Napels en nam ze Bona met zich mee. Twee jaar later kwamen ze te wonen in het Normandische kasteel van Bari en aldaar begon de uitgebreide opleiding van Bona. Zo kreeg ze onder meer les van de humanist Antonio de Ferraris.
Nadat het huis Sforza in 1512 werd hersteld als de heersers over Milaan hoopte haar moeder Bona te kunnen uithuwelijken aan haar achterneef Massimiliano Sforza. Ook waren er plannen om haar uit te huwelijken aan Giuliano de' Medici en Ferdinand van Habsburg. Toen Sigismund I van Polen in 1515 weduwnaar werd, zorgde haar moeder ervoor dat Bona zijn nieuwe vrouw werd. Ze huwden op 18 april 1518 in Krakau, waar ze ook gekroond werd.
Koningin-gemalin
bewerkenDe eerste drie jaar van haar huwelijk bracht Bona Sforza door in het kasteel van Wawel. In september 1527 viel ze van haar paard en werd haar tweede zoon Albert te vroeg geboren. Deze stierf al vrij snel en vervolgens stelde ze alles in het werk opdat de Poolse adel haar enige zoon, Sigismund, tot erfgenaam van Sigismund I erkende. In 1529 slaagde ze in haar opzet en werd hij gekroond en mederegent van zijn vader.
Al vrijwel vanaf haar aankomst in Polen hield Bona zich bezig met de politiek in Polen. Zo verkreeg ze van paus Leo X de kerkelijke beneficies van verschillende Pools/Litouwse kerken waarmee ze haar eigen hofhouding kon onderhouden. Onder de leiding van Bona verkreeg de koninklijke familie ook grote stukken land in Litouwen en hervormde ze aldaar de landbouwbelastingen. Ook werd onder haar leiding in Vilnius een paleis opgetrokken in renaissancestijl.[1] Ze onderhield ook goede relaties met het Ottomaanse Rijk en Roxelana, de vrouw van Süleyman I.
Laatste jaren
bewerkenOp 1 april 1548 overleed haar echtgenoot en werd hij opgevolgd door hun zoon. Na zijn dood verhuisde Bona Sforza naar Mazovia waar ze acht jaar bleef wonen voor ze terugkeerde naar Bari. Daar werd ze op 19 november 1557 door Gian Lorenzo Pappacoda, in opdracht van Filips II van Spanje, vergiftigd. Ze stierf in het kasteel van Bari. Bona Sforza werd vervolgens begraven in de Sint-Nicolaasbalisiek in Bari.
Nageslacht
bewerkenZe kreeg samen met Sigismund in totaal zes kinderen:
- Isabella (1519-1559), gehuwd met Johan Zápolya.
- Sigismund II August (1520-1572), koning van Polen en grootvorst van Litouwen.
- Sophia (1522-1575), gehuwd met Hendrik V van Brunswijk-Lüneburg.
- Anna (1523-1596), gehuwd met Stefanus Báthory.
- Catharina (1526-1583), gehuwd met Johan III van Zweden.
- Albert (1527)
- ↑ Rūta Janonienė e.a. (2015): The Lithuanian Millenium: History, Art and Culture, VDA leidykla, blz. 121-122.
- Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel Bona Sforza op de Engelstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.