Jan Baptist David

Jan Baptist David
	Jan Baptist David
Persoonlijke gegevens
Geboortedatum	25 januari 1801
Geboorteplaats	Lier
Overlijdensdatum	24 maart 1866
Overlijdensplaats	Leuven
Begraafplaats	Leuven
Locatie begraafplaats	Begraafplaats op Find a Grave
Nationaliteit	België
Wetenschappelijk werk
Alma mater	Grootseminarie (Mechelen); Katholieke Universiteit te Leuven
	Dbnl-profiel
Portaal	Taal ; Literatuur ; Geschiedenis

Jan Baptist David (Lier, 25 januari 1801 - Leuven, 24 maart 1866), was een kanunnik en hoogleraar aan de Katholieke Universiteit Leuven. Tevens was hij voorman van de Vlaamse Beweging en voorzitter van de katholieke Vlaamse studentenbond Met Tijd en Vlijt. Het in 1875 gestichte Davidsfonds is naar hem genoemd.

Standbeeld van Kanunnik David aan de stadsvesten te Lier, ontworpen door Frans De Vriendt.

Jeugdjaren

In zijn jonge jaren werkte David in Antwerpen als apothekersgast. Daar begeesterde Jan Frans Willems hem met de liefde voor zijn moedertaal. Op zijn negentiende trok hij naar het seminarie van Mechelen voor zijn priesteropleiding. In 1823 werd hij tot priester gewijd in Lier en begon hij als leraar aan het Koninklijk Atheneum van Antwerpen. Niet lang daarna werd hij leraar poësis aan het Klein Seminarie van Mechelen, tot dit in 1825 gesloten werd als gevolg van de onderwijspolitiek van koning Willem I.

Erudiet Vlaming

Tussen 1831 en 1837 was David directeur van het Pitzemburgcollege in Mechelen. Vanaf 1834 bekleedde hij de leerstoel Taal- en letterkunde en vanaf 1836 de leerstoel Vaderlandse geschiedenis aan de Katholieke Universiteit Leuven. Daar zette hij zich in om de Nederlandse (Vlaamse) letterkunde te bevorderen. Hij bekommerde zich al vroeg om de taal en publiceerde een Nederduytsche spraekkunst (2 delen, 1833-1835). In 1841 en in 1850 werd hij verkozen tot voorzitter van de Taal- en Letterkundige Congressen. In 1856 werd hij benoemd tot lid van de Vlaemsche Grievencommissie; de overige acht leden waren: Lucien Jottrand (de eerste voorzitter), Hendrik Conscience, Ferdinand Snellaert, Frans Rens, Frans Hendrik Mertens, Guillaume de Corswarem, Eugène Stroobant en Michiel van der Voort.

In 1864 werd hij lid van de Spelling-commissie, die de eenheid van taal voor Vlaanderen en Nederland ambtelijk deed erkennen. Hij werkte mee aan het Groot Woordenboek der Nederlandsche Taal met de Vries en te Winkel.

Hij publiceerde ook geschiedkundige werken in het Nederlands, onder andere in het tijdschrift De Middelaer, waarvan hij medeoprichter was. Bekendst is zijn omvangrijke De vaderlandsche historie. Hij baseerde zich voornamelijk op al gepubliceerde bronnen omdat archieven in zijn tijd vaak nog ontoegankelijk waren. Zijn geschiedkundige werken zijn naar de tijdsgeest moraliserend en romantisch-nationalistisch.

Publicaties

Grammatica en taalkunde

Nederduitsche spraekkunst, eerste deel, spelling en vormleer, Mechelen, 1833
Nederduitsche spraekkunst, Woordvoeging en prosodie, Mechelen, 1835
Nederduitsche spraekkunst voor middelbare scholen, 2 delen, Mechelen, 1839 (2e editie, Leuven, 1858)
De Middelaer of Bydragen ter bevordering van tael, onderwys en letterkunde, Leuven, 1840-'43

Tekstuitgaven

Jacob van Maerlants Rijmbijbel, voorzien van commentaar, 4 delen, 1858-1864
Werken van Jan van Ruusbroec, 5 delen, 1858-1868
De Geestenwareld, gedicht van H. Bilderdijk, uitgegeven met inleidingen aenteekeningen, Leuven, 1842
De Geestenwareld en het waerachtig Goed, Gedicht van Mr. W. Bilderdijk, Uitgegeven met inleiding, analyse en aenteekeningen, Leuven, 1843
De Ziekte der Geleerden in zes zangen, Gedicht van Mr. W. Bilderdijk, uitgegeven met inleiding en aenteekeningen, Leuven, 1848
Vier boeken van de navolging Christi van Thomas a Kempis, Mechelen, 1843 (7e editie, Leuven, 1865)
Dat boec van de twaelf Dogheden. Die Spieghel der ewigher salicheit, Gent, 1858
Dat boec van VII trappen en den graet van gheestelyke mannen. Dat boec van zeven sloten. Dat boec van den rike der ghelieven. Dat boec van de vier becoringen, Gent, 1861
Dat boec van den twaelf beghinnen, Gent, 1864

Geschiedenis

Historie van het Oud en Nieuw Testament, met frontispice en landkaerten, Mechelen, 1830
Geschiedenis van St. Albertus van Leuven, bisschop van Luik, 1843
Geschiedenis van de stad en de heerlijkheid van Mechelen, 1854
De vaderlandsche historie, 11 delen, 1842-1866

Taalkundige en literaire teksten

Eenige regelen over de Vlaemsche tael, Mechelen, 1823
De Nacht, Klinkdicht, De Wolf op zijn doodsbed, drie gedichten in de Lierschen Almanak, 1825
Historiën en parabelen van pater Bonaventura, Mechelen, 1828
Voorlezingen van nederduitsche dichtstukken, Mechelen, 1836
Voorlezing van nederduitsche prozastukken, Leuven, 1839
Eenige woorden aen eenen waren Belg, over de tegenwoordige staetsomstandigheden, Leuven, 1841
Wie zullen wij kiezen? Brief van den boer van d'Eyermerkt van Antwerpen, aen alle boeren van Brabant en Vlaenderen, Antwerpen, 1841
Een woord van den boer van d'Eyermerkt over den volkstand en den adeldom, Antwerpen, 1841
Redevoering uitgesproken by de opening van het Taelcongres in de promotiezael van de Gentsche Hoogeschool 23 Oct. 1841, Gent, 1841
Verslag over den toestand des genootschaps Met Tyd en Vlyt, gedaen in zitting van 23 October 1842, Leuven, 1842
De Schoolen Letterbode, of bydragen ter bevordering van onderwys, letterkunde en geschiedenis, Sint-Truiden, 1844
Stamtafel van hunne Kon. Hoogh. den Hertog van Brabant en den Graef van Vlaenderen, Leuven, 1852
Het Roosje, gedicht, getoonzet door X. van Elewijck, Gent, 1855
Tael- en letterkundige aenmerkingen, Leuven, 1856
Van de beelden der heiligen en hunne gewone kenmerken, 3e editie, Brugge, 1857
Nederlandsche gedichten met taal- en letterkundige aanteekeningen, in naam en op last van het taal- en letterlievend studentengenootschap Met Tijd en Vlijt, uitgegeven door P. Willems, hoogleraar Leuven, Leuven, 1869
De Vriend der Belgische jeugd, of bloemlezing uit de vaderlandsche historie, Leuven, 1877

Huldebetoon

Na zijn overlijden werden gedenkstenen geplaatst op het kerkhof van de Parkabdij en aan de pastoriemuur van Wilsele (Leuven). In Lier staat een imposant standbeeld van hem. Jan Baptist David is sinds 1999 de naam van de katholieke scholengemeenschap van Lier, waartoe o.m. behoren: het Sint-Gummaruscollege, het Sint-Ursula-lyceum en het VTI behoren.

Literatuur

H. VAN GIJSEL, Voor godsdienst, taal en volk. Het leven van kanunnik Jan-Baptist David, 1968.
A. LENS, Jan-Baptist David, 1975.
LODE WILS, Kanunnik Jan-Baptist David en de Vlaamse Beweging van zijn tijd, 1957.
LODE WILS, Honderd jaar Vlaamse Beweging. Geschiedenis van het Davidsfonds (2 delen), 1977-1984.
PATRICK DE GREEF, 'Ten geleide', in: Geschiedenis van de stad en de heerlijkheid van Mechelen, heruitgave 1985.

Zie de categorie Jan Baptist David van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.