Straat van Kertsj
De Straat van Kertsj[1] (Russisch: Ке́рченский проли́в, Oekraïens: Керченська протока, Krim-Tataars: Keriç boğazı) is de zeestraat die de verbinding vormt tussen de Zwarte Zee en de Zee van Azov. Westelijk ligt het schiereiland Kertsj, een onderdeel van de Krim, en oostelijk het schiereiland Taman in het district Temrjoekski, in de kraj Krasnodar met daarvoor het eiland Toezla.
| Straat van Kertsj | ||||
|---|---|---|---|---|
  | ||||
| ||||
| Locatie | Oekraïens/ Russisch grondgebied | |||
| Coördinaten | 45° 19′ NB, 36° 34′ OL | |||
| Diepte (max.) | 18 m | |||
| Breedte | 4 km | |||
| Max. breedte | 15 km | |||
| Lengte | 40 km | |||
| Foto's | ||||
| ||||
De Straat van Kertsj vanaf de Krim
| ||||
| ||||
De zeestraat is genoemd naar de stad Kertsj op de Krimse oever. In de oudheid stond de straat bekend als de Cimmerische Bosporus (niet te verwarren met de Thracische Bosporus, die nu nog steeds als Bosporus bekend staat). De Turken en Tataren noemen de straat Yenikale.
Veerdienst
bewerkenDe Krim was tot 2018 vanuit Rusland alleen te bereiken met een veerboot vanaf Port Kavkaz. De reis over de weg, via Oekraïne, was moeizaam door de slechte politieke verhouding tussen de twee landen.[2] Voor de veerboten stonden vaak lange files.[2]
Historische plannen voor een brug
bewerkenIn de tweede helft van de 19e eeuw maakte Vladimir Mendeleev, ingenieur en officier van de marine van het Keizerrijk Rusland, concrete plannen voor een vaste oeververbinding door de straat van Kertsj. Hij stelde een dam voor tussen de Tuzla Spit en de Pavlovskikaap op de Krim ten zuiden van de stad Kertsj, ongeveer de locatie van de brug die in de 21e eeuw gebouwd werd.[3]
Stalin's brug
bewerkenOok de Britten waren rond 1900 geïnteresseerd in een verbinding hier, voor een spoorweg naar hun kolonie India. Daar kwam het niet van, maar ze legden wel een telecommunicatiekabel door de straat. In het begin van de 20e eeuw werden nieuwe ontwerpen gemaakt voor een brug. Door de uitbraak van de Eerste Wereldoorlog, de Russische Revolutie en de Russische Burgeroorlog kwam daar niks van terecht, maar Jozef Stalin haalde de plannen in 1934 uit de kast.[4] Hij wilde een spoorlijn vanaf Cherson in het zuiden van Oekraïne via de Krim naar het schiereiland Taman en langs de Zwarte Zeekust via Soechoemi naar de Georgische havenstad Poti.
Het besluit tot de brug werd eind jaren 1930 genomen.[4] De Sovjetfabrieken konden destijds de productie niet aan van de ijzeren onderdelen van de enorme brug. Nog voor het begin van de Tweede Wereldoorlog werden deze in Duitsland besteld.[3] Vlak voor de Duitse invasie van de Sovjet-Unie was de route Feodosija naar Kertsj al aangelegd. Ook Adolf Hitler was geïnteresseerd in de oeververbinding voor strategisch-militaire doeleinden en gaf in maart 1943 opdracht voor de bouw van een 4,8 kilometer lange auto- en spoorbrug om het verplaatsen van de troepen naar de Kaukasus te vergemakkelijken. De Duitsers gebruikten voor de brug de delen die de Sovjets bij hen hadden besteld.[3]
Er werd een begin mee gemaakt en een kabelbaan om spullen over de straat te vervoeren functioneerde, maar het Duitse leger werd al teruggedrongen naar het westen voordat de brug gereed was. De restanten bleven staan en werden door de Sovjets gebruikt om de bouw van de brug te hervatten. Op 3 november 1944, op tijd voor de 27e viering van de Oktoberrevolutie, reed de eerste trein over de brug. Tijdens de koude winter van 1945 werd de brug door ijsgang zwaar beschadigd. Er volgden studies naar een tijdelijke en een nieuwe brug, maar de Sovjet-autoriteiten legden zich uiteindelijk neer bij een veerboot die in 1953 opende en ook treinen vervoerde.[4]
Toezla
bewerkenIn de Straat van Kertsj ligt het eilandje Toezla. Het is in 1925 ontstaan, toen de smalle landengte, die het destijds met Taman verbond, door een storm wegspoelde. Op grond daarvan kan men stellen dat het eilandje tot het huidige Rusland behoort. Toezla werd echter tot de oblast Krim gerekend en later tot de Oekraïense Socialistische Sovjetrepubliek en daarna het onafhankelijke Oekraïne. Het verloop van de grens is omstreden. Russische voornemens om een verbinding aan te leggen met Toezla leidden eind 2003 tot heftige Oekraïense protesten.
De Russische annexatie van de Krim in maart 2014 had tot gevolg dat de zeestraat, en dus ook Toezla, volgens de Russische geopolitieke doctrine binnen Rusland zelf kwam te liggen.
Krimbrug
bewerkenOp 25 april 2010 tekenden de toenmalige Oekraïense president Viktor Janoekovytsj en de toenmalige Russische president Dmitri Medvedev een principeovereenkomst om brug te bouwen over de Straat van Kertsj.[5] Er werden verschillende varianten uitgezocht en in 2011 koos Oekraïne voor de noordelijke variant, een ruim tien kilometer lange brug. Deze zou moeten lopen van de Fonarkaap, de meest oostelijke punt van de Krim, naar Maly Koet op het Russische vasteland.[6] Volgens Medvedev zou de brug voor de Olympische Winterspelen 2014 in Sotsji gebouwd worden.
Na de annexatie van de Krim in 2014 gaf Medvedev, inmiddels de Russische premier, opdracht om te beginnen met de bouw ervan. Het Russische staatsbedrijf Avtodor kreeg de opdracht om het project met een geschatte kostprijs van 3 miljard dollar uit te voeren.[7] De bouwtijd werd geraamd op 3 à 4 jaar en de brug kon de veerdienst over de zeestraat vervangen. Zonder openbare aanbesteding gunde Avtodor de daadwerkelijke bouw aan Strojgazmontazj, een aannemer zonder ervaring in de bruggenbouw.[2] De eigenaren waren de gebroeders Rotenberg, vertrouwelingen van Russische president Vladimir Poetin.[2]
Poetin opende de Krimbrug op 15 mei 2018.[8] De verbinding, zuidelijk van de bovengenoemde veerdienst, is 19 km lang en bestaat uit 7 km van het Russische schiereiland Taman, naar het eiland Toezla, 6,5 km over Toezla, en 5,5 km van Toezla naar de Krim. Over de brug liggen een brede verkeersweg en een spoorweg.
Incident in de Straat van Kertsj
bewerkenIn 2017 ging Oekraïne in beroep bij een arbitragehof over het gebruik van de Straat van Kertsj. Sinds de opening van de Krimbrug in mei 2018 controleerde Rusland de grootte van schepen die konden passeren. Er werden nieuwe regels opgelegd en herhaaldelijk Oekraïense schepen aangehouden.[9] Op 25 november 2018 blokkeerde de Russische marine de zeestraat en werden drie Oekraïense boten die van Odessa naar Marioepol reisden in beslag genomen door Russische oorlogsschepen; 24 Oekraïense matrozen werden vastgehouden.[10][11][12] Een dag later, op 26 november 2018, riep het Oekraïense parlement de staat van beleg af langs de kustgebieden van Oekraïne en de grenzen met Rusland.[13][14][15]
Explosie Krimbrug
bewerkenOp 8 oktober 2022, ten tijde van de Russische invasie van Oekraïne, liep de brug door een explosie zware schade op. Hierdoor werd de logistiek tussen Rusland en de Krim tijdelijk ernstig belemmerd.[16]
- ↑ Oekraïne, Namen.taalunie.org
- ↑ a b c d NOS Drie jaar na annexatie wordt nog hard gewerkt aan een Krim-brug, 18 maart 2017, geraadpleegd op 19 maart 2017
- ↑ a b c Kraynov, G.N. (2016). From History Of Construction Of Kerchensky Bridge In Days Of The Great Patriotic War (pdf). European Journal Of Natural History (3): 140-143 (Russian academy of natural history). ISSN: 2073-4972. Geraadpleegd op 31 augustus 2024.
- ↑ a b c Josephson, Paul R. (2023). 5. Bridges of Empire: Putin’s Failed Crimean Bridge In: Hero Projects: The Russian Empire and Big Technology from Lenin to Putin. Oxford University Press. DOI:10.1093/oso/9780197698396.003.0006, 209–242. ISBN 9780197698426. Geraadpleegd op 20224-08-31.
- ↑ Azarov creates group for bridging the Kerch Strait. Kyiv Post (9 augustus 2010). Geraadpleegd op 31 augustus 2024.
- ↑ (ru) Украина выбрала северный вариант моста через Керченский пролив (Oekraïne heeft gekozen voor de noordelijke versie van de brug over de Straat van Kertsj). Caucasian Knot (11 april 2011). Geraadpleegd op 31 augustus 2024.
- ↑ RIA Novosti Russia revitalizes project to build bridge to Crimea, 3 maart 2014, geraadpleegd op 9 maart 2014]
- ↑ Poetin rijdt nieuwe brug naar de Krim over aan stuur van vrachtwagen, Het Laatste Nieuws, 15 mei 2018
- ↑ "The Sea of Azov won't become the new South China Sea (and Russia knows it)", Defense News, 28 november 2018.
- ↑ Spanning tussen Rusland en Oekraïne loopt op rondom Zee van Azov. NRC. Geraadpleegd op 3 maart 2023.
- ↑ "Russia-Ukraine sea clash in 300 words", BBC News, 30 november 2018.
- ↑ (en) The Kerch Strait incident. IISS. Geraadpleegd op 3 maart 2023.
- ↑ (en) Kiev declares martial law after Russian seizure of Ukrainian ships in Black Sea. The Independent (30 augustus 2020). Geraadpleegd op 3 maart 2023.
- ↑ Rusland blokkeert ingang Zee van Azov na incident met Oekraïens schip, NRC 25 november 2018
- ↑ De Straat van Kertsj: conflict tussen Rusland en Oekraïne is terug van nooit weggeweest. Vlaamse Radio- en Televisieomroeporganisatie (26 november 2018). Geraadpleegd op 8 oktober 2022.
- ↑ Strategische brug die Rusland verbindt met de Krim is deels vernield na zware explosie en brand. VRT (8 oktober 2022). Geraadpleegd op 8 oktober 2022.