Travestie (gender): verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
k redirect verwijderd |
spelfout |
||
(33 tussenliggende versies door 15 gebruikers niet weergegeven) | |||
Regel 1:
'''Travestie''' is het gekleed gaan op een wijze die in de betreffende plaats en tijd cultureel geldt als die van een lid van de andere [[sekse]]. Dit gaat vaak samen met andere vormen van [[genderexpressie]]. Travestie komt zowel bij mannen als vrouwen voor.<ref>{{Citeer tijdschrift |achternaam=Ho |voornaam=Michelle H. S. |titel=Queer and normal: dansō (female-to-male crossdressing) lives and politics in contemporary Tokyo |url=https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/1683478X.2020.1756075 |jaargang=19 |tijdschrift=Asian Anthropology |datum=2020-04-02 |taal=en |nummer=2 |doi=10.1080/1683478X.2020.1756075 |issn=1683-478X |pagina's=102–118}}</ref><ref>{{Citeer boek |titel=Ways of Being Male |achternaam=Flanagan |voornaam=Victoria |medeauteurs= |taal=en |uitgever=Routledge |datum=2013 |isbn=9780203953488 |editie=1e druk |hoofdstuk=Reframing Masculinity}}</ref> Travestie kan een vorm van expressie zijn, maar ook een seksuele [[Seksueel fetisjisme|fetisj]].
Iemand die aan travestie doet, heet over het algemeen een ''travestiet''. Mannen die zich als uiting van hun [[genderidentiteit]] op glamoureuze wijze als vrouwen kleden noemt men ook wel ''dragqueens''. Vrouwen die zich op deze wijze als mannen kleden heten ''dragkings''.
Travestie is iets wezenlijk anders dan [[transgender]] zijn; een travestiet is doorgaans comfortabel met het [[Geboortegeslacht|geslacht waarmee diegene is geboren]], terwijl een transgender persoon dat niet is.<ref>{{Citeer web |url=https://www.yalemedicine.org/news/transgender-guide-terms-you-can-learn |titel=Transgender Glossary: Terms You Can Learn |achternaam=Katella |voornaam=Kathy |datum=21 maart 2022 |bezochtdatum=2024-02-14 |werk=Yale Medicine |taal=en}}</ref><ref>{{Citeer web |url=https://www.transgenderinfo.be/nl/identiteit/concepten/woordenlijst |titel=Woordenlijst |datum=2023-11-05 |bezochtdatum=2024-02-14 |werk=transgenderinfo.be |uitgever=Transgender Infopunt |taal=nl}}</ref>
Het woord is heden ten dage wat verouderd. Men spreekt tegenwoordig vaker over [[crossdressing]].<ref name="Vaccaro">{{Citeer boek|last1=Vaccaro |first1=Annemarie |last2=August |first2=Gerri |last3=Kennedy |first3=Megan S. |last4=Newman |first4=Barbara M. |title=Safe Spaces: Making Schools and Communities Welcoming to LGBT Youth|publisher=[[ABC-CLIO]]|isbn=978-0-313-39368-6|year=2011|page=142|url=https://books.google.com/books?id=ZkxjSnI2e0UC&pg=PA142|quote=Cross-dresser/cross-dressing. (1) The most neutral word to describe a person who dresses, at least partially or part of the time, and for any number of reasons, in clothing associated with another gender within a particular society. Carries no implications of 'usual' gender appearance, or sexual orientation. Has replaced transvestite, which is outdated, problematic, and generally offensive since it was historically used to diagnose medical/mental health disorders.}}</ref>
== Etymologie ==
Het woord is rechtstreeks afgeleid van het Franse [[voltooid deelwoord]] ''travesti'', wat "gekleed als iemand van de andere sekse" betekent.<ref>[https://www.etymologiebank.nl/trefwoord/travestie etymologiebank.nl]</ref>
== Historie ==
Travestie is een heel oud verschijnsel, dat al duizenden jaren voorkomt. Zo is er in het Oudtestamentische boek [[Deuteronomium]] een travestieverbod beschreven, en ook de [[Koran]] behandelt strikt [[seksespecifiek]]e kledingvoorschriften.
In het verleden kwam travestie bij vrouwen meer voor. Zij konden - als overlevingsstrategie - zich als man kledend en gedragend meer bereiken dan in de destijds beperkte [[
[[Bestand:Bundesarchiv Bild 183-1983-0121-500, Berlin, Bar "Eldorado".jpg|thumb|De homo-uitgaansgelegenheid ''Eldorado'' aan de [[Motzstraße]] in Berlijn, die bekendstond om de
Travestie is sinds de 19e eeuw een vast onderdeel van de [[homocultuur]], waarin
=== Geschiedenis in Nederland ===
In Nederland traden in de jaren
▲Deze showtravestie kreeg landelijke bekendheid toen [[Veronica TV (HMG)|Veronica]] van 1995 t/m 1997 ''[[De Travestieshow]]'' uitzond, gepresenteerd door [[Robert ten Brink]] en met [[Nickie Nicole]] als juryvoorzitter.<ref>NRC.nl: [http://www.nrc.nl/nieuws/1995/06/17/presentator-robert-ten-brink-ik-ben-heel-fatsoenlijk-7271338-a1242303 Presentator Robert ten Brink: Ik ben heel fatsoenlijk], 17 juni 1995</ref> In 1997 kwam er onder de naam [[De Lellebel]] een nieuw en nog steeds bestaand travestietencafé in de Utrechtsestraat in Amsterdam. Voorbeelden van bekende dragqueens zijn [[Divine (acteur)|Divine]] en [[Chi Chi LaRue]] uit de VS en voor Nederland [[Vera Springveer]], [[Hellun Zelluf]], [[Richard Dreise|Agnetha Immergeil]], [[Rose Murphy (travestie-act)|Rose Murphy]], [[Nickie Nicole]], [[Dolly Bellefleur]] en [[Diva Mayday]].
▲De sinds 2009 uitgezonden [[talentenjacht]]show voor travestieten ''[[RuPaul's Drag Race]]'' vormde wereldwijd een impuls voor de showtravestie. Onder meer in Amsterdam ontstonden hierdoor diverse zogeheten "drag-huizen". Dit zijn kleine groepen van jongere travestie-artiesten onder leiding van een ervaren oudere "drag-moeder". In Amsterdam waren er in 2015 ongeveer 10 van dergelijke drag-huizen, met het House of Hopelezz als bekendste voorbeeld. In New York bestaan zulke drag-huizen al enkele decennia, waar ze vooral opvang boden voor arme zwarte homo- en transjongeren.<ref>Gerrit Jan Wielinga, "Drag House Showdown: Superball", in: Gay News, nr. 282, februari 2015, p. 24-27.</ref> In 2020 werd een Nederlandstalige spin-off van ''RuPaul's Drag Race'' uitgezonden onder de naam ''[[Drag Race Holland]]''.
== Klassieke >
Regel 30 ⟶ 29:
[[Bestand:Travestie.jpg|thumb|Travestiet in huiselijke kring]]
[[Bestand:Kingsporch.jpg|thumb|Een theatergroep, bestaande uit acht drag kings]]
Travestieten kan men ongeveer verdelen in de volgende categorieën:{{Bron?||2023|07|31}}:
* Travestie door vrouwen om een mannenberoep te kunnen uitoefenen, zoals matroos of soldaat. Bijvoorbeeld [[Aal de Dragonder]] of de hierboven genoemde Jeanne d'Arc.
* Travestieten die proberen het uiterlijk van een vrouw te imiteren en dit niet doen voor [[seksuele opwinding]] of ander [[Fetisjisme (antropologie)|fetisjisme]]: dit noemt men ook wel [[crossdressing]].
* Travestieten die zich
* Showtravestieten die optreden in [[Theater (kunstvorm)|theater]] en [[Film (cinematografie)|film]]. Deze noemt men ook wel ''dragqueens'' en het beeld dat in de [[pers (media)|media]] vaak wordt gepresenteerd is op deze uitbundige travestieten gebaseerd. Vroeger was het theater een vrijplaats voor travestieten. In veel [[cultuur|culturen]] is dat nog steeds het geval.
* Travestierollen in theater, film en [[opera (muziek)|opera]], waarbij het minder gaat om transgenderproblematiek dan om persoonsverwisselingen die onderdeel zijn van de [[plot]].
== Verkleedgedrag ==
[[Bestand:Red hair on bed.jpg|thumb|Travestiet met een rode pruik]]
Bij vrouwelijke travestieten uit zich dit in het dragen van voor mannen bestemde kleding, mannelijke schoenen, geen make-up, kort [[Haar (zoogdier)|haar]] en het zo plat mogelijk maken van de borsten.
Regel 47 ⟶ 46:
Een travestiet is een persoon die zich bij tijd en wijle verkleedt en voordoet als iemand van het andere geslacht. De meeste travestieten voelen zich er in het algemeen goed bij: het is een essentieel onderdeel van hun [[Gender (sekse)|genderidentiteit]].
De motieven van travestieten lopen echter
Travestie doet zich ook voor
Ook komt het voor
== Relaties en tolerantie ==
Regel 61 ⟶ 57:
Veel mensen (vooral mannen) doen aan travestie zonder dat collega's, [[familie (verwanten)|familie]] of ander bekenden dat weten. Binnen relaties wordt vaak de travestie niet gedeeld, zodat dit vaak stiekem dient te gebeuren. Er zijn echter ook vele travestieten die ook binnen hun relatie hun voorkeur kunnen beleven. Veelal speelt de travestie zich binnenshuis af.
Aangezien travestie zich
Op werkplekken wordt travestie
In [[1983]] werd op voorspraak van de [[Vereniging van Nederlandse Gemeenten|VNG
== Bekende travestieten ==
Regel 71 ⟶ 67:
<!-- Personen in deze lijst dienen een eigen artikel te hebben of er dient een bron toegevoegd te worden waaruit blijkt dat het gerechtvaardigd is dat ze een eigen artikel op Wikipedia kunnen hebben -->
* [[Maria van Antwerpen]], Nederlandse die in de 18de eeuw zich vaak als man verkleedde
* [[Walter Baele]] als het typetje [[Rosa (televisieprogramma)|Rosa]]
* [[Anne Bonny]], Brits pirate
Regel 85 ⟶ 80:
* [[Eddie Izzard]], Brits komiek
* [[Brian Jones]], Brits muzikant, lid van [[The Rolling Stones]]
* [[Vladimir Luxuria]], Italiaans politicus die zich als vrouw verkleedt. Eerst openlijk transseksuele lid van het [[Europees Parlement]]
* [[Rose Murphy (
▲* [[Rose Murphy (travestie-act)|Rose Murphy]], Nederlandse dragqueen welke is verkozen tot miss Travestie 2009 en zich inzet voor de Nederlandse showtravestie in het algemeen
* [[Nickie Nicole]], bekend personage uit het Amsterdamse uitgaansleven en tv-personage
* [[Adriana la Noy]], Nederlandse, verkleedde zich als matroos
* [[Envy Peru]], winnaar van het eerste seizoen van ''[[Drag Race Holland]]''
* [[Mary Read]], Brits pirate
* [[Richenel]], Nederlands discozanger
* [[Dennis Rodman]], Amerikaans basketbalspeler
* [[RuPaul]], Amerikaans dragqueen
* [[Snip en Snap]], Nederlands komisch damesduo bestaande uit [[Willy Walden]] en [[Piet Muijselaar]].
* [[Vera Springveer]], Nederlandse dragqueen
* [[Vjerka Serdjoetsjka]], Oekraïense zanger en danser
* [[Billy Tipton]], [[Transgenderisme|transgender]]-jazzmuzikante die zich jarenlang als man voordeed en waarvan pas na haar dood bleek dat ze een vrouw was<ref>{{Citeer web|url=http://time.com/130734/transgender-celebrities-actors-athletes-in-america/|titel=25 Transgender People Who Influenced American Culture|uitgever=[[Time (tijdschrift)|Time]]|datum=29 mei 2014|bezochtdatum=10 november 2015|taal=en}}</ref>
* [[Kelly van der Veer]], Nederlands mediapersoonlijkheid. Won in 1997 het televisieprogramma ''[[De Travestieshow]]'' alvorens in 2000 als transseksueel uit de kast te komen.
Regel 122 ⟶ 115:
== Zie ook ==
* [[Drag Queen Story Hour]]
* [[Gender (sekse)|Gender]]
* [[Sekse]]
* [[Muxe]]
* [[Travestie (dichtkunst)]]
== Literatuur ==
* Magnus Hirschfeld, ''[https://archive.org/details/dietransvestiten00hirs/mode/2up Die Transvestiten. Eine Untersuchung über den erotischen Verkleidungstrieb]'', 1910
* Rudolf Dekker en Lotte van de Pol, ''Vrouwen in mannenkleren. De geschiedenis van een tegendraadse traditie. Europa 1500-1800'', 1989. {{ISBN
* Anton Verschoor en Janke Poortinga, ''Een dubbel bestaan. Travestieten en hun omgeving'', 1990. {{ISBN
* Paul Vennix, ''Travestie in Nederland en Vlaanderen'', 1997. {{ISBN
== Externe links ==
{{Link portaal|LHBT}}▼
* [https://web.archive.org/web/20090719031757/http://www.zelfhulp.be/zoek/probleem_GENDERDYSFORIE.html Franjepoot: Vereniging voor genderdysforie]
* [https://web.archive.org/web/20140913080734/http://www.lkgtent.nl/ Landelijke Kontaktgroep Travestie en Transseksualiteit, Nederlandse vereniging voor travestieten, transseksuelen en allen die zich tussen man en vrouw begeven]
* [http://www.travestie.org/ Travestie.org, online community voor travestieten, transseksuelen en allen die zich tussen man en vrouw begeven]
* [http://www.avsh.info/ Amsterdamse vereniging voor seksuele hervorming]
* [https://archive.org/details/daarwaslaatsteenmeisjeloosimages Daar was laatst een meisje loos: Vrouwen die als mannen leefden 1600-1900]
▲{{Link portaal|LHBT}}
{{Appendix|2=
|