Oud: Skilnad mellom versjonar
Sletta innhald Nytt innhald
s r2.7.1) (robot la til: bg:Уд |
s Attenderulla endring gjord av Hallaballa38 (diskusjon) til siste versjonen av Ranveig Merke: Attenderulling |
||
| (21 mellomliggjande versjonar av 15 brukarar er ikkje viste) | |||
| Line 1: | Line 1: | ||
{{om||elva også kalla Oud|Oust}} |
|||
:''Oud kan òg vera eit namn på elva [[Oust]].'' |
|||
{{Infoboks instrument |
{{Infoboks instrument |
||
| bilete = |
| bilete =Luth'ud cor.jpg |
||
| biletstorleik = 200px |
| biletstorleik = 200px |
||
| døme = Oud open Strings.ogg |
|||
| bilettekst = |
|||
| familie = [[Klimpreinstrument]] |
| familie = [[Klimpreinstrument]] |
||
| namn2 = Arabisk lutt. |
| namn2 = Arabisk lutt. |
||
| Line 11: | Line 11: | ||
}} |
}} |
||
'''Oud''' ( |
'''Oud''' (uttalt 'od') er ein korthalsa [[lutt]] som stammer frå [[Midt-Austen]]. Instrumentet spreidde seg i [[Middelhavsland]]a og er ofte rekna som opphavet til den europeiske lutten. Han kan spelast som [[solo]]instrument eller saman med [[song]]. |
||
[[ |
[[Fil:Holding the risha pos 2.jpg|mini|upright|venstre|Korleis spele oud med plekter.]] |
||
==Skildring== |
== Skildring == |
||
Ouden har fire eller fem [[strengekor]]. Fram til 800-talet hadde han fire enkle strengar, men deretter tok ein i bruk dobbeltstrengar, ofte også med ein [[bass]]-streng. Til forskjell frå lutt har han ingen strengebånd. Ein speler oud med eit fleksibelt [[plekter]] som er 10-15 cm langt. |
Ouden har fire eller fem [[strengekor]]. Fram til 800-talet hadde han fire enkle strengar, men deretter tok ein i bruk dobbeltstrengar, ofte også med ein [[bass]]-streng. Til forskjell frå lutt har han ingen strengebånd. Ein speler oud med eit fleksibelt [[plekter]] som er 10-15 cm langt. |
||
Det finst tre hovudtypar av oud: ''Arabisk oud'' er den største, og finst i egyptiske, syriske og irakiske variantar. ''Tyrkisk oud'' er litt mindre, med noko kortare hals. Han er kjend som ''outi'' i Hellas, og finst også i Armenia. ''Persisk oud'', kjend som ''barbat'', er endå litt mindre, og har ofte strengeband. Ein bruker også oud i aserbajdsjansk musikk. |
Det finst tre hovudtypar av oud: ''Arabisk oud'' er den største, og finst i egyptiske, syriske og irakiske variantar. ''Tyrkisk oud'' er litt mindre, med noko kortare hals. Han er kjend som ''outi'' i Hellas, og finst også i Armenia. ''Persisk oud'', kjend som ''barbat'', er endå litt mindre, og har ofte strengeband. Ein bruker også oud i aserbajdsjansk musikk. |
||
==Speling== |
== Speling == |
||
Arabisk oud er tradisjonelt stemt i G - A - D - G - C med ein ekstra bass-streng i C eller E. Tyrkisk stemming er D - A - E - H - A - E. Det blir også brukt mange variantar utover desse grunnstemmingane. Fleirtona element blir danna gjennom at ein veskler raskt mellom høge og djupe tonar. |
Arabisk oud er tradisjonelt stemt i G - A - D - G - C med ein ekstra bass-streng i C eller E. Tyrkisk stemming er D - A - E - H - A - E. Det blir også brukt mange variantar utover desse grunnstemmingane. Fleirtona element blir danna gjennom at ein veskler raskt mellom høge og djupe tonar. |
||
| Line 26: | Line 26: | ||
[[Rabih Abou-Khalil]], [[Anouar Brahem]] og [[Marcel Khalifé]] er nokre kjende oud-spelarar. |
[[Rabih Abou-Khalil]], [[Anouar Brahem]] og [[Marcel Khalifé]] er nokre kjende oud-spelarar. |
||
==Påverknad på andre instrument== |
== Påverknad på andre instrument == |
||
Ouden blei innført i Spania av [[maurarane]], og danna dermed grunnlaget for utviklinga av den europeiske [[lutt]]en. Han hadde også mykje å seia for utviklinga av [[gitar]]en. |
Ouden blei innført i Spania av [[maurarane]], og danna dermed grunnlaget for utviklinga av den europeiske [[lutt]]en. Han hadde også mykje å seia for utviklinga av [[gitar]]en. |
||
==Kjelder== |
== Kjelder == |
||
| ⚫ | |||
<div class="references-small"> |
<div class="references-small"> |
||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
---- |
|||
| ⚫ | |||
</div> |
</div> |
||
==Bakgrunnsstoff== |
== Bakgrunnsstoff == |
||
{{Commonskat|Ouds}} |
|||
{{autoritetsdata}} |
|||
[[Kategori:Strengeinstrument]] |
[[Kategori:Strengeinstrument]] |
||
[[Kategori:Arabisk musikk]] |
[[Kategori:Arabisk musikk]] |
||
[[Kategori:Persisk musikk]] |
[[Kategori:Persisk musikk]] |
||
[[Kategori: |
[[Kategori:Aserbajdsjanske musikkinstrument]] |
||
[[Kategori: |
[[Kategori:Tyrkisk musikk]] |
||
<!--interwiki (no, sv, da first; then other languages alphabetically by name)--> |
|||
[[no:Oud]] |
|||
[[sv:Oud]] |
|||
[[ar:عود]] |
|||
[[arc:ܥܘܕܐ]] |
|||
[[az:Ud]] |
|||
[[bg:Уд]] |
|||
[[cs:Úd (hudební nástroj)]] |
|||
[[cy:Oud]] |
|||
[[de:Oud]] |
|||
[[el:Ούτι]] |
|||
[[en:Oud]] |
|||
[[es:Laúd árabe]] |
|||
[[eo:Al-Udo]] |
|||
[[fa:بربط]] |
|||
[[fr:Oud]] |
|||
[[it:Oud]] |
|||
[[he:עוד]] |
|||
[[ku:Ûd]] |
|||
[[lad:Ut]] |
|||
[[lt:Ūdas]] |
|||
[[hu:Úd]] |
|||
[[arz:عود]] |
|||
[[nl:Oud (muziekinstrument)]] |
|||
[[ja:ウード]] |
|||
[[oc:Ud]] |
|||
[[pl:Oud]] |
|||
[[pt:Ud]] |
|||
[[ru:Уд (музыкальный инструмент)]] |
|||
[[simple:Oud]] |
|||
[[sk:Úd (hudobný nástroj)]] |
|||
[[fi:Ud]] |
|||
[[tr:Ut]] |
|||
[[uk:Уд]] |
|||
[[zh:烏德琴]] |
|||
Siste versjonen frå 8. mars 2021 kl. 18:17
- For elva også kalla Oud, sjå Oust.
| Oud | |||
 | |||
| Klimpreinstrument | |||
|---|---|---|---|
| Andre namn | Arabisk lutt. På arabisk heiter instrumentet 'ud eller al 'ud og på persisk barbat | ||
| Klassifisering | luttinstrument med rund kropp og hals spelte med plekter | ||
| Hornbostel-Sachs klassifisering | 321.321-6 (Samansett kordofon spelt på med plekter) | ||
| Døme | |||
Oud (uttalt 'od') er ein korthalsa lutt som stammer frå Midt-Austen. Instrumentet spreidde seg i Middelhavslanda og er ofte rekna som opphavet til den europeiske lutten. Han kan spelast som soloinstrument eller saman med song.
Skildring
[endre | endre wikiteksten]Ouden har fire eller fem strengekor. Fram til 800-talet hadde han fire enkle strengar, men deretter tok ein i bruk dobbeltstrengar, ofte også med ein bass-streng. Til forskjell frå lutt har han ingen strengebånd. Ein speler oud med eit fleksibelt plekter som er 10-15 cm langt.
Det finst tre hovudtypar av oud: Arabisk oud er den største, og finst i egyptiske, syriske og irakiske variantar. Tyrkisk oud er litt mindre, med noko kortare hals. Han er kjend som outi i Hellas, og finst også i Armenia. Persisk oud, kjend som barbat, er endå litt mindre, og har ofte strengeband. Ein bruker også oud i aserbajdsjansk musikk.
Speling
[endre | endre wikiteksten]Arabisk oud er tradisjonelt stemt i G - A - D - G - C med ein ekstra bass-streng i C eller E. Tyrkisk stemming er D - A - E - H - A - E. Det blir også brukt mange variantar utover desse grunnstemmingane. Fleirtona element blir danna gjennom at ein veskler raskt mellom høge og djupe tonar.
Rabih Abou-Khalil, Anouar Brahem og Marcel Khalifé er nokre kjende oud-spelarar.
Påverknad på andre instrument
[endre | endre wikiteksten]Ouden blei innført i Spania av maurarane, og danna dermed grunnlaget for utviklinga av den europeiske lutten. Han hadde også mykje å seia for utviklinga av gitaren.
Kjelder
[endre | endre wikiteksten]- «oud» i Store norske leksikon, snl.no.
- Denne artikkelen bygger på «Oud» frå Wikipedia på bokmål, og «Oud» frå Wikipedia på engelsk den 17. august 2009.
