Pierre Curie: Skilnad mellom versjonar
Sletta innhald Nytt innhald
s r2.7.1) (robot la til: jv:Pierre Curie |
s Setter på parenteser |
||
| (21 mellomliggjande versjonar av 16 brukarar er ikkje viste) | |||
| Line 1: | Line 1: | ||
{{infoboks vitskapsfolk}} |
|||
[[Fil:Pierrecurie.jpg|mini|Pierre Curie]] |
|||
| ⚫ | '''Pierre Curie''' {{levde|15. mai|1859|19. april|1906|Curie}} var ein fransk vitskapsmann, gift med [[Marie Curie]] som han delte eine halvdelen av [[Nobelprisen i fysikk]] med i [[1903]], for å ha oppdaga grunnstoffa [[radium]] og [[polonium]]. Han gjorde banebrytande arbeid innan [[krystallografi]], [[magnetisme]], [[piezoelektrisitet]] og [[radioaktivitet]]. |
||
{{Nobelprisvinnar|type=[[Nobelprisen i fysikk]]|år=[[1903]]}} |
|||
| ⚫ | '''Pierre Curie''' ({{levde|15. mai|1859|19. april|1906|Curie}}) var ein fransk vitskapsmann, gift med [[Marie Curie]] som han delte eine halvdelen av [[Nobelprisen i fysikk]] med i [[1903]], for å ha oppdaga grunnstoffa [[radium]] og [[polonium]]. Han gjorde banebrytande arbeid innan [[krystallografi]], [[magnetisme]], [[piezoelektrisitet]] og [[radioaktivitet]]. |
||
== Livssoge == |
== Livssoge == |
||
Curie var fødd i Paris. Han fekk undervising heime av far sin, og utvikla tidleg |
Curie var fødd i Paris. Han fekk undervising heime av far sin, og utvikla tidleg ei interesse for [[matematikk]] og [[geometri]]. 18 år gammal blei han laboratorieassistent ved [[Sorbonne]]. Der studerte han mellom anna oppbygginga av [[krystall]]ar. Saman med broren [[Jacques Curie|Jacques]] oppdaga han [[piezoelektrisitet]]en. |
||
I [[1894]] møtte han [[Marie Curie|Marie Sklodowska]]. Dei gifta seg eitt år seinare og byrja eit fruktbart forskingssamarbeid som mellom anna førte til oppdaginga av to nye radioaktive grunnstoff, |
I [[1894]] møtte han [[Marie Curie|Marie Sklodowska]]. Dei gifta seg eitt år seinare og byrja eit fruktbart forskingssamarbeid som mellom anna førte til oppdaginga av to nye radioaktive grunnstoff, |
||
[[polonium]] og [[radium]]. Ved hjelp av [[magnetiske felt]] på strålinga frå radium påviste Pierre partiklar som var elektrisk positive, nøytrale og negative. [[Ernest Rutherford]] gav dei seinare nemningane [[radioaktiv stråling|alfa-, beta- og |
[[polonium]] og [[radium]]. Ved hjelp av [[magnetiske felt]] på strålinga frå radium påviste Pierre partiklar som var elektrisk positive, nøytrale og negative. [[Ernest Rutherford]] gav dei seinare nemningane [[radioaktiv stråling|alfa-, beta- og gammastrålar]]. |
||
Pierre Curie blei lektor ved Sorbonne i [[1900]] og professor i [[1904]]. I [[1906]] blei han påkøyrd i rue Dauphine i Paris og døydde momentant. |
Pierre Curie blei lektor ved Sorbonne i [[1900]] og professor i [[1904]]. I [[1906]] blei han påkøyrd i rue Dauphine i Paris og døydde momentant. |
||
== Ettermæle == |
== Ettermæle == |
||
I |
I 1910 vedtok radiologar å kalla opp radioaktivitetseininga ''[[eininga curie|curie]]'' etter Pierre Curie. I 1944 blei det nylaga grunnstoffet [[curium]] kalla opp etter ekteparet [[Curie]]. I 1995 blei oska av Pierre og Marie lagt til kvile i [[Panthéon i Paris]], der dei mest heidra franskmennene ligg. |
||
== Kjelder == |
== Kjelder == |
||
<div class="references-small"> |
<div class="references-small"> |
||
* ''Denne artikkelen bygger på «[[:sv:Pierre Curie|Pierre Curie]]» frå {{Wikipedia-utgåve|sv}}, og «[[:en:|Pierre Curie]]» frå {{Wikipedia-utgåve|en}} den 6. november 2005.'' |
* ''Denne artikkelen bygger på «[[:sv:Pierre Curie|Pierre Curie]]» frå {{Wikipedia-utgåve|sv}}, og «[[:en:|Pierre Curie]]» frå {{Wikipedia-utgåve|en}} den 6. november 2005.'' |
||
| ⚫ | |||
</div> |
|||
<div class="references-small"> |
|||
| ⚫ | |||
</div> |
</div> |
||
| Line 25: | Line 25: | ||
{{nobelprisen i fysikk}} |
{{nobelprisen i fysikk}} |
||
{{Autoritetsdata}} |
|||
[[Kategori:Nobelprisen i fysikk]] |
[[Kategori:Nobelprisen i fysikk]] |
||
| Line 30: | Line 31: | ||
[[Kategori:Folk frå Paris]] |
[[Kategori:Folk frå Paris]] |
||
[[Kategori:Franske nobelprisvinnarar]] |
[[Kategori:Franske nobelprisvinnarar]] |
||
[[Kategori:Fysikarar på 1800-talet]] |
|||
[[Kategori:Franske kjemikarar]] |
|||
<!--interwiki (no, sv, da first; then other languages alphabetically by name)--> |
|||
[[Kategori:Franske fysikarar]] |
|||
[[Kategori:Radioaktivitet]] |
|||
[[no:Pierre Curie]] |
|||
[[Kategori:Døde i trafikkulukker]] |
|||
[[sv:Pierre Curie]] |
|||
[[da:Pierre Curie]] |
|||
[[ar:بيار كوري]] |
|||
[[an:Pierre Curie]] |
|||
[[ast:Pierre Curie]] |
|||
[[az:Pyer Küri]] |
|||
[[bn:পিয়ের ক্যুরি]] |
|||
[[be:П'ер Кюры]] |
|||
[[be-x-old:П'ер Кюры]] |
|||
[[bs:Pierre Curie]] |
|||
[[bg:Пиер Кюри]] |
|||
[[ca:Pierre Curie]] |
|||
[[cs:Pierre Curie]] |
|||
[[de:Pierre Curie]] |
|||
[[et:Pierre Curie]] |
|||
[[el:Πιερ Κιουρί]] |
|||
[[en:Pierre Curie]] |
|||
[[es:Pierre Curie]] |
|||
[[eo:Pierre Curie]] |
|||
[[fa:پیر کوری]] |
|||
[[fr:Pierre Curie]] |
|||
[[gd:Pierre Curie]] |
|||
[[gl:Pierre Curie]] |
|||
[[ko:피에르 퀴리]] |
|||
[[hi:पियरे क्यूरी]] |
|||
[[hr:Pierre Curie]] |
|||
[[io:Pierre Curie]] |
|||
[[id:Pierre Curie]] |
|||
[[is:Pierre Curie]] |
|||
[[it:Pierre Curie]] |
|||
[[he:פייר קירי]] |
|||
[[jv:Pierre Curie]] |
|||
[[kn:ಪಿಯರೆ ಕ್ಯೂರಿ]] |
|||
[[ka:პიერ კიური]] |
|||
[[sw:Pierre Curie]] |
|||
[[ht:Pierre Curie]] |
|||
[[ku:Pierre Curie]] |
|||
[[la:Petrus Curie]] |
|||
[[lv:Pjērs Kirī]] |
|||
[[lb:Pierre Curie]] |
|||
[[lt:Pierre Curie]] |
|||
[[hu:Pierre Curie]] |
|||
[[mk:Пјер Кири]] |
|||
[[ml:പിയറി ക്യൂറി]] |
|||
[[mr:पिएर क्युरी]] |
|||
[[nl:Pierre Curie]] |
|||
[[ja:ピエール・キュリー]] |
|||
[[oc:Pierre Curie]] |
|||
[[pnb:پیری کیوری]] |
|||
[[pl:Pierre Curie]] |
|||
[[pt:Pierre Curie]] |
|||
[[ro:Pierre Curie]] |
|||
[[ru:Кюри, Пьер]] |
|||
[[sq:Pierre Curie]] |
|||
[[scn:Pierre Curie]] |
|||
[[simple:Pierre Curie]] |
|||
[[sk:Pierre Curie]] |
|||
[[sl:Pierre Curie]] |
|||
[[sr:Пјер Кири]] |
|||
[[sh:Pierre Curie]] |
|||
[[fi:Pierre Curie]] |
|||
[[th:ปีแอร์ กูรี]] |
|||
[[tr:Pierre Curie]] |
|||
[[uk:П'єр Кюрі]] |
|||
[[vi:Pierre Curie]] |
|||
[[war:Pierre Curie]] |
|||
[[yo:Pierre Curie]] |
|||
[[zh:皮埃尔·居里]] |
|||
Siste versjonen frå 21. mai 2020 kl. 23:28
| Pierre Curie | |||
 | |||
| Fødd | 15. mai 1859 Paris | ||
|---|---|---|---|
| Død | 19. april 1906 Paris | ||
| Nasjonalitet | Frankrike | ||
| Område | fysikk | ||
| Yrke | fysikar, kjemikar, universitetslærar, kjernefysiker | ||
| Institusjonar | Universitetet i Paris | ||
| Alma mater | Faculté des sciences de Paris Sorbonne Hjemmeundervisning | ||
| Doktorgradsrettleiar | Gabriel Lippmann | ||
| Ektefelle | Marie Curie | ||
| Barn | Irène Joliot-Curie, Ève Curie | ||
| Medlem | Det franske vitskapsakademiet | ||
Pierre Curie (15. mai 1859–19. april 1906) var ein fransk vitskapsmann, gift med Marie Curie som han delte eine halvdelen av Nobelprisen i fysikk med i 1903, for å ha oppdaga grunnstoffa radium og polonium. Han gjorde banebrytande arbeid innan krystallografi, magnetisme, piezoelektrisitet og radioaktivitet.
Livssoge
[endre | endre wikiteksten]Curie var fødd i Paris. Han fekk undervising heime av far sin, og utvikla tidleg ei interesse for matematikk og geometri. 18 år gammal blei han laboratorieassistent ved Sorbonne. Der studerte han mellom anna oppbygginga av krystallar. Saman med broren Jacques oppdaga han piezoelektrisiteten.
I 1894 møtte han Marie Sklodowska. Dei gifta seg eitt år seinare og byrja eit fruktbart forskingssamarbeid som mellom anna førte til oppdaginga av to nye radioaktive grunnstoff, polonium og radium. Ved hjelp av magnetiske felt på strålinga frå radium påviste Pierre partiklar som var elektrisk positive, nøytrale og negative. Ernest Rutherford gav dei seinare nemningane alfa-, beta- og gammastrålar.
Pierre Curie blei lektor ved Sorbonne i 1900 og professor i 1904. I 1906 blei han påkøyrd i rue Dauphine i Paris og døydde momentant.
Ettermæle
[endre | endre wikiteksten]I 1910 vedtok radiologar å kalla opp radioaktivitetseininga curie etter Pierre Curie. I 1944 blei det nylaga grunnstoffet curium kalla opp etter ekteparet Curie. I 1995 blei oska av Pierre og Marie lagt til kvile i Panthéon i Paris, der dei mest heidra franskmennene ligg.
Kjelder
[endre | endre wikiteksten]- Denne artikkelen bygger på «Pierre Curie» frå Wikipedia på svensk, og «Pierre Curie» frå Wikipedia på engelsk den 6. november 2005.
- Delar av denne artikkelen bygger på «Curium» frå Wikipedia på engelsk, den 10. oktober 2008.
Bakgrunnsstoff
[endre | endre wikiteksten]
Wikimedia Commons har multimedia som gjeld: Pierre Curie