Metelčica: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie

(Pokaż wszystkie zmiany oczekujące na przejrzenie)

[wersja oczekująca na przejrzenie]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 02:11, 23 sie 2024

Metelčica to alfabet, który wymyślił Franc Serafin Metelko. W użytku był w latach 1825-1833.

Tekst pisany metelčicą – wiersz *Cesar in opat*

Metelko swój alfabet opublikował w książce Lehrgebäude der slowenischen Sprache. Nowy alfabet powstał z inicjatywy gramatyków, którzy nie byli zadowoleni z do tej pory używanej bohoričicy. Na Metelkę szczególnie wpłynął pomysł Kopitara aby każda głoska była reprezentowana przez dokładnie jeden znak i odwrotnie.

Metelčica
Wielka litera	Mała litera	MAF	Wymowa
		/ts /	c
		/tʃ /	č
		/s /	s
		/ʃ /	š
		/ʃ tʃ /	šč
		/z /	z
		/ʒ /	ž
		/h /	h
		/x /	podniebienne h
		/l j /	lj
		/n j /	nj
		/ɛ /	Akcentowane szerokie ê lub nieakcentowane e
		/e /	akcentowane wąskie é
		/ə /	półsamogłoska e (ǝ)
		/o /	akcentowane wąskie ó lub nieakcentowane o
		/ɔ /	akcentowane szerokie ô

W metelčicy obowiązywała następująca kolejność liter:

Niektóre źródła podają, że Metelko zaczerpnął brakujące litery z cyrylicy, jednak gdy się dokładniej im przyjrzymy, okaże się, że nie mają racji. Z cyrylicy przejęta została wyłącznie litera Ɥ. Przy literach i zauważalne jest podobieństwo do cyrylickich (Ш, Щ). Znak З jest identyczny jak w cyrylicy, jednak ówcześni Słoweńcy bardziej wiązali go z niemieckim pismem gotyckim. Pozostałe litery nie są zupełnie podobne do cyrylicy i zaliczamy je do osobistych „osiągnięć” Metelki. Szczególnie ciekawa jest litera , która nie przypomina żadnej innej litery na świecie. W powyższej tabeli możemy również dostrzec dwa różne znaki na głoskę h. Jednak, ponieważ większość słoweńskich narzeczy nie rozróżnia dwóch rodzajów głoski h, niektórzy pisarze pomijali literę .

Metelčica wydawała się przeciętnemu Słoweńcu tamtych czasów, dziwna, aby nie rzec – brzydka. Dlatego też szybko uzyskała przydomek krevljica (kula). Poza Metelką używało jej wyłącznie pięciu czołowych słoweńskich pisarzy. Metelčica nie rozprzestrzeniła się po Styrii, ponieważ dobrze funkcjonowała tam znacznie bardziej przejrzysta i prostsza dajnčica.

Po słoweńskiej alfabetycznej wojnie, w roku 1833 metelčica została ostatecznie zakazana i wkrótce potem Słoweńcy jednogłośnie przyjęli gajicę.

Linki zewnętrzne

Metelčica, wygląd tekstu

Bibliografia

Słoweńska wersja strony

@@ Linia 72: / Linia 72: @@
 [[File:Unicode_0x0041.svg|A|40px]][[File:Unicode_0x0042.svg|B|40px]][[File:Unicode_0x0044.svg|D|40px]][[File:Unicode_0x0045.svg|E|40px]][[File:Unicode_0x0404.svg|Є|40px]][[File:Unicode_0x0046.svg|F|40px]][[File:Unicode_0x0047.svg|G|40px]][[File:Unicode_0x0048.svg|H|40px]][[Image:Metelko H.svg|alt=An H with an angular middle bar|40px]][[File:Unicode_0x0049.svg|I|40px]][[File:Unicode_0x01A7.svg|Ƨ|40px]][[File:Unicode_0x004A.svg|J|40px]][[File:Unicode_0x004B.svg|K|40px]][[File:Unicode_0x004C.svg|L|40px]][[Image:Metelko Lj.svg|alt=A ligature of J and L|40px]][[File:Unicode_0x004D.svg|M|40px]]<br>[[File:Unicode_0x004E.svg|N|40px]][[Image:Metelko Nj.svg|alt=A ligature of N and J|40px]][[File:Unicode_0x004F.svg|O|40px]][[Image:Metelko O.svg|Ꟁ|40px]][[File:Unicode_0x0050.svg|P|40px]][[File:Unicode_0x0052.svg|R|40px]][[File:Unicode_0x0053.svg|S|40px]][[Image:Metelko Š.svg|alt=A U with a vertical bar|40px]][[Image:Metelko Šč.svg|Ꚇ|40px]][[File:Unicode 0x0417.svg|З|40px]][[Image:Metelko Ž.svg|𝔛|40px]][[File:Unicode_0x0054.svg|T|40px]][[File:Unicode_0x0055.svg|U|40px]][[File:Unicode_0x0056.svg|V|40px]][[Image:Metelko C.svg|Ƞ|40px]][[File:Unicode 0x0427.svg|Ч|40px]]
-Niektóre źródła podają, że Metelko zaczerpnął brakujące litery z [[cyrylica|cyrylicy]], jednak gdy się dokładniej im przyjrzymy, okaże się, że nie mają racji. Z cyrylicy przejęta została wyłącznie litera [[Plik:Metelko Č.gif|11px]]. Przy literach  [[Plik:Metelko Š.gif|12px]] i [[Plik:Metelko ŠČ.gif|12px]] zauważalne jest podobieństwo do cyrylickich ('''Ш''', '''Щ'''). Znak   [[Plik:Metelko Z.gif|11px]] jest identyczny jak w cyrylicy, jednak ówcześni Słoweńcy bardziej wiązali go z [[szwabacha|niemieckim pismem gotyckim]]. Pozostałe litery nie są zupełnie podobne do cyrylicy i zaliczamy je do osobistych „osiągnięć” Metelki. Szczególnie ciekawa jest litera [[Plik:Metelko C.gif|11px]], która nie przypomina żadnej innej litery na świecie. W powyższej tabeli możemy również dostrzec dwa różne znaki na głoskę h. Jednak, ponieważ większość słoweńskich narzeczy nie rozróżnia dwóch rodzajów głoski h, niektórzy pisarze pomijali literę [[Plik:Metelko H.gif|12px]].
+Niektóre źródła podają, że Metelko zaczerpnął brakujące litery z [[cyrylica|cyrylicy]], jednak gdy się dokładniej im przyjrzymy, okaże się, że nie mają racji. Z cyrylicy przejęta została wyłącznie litera '''Ɥ'''. Przy literach  [[Plik:Metelko Š.svg|20px]] i [[Plik:Metelko Šč.svg|20px]] zauważalne jest podobieństwo do cyrylickich ('''Ш''', '''Щ'''). Znak '''З''' jest identyczny jak w cyrylicy, jednak ówcześni Słoweńcy bardziej wiązali go z [[szwabacha|niemieckim pismem gotyckim]]. Pozostałe litery nie są zupełnie podobne do cyrylicy i zaliczamy je do osobistych „osiągnięć” Metelki. Szczególnie ciekawa jest litera [[Plik:Metelko C.svg|11px]], która nie przypomina żadnej innej litery na świecie. W powyższej tabeli możemy również dostrzec dwa różne znaki na głoskę h. Jednak, ponieważ większość słoweńskich narzeczy nie rozróżnia dwóch rodzajów głoski h, niektórzy pisarze pomijali literę [[Plik:Metelko H.svg|20px]].
 Metelčica wydawała się przeciętnemu Słoweńcu tamtych czasów, dziwna, aby nie rzec  – brzydka. Dlatego też szybko uzyskała przydomek ''krevljica (kula)''. Poza Metelką używało jej wyłącznie pięciu czołowych słoweńskich pisarzy. Metelčica nie rozprzestrzeniła się po [[Styria (Słowenia)|Styrii]], ponieważ dobrze funkcjonowała tam znacznie bardziej przejrzysta i prostsza [[dajnčica]].