AS90: Różnice pomiędzy wersjami

AS90

Dane podstawowe
Państwo	Wielka Brytania
Producent	VSEL
Typ pojazdu	samobieżna armatohaubica
Trakcja	gąsienicowa
Załoga	5 osób
Historia
Produkcja	1992-1995
Egzemplarze	179
Dane techniczne
Silnik	silnik wysokoprężny Cummins VTA 903T-660 o mocy 485 kW przy 2800 obr/min
Długość	9,7 m (całkowita) 7,1 m (kadłuba)
Szerokość	3,3 m
Wysokość	3,0 m (całkowita) 2,8 m (do stropu wieży)
Masa	42 000 kg
Moc jedn.	1,55 kW/t
Osiągi
Prędkość	57 km/h
Zasięg pojazdu	350-370 km
Pokonywanie przeszkód
Brody (głęb.)	1,5 m
Rowy (szer.)	2,8 m
Ściany (wys.)	0,75 m
Kąt podjazdu	60°
Dane operacyjne
Uzbrojenie
1 x haubicoarmata kal. 155 mm L/39, 48 pocisków
Użytkownicy
British Army

AS90 – brytyjska współczesna samobieżna armatohaubica kalibru 155 mm. Znajduje się na uzbrojeniu Armii Brytyjskiej od 1992 roku. Posiada lufę o długości względnej 39 kalibrów (L/39) i osiąga maksymalną donośność 30 km.

Historia

W końcowym okresie zimnej wojny brytyjskie dywizje posiadały w zakresie artylerii samobieżnej własnej konstrukcji przestarzałe lekkie haubice kalibru 105 mm Abbot oraz cięższe amerykańskie M109A2 kalibru 155 mm. Od lat 70. Wielka Brytania uczestniczyła w programie mającym na celu opracowanie nowoczesnego europejskiego działa samobieżnego SP-70 na podwoziu czołgu Leopard 1, opracowywanego z RFN i Włochami, który borykał się jednak z rozbieżnościami zdań partnerów i ostatecznie nie doprowadził do powstania modelu produkcyjnego. Brytyjskie zakłady Vickers Shipbuilding and Engineering (VSEL) w tym czasie oferowały na eksport własny system wieżowy tego kalibru GBT-155, przeznaczony do instalowania na podwoziach czołgów, który jednak nie zyskał zamówień.

W 1986 roku Wielka Brytania, chcąc uniknąć dominacji firm niemieckich, wycofała się z programu SP-70 i rozpisała własny konkurs na nową haubicę samobieżną dla własnej armii. W tym czasie już od 1985 roku trwały w zakładach VSEL prace nad takim pojazdem. Dla polepszenia funkcjonalności systemu, zdecydowano się na zastosowanie wyspecjalizowanego podwozia z przedziałem bojowym z tyłu, zamiast podwozia czołgu jak GBT-155 i SP-70. Podwozie opracowano we współpracy z brazylijską firmą VERB. Efektem tych prac była armatohaubica samobieżna AS90, której prototyp przedstawiono w czerwcu 1986 roku. Nazwa była skrótem od Artillery System for 90s – system artyleryjski na lata 90. Od 1987 roku prowadzono próby wojskowe pojazdu i wnoszono ulepszenia do jego konstrukcji. W czerwcu 1989 roku AS90 wygrała konkurs na działo samobieżne dla Armii Brytyjskiej, pokonując nowy wariant amerykańskiego M109 i konstrukcję Vickers Defence Systems. Zamówiono w spółce VSEL dostawę 179 pojazdów wraz z opcją na 50 dalszych, która nie została jednak zrealizowana. W maju 1992 roku działo AS90 z lufą o długości L/39 (39 kalibrów) zostało oficjalnie przyjęte na uzbrojenie British Army.

Już w 1987 roku opracowano dłuższą lufę o długości L/52, pozwalającą na zwiększenie zasięgu maksymalnie do 40 km przy amunicji z gazogeneratorem, a w 1994 roku opracowano AS90 z takim działem, oznaczonym ERO (Extended Range Ordnance). 106 takich luf miało być zamówione na wymianę zużytych dotychczasowych luf począwszy od 2000 roku. Wariant ten był oferowany także na eksport pod oznaczeniem AS90 Braveheart lub AS52. System wieżowy AS90 Braveheart zwyciężył w konkursie w Polsce i użyty został następnie do skonstruowania polskiej armatohaubicy AHS Krab, osadzonej na innym podwoziu.

Użycie

AS90 – maksymalny kąt podniesienia lufy

W Armii Brytyjskiej AS90 używane są w pułkach, składających się z czterech baterii po osiem dział. Pierwszy pułk AS90 osiągnął gotowość operacyjną w 1993 roku. W 1994 roku bateria dział potwierdziła swoje walory w pięciotygodniowym pokazie niezawodności w służbie (ISRD). Ostatnie ze 179 zamówionych dostarczono w 1995 roku.

Chrzest bojowy AS90 przeszły w działaniach w ramach kontyngentu IFOR w byłej Jugosławii. W ramach redukcji armii liczba dział AS90 w służbie brytyjskiej następnie spadała i w 2008 roku było ich 134, a w 2015 roku 117.

Oryginalne działa AS90 nie spotkały się z zainteresowaniem odbiorców zagranicznych, mimo oferowania ich na eksport. Przedstawiano też na eksport system wieżowy AS90 zamontowany na podwyższonej nadbudówce na podwoziu czołgu rodziny T-72 – taki pojazd proponowano w 1994 roku bezskutecznie Indiom. Powiodła się natomiast sprzedaż licencji na system wieżowy AS90 Braveheart Polsce.

W kwietniu 2022 roku pojawiły się informacje o możliwym przekazaniu pojazdów AS90 Ukrainie w związku z rosyjską inwazją, lecz ostatecznie sekretarz obrony Ben Wallace oznajmił o ich niewysyłaniu, przekazując w zamian inną broń.

Opis

AS90 jest polowym działem samobieżnym. Załogę pojazdu tworzy dowódca, działonowy, ładowniczy i mechanik-kierowca. Kierowca zajmuje miejsce w kadłubie, reszta załogi w wieży.

Kadłub AS90 jest wykonany ze spawanych płyt ze stali pancernej. W przedniej części kadłuba znajdują się przedziały kierowania, środkowej przedział bojowy z wieżą, a w tylnej przedział napędowy.

W przedziale kierowania stanowiska ma mechanik-kierowca. Kierowca zajmuje miejsce w pojeździe przez właz w stropie kadłuba. Podczas jazdy obserwuje teren za pomocą peryskopów.

Wieża pancerna jest spawana z płyt pancernych. Po jej lewej stronie znajduje się stanowisko ładowniczego, po prawej celowniczego i dowódcy. Załoga zajmuje miejsce w wieży przez prostokątny właz z lewej strony wieży i dwa okrągłe w jej stropie. Na ścianach wieży na zewnątrz znajduje się pięć metalowych zasobników na rzeczy osobiste załogi.

W wieży znajduje się zasadnicze uzbrojenie wozu: 155 mm haubicoarmata produkcji zakładów Royal Ordnance w Nottingham. Lufa haubicoarmaty ma długość 39 kalibrów i wyposażona jest w dwukomorowy hamulec wylotowy i przedmuchiwacz. Zamek klinowy otwiera się do góry. Kąt podniesienia w płaszczyźnie pionowej wynosi od -5 do +70°.

Haubicoarmata AS90 jest ładowana częściowo ręcznie, ze wspomaganiem automatycznym. Z tyłu wieży znajduje się zautomatyzowany czterosegmentowy magazyn 31 pocisków, który podaje na środek wybrany pocisk. Jest on przekładany przez ładowniczego na ramię dosyłania STA (shell transfer arm), które następnie ustawia się równolegle do osi lufy, po czym pocisk jest przemieszczany automatycznie w bok na korytko dosyłacza w osi lufy, skąd dosyłacz wsuwa go do komory nabojowej. Drugi ładowniczy umieszcza następnie w komorze nabojowej ładunek miotający w woreczku, po czym ręcznie pobierana jest spłonka z 12-komorowego magazynka w bloku zamka. W kadłubie umieszczone jest dodatkowe 17 pocisków – łączny zapas amunicji wynosi 48. Ładunki miotające przechowywane są w niszy wieży nad magazynem pocisków i w kadłubie. Szybkostrzelność maksymalna wynosi 3 strzały w ciągu pierwszych 10 sekund, 18 strzałów w ciągu 3 minut lub 2 strzały na minutę przy prowadzeniu ognia ciągłego. Dla serii trzystrzałowej pierwszy pocisk ładuje się do komory nabojowej, drugi czeka na korytku dosyłacza, a trzeci na STA. AS-90 może wystrzeliwać dowolne granaty artyleryjskie w standardowym kalibrze NATO równym 155 mm. Donośność granatów zwykłych przy lufie długości L/39 dochodzi do 25 km, z gazogeneratorem 30 km.

Napęd AS90 stanowi amerykański 8-cylindrowy, czterosuwowy, wysokoprężny, silnik Cummins VTA 903T-660 o pojemności 14,8 litra. Moc silnika wynosi 485 kW przy 2800 obr/min.

AS90 posiada zawieszenie niezależne hydro-pneumatyczne. Każde z 12 kół jezdnych jest połączone za pomocą wahacza z siłownikiem hydro-pneumatycznym. Napęd z silnika jest przekazywany na znajdujące się w przedniej części pojazdu koła napędowe. Z tyłu pojazdu znajdują się koła napinające. Koła jezdne są kołami podwójnymi.

Bibliografia

• Tomasz Szulc. Brytyjskie działo samobieżne AS90. „Nowa Technika Wojskowa”. nr 3/99, s. 11-17, 1999. ISSN 1230-1655. 
• Andrzej Ciepliński, Ryszard Woźniak: Encyklopedia współczesnej broni palnej (od połowy XIX wieku). Warszawa: Wydawnictwo WiS, 1994, s. 16-17. ISBN 83-86028-01-7.