Aleja 3 Maja w Warszawie: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Poprawiono umiejsc. i podpis ilustracji. |
m Sprzątam Szablon:Cytuj |
||
Linia 29: | Linia 29: | ||
== Historia == |
== Historia == |
||
Droga od Solca do Nowego Światu została przeprowadzona w latach 1823–1824. Droga prowadziła w wykopie – wśród 4 rzędów drzew – do portu nad [[Wisła|Wisłą]], wielu nadbrzeżnych składów drzewnych i dzielnicy przemysłowej południowego Powiśla. Nowa ulica została nazwana Nową Drogą Jerozolimską. Nieoficjalnie zwana była Drogą Steinkellera od nazwiska właściciela młyna parowego Towarzystwa Wyrobów Zbożowych, który zbudowano tu w latach 1826–1827, i innych zakładów przemysłowych powstałych wzdłuż południowej strony drogi. Około 1838 roku ulica została przedłużona o ok. 170 m od [[Ulica Solec w Warszawie|Solca]] do nabrzeża<ref name=":0">{{Cytuj |
Droga od Solca do Nowego Światu została przeprowadzona w latach 1823–1824. Droga prowadziła w wykopie – wśród 4 rzędów drzew – do portu nad [[Wisła|Wisłą]], wielu nadbrzeżnych składów drzewnych i dzielnicy przemysłowej południowego Powiśla. Nowa ulica została nazwana Nową Drogą Jerozolimską. Nieoficjalnie zwana była Drogą Steinkellera od nazwiska właściciela młyna parowego Towarzystwa Wyrobów Zbożowych, który zbudowano tu w latach 1826–1827, i innych zakładów przemysłowych powstałych wzdłuż południowej strony drogi. Około 1838 roku ulica została przedłużona o ok. 170 m od [[Ulica Solec w Warszawie|Solca]] do nabrzeża<ref name=":0">{{Cytuj|tytuł=Aleja 3 Maja|data dostępu=2016-10-23|opublikowany=Dzielnica Śródmieście m. st. Warszawy|url=http://www.srodmiescie.warszawa.pl/ulica-184.html}}</ref>. |
||
W 1845 roku ulica została przecięta torami kolejki łączącej fabrykę wagonów z portem. Zakłady przemysłowe przy Nowej Drodze zostały przejęte w połowie XIX w. przez [[Bank Polski (Królestwo Polskie)|Bank Polski]], a następnie przez znanego bankiera warszawskiego [[Jan Gotlib Bloch|Jana Gotliba Blocha]], który przekształcił je w koszary. Około 1900 roku na odcinku dzisiejszej alei 3 Maja przeprowadzono poważne prace wodociągowe. Nad ulicą w latach 1904–1913 wybudowano 700-metrowy wiadukt mostu Poniatowskiego, zasypując jednocześnie wcześniejszy wykop<ref name=":0" />. |
W 1845 roku ulica została przecięta torami kolejki łączącej fabrykę wagonów z portem. Zakłady przemysłowe przy Nowej Drodze zostały przejęte w połowie XIX w. przez [[Bank Polski (Królestwo Polskie)|Bank Polski]], a następnie przez znanego bankiera warszawskiego [[Jan Gotlib Bloch|Jana Gotliba Blocha]], który przekształcił je w koszary. Około 1900 roku na odcinku dzisiejszej alei 3 Maja przeprowadzono poważne prace wodociągowe. Nad ulicą w latach 1904–1913 wybudowano 700-metrowy wiadukt mostu Poniatowskiego, zasypując jednocześnie wcześniejszy wykop<ref name=":0" />. |
||
Linia 37: | Linia 37: | ||
W okresie [[Okupacja niemiecka ziem polskich (1939–1945)|okupacji niemieckiej]] nazwa ulicy została zmieniona na ''Bahnhofstrasse'' (ulica Dworcowa)<ref>{{Cytuj książkę|nazwisko=|imię=|tytuł=Śladami nazw miejskich Warszawy|data=|rok=2012|wydawca=Muzeum Historyczne m.st. Warszawy|miejsce=Warszawa|strony=66|rozdział=Pamięć II wojny światowej w nazewnictwie ulic Warszawy|nazwisko r=Kunert|imię r=Andrzej Krzysztof|isbn=978-83-62189-21-2}}</ref>. |
W okresie [[Okupacja niemiecka ziem polskich (1939–1945)|okupacji niemieckiej]] nazwa ulicy została zmieniona na ''Bahnhofstrasse'' (ulica Dworcowa)<ref>{{Cytuj książkę|nazwisko=|imię=|tytuł=Śladami nazw miejskich Warszawy|data=|rok=2012|wydawca=Muzeum Historyczne m.st. Warszawy|miejsce=Warszawa|strony=66|rozdział=Pamięć II wojny światowej w nazewnictwie ulic Warszawy|nazwisko r=Kunert|imię r=Andrzej Krzysztof|isbn=978-83-62189-21-2}}</ref>. |
||
W 1946 roku wzdłuż ulicy ułożono tory tramwajowe oraz wybudowano pod wiaduktem mostu Poniatowskiego tymczasową [[zajezdnia|zajezdnię]] tramwajową „Solec”. Zajezdnia, oddana do użytku 22 lipca 1946 roku, istniała do 1960 roku<ref name=":1">{{Cytuj |
W 1946 roku wzdłuż ulicy ułożono tory tramwajowe oraz wybudowano pod wiaduktem mostu Poniatowskiego tymczasową [[zajezdnia|zajezdnię]] tramwajową „Solec”. Zajezdnia, oddana do użytku 22 lipca 1946 roku, istniała do 1960 roku<ref name=":1">{{Cytuj|tytuł=Kamienica Spółdzielni Mieszkaniowej "3-ego Maja"|data dostępu=2016-10-28|opublikowany=Warszawa1939.pl|url=http://www.warszawa1939.pl/strona_2.php?kod=3maja_5_b}}</ref>. Przy zajezdni powstał unikalny w Warszawie kraniec w formie [[Trójkąt torowy|trójkąta torowego]]<ref>{{Cytuj książkę|nazwisko=|imię=|tytuł=Warszawskie tramwaje elektryczne 1908–1998|data=1998|rok=|wydawca=Wydawnictwa Komunikacji i Łączności|miejsce=Warszawa|strony=302|tom=II|isbn=83-907574-00}}</ref>. |
||
Około 1950 roku zasięg nazwy alei 3 Maja ograniczono jedynie do części ulicy biegnącej wzdłuż wiaduktu mostu Poniatowskiego, od wybrzeża do dawnego śladu [[Ulica Smolna w Warszawie|ulicy Smolnej]]<ref name=":0" />. |
Około 1950 roku zasięg nazwy alei 3 Maja ograniczono jedynie do części ulicy biegnącej wzdłuż wiaduktu mostu Poniatowskiego, od wybrzeża do dawnego śladu [[Ulica Smolna w Warszawie|ulicy Smolnej]]<ref name=":0" />. |
||
Linia 52: | Linia 52: | ||
Kamienica powstała w 1931 roku dla Spółdzielni Mieszkaniowej „3-ego Maja”. Zaprojektował ją w duchu funkcjonalizmu znany warszawski architekt [[Wacław Weker]], który był członkiem spółdzielni. Do dziś zachowała wiele elementów pierwotnego wystroju: schody z lastriko, metalową balustradę z drewnianym uchwytem przy schodach, sprawną windę z kryształowymi lustrami i ławeczką obitą skórą oraz elementy zabytkowej stolarki, np. drzwi do niektórych mieszkań. Oryginalny projekt budynku do dziś przechowywany jest w archiwum spółdzielni. |
Kamienica powstała w 1931 roku dla Spółdzielni Mieszkaniowej „3-ego Maja”. Zaprojektował ją w duchu funkcjonalizmu znany warszawski architekt [[Wacław Weker]], który był członkiem spółdzielni. Do dziś zachowała wiele elementów pierwotnego wystroju: schody z lastriko, metalową balustradę z drewnianym uchwytem przy schodach, sprawną windę z kryształowymi lustrami i ławeczką obitą skórą oraz elementy zabytkowej stolarki, np. drzwi do niektórych mieszkań. Oryginalny projekt budynku do dziś przechowywany jest w archiwum spółdzielni. |
||
Podczas okupacji elegancki budynek został zasiedlony przez lokatorów niemieckich. W czasie [[Powstanie warszawskie|powstania warszawskiego]] w jedną z klatek trafiła bomba, jednak pozostałe dwie zachowały się w dobrym stanie, umożliwiając powrót mieszkańców<ref name=":2">{{Cytuj |
Podczas okupacji elegancki budynek został zasiedlony przez lokatorów niemieckich. W czasie [[Powstanie warszawskie|powstania warszawskiego]] w jedną z klatek trafiła bomba, jednak pozostałe dwie zachowały się w dobrym stanie, umożliwiając powrót mieszkańców<ref name=":2">{{Cytuj|tytuł=Kamienica z Powiśla wpisana do rejestru zabytków|data dostępu=2016-10-28|opublikowany=Interia.pl Fakty|url=http://fakty.interia.pl/mazowieckie/news-kamienica-z-powisla-wpisana-do-rejestru-zabytkow,nId,1267658}}</ref>. |
||
Dom został wpisany do [[Rejestr zabytków|rejestru zabytków]] w lipcu 2011 r.<ref name=":2" /><ref>{{Cytuj |
Dom został wpisany do [[Rejestr zabytków|rejestru zabytków]] w lipcu 2011 r.<ref name=":2" /><ref>{{Cytuj|tytuł=Gminna ewidencja zabytków|data dostępu=2016-10-23|opublikowany=Biuro Stołecznego Konserwatora Zabytków|url=http://zabytki.um.warszawa.pl/content/gminna-ewidencja-zabytkow}}</ref>. |
||
W budynku tym w latach 1934–1944 mieszkała [[Mieczysława Ćwiklińska]]<ref name=":2" />. |
W budynku tym w latach 1934–1944 mieszkała [[Mieczysława Ćwiklińska]]<ref name=":2" />. |
||
Linia 60: | Linia 60: | ||
=== Inne obiekty === |
=== Inne obiekty === |
||
Przy alei 3 Maja znajdują się m.in.: |
Przy alei 3 Maja znajdują się m.in.: |
||
* al. 3 Maja 5a, 7b, 12 – budynki Spółdzielni Budowlano-Mieszkaniowej „Powiśle”<ref>{{Cytuj |
* al. 3 Maja 5a, 7b, 12 – budynki Spółdzielni Budowlano-Mieszkaniowej „Powiśle”<ref>{{Cytuj|tytuł=O zasobach SBM "Powiśle"|data dostępu=2016-10-28|opublikowany=Spółdzielnia Budowlano Mieszkaniowa „Powiśle”|url=http://www.sbmpowisle.dag.pl/o_zasobach.htm}}</ref> |
||
* al. 3 Maja 7 – kamienica z 1932 roku projektu J. Steinberga<ref>{{Cytuj |
* al. 3 Maja 7 – kamienica z 1932 roku projektu J. Steinberga<ref>{{Cytuj|tytuł=al. 3-ego Maja 7|data dostępu=2016-10-28|opublikowany=Warszawa1939.pl|url=http://www.warszawa1939.pl/index_arch_main.php?r1=3maja_7&r3=0}}</ref> |
||
* na odcinku między ulicami [[Ulica Solec w Warszawie|Solec]] i Kruczkowskiego, między jezdniami alei, pod wiaduktem mostu Poniatowskiego - Centrum Handlowe „Arkada” (adres: ul. Solec 81b)<ref>{{Cytuj |
* na odcinku między ulicami [[Ulica Solec w Warszawie|Solec]] i Kruczkowskiego, między jezdniami alei, pod wiaduktem mostu Poniatowskiego - Centrum Handlowe „Arkada” (adres: ul. Solec 81b)<ref>{{Cytuj|tytuł=Centrum Arkada|data dostępu=2016-10-28|url=http://centrumarkada.pl/}}</ref> |
||
* na rogu ulicy Kruczkowskiego – Nordic Park, budynek biurowy z 2000 roku o powierzchni przekraczającej 18 tysięcy m² (adres: Kruczkowskiego 8)<ref>{{Cytuj |
* na rogu ulicy Kruczkowskiego – Nordic Park, budynek biurowy z 2000 roku o powierzchni przekraczającej 18 tysięcy m² (adres: Kruczkowskiego 8)<ref>{{Cytuj|tytuł=Nordic Park|data dostępu=2016-10-28|opublikowany=OfficeMAP|url=http://www.officemap.pl/office/nordic-park}}</ref> |
||
* na rogu ulicy Kruczkowskiego w pobliżu Skarpy warszawskiej – przystanek [[Kolej średnicowa w Warszawie|kolei średnicowej]] [[Warszawa Powiśle]] zbudowany w 1962 roku (adres: Kruczkowskiego 3b) |
* na rogu ulicy Kruczkowskiego w pobliżu Skarpy warszawskiej – przystanek [[Kolej średnicowa w Warszawie|kolei średnicowej]] [[Warszawa Powiśle]] zbudowany w 1962 roku (adres: Kruczkowskiego 3b) |
||
Linia 71: | Linia 71: | ||
== Komunikacja miejska == |
== Komunikacja miejska == |
||
Aleją 3 Maja nie kursują obecnie żadne linie komunikacji miejskiej. Do 1960 roku kończyły tu trasę tramwaje linii 9, dojeżdżające z [[Plac Trzech Krzyży w Warszawie|placu Trzech Krzyży]] ulicami [[Ulica Książęca w Warszawie|Książecą]], [[Ulica Ludna w Warszawie|Ludną]] i [[Ulica Solec w Warszawie|Solec]].<ref>{{Cytuj |
Aleją 3 Maja nie kursują obecnie żadne linie komunikacji miejskiej. Do 1960 roku kończyły tu trasę tramwaje linii 9, dojeżdżające z [[Plac Trzech Krzyży w Warszawie|placu Trzech Krzyży]] ulicami [[Ulica Książęca w Warszawie|Książecą]], [[Ulica Ludna w Warszawie|Ludną]] i [[Ulica Solec w Warszawie|Solec]].<ref>{{Cytuj|tytuł=Linia tramwajowa 9|data dostępu={{subst:#time:Y-m-d}}|opublikowany=Trasbus|url=http://www.trasbus.com/liniatram9.htm}}</ref> |
||
== W kulturze == |
== W kulturze == |
Wersja z 20:39, 19 sty 2017
{{{jednostki}}} | |||||||||||||||||||||||||
{{{opis zdjęcia}}} | |||||||||||||||||||||||||
Państwo | |||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Miejscowość |
{{{miejscowość}}} | ||||||||||||||||||||||||
Długość |
650 m | ||||||||||||||||||||||||
Poprzednie nazwy |
{{{poprzednie nazwy}}} | ||||||||||||||||||||||||
Plan | |||||||||||||||||||||||||
[[Plik:{{{plan}}}|240x240px|alt=Plan przebiegu ulicy|]] | |||||||||||||||||||||||||
Przebieg | |||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Warszawy Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa mazowieckiego Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |||||||||||||||||||||||||
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|type:landmark} |
Aleja 3 Maja w Warszawie – jedna z ulic warszawskiego Powiśla w obszarze MSI Solec. Aleja 3 Maja ma długość ok. 650 m i biegnie po obu stronach wiaduktu mostu Poniatowskiego od Wisłostrady do podnóża Skarpy warszawskiej.
Historia
Droga od Solca do Nowego Światu została przeprowadzona w latach 1823–1824. Droga prowadziła w wykopie – wśród 4 rzędów drzew – do portu nad Wisłą, wielu nadbrzeżnych składów drzewnych i dzielnicy przemysłowej południowego Powiśla. Nowa ulica została nazwana Nową Drogą Jerozolimską. Nieoficjalnie zwana była Drogą Steinkellera od nazwiska właściciela młyna parowego Towarzystwa Wyrobów Zbożowych, który zbudowano tu w latach 1826–1827, i innych zakładów przemysłowych powstałych wzdłuż południowej strony drogi. Około 1838 roku ulica została przedłużona o ok. 170 m od Solca do nabrzeża[1].
W 1845 roku ulica została przecięta torami kolejki łączącej fabrykę wagonów z portem. Zakłady przemysłowe przy Nowej Drodze zostały przejęte w połowie XIX w. przez Bank Polski, a następnie przez znanego bankiera warszawskiego Jana Gotliba Blocha, który przekształcił je w koszary. Około 1900 roku na odcinku dzisiejszej alei 3 Maja przeprowadzono poważne prace wodociągowe. Nad ulicą w latach 1904–1913 wybudowano 700-metrowy wiadukt mostu Poniatowskiego, zasypując jednocześnie wcześniejszy wykop[1].
W dniu 3 maja 1916 roku, w 125 rocznicę uchwalenia Konstytucji, władze Warszawy podjęły decyzję, że przedłużenie Alej Jerozolimskich na odcinku od Nowego Światu do mostu Poniatowskiego będzie nosić nazwę Aleja 3 Maja. W zasięg tej nazwy zaliczano ówcześnie zarówno wiadukt prowadzący na most, jak i jezdnie biegnące wzdłuż niego, przy których w okresie międzywojennym wybudowano kilka domów spółdzielczych.
W okresie okupacji niemieckiej nazwa ulicy została zmieniona na Bahnhofstrasse (ulica Dworcowa)[2].
W 1946 roku wzdłuż ulicy ułożono tory tramwajowe oraz wybudowano pod wiaduktem mostu Poniatowskiego tymczasową zajezdnię tramwajową „Solec”. Zajezdnia, oddana do użytku 22 lipca 1946 roku, istniała do 1960 roku[3]. Przy zajezdni powstał unikalny w Warszawie kraniec w formie trójkąta torowego[4].
Około 1950 roku zasięg nazwy alei 3 Maja ograniczono jedynie do części ulicy biegnącej wzdłuż wiaduktu mostu Poniatowskiego, od wybrzeża do dawnego śladu ulicy Smolnej[1].
W latach 90. zamknięto wjazd od strony Wisłostrady. W wyniku remontu nawierzchni w 2005 roku przedwojenny bruk zastąpiono asfaltem, a jedynie przed kamienicą nr 5 zachowano fragment historycznego bruku z torem tramwajowym[3].
Zabudowa
Dom przy alei 3 Maja 2
Kamienica wzniesiona w latach 1923–1931 według projektu Wincentego Oczykowskiego przez Spółdzielnię Budowlano-Mieszkaniową „Domy Spółdzielcze” posiada starannie utrzymane, zachowane lub odtworzone elementy oryginalnego wystroju, w tym windy.
Zarówno w okresie przedwojennym, jak i po wojnie, w domu tym mieszkało wiele osób znanych z działalności publicznej, w tym Stanisław Dubois, Maria Wittek i Zbigniew Religa.
Dom przy alei 3 Maja 5
Kamienica powstała w 1931 roku dla Spółdzielni Mieszkaniowej „3-ego Maja”. Zaprojektował ją w duchu funkcjonalizmu znany warszawski architekt Wacław Weker, który był członkiem spółdzielni. Do dziś zachowała wiele elementów pierwotnego wystroju: schody z lastriko, metalową balustradę z drewnianym uchwytem przy schodach, sprawną windę z kryształowymi lustrami i ławeczką obitą skórą oraz elementy zabytkowej stolarki, np. drzwi do niektórych mieszkań. Oryginalny projekt budynku do dziś przechowywany jest w archiwum spółdzielni.
Podczas okupacji elegancki budynek został zasiedlony przez lokatorów niemieckich. W czasie powstania warszawskiego w jedną z klatek trafiła bomba, jednak pozostałe dwie zachowały się w dobrym stanie, umożliwiając powrót mieszkańców[5].
Dom został wpisany do rejestru zabytków w lipcu 2011 r.[5][6].
W budynku tym w latach 1934–1944 mieszkała Mieczysława Ćwiklińska[5].
Inne obiekty
Przy alei 3 Maja znajdują się m.in.:
- al. 3 Maja 5a, 7b, 12 – budynki Spółdzielni Budowlano-Mieszkaniowej „Powiśle”[7]
- al. 3 Maja 7 – kamienica z 1932 roku projektu J. Steinberga[8]
- na odcinku między ulicami Solec i Kruczkowskiego, między jezdniami alei, pod wiaduktem mostu Poniatowskiego - Centrum Handlowe „Arkada” (adres: ul. Solec 81b)[9]
- na rogu ulicy Kruczkowskiego – Nordic Park, budynek biurowy z 2000 roku o powierzchni przekraczającej 18 tysięcy m² (adres: Kruczkowskiego 8)[10]
- na rogu ulicy Kruczkowskiego w pobliżu Skarpy warszawskiej – przystanek kolei średnicowej Warszawa Powiśle zbudowany w 1962 roku (adres: Kruczkowskiego 3b)
Miejsca pamięci
Na filarze wiaduktu mostu Poniatowskiego przy Wybrzeżu Kościuszkowskim znajduje się jedna z tablic pamiątkowych Tchorka, poświęcona ofiarom niemieckiej zbrodni z okresu powstania warszawskiego.
Komunikacja miejska
Aleją 3 Maja nie kursują obecnie żadne linie komunikacji miejskiej. Do 1960 roku kończyły tu trasę tramwaje linii 9, dojeżdżające z placu Trzech Krzyży ulicami Książecą, Ludną i Solec.[11]
W kulturze
Aleja 3 Maja wielokrotnie była sceną akcji znanych polskich filmów i seriali [potrzebny przypis]. Kręcono tu m. in. sceny do:
- kryminałów telewizyjnych Kobra
- serialu Ekstradycja 3 (mieszkanie Beaty przy al. 3 Maja 7/51, pod którym na Halskiego czatował Sumar; odcinki 7. i 8.)
- komedii Co mi zrobisz jak mnie złapiesz Stanisława Barei z 1978 roku
- filmu Zamach stanu
- filmu Żołnierze wolności (sceny z Powstania Warszawskiego)
- filmu ...Gdziekolwiek jesteś panie prezydencie...,
- filmu Haracz szarego dnia (scena egzekucji)
- filmu Bogowie z 2014 roku
Galeria
-
Fragment południowej jezdni alei 3 Maja z pozostawionym fragmentem bruku i torem tramwajowym.
-
Budynek przy alei 3 Maja 2 w Warszawie widziany od strony południowo-wschodniej z wiaduktu Mostu Poniatowskiego.
-
Po lewej stronie: południowa pierzeja alei 3 Maja: budynki nr 7 i 5 między ulicami Kruczkowskiego i Solec.
- ↑ a b c Aleja 3 Maja [online], Dzielnica Śródmieście m. st. Warszawy [dostęp 2016-10-23] .
- ↑ Andrzej Krzysztof Kunert: Pamięć II wojny światowej w nazewnictwie ulic Warszawy. W: Śladami nazw miejskich Warszawy. Warszawa: Muzeum Historyczne m.st. Warszawy, 2012, s. 66. ISBN 978-83-62189-21-2.
- ↑ a b Kamienica Spółdzielni Mieszkaniowej "3-ego Maja" [online], Warszawa1939.pl [dostęp 2016-10-28] .
- ↑ Warszawskie tramwaje elektryczne 1908–1998. T. II. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1998, s. 302. ISBN 83-907574-00.
- ↑ a b c Kamienica z Powiśla wpisana do rejestru zabytków [online], Interia.pl Fakty [dostęp 2016-10-28] .
- ↑ Gminna ewidencja zabytków [online], Biuro Stołecznego Konserwatora Zabytków [dostęp 2016-10-23] .
- ↑ O zasobach SBM "Powiśle" [online], Spółdzielnia Budowlano Mieszkaniowa „Powiśle” [dostęp 2016-10-28] .
- ↑ al. 3-ego Maja 7 [online], Warszawa1939.pl [dostęp 2016-10-28] .
- ↑ Centrum Arkada [online] [dostęp 2016-10-28] .
- ↑ Nordic Park [online], OfficeMAP [dostęp 2016-10-28] .
- ↑ Linia tramwajowa 9 [online], Trasbus .