Caló: Różnice pomiędzy wersjami

Caló (pierwotnie Zincaló) jest gwarą, którą posługują się Gitanos (lub Zincarli) czyli Cyganie pochodzący z Hiszpanii. Obok portugalsko-brazylijskiego calâo, katalońskiego romanó i baskijskiego errumantxela tworzy iberyjską grupę języków romskich.

Gwara caló powstała w wyniku stopniowego łączenia romskiego słownictwa ze strukturami gramatycznymi i fonetycznymi języka kastylijskiego. Ustawy banicyjne sprawiły, że hiszpańscy Cyganie zatracili najpierw możliwość, a później zdolność swobodnego porozumiewania się w ojczystej mowie. Dzięki caló mogli zachować odrębność komunikacji wewnątrz plemiennej.

Kastylijskie dokumenty urzędowe z XVI i XVII wieku wspominają o języku romskim z wyraźną niechęcią i odpisują go jako niezrozumiały żargon (cingerionza). W literaturze hiszpańskiej (Cervantes i Góngora) co prawda występują Cyganie, ale nie używają caló. Pozwala to uznać, że w tamtym okresie caló jeszcze się nie uformował. Pierwsze poświadczone teksty pochodzą dopiero z XVIII wieku.

Zgodnie z systematyką zaproponowaną przez Marcela Courthiade'a, jest to pogadialekt.

Pomimo aury tajemniczości słownictwo Caló przeniknęło do potocznego języka hiszpańskiego za pośrednictwem słów pieśni flamenco, do dialektu andaluzyjskiego oraz do gwary więziennej. Siedemnastowieczna gwara kastylijska posługiwała się zapożyczeniami z romskiego.

Przykłady zapożyczeń: gachó (człowiek od romskiego gadjo), chaval (chłopiec, pierwotnie "syn")), parné ("pieniądze"), currelar lub currar ("pracować"), fetén ("wspaniały"), pinreles ("stopa"), biruji ("zimno"), churumbel ("dziecko").

Współczesne caló jest przedmiotem nieustannego zainteresowania językoznawców. Podjęto nawet próby przywrócenia romskiej leksyki i zastąpienia słów pochodzenia hiszpańskiego wyrazami zaczerpniętymi z innych dialektów cygańskich.

Linki zewnętrzne

• Język caló w Hiszpanii
• Romani in Europe - dokument pdf