Dywan (rada doradcza): Różnice pomiędzy wersjami

Sułtan Ahmed III udziela audiencji francuskiemu ambasadorowi w swoim Dywanie dnia 10 października 1724 roku, malował Jean-Baptiste van Mour

Dywan ( tur. Divan, ar. ديوان, Diwan -- "rejestr", "administracja", "kancelaria", "rada przyboczna") -- rada doradcza muzułmańskich władców (między innymi sułtana Imperium osmańskiego i chana Chanatu Krymskiego) bądź dygnitarzy (np. osmańskich paszów). Dywanem nazywana jest również namiastka rządu lub sejmu w krajach podbitych przez Turków, np. Wołoszczyzny i Mołdawii.

Dywan w Imperium Osmańskim

Dywan sułtana w imperium osmańskim najczęściej obradował w pałacach sułtana znajdujących się w Stambule. Mniejsze dywany, zlokalizowane i obradujące w mniejszych palacach mieli też paszowie osmańscy. Dywan kierowany zwykle przez wielkiego wezyra, składał się z 4 do 11 wezyrów, ponadto w jego skład wchodził także aga (przywódca) janczarów oraz wielu innych urzędników i najważniejszych przedstawicieli religijnych w państwie. Wezyr odpowiadał dzisiejszemu ministrowi, a wielki wezyr premierowi. . Obowiązkiem wielkiego wezyra było informowanie sułtana o postanowieniach rady. Sułtan nie musiał brać ich pod uwagę, czasami sam zwoływał dywan, aby przekazać wezyrom najnowsze wiadomości bądź wydać im polecenia.

Dywan w Chanacie Krymskim

W Chanacie krymskim Dywan pełnił podobne funkcje co w Imperium osmańskim tyle że przywódcą był chana. Zasiadali w nim przede wszystkim jego następcy kałga, nurredin i sułtan oraz karacze (odpowiednicy dzisiejszych ministrów) czyli bejowie najważniejszych rodów arystokratycznych w chanacie oraz wezyr główny administrator i organizator w Pałacu chańskim. Poza nimi zasiadali tam inni najważniejsi urzędnicy i przedstawiciele religijni w państwie.

Chan musiał liczyć się ze zdaniem Dywanu szczególnie z głosami wodzów najważniejszych rodzin na Krymie, którzy mieli wielki wpływ na politykę zagraniczną i wewnętrzną kraju. Bejowie ci posiadali własne armie, która mogły przeciwstawić się armii chańskiej. Poza tym karacze ci potrafili spiskować często, aż na dworze sułtańskim przeciwko konkretnemu chanowi.

Bibliografia

• Zygmunt Abrahamowicz (red.), Księga podróży Ewliji Czelebiego, Książka i Wiedza 1969.
• Leszek Podhorodecki, Chanat Krymski i jego stosunki z Polską w XV-XVIII w., Książka i Wiedza Warszawa 1987.