Jezus (imię): Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m Popups: Zmiana linku ze strony przekierowującej Isa (Jezus) na Jezus w islamie, szablon |
m Wycofano edycję użytkownika 188.147.5.159 (dyskusja). Autor przywróconej wersji to Na stoku góry. Znaczniki: Wycofanie zmian Z urządzenia mobilnego Z wersji mobilnej (przeglądarkowej) Zaawansowana edycja mobilna |
||
| (Nie pokazano 40 wersji utworzonych przez 28 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{Inne znaczenia|imienia męskiego|[[Jezus (ujednoznacznienie)|inne znaczenia |
{{Inne znaczenia|imienia męskiego|[[Jezus (ujednoznacznienie)|inne znaczenia tego słowa]]}} |
||
{{Imię infobox |
|||
| ⚫ | '''Jezus''' ( |
||
|imię = Jezus |
|||
Forma [[język aramejski|aramejska]] ma postać <font style="font-size:130%">ܝܫܘܥ ,ܝܫܘ</font> ''Jeszua''. |
|||
|wymowa = |
|||
|płeć = męskie |
|||
|język = hebrajski, hiszpański, angielski i in. |
|||
|imieniny = |
|||
|języki = |
|||
|słowo = |
|||
|znaczenie = „Jahwe jest zbawieniem” |
|||
|pochodzenie = semickie |
|||
|region_pochodzenia = Palestyna/Izrael |
|||
|warianty_w_języku_polskim = |
|||
|warianty_obcojęzyczne = {{w języku|arc|ܝܫܘܥ}}<br/>{{w języku|he|יֵשׁוּעַ}}<br/>{{w języku|el|Ἰησοῦς}}<br/>{{w języku|es|Jesús}}<br/>{{łac.|Iesus}} |
|||
|odpowiednik_dla_płci_przeciwnej = |
|||
|formy_pochodne = |
|||
|wyrazy_pokrewne = |
|||
|pokrewne_imiona = [[Jozue (imię)|Jozue]], [[Ozeasz (imię)|Ozeasz]] |
|||
|popularność = głównie w krajach hiszpańskojęzycznych{{r|espana}} |
|||
|wikisłownik = Jezus |
|||
|wikiquote = |
|||
|zobacz_też = |
|||
| ⚫ | |||
[[plik:Early Syriac alphabet form of the name of Jesus.svg|thumb|{{w języku|arc|ܝܫܘܥ}}]] |
|||
| ⚫ | '''Jezus''' ({{łac.|Iesus}}, {{w języku|el|Ἰησοῦς}}) – [[imię]] męskie pochodzenia [[język hebrajski|hebrajskiego]]. Polska forma imienia wywodzi się z formy łacińskiej i greckiej. Forma grecka jest przekształceniem imienia hebrajskiego, {{k|he|יֵשׁוּעַ ,ישו}} (''Jehoszua''), w formie skróconej ''Jeszua''. Imię to znaczy – „[[Jahwe]] jest zbawieniem”<ref>Zob. ''Jesus'' w:{{cytuj stronę| url = http://www.newadvent.org/cathen/08374x.htm <!-- Catholic Encyclopedia > J > Origin of the Name of Jesus Christ -->| tytuł =Catholic Encyclopedia| data dostępu = 2013-09-07| język = en}}</ref><ref>{{cytuj stronę| url = http://www.etymonline.com/index.php?search=Jesus&searchmode=none| tytuł =Online Etymology Dictionary| data dostępu = 2009-01-19| język = en}}</ref>. Forma [[język aramejski|aramejska]] ma postać '''{{k|arc|ܝܫܘܥ}}''' ''Jeszua''. |
||
W niektórych kulturach używane jako imię własne, głównie w kręgu kulturowym języka hiszpańskiego. W [[chrześcijaństwo|Kościołach chrześcijańskich]] imię ''Jezus'' otoczone jest szczególną czcią jako imię własne [[wcielenie|wcielonego]] [[Syn Boży|Syna Bożego]]. |
W niektórych kulturach używane jako imię własne, głównie w kręgu kulturowym języka hiszpańskiego. W [[chrześcijaństwo|Kościołach chrześcijańskich]] imię ''Jezus'' otoczone jest szczególną czcią jako imię własne [[wcielenie|wcielonego]] [[Syn Boży|Syna Bożego]]. |
||
== Etymologia == |
== Etymologia == |
||
[[Język hebrajski|Hebrajskie]] imię ''Jeszua'' (יֵשׁוּעַ), będące skrótem od ''Jehoszua'' (יְהוֹשֻׁעַ |
[[Język hebrajski|Hebrajskie]] imię ''Jeszua'' ({{k|he|יֵשׁוּעַ}}), będące skrótem od ''Jehoszua'' ({{k|he|יְהוֹשֻׁעַ}}, należy do tzw. [[Teoforyczne imiona w Biblii|imion teoforycznych]] co oznacza, że zawarte jest w nim imię własne Boga – [[Tetragram|JHWH]]. W tłumaczeniu na j. polski – „''[[Jahwe]] jest zbawieniem''”<ref>„Mały słownik religioznawczy" Wiedza Powszechna 1969 r. wyd. I, autor hasła prof. Witold Tyloch.</ref><ref>„Słownik biblijny" - O. [[Hugolin Langkammer]] [[Zakon Braci Mniejszych|OFM]], Księgarnia Św. Jacka, Katowice 1982.</ref><ref>Zenon Ziółkowski, ''Najtrudniejsze stronice Biblii'', Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa 1989.</ref><ref>„Religia" Encyklopedia PWN, redakcja naukowa Tadeusz Gadacz i Bogusław Milerski, T. 5 Warszawa, [[Wydawnictwo Naukowe PWN]] 2002</ref><ref>Katolicyzm A-Z, praca zbiorowa pod redakcją ks. Zbigniewa Pawlaka, hasło „Imię" - autor ks. Tadeusz Hanelt. Poznań 1982</ref><ref>Karl Rahner i Herbert Vorgrimler Mały słownik teologiczny, (''Kleines theologishe Wörterbuch''), Instytut Wydawniczy Pax, Warszawa 1996 wyd II, {{ISBN|83-211-1536-5}}</ref>. Jego grecką transkrypcją jest ''Ἰησοῦς'' (''Iēsous''). |
||
Równoznacznymi do imienia ''Jezus'' imionami biblijnymi są: [[Jozue (imię)|Jozue]] i [[Ozeasz (imię)|Ozeasz]]. |
Równoznacznymi do imienia ''Jezus'' imionami biblijnymi są: [[Jozue (imię)|Jozue]] i [[Ozeasz (imię)|Ozeasz]]. |
||
== Odpowiedniki w innych językach == |
== Odpowiedniki w innych językach == |
||
* |
* {{ang.|Jesus}} |
||
* {{ar.|عيسى}} (zob. [[Jezus w islamie]]) |
|||
* niemiecki: Jesus |
|||
* hiszpański: Jesús |
|||
* włoski: Gesù |
|||
* rosyjski: Хесус |
|||
* esperanto: Jesuo<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko =Tymiński| imię = Kazimierz| tytuł = Mały słownik polsko-esperancki | wydawca = Wiedza Powszechna| miejsce = Warszawa| rok = 1986| strony = 430| isbn = 83-214-0326-3}}</ref> |
* esperanto: Jesuo<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko =Tymiński| imię = Kazimierz| tytuł = Mały słownik polsko-esperancki | wydawca = Wiedza Powszechna| miejsce = Warszawa| rok = 1986| strony = 430| isbn = 83-214-0326-3}}</ref> |
||
* {{w języku|fr|Jésus}} |
|||
* {{w języku|el|Ἰησοῦς}} |
|||
* {{w języku|es|Jesús}} |
|||
* {{ros.|Иисус}} |
|||
* {{w języku|it|Gesù}} |
|||
== Stary Testament == |
== Stary Testament == |
||
{{Zobacz też|Jozue (imię)}} |
{{Zobacz też|Jozue (imię)}} |
||
W Starym Testamencie występuje wiele osób noszących to imię; do najbardziej znanych należą: następca [[Mojżesz]]a [[Jozue]]<ref>{{Biblia|księga = Wj |rozdział = 17|wersety = 9-6}}</ref><ref>{{Biblia|księga =Lb |rozdział =11 |wersety = 28}}</ref><ref>{{Biblia|księga = Za|rozdział = 3|wersety = 1-10}}</ref>, arcykapłan [[Jozue (arcykapłan żydowski w Biblii)|Jozue]], syn Josadaka<ref>{{Biblia|księga =Ezd |rozdział =3 |wersety = 28}}</ref><ref>{{Biblia|księga =Ag |rozdział =1 |wersety = 1-15}}</ref><ref |
W Starym Testamencie występuje wiele osób noszących to imię; do najbardziej znanych należą: następca [[Mojżesz]]a [[Jozue]]<ref>{{Biblia|księga = Wj |rozdział = 17|wersety = 9-6}}</ref><ref>{{Biblia|księga =Lb |rozdział =11 |wersety = 28}}</ref><ref name="autonazwa1">{{Biblia|księga = Za|rozdział = 3|wersety = 1-10}}</ref>, arcykapłan [[Jozue (arcykapłan żydowski w Biblii)|Jozue]], syn Josadaka<ref>{{Biblia|księga =Ezd |rozdział =3 |wersety = 28}}</ref><ref>{{Biblia|księga =Ag |rozdział =1 |wersety = 1-15}}</ref><ref name="autonazwa1" /> oraz [[Jezus (syn Syracha)|Jezus]], syn Syracha, autor [[Mądrość Syracha|Mądrości Syracha]]. Imię przetrwało wśród [[Żydzi|Żydów]] aż do II w. n.e. – sam [[Józef Flawiusz]] wymienia je 10 razy. Współcześnie w wielu językach także występują różne formy tego imienia (forma spolszczona „Jozue”<ref>{{cytuj książkę |
||
| autor = W. Janowowa i inni [oprac.] |
| autor = W. Janowowa i inni [oprac.] |
||
| tytuł = Słownik imion |
| tytuł = Słownik imion |
||
| Linia 30: | Linia 56: | ||
== Nowy Testament == |
== Nowy Testament == |
||
[[Plik:P46.jpg|thumb|250px|'''[[Chester Beatty II|Papirus p<sup>46</sup>]]''' (Chester Beatty II) jeden z fragmentów [[Nowy Testament|Nowego Testamentu]] z wymienionym imieniem ''Jezus'']] |
[[Plik:P46.jpg|thumb|250px|'''[[Chester Beatty II|Papirus p<sup>46</sup>]]''' (Chester Beatty II) jeden z fragmentów [[Nowy Testament|Nowego Testamentu]] z wymienionym imieniem ''Jezus'']] |
||
W Nowym Testamencie imię Jezus występuje 919 razy, w tym 913 razy w odniesieniu do [[Jezus Chrystus|Jezusa z Nazaretu]]. W pozostałych przypadkach odnosi się do: [[Jozue]]go, syna Nuna i następcy Mojżesza<ref>{{Biblia|księga =Dz|rozdział =7|wersety =45}} |
W Nowym Testamencie imię Jezus występuje 919 razy, w tym 913 razy w odniesieniu do [[Jezus Chrystus|Jezusa z Nazaretu]]. W pozostałych przypadkach odnosi się do: [[Jozue]]go, syna Nuna i następcy Mojżesza<ref>{{Biblia|księga =Dz|rozdział =7|wersety =45}}</ref>, Jezusa, przodka Jezusa Chrystusa ze strony matki, o którym mowa w tzw. „rodowodzie Jezusa” ([[Ewangelia Łukasza]] 3,29 [[Biblia Tysiąclecia|BT]]), fałszywego proroka żydowskiego [[Elimas Bar-Jezus|Bar Jezusa]]<ref>{{Biblia|księga =Dz|rozdział =13|wersety =6}}</ref>, współpracownika św. Pawła [[Jezus Justus|Jezusa Justusa]]<ref>{{Biblia|księga =Kol|rozdział =4|wersety =11}}</ref> i według niektórych przekazów tekstu także do [[Barabasz]]a<ref>{{Biblia|księga =Mt|rozdział =27|wersety =16-17}}</ref>. |
||
Jezusowi z Nazaretu imię nadane zostało zgodnie z poleceniem Boga, oznajmionym [[Maria z Nazaretu|Marii]] przez anioła Gabriela: |
Jezusowi z Nazaretu imię nadane zostało zgodnie z poleceniem Boga, oznajmionym [[Maria z Nazaretu|Marii]] przez [[Anioł Gabriel|anioła Gabriela]]: |
||
{{Cytat |
|||
|treść = Lecz anioł rzekł do Niej: Nie bój się, Maryjo, znalazłaś bowiem łaskę u Boga. Oto poczniesz i porodzisz Syna, któremu nadasz imię Jezus. |
|||
|autor = |
|||
|źródło = Łk 1,30-31<ref>{{Biblia|księga =Łk |rozdział =1 |wersety =30-31}}</ref> |
|||
|styl = środek |
|||
}} |
|||
Dla odróżnienia od innych osób o tym imieniu [[Ewangelia|Ewangelie]] nadają Jezusowi przydomki „z Nazaretu”<ref>{{Biblia|księga =Mt|rozdział =21|wersety =11}}</ref>, „Nazarejczyk”<ref>{{Biblia|księga =Mk|rozdział =14|wersety =67}} |
Dla odróżnienia od innych osób o tym imieniu [[Ewangelia|Ewangelie]] nadają Jezusowi przydomki „z Nazaretu”<ref>{{Biblia|księga =Mt|rozdział =21|wersety =11}}</ref>, „Nazarejczyk”<ref>{{Biblia|księga =Mk|rozdział =14|wersety =67}}</ref> i tytuł „Chrystus”<ref name="marek">{{Biblia|księga =Mk|rozdział =1|wersety =1}}</ref>. Samo imię „Jezus” podkreśla ludzką naturę Jezusa. Ponadto Pismo Święte podaje ponad 50 innych określeń Jezusa. Wszystkie one dają obraz pierwotnej [[chrystologia|chrystologii]]. Spośród biblijnych określeń Jezusa zawierających imię „Jezus” jako człon, tzw. formuła wstępująca „Jezus Chrystus”<ref name="marek" /><ref>{{Biblia|księga =1Kor|rozdział =1|wersety =1}}</ref><ref>{{Biblia|księga =Ga|rozdział =1|wersety =1}}</ref><ref>{{Biblia|księga =Jk|rozdział =1|wersety =1}}</ref><ref>{{Biblia|księga =Rz|rozdział =1|wersety =1}}</ref> oznacza, że Jezus z Nazaretu jest [[Pomazaniec|Mesjaszem]], tzw. formuła zstępująca „Chrystus-Jezus”<ref>{{Biblia|księga =2Kor|rozdział =1|wersety =1}}</ref><ref>{{Biblia|księga =Ef|rozdział =1|wersety =1}}</ref><ref>{{Biblia|księga =Flp|rozdział =1|wersety =1}}</ref><ref>{{Biblia|księga =Kol|rozdział =1|wersety =1}}</ref> oznacza, że Syn Boży/Słowo Boże objawił się w Jezusie z Nazaretu; Pismo Święte łączy często imię „Jezus” także ze szczególnie istotnym tytułem „Pan” (''Kyrios''). |
||
== Chrześcijaństwo == |
== Chrześcijaństwo == |
||
| Linia 48: | Linia 79: | ||
[[Plik:Masacc14.jpg|thumb|250px|''W imię Jezusa – chodź'' (por. Dz 3,6)]] |
[[Plik:Masacc14.jpg|thumb|250px|''W imię Jezusa – chodź'' (por. Dz 3,6)]] |
||
[[Kościół katolicki]] uznaje, że [[Jezus Chrystus|Jezus z Nazaretu]] jest jednocześnie w pełni [[Bóg|Bogiem]] i w pełni człowiekiem ([[unia hipostatyczna]]). [[Syn Boży]] został człowiekiem i nie tracąc nic ze swojego bóstwa poprzez [[wcielenie]], przyjął postać człowieka. Jako człowiek Syn Boży podlegał wszystkiemu, co ludzkie{{fakt|data=2013-12}}. Jako człowiekowi nadano mu również imię: |
[[Kościół katolicki]] uznaje, że [[Jezus Chrystus|Jezus z Nazaretu]] jest jednocześnie w pełni [[Bóg|Bogiem]] i w pełni człowiekiem ([[unia hipostatyczna]]). [[Syn Boży]] został człowiekiem i nie tracąc nic ze swojego bóstwa poprzez [[wcielenie]], przyjął postać człowieka. Jako człowiek Syn Boży podlegał wszystkiemu, co ludzkie{{fakt|data=2013-12}}. Jako człowiekowi nadano mu również imię: |
||
{{Cytat |
|||
|treść = Gdy nadszedł ósmy dzień i należało obrzezać Dziecię, nadano mu imię Jezus<ref>{{Biblia|księga =Łk| rozdział=2|wersety=21}}</ref> |
|||
}} |
|||
Syn Boży, będąc człowiekiem, jest identyfikowany przez mu współczesnych jako Jezus z Nazaretu, przez co podkreśla swoje człowieczeństwo. |
Syn Boży, będąc człowiekiem, jest identyfikowany przez mu współczesnych jako Jezus z Nazaretu, przez co podkreśla swoje człowieczeństwo. |
||
| Linia 54: | Linia 87: | ||
Imię ''Jezus'' ma również podstawowe znaczenie w [[soteriologia|soteriologii]]: |
Imię ''Jezus'' ma również podstawowe znaczenie w [[soteriologia|soteriologii]]: |
||
{{Cytat |
|||
|treść = Nie dano ludziom pod niebem żadnego innego imienia, w którym moglibyśmy być zbawieni<ref>{{Biblia|księga =Dz| rozdział=4|wersety=12}}</ref> |
|||
| ⚫ | |||
}} |
|||
| ⚫ | |||
Z imieniem Jezus związana jest również moc czynienia [[cud (religia)|cudów]]<ref>por. {{Biblia|księga =Dz| rozdział=3|wersety=6}}</ref>, wypędzania złych duchów<ref>por. {{Biblia|księga =Dz| rozdział=16|wersety=18}}</ref> oraz skuteczność [[modlitwa|modlitwy]]<ref>por. {{Biblia|księga =J| rozdział=15|wersety=16}}</ref>, dlatego wszystkie katolickie modlitwy [[liturgia chrześcijańska|liturgiczne]] kończą się wezwaniem tego imienia. |
Z imieniem Jezus związana jest również moc czynienia [[cud (religia)|cudów]]<ref>por. {{Biblia|księga =Dz| rozdział=3|wersety=6}}</ref>, wypędzania złych duchów<ref>por. {{Biblia|księga =Dz| rozdział=16|wersety=18}}</ref> oraz skuteczność [[modlitwa|modlitwy]]<ref>por. {{Biblia|księga =J| rozdział=15|wersety=16}}</ref>, dlatego wszystkie katolickie modlitwy [[liturgia chrześcijańska|liturgiczne]] kończą się wezwaniem tego imienia. |
||
| Linia 68: | Linia 103: | ||
Przełomem w dziejach kultu Najświętszego Imienia Jezus była działalność [[Bernardyn ze Sieny|św. Bernardyna ze Sieny]], jednego z najwybitniejszych kaznodziejów swoich czasów, który w kazaniach i przez posługiwanie się trygramem [[Chrystogram|IHS]] dążył do przywrócenia mu czci i bronił przed nadużywaniem go przez bluźnierstwo i bezmyślne wymawianie. Szeroko zakrojoną kampanię na rzecz odnowienia kultu imienia Jezus św. Bernardyn rozpoczął w 1422 w [[Wenecja|Wenecji]]. Kazania gromadziły wielkie rzesze wiernych, które reagowały na nie entuzjastycznie. Znakiem kultu stała się złota tabliczka z imieniem Jezusa, którą Bernardyn posługiwał się podczas kazań. Rozpowszechniły się w Italii procesje, podczas których wierni nosili takie tabliczki. Działalność św. Bernardyna spotkała się jednak z oporem, gdyż niektórzy dopatrywali się w kulcie imienia Jezus znamion [[bałwochwalstwo|idolatrii]]. Ostro zwalczał go [[Girolamo Savonarola|Savonarola]], który uznawał tabliczki z imieniem Jezusa za formę praktyk magicznych. By przeciwstawić się tego rodzaju oskarżeniom, św. Bernardyn stanął w 1427 przed sądem papieskim – papież [[Marcin V]] po wysłuchaniu wyjaśnień udzielił kultowi imienia Jezus całkowitej aprobaty i zaprosił Bernardyna do wygłoszenia serii kazań w Rzymie. By uniknąć nowych nieporozumień nakazał przy tym, by prócz imienia Jezus na tabliczkach znajdował się także znak krzyża. |
Przełomem w dziejach kultu Najświętszego Imienia Jezus była działalność [[Bernardyn ze Sieny|św. Bernardyna ze Sieny]], jednego z najwybitniejszych kaznodziejów swoich czasów, który w kazaniach i przez posługiwanie się trygramem [[Chrystogram|IHS]] dążył do przywrócenia mu czci i bronił przed nadużywaniem go przez bluźnierstwo i bezmyślne wymawianie. Szeroko zakrojoną kampanię na rzecz odnowienia kultu imienia Jezus św. Bernardyn rozpoczął w 1422 w [[Wenecja|Wenecji]]. Kazania gromadziły wielkie rzesze wiernych, które reagowały na nie entuzjastycznie. Znakiem kultu stała się złota tabliczka z imieniem Jezusa, którą Bernardyn posługiwał się podczas kazań. Rozpowszechniły się w Italii procesje, podczas których wierni nosili takie tabliczki. Działalność św. Bernardyna spotkała się jednak z oporem, gdyż niektórzy dopatrywali się w kulcie imienia Jezus znamion [[bałwochwalstwo|idolatrii]]. Ostro zwalczał go [[Girolamo Savonarola|Savonarola]], który uznawał tabliczki z imieniem Jezusa za formę praktyk magicznych. By przeciwstawić się tego rodzaju oskarżeniom, św. Bernardyn stanął w 1427 przed sądem papieskim – papież [[Marcin V]] po wysłuchaniu wyjaśnień udzielił kultowi imienia Jezus całkowitej aprobaty i zaprosił Bernardyna do wygłoszenia serii kazań w Rzymie. By uniknąć nowych nieporozumień nakazał przy tym, by prócz imienia Jezus na tabliczkach znajdował się także znak krzyża. |
||
Do rozpowszechnienia się kultu w całej [[Europa|Europie]] przyczyniła się działalność kaznodziejska [[Jan Kapistran|św. Jana Kapistrana]], kontynuatora działalności św. Bernardyna. W swoich kazaniach o imieniu Jezus rozkrzewiał on kult w Italii, [[Francja|Francji]] i Niemczech. W 1455 papież poprosił św. Jana o pomoc kaznodziejską w organizacji krucjaty przeciwko [[Turcja|Turkom]] – św. Jan miał mieć objawienie, że zwycięstwo zostanie osiągnięte dzięki mocy Najświętszego Imienia i Krzyża. Jako spełnienie objawienia interpretowano wielkie zwycięstwo chrześcijan w [[bitwa pod Belgradem|bitwie pod Belgradem]] (1456), do czego działalność Jana Kapistrana rzeczywiście się bardzo przyczyniła. Działalność Bernardyna ze Sieny i Jana Kapistrana miała znaczny wpływ na codzienną pobożność ludzi XV wieku. Powszechne stało się umieszczanie imienia Jezus na drzwiach wejściowych domów. Umieszczano imię Jezus w podpisach listów i oficjalnych dokumentów – [[Joanna d’Arc|św. Joanna |
Do rozpowszechnienia się kultu w całej [[Europa|Europie]] przyczyniła się działalność kaznodziejska [[Jan Kapistran|św. Jana Kapistrana]], kontynuatora działalności św. Bernardyna. W swoich kazaniach o imieniu Jezus rozkrzewiał on kult w Italii, [[Francja|Francji]] i Niemczech. W 1455 papież poprosił św. Jana o pomoc kaznodziejską w organizacji krucjaty przeciwko [[Turcja|Turkom]] – św. Jan miał mieć objawienie, że zwycięstwo zostanie osiągnięte dzięki mocy Najświętszego Imienia i Krzyża. Jako spełnienie objawienia interpretowano wielkie zwycięstwo chrześcijan w [[bitwa pod Belgradem|bitwie pod Belgradem]] (1456), do czego działalność Jana Kapistrana rzeczywiście się bardzo przyczyniła. Działalność Bernardyna ze Sieny i Jana Kapistrana miała znaczny wpływ na codzienną pobożność ludzi XV wieku. Powszechne stało się umieszczanie imienia Jezus na drzwiach wejściowych domów. Umieszczano imię Jezus w podpisach listów i oficjalnych dokumentów – [[Joanna d’Arc|św. Joanna d’Arc]] podpisywała tak wszystkie swoje listy, a w chwili śmierci trzykrotnie wypowiedziała słowo „Jezus”. Zachowały się średniowieczne modlitwy do tego imienia, np. angielska modlitwa: |
||
{{Cytat |
|||
|treść = Iesu, for Thy Holy Name<br>And for Thy bytter Passioun<br>Saue me frome synne and schame<br>And endeles dampnacion<!--Warto by przetłumaczyć w przypisie, choćby w sposób wolny--><ref>za: Rossell Hope Robbins, ''Popular Prayers in Middle English Verse'', "Modern Philology", vol. XXXVI/4, maj 1937, s. 337.</ref> |
|||
|styl = środek |
|||
|szerokość = 40% |
|||
}} |
|||
Mimo powszechności kultu Najświętszego Imienia, przez długi czas nie istniało jego święto. Jako pierwszy z taką inicjatywą wystąpił franciszkanin [[Bernardyn z Busti]], który prosił o nie papieży: [[Sykstus IV|Sykstusa IV]] i [[Innocenty VII|Innocentego VIII]], a także ułożył specjalne [[oficjum]] o imieniu Jezus. Jednak dopiero papież [[Klemens VII (papież)|Klemens VII]] zezwolił franciszkanom w 1530 na jego obchodzenie – przypadało ono wtedy na 14 stycznia. W 1721 dzięki staraniom cesarza [[Karol VI Habsburg|Karola VI]] papież [[Innocenty XIII]] rozciągnął to święto na cały Kościół. Przypadało ono odtąd na drugą niedzielę od uroczystości Objawienia Pańskiego. Papież [[Pius X]] wyznaczył je na niedzielę między Świętem Obrzezania Pańskiego a Objawienia Pańskiego lub na 2 stycznia, jeśli zabraknie niedzieli między tymi świętami. Trzecie wydanie Mszału Rzymskiego przypisuje je jako wspomnienie dowolne na dzień [[3 stycznia]]. Prócz mszy i oficjum istnieje także [[litania]] na cześć imienia Jezus. Forma używana obecnie została zatwierdzona w 1862 przez papieża Piusa IX, ale tylko dla ubiegających się o to [[diecezja|diecezji]]. Papież [[Leon XIII]] rozciągnął aprobatę na cały świat. Imię Jezus wiąże się także z innymi modlitwami, jest elementem aktów strzelistych, dzięki jego pobożnemu wymawianiu można uzyskać odpusty. Pobożność do imienia Jezus jest bardzo żywa nie tylko w duchowości franciszkańskiej, ale też dominikańskiej i [[jezuici|jezuickiej]]; dominikanie podjęli opiekę nad bractwami religijnymi Najświętszego Imienia, jezuici uczynili znak IHS swoim najważniejszym symbolem. |
Mimo powszechności kultu Najświętszego Imienia, przez długi czas nie istniało jego święto. Jako pierwszy z taką inicjatywą wystąpił franciszkanin [[Bernardyn z Busti]], który prosił o nie papieży: [[Sykstus IV|Sykstusa IV]] i [[Innocenty VII|Innocentego VIII]], a także ułożył specjalne [[oficjum]] o imieniu Jezus. Jednak dopiero papież [[Klemens VII (papież)|Klemens VII]] zezwolił franciszkanom w 1530 na jego obchodzenie – przypadało ono wtedy na 14 stycznia. W 1721 dzięki staraniom cesarza [[Karol VI Habsburg|Karola VI]] papież [[Innocenty XIII]] rozciągnął to święto na cały Kościół. Przypadało ono odtąd na drugą niedzielę od uroczystości Objawienia Pańskiego. Papież [[Pius X]] wyznaczył je na niedzielę między Świętem Obrzezania Pańskiego a Objawienia Pańskiego lub na 2 stycznia, jeśli zabraknie niedzieli między tymi świętami. Trzecie wydanie Mszału Rzymskiego przypisuje je jako wspomnienie dowolne na dzień [[3 stycznia]]. Prócz mszy i oficjum istnieje także [[litania]] na cześć imienia Jezus<ref>{{Cytuj |tytuł = .:ILG:. - Dodatek: Modlitwy dodatkowe: Litania do Najświętszego Imienia Jezus |data dostępu = 2020-12-31 |opublikowany = brewiarz.pl |url = https://brewiarz.pl/appendix/modlitwy/nij.php3}}</ref>. Forma używana obecnie została zatwierdzona w 1862 przez papieża Piusa IX, ale tylko dla ubiegających się o to [[diecezja|diecezji]]. Papież [[Leon XIII]] rozciągnął aprobatę na cały świat. Imię Jezus wiąże się także z innymi modlitwami, jest elementem aktów strzelistych, dzięki jego pobożnemu wymawianiu można uzyskać odpusty. Pobożność do imienia Jezus jest bardzo żywa nie tylko w duchowości franciszkańskiej, ale też dominikańskiej i [[jezuici|jezuickiej]]; dominikanie podjęli opiekę nad bractwami religijnymi Najświętszego Imienia, jezuici uczynili znak IHS swoim najważniejszym symbolem. |
||
==== Zgromadzenia ==== |
==== Zgromadzenia ==== |
||
| Linia 85: | Linia 124: | ||
Cześć dla imienia Jezus obecna jest także w [[protestantyzm]]ie. Według zasady [[pięć zasad protestantyzmu|soli Deo gloria]] z pobożności wykluczyć należy jako [[bałwochwalstwo]] wszelkie formy kultu, które nie dotyczą istoty Bóstwa oraz nie można ich jednoznacznie oprzeć na Piśmie Świętym. Dlatego też Kościoły protestanckie odrzucają m.in. [[kult świętych]], czy kult obrazów. |
Cześć dla imienia Jezus obecna jest także w [[protestantyzm]]ie. Według zasady [[pięć zasad protestantyzmu|soli Deo gloria]] z pobożności wykluczyć należy jako [[bałwochwalstwo]] wszelkie formy kultu, które nie dotyczą istoty Bóstwa oraz nie można ich jednoznacznie oprzeć na Piśmie Świętym. Dlatego też Kościoły protestanckie odrzucają m.in. [[kult świętych]], czy kult obrazów. |
||
Zdecydowana większość wyznań protestanckich zarówno [[ |
Zdecydowana większość wyznań protestanckich zarówno [[Kościoły ewangelickie|ewangelickich]], jak i [[ewangelikalizm|ewangelicznych]] akceptuje ortodoksyjną chrystologię, według której [[Jezus Chrystus]] jest w całej pełni Bogiem. Dlatego też kult jego imienia (podobnie jak kult imienia Bożego w [[Stary Testament|Starym Testamencie]]) jest kultem samego Boga i nie podlega wykluczeniu z pobożności w myśl zasady soli Deo gloria<!--link jest powyżej 1 starczy!-->. Kościoły protestanckie podkreślają równocześnie, iż cześć dla imienia Jezus znana była pierwszym chrześcijanom i znajduje poparcie w [[Biblia|Biblii]]: |
||
{{Cytat |
|||
|treść = Dlatego też Bóg wielce go wywyższył i obdarzył go imieniem, które jest ponad wszelkie imię, aby na imię Jezusa zginało się wszelkie kolano na niebie i na ziemi, i pod ziemią. |
|||
|autor = |
|||
|źródło = [[List do Filipian]] 2:9 |
|||
|styl = środek |
|||
}} |
|||
==== Wyrażanie czci ==== |
==== Wyrażanie czci ==== |
||
Oprócz modlitw, w protestantyzmie, cześć dla imienia Jezus jest wyrażana także w pieśniach, co towarzyszy m.in. [[nabożeństwo]]m. W polskich środowiskach ewangelicznych popularnymi pieśniami na cześć imienia Jezus są m.in.: ''Jak słodko Imię Jezus brzmi''<ref>[[Śpiewnik Pielgrzyma]], nr 337</ref>, która w zwrotce czwartej wzywa: „Więc sławmy Imię Jezus!”, bądź też pieśń ''Znam Imię nad Imiona''<ref>[[Śpiewnik Pielgrzyma]], nr 319</ref>, która głosi w trzeciej zwrotce: |
Oprócz modlitw, w protestantyzmie, cześć dla imienia Jezus jest wyrażana także w pieśniach, co towarzyszy m.in. [[nabożeństwo]]m. W polskich środowiskach ewangelicznych popularnymi pieśniami na cześć imienia Jezus są m.in.: ''Jak słodko Imię Jezus brzmi''<ref>[[Śpiewnik Pielgrzyma]], nr 337</ref>, która w zwrotce czwartej wzywa: „Więc sławmy Imię Jezus!”, bądź też pieśń ''Znam Imię nad Imiona''<ref>[[Śpiewnik Pielgrzyma]], nr 319</ref>, która głosi w trzeciej zwrotce: |
||
{{Cytat |
|||
|treść = Twór wszelki niechaj głosi Imienia tego treść; Niech mocny hymn się wznosi, By oddać jemu cześć! Bo choćby wszechświat cały Wciąż nowym pieniem brzmiał, Nie odda dosyć chwały Za to, co w nim Bóg dał. |
|||
|styl = środek |
|||
}} |
|||
==== Wspólnoty chrześcijańskie ==== |
==== Wspólnoty chrześcijańskie ==== |
||
| Linia 104: | Linia 151: | ||
Najwcześniejsze formy ikonograficzne związane z imieniem Jezus to wczesnochrześcijańskie napisy. Charakterystyczne są formy wczesnych greckich manuskryptów starotestamentowych: imię Jezus zapisywane jest w nich za pomocą skrótu {{grc|Ιϲ}}. Skrótu używano nie tylko ze względów praktycznych, ale też w celu podkreślenia sakralnego charakteru imienia. W biblijnych manuskryptach łacińskich z IV wieku pojawia się natomiast wzorowany na zapisie greckim trygram IHS. |
Najwcześniejsze formy ikonograficzne związane z imieniem Jezus to wczesnochrześcijańskie napisy. Charakterystyczne są formy wczesnych greckich manuskryptów starotestamentowych: imię Jezus zapisywane jest w nich za pomocą skrótu {{grc|Ιϲ}}. Skrótu używano nie tylko ze względów praktycznych, ale też w celu podkreślenia sakralnego charakteru imienia. W biblijnych manuskryptach łacińskich z IV wieku pojawia się natomiast wzorowany na zapisie greckim trygram IHS. |
||
Popularność trygramu IHS w ikonografii i liturgii późniejszej wiąże się z działalnością św. Bernardyna, od kiedy stał się |
Popularność trygramu IHS w ikonografii i liturgii późniejszej wiąże się z działalnością św. [[Bernardyn ze Sieny|Bernardyna ze Sieny]], od kiedy stał się jednym z najpopularniejszych symboli. Z 1424 pochodzi napis IHS na fasadzie [[Kościół Santa Croce|kościoła Santa Croce]] we [[Florencja|Florencji]]. Częste zresztą jest w sztuce przedstawianie trygramu IHS umieszczonego na płonącym dysku razem ze św. Bernardynem: stanowi on jego atrybut ikonograficzny. Taki znak wyhaftowała na swoim sztandarze św. [[Joanna d'Arc]]. Do rozpowszechnienia się trygramu IHS w liturgii i ikonografii przyczynili się także jezuici, wśród których przyjął się on jako skrót dla wyrażenia ''Iesus Hominum Salvator''. |
||
Prócz napisów istnieją także przedstawienia artystyczne adoracji i tryumfu imienia Jezus oraz kościoły pod jego wezwaniem. Do najbardziej znanych należy [[rzym]]ski [[Kościół Najświętszego Imienia Jezus w Rzymie|kościół Il Gesù]], model kościołów [[jezuici|jezuickich]] na całym świecie, szczególnie istotny dla dalszego rozwoju sztuki barokowej. Znajduje się w nim XVII-wieczny fresk sufitowy [[Bacciccio|Bacciccia]] (G. B. Gauliego) ''Tryumf imienia Jezus'', ukazujący adorację imienia Jezus przez aniołów i świętych. Innym znanym obrazem jest ''[[Sen Filipa II|Adoracja świętego Imienia Jezus]]'' [[El Greco|El Greca]], pochodzący z 1577. Rozpowszechnione są także przedstawienia artystyczne monogramu [[Chi-Rho]]. |
Prócz napisów istnieją także przedstawienia artystyczne adoracji i tryumfu imienia Jezus oraz kościoły pod jego wezwaniem. Do najbardziej znanych należy [[rzym]]ski [[Kościół Najświętszego Imienia Jezus w Rzymie|kościół Il Gesù]], model kościołów [[jezuici|jezuickich]] na całym świecie, szczególnie istotny dla dalszego rozwoju sztuki barokowej. Znajduje się w nim XVII-wieczny fresk sufitowy [[Bacciccio|Bacciccia]] (G. B. Gauliego) ''Tryumf imienia Jezus'', ukazujący adorację imienia Jezus przez aniołów i świętych. Innym znanym obrazem jest ''[[Sen Filipa II|Adoracja świętego Imienia Jezus]]'' [[El Greco|El Greca]], pochodzący z 1577. Rozpowszechnione są także przedstawienia artystyczne monogramu [[Chi-Rho]]. |
||
| Linia 110: | Linia 157: | ||
== Współczesność == |
== Współczesność == |
||
[[Plik:Nombres españoles por provincia de residencia.png|thumb|250px|Najpopularniejsze imiona Hiszpanii według prowincji.]] |
[[Plik:Nombres españoles por provincia de residencia.png|thumb|250px|Najpopularniejsze imiona Hiszpanii według prowincji.]] |
||
W Polsce nadawanie imienia Jezus, podobnie jak dawniej nadawanie imienia [[Maria]], objęte jest tabu kulturowym. Według obliczeń opartych na bazie danych PESEL imię Jezus nosiła w Polsce jedna osoba, imię Jesus 6 osób<ref>Kazimierz Rymut, ''Słownik imion współcześnie w Polsce używanych'', Instytut Języka Polskiego PAN, Kraków 1985.</ref>. Istnieją jednak kultury, w których imię to jest często nadawane, dotyczy to zwłaszcza krajów w kręgu kulturowym [[język hiszpański|języka hiszpańskiego]]. W języku hiszpańskim ma ono formę Jesús. W samej [[Hiszpania|Hiszpanii]] jest to jedno z najbardziej popularnych imion: jako pierwsze imię nosi je 13,9/1000 mężczyzn, co czyni je dziewiątym co do popularności, jako człon imienia złożonego nosi je 26,5/1000 mężczyzn<ref>{{cytuj stronę |
W Polsce nadawanie imienia Jezus, podobnie jak dawniej nadawanie imienia [[Maria]], objęte jest tabu kulturowym. Według obliczeń opartych na bazie danych PESEL imię Jezus nosiła w Polsce jedna osoba, imię Jesus 6 osób<ref>Kazimierz Rymut, ''Słownik imion współcześnie w Polsce używanych'', Instytut Języka Polskiego PAN, Kraków 1985.</ref>. Istnieją jednak kultury, w których imię to jest często nadawane, dotyczy to zwłaszcza krajów w kręgu kulturowym [[język hiszpański|języka hiszpańskiego]]. W języku hiszpańskim ma ono formę Jesús. W samej [[Hiszpania|Hiszpanii]] jest to jedno z najbardziej popularnych imion: jako pierwsze imię nosi je 13,9/1000 mężczyzn, co czyni je dziewiątym co do popularności, jako człon imienia złożonego nosi je 26,5/1000 mężczyzn<ref name="espana">{{cytuj stronę |
||
| url = http://www.ine.es/en/daco/daco42/nombyapel/nombres_mas_frecuentes_en.xls |
| url = http://www.ine.es/en/daco/daco42/nombyapel/nombres_mas_frecuentes_en.xls |
||
| tytuł = The most frequent names and surnames of residents in Spain and baby names |
| tytuł = The most frequent names and surnames of residents in Spain and baby names |
||
| data dostępu = |
| data dostępu = 2009-01-19 |
||
| autor = Instituto Nacional de Estadística (Hiszpański Narodowy Instytut Statystyczny) |
| autor = Instituto Nacional de Estadística (Hiszpański Narodowy Instytut Statystyczny) |
||
| język = en |
| język = en |
||
| Linia 128: | Linia 175: | ||
| url = http://www.ine.es/en/daco/daco42/nombyapel/nombyapel_en.htm?L=1 |
| url = http://www.ine.es/en/daco/daco42/nombyapel/nombyapel_en.htm?L=1 |
||
| tytuł = Dane Instituto Nacional de Estadística (Hiszpańskiego Narodowego Instytutu Statystycznego) |
| tytuł = Dane Instituto Nacional de Estadística (Hiszpańskiego Narodowego Instytutu Statystycznego) |
||
| data dostępu = |
| data dostępu = 2009-01-19 |
||
| autor = |
| autor = |
||
| język = en |
| język = en |
||
}}</ref> (hiszp. Jesús). Dane co do noszących imię dotyczą imion złożonych. || |
}}</ref> (hiszp. Jesús). Dane co do noszących imię dotyczą imion złożonych. || 535 271 <small>(2005)</small> || 2,65% || 11. || 1736 <small>(2005)</small> || 0,72% || 28. |
||
|- |
|- |
||
| Stany Zjednoczone<ref name=USA>{{cytuj stronę| opublikowany=Social Security Administration | tytuł =Popular Baby Names | url=http://www.ssa.gov/OACT/babynames/ |język =en| data dostępu = 17 |
| Stany Zjednoczone<ref name="USA">{{cytuj stronę| opublikowany=Social Security Administration | tytuł =Popular Baby Names | url=http://www.ssa.gov/OACT/babynames/ |język =en| data dostępu = 2009-01-17}}</ref><ref name="USA2">{{cytuj stronę| opublikowany=Name Statistics | tytuł =Name Statistics | url=http://www.namestatistics.com/ |język =en| data dostępu = 2009-01-17}}</ref> || 233 997 <small>(1990)</small> || 0,16% || 129. || 6266 <small>(2005)</small> || 0,22% || 73. |
||
|- |
|- |
||
| Chile{{fakt|data=2016-09}}|| – || – || – || |
| Chile{{fakt|data=2016-09}}|| – || – || – || 407 <small>(2005)</small> || 0,34% || 62. |
||
|} |
|} |
||
| Linia 141: | Linia 188: | ||
| url = http://www.behindthename.com/php/related.php?name=jesusa |
| url = http://www.behindthename.com/php/related.php?name=jesusa |
||
| tytuł = www.behindthename.com |
| tytuł = www.behindthename.com |
||
| data dostępu = |
| data dostępu = 2009-01-29 |
||
| autor = |
| autor = |
||
| język = en |
| język = en |
||
| Linia 148: | Linia 195: | ||
== Zobacz też == |
== Zobacz też == |
||
{{wikisłownik|Jezus}} |
{{wikisłownik|Jezus}} |
||
{{portal|Chrześcijaństwo}} |
|||
* [[Jezus Chrystus]] |
* [[Jezus Chrystus]] |
||
| ⚫ | |||
* [[Litania do Najświętszego Imienia Jezus]] |
|||
| ⚫ | |||
* [[Jozue]] |
* [[Jozue]] |
||
* [[Ozeasz]] |
* [[Ozeasz]] |
||
* [[Jezus w islamie]] |
* [[Jezus w islamie]] |
||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
== Przypisy == |
|||
{{przypisy|2|przypisy = |
|||
{{Przypisy}} |
|||
| ⚫ | |||
== Bibliografia == |
== Bibliografia == |
||
* ''ABC chrześcijanina. Mały słownik'', Sylwester Zalewski (red.), Warszawa 1999. {{ISBN|83-85762-95-7}}. |
|||
* ''[[Encyklopedia katolicka]]'', t. VII., Lublin 1997; tu hasła: ''Imię Jezus'', ''Jezus Chrystus.'' |
|||
* ''Katechizm Kościoła katolickiego'', Poznań 1994. {{ISBN|83-7014-221-4}}. |
|||
* ''New Catholic Encyclopedia'', t. VII, New York [etc.] 1967; tu hasła: ''Holy Name, Devotion of the'', ''Holy Name, Iconography.'' |
|||
* Walter Kasper, ''Jezus Chrystus'', [[Instytut Wydawniczy „Pax”|PAX]], Warszawa 1983. |
|||
* ''The Catholic Encyclopedia'', [http://www.newadvent.org/cathen/ wersja online]; tu hasła: [http://www.newadvent.org/cathen/07421a.htm ''Holy name of Jesus''], [http://www.newadvent.org/cathen/07420a.htm ''Feast of the Holy Name''] |
|||
== Linki zewnętrzne == |
== Linki zewnętrzne == |
||
| Linia 171: | Linia 218: | ||
| url = http://www.newadvent.org/cathen/08374x.htm |
| url = http://www.newadvent.org/cathen/08374x.htm |
||
| tytuł = Origin of the Name of Jesus Christ |
| tytuł = Origin of the Name of Jesus Christ |
||
| data dostępu = |
| data dostępu = 2013-05-09 |
||
| autor = The Catholic Encyclopedia |
| autor = The Catholic Encyclopedia |
||
| język = en |
| język = en |
||
Aktualna wersja na dzień 17:54, 20 mar 2024
| Płeć |
męskie |
|---|---|
| Język (i) |
hebrajski, hiszpański, angielski i in. |
| Znaczenie | |
| Pochodzenie |
semickie |
| Znaczenie |
„Jahwe jest zbawieniem” |
| Region pochodzenia |
Palestyna/Izrael |
| Alternatywne nazwy | |
| Warianty obcojęzyczne |
aram. ܝܫܘܥ |
| Pokrewne imiona | |
| Popularność |
głównie w krajach hiszpańskojęzycznych[1] |
Jezus (łac. Iesus, gr. Ἰησοῦς) – imię męskie pochodzenia hebrajskiego. Polska forma imienia wywodzi się z formy łacińskiej i greckiej. Forma grecka jest przekształceniem imienia hebrajskiego, יֵשׁוּעַ ,ישו (Jehoszua), w formie skróconej Jeszua. Imię to znaczy – „Jahwe jest zbawieniem”[2][3]. Forma aramejska ma postać ܝܫܘܥ Jeszua.
W niektórych kulturach używane jako imię własne, głównie w kręgu kulturowym języka hiszpańskiego. W Kościołach chrześcijańskich imię Jezus otoczone jest szczególną czcią jako imię własne wcielonego Syna Bożego.
Etymologia[edytuj | edytuj kod]
Hebrajskie imię Jeszua (יֵשׁוּעַ), będące skrótem od Jehoszua (יְהוֹשֻׁעַ, należy do tzw. imion teoforycznych co oznacza, że zawarte jest w nim imię własne Boga – JHWH. W tłumaczeniu na j. polski – „Jahwe jest zbawieniem”[4][5][6][7][8][9]. Jego grecką transkrypcją jest Ἰησοῦς (Iēsous).
Równoznacznymi do imienia Jezus imionami biblijnymi są: Jozue i Ozeasz.
Odpowiedniki w innych językach[edytuj | edytuj kod]
- ang. Jesus
- arab. عيسى (zob. Jezus w islamie)
- esperanto: Jesuo[10]
- fr. Jésus
- gr. Ἰησοῦς
- hiszp. Jesús
- ros. Иисус
- wł. Gesù
Stary Testament[edytuj | edytuj kod]
W Starym Testamencie występuje wiele osób noszących to imię; do najbardziej znanych należą: następca Mojżesza Jozue[11][12][13], arcykapłan Jozue, syn Josadaka[14][15][13] oraz Jezus, syn Syracha, autor Mądrości Syracha. Imię przetrwało wśród Żydów aż do II w. n.e. – sam Józef Flawiusz wymienia je 10 razy. Współcześnie w wielu językach także występują różne formy tego imienia (forma spolszczona „Jozue”[16]; można się także spotkać z zapisami „Jehoszua”, „Jeszua”).
Nowy Testament[edytuj | edytuj kod]
W Nowym Testamencie imię Jezus występuje 919 razy, w tym 913 razy w odniesieniu do Jezusa z Nazaretu. W pozostałych przypadkach odnosi się do: Jozuego, syna Nuna i następcy Mojżesza[17], Jezusa, przodka Jezusa Chrystusa ze strony matki, o którym mowa w tzw. „rodowodzie Jezusa” (Ewangelia Łukasza 3,29 BT), fałszywego proroka żydowskiego Bar Jezusa[18], współpracownika św. Pawła Jezusa Justusa[19] i według niektórych przekazów tekstu także do Barabasza[20].
Jezusowi z Nazaretu imię nadane zostało zgodnie z poleceniem Boga, oznajmionym Marii przez anioła Gabriela:
Lecz anioł rzekł do Niej: Nie bój się, Maryjo, znalazłaś bowiem łaskę u Boga. Oto poczniesz i porodzisz Syna, któremu nadasz imię Jezus.
Dla odróżnienia od innych osób o tym imieniu Ewangelie nadają Jezusowi przydomki „z Nazaretu”[22], „Nazarejczyk”[23] i tytuł „Chrystus”[24]. Samo imię „Jezus” podkreśla ludzką naturę Jezusa. Ponadto Pismo Święte podaje ponad 50 innych określeń Jezusa. Wszystkie one dają obraz pierwotnej chrystologii. Spośród biblijnych określeń Jezusa zawierających imię „Jezus” jako człon, tzw. formuła wstępująca „Jezus Chrystus”[24][25][26][27][28] oznacza, że Jezus z Nazaretu jest Mesjaszem, tzw. formuła zstępująca „Chrystus-Jezus”[29][30][31][32] oznacza, że Syn Boży/Słowo Boże objawił się w Jezusie z Nazaretu; Pismo Święte łączy często imię „Jezus” także ze szczególnie istotnym tytułem „Pan” (Kyrios).
Chrześcijaństwo[edytuj | edytuj kod]
Cześć w starożytności[edytuj | edytuj kod]
Istnieją świadectwa szczególnej czci dla imienia Jezus wśród pierwszych chrześcijan. Na monumentach i w najdawniejszych manuskryptach pojawia się ono często w formie ΙΗ, stanowiącej skrót greckiego ΙΗΣΟΥΣ. Z tego greckiego skrótu wywodzi się trygram IHS, powstały w II w. przez dodanie końcowej sigmy, występujący szerzej od VI w. i do dziś szeroko obecny w liturgii.
Szczególny szacunek dla imienia Jezus znajduje wyraz także w pismach Ojców Kościoła. Wczesnym tekstem podkreślającym szczególne znaczenie tego imienia jest Pasterz Hermasa, sławiący wielkość i wszechmoc imienia Bożego. W Dialogu z Tryfonem św. Justyn mówi, że gdy niektórzy znieważają imię Chrystusa, cały świat grecki i barbarzyński modli się do Boga Stworzyciela w imieniu Ukrzyżowanego. Św. Piotr Chryzolog przypisywał imieniu Jezusa cudowne moce. Prawdopodobnie najstarszym przykładem kończenia listów i homilii doksologią wymieniającą imię Jezusa jest List św. Klemensa do Koryntian. Ten wzorowany na Liście do Rzymian zwyczaj stał się w następnych wiekach bardzo rozpowszechniony.
Katolicyzm[edytuj | edytuj kod]
Teologia[edytuj | edytuj kod]
Kościół katolicki uznaje, że Jezus z Nazaretu jest jednocześnie w pełni Bogiem i w pełni człowiekiem (unia hipostatyczna). Syn Boży został człowiekiem i nie tracąc nic ze swojego bóstwa poprzez wcielenie, przyjął postać człowieka. Jako człowiek Syn Boży podlegał wszystkiemu, co ludzkie[potrzebny przypis]. Jako człowiekowi nadano mu również imię:
Gdy nadszedł ósmy dzień i należało obrzezać Dziecię, nadano mu imię Jezus[33]
Syn Boży, będąc człowiekiem, jest identyfikowany przez mu współczesnych jako Jezus z Nazaretu, przez co podkreśla swoje człowieczeństwo.
W kulturze semickiej imię związane było z tożsamością. Imię Boga (JHWH) podlegało więc szczególnej czci i szacunkowi. W imieniu Jezus zawarte jest imię Boga oraz cel posłannictwa Mesjasza, który wcielił się w ludzką naturę po to, by zbawić. Imię własne Boga nie było przez Żydów wypowiadane. Odkąd jednak Syn Boży stał się człowiekiem, nowe imię Boga zostało ludziom objawione i powierzone. W ten sposób imię Jezus stało się imieniem własnym Boga, esencją wcielenia, epifanii i odkupienia człowieka.
Imię Jezus ma również podstawowe znaczenie w soteriologii:
Nie dano ludziom pod niebem żadnego innego imienia, w którym moglibyśmy być zbawieni[34]
Oznacza to, że podstawą zbawienia jest zaakceptowanie Jezusa z Nazaretu jako Pomazańca i Syna Bożego, a nie wyłącznie jako proroka oraz że w Jezusie zawarta jest cała prawda o Bogu. Doktryna ta została potwierdzona m.in. w deklaracji Dominus Iesus z 2000 r.
Z imieniem Jezus związana jest również moc czynienia cudów[35], wypędzania złych duchów[36] oraz skuteczność modlitwy[37], dlatego wszystkie katolickie modlitwy liturgiczne kończą się wezwaniem tego imienia.
Kult[edytuj | edytuj kod]
W kulturze średniowiecza łacińskiego przejawy czci wobec imienia Jezus stanowiły element stałego wzrostu pobożności wobec świętości ludzkiej natury Chrystusa. Znaczną popularność zdobyła modlitwa do imienia Jezus napisana przez św. Anzelma z Canterbury: notuje ją wiele manuskryptów, została też w XV i XVI wieku włączona do druków godzinek . Piętnaste ze swoich kazań o Pieśni nad pieśniami poświęcił imieniu Jezus św. Bernard z Clairvaux. Jego fragmenty zostały włączone później do oficjum na cześć Najświętszego Imienia. Kazanie to zainspirowało znany XII-wieczny hymn Jesu dulcis memoria. Kult imienia Jezus propagowali następnie franciszkanie. Król Ludwik Święty, który był franciszkańskim tercjarzem, wyjednał u papieża Klemensa IV trzyletni odpust dla wszystkich, którzy będą odmawiać specjalną modlitwę do imienia Jezus. 25 kanon II Soboru Lyońskiego nakazał wiernym pochylać głowę w szacunku dla imienia Jezusa. Wkrótce po zakończeniu soboru papież Grzegorz X skierował do generała dominikanów bł. Jana z Vercelli list zachęcający do rozkrzewiania kultu Najświętszego Imienia.
W wieku XIV kult Najświętszego Imienia rozkrzewiali przede wszystkim: Richard Rolle, Henryk Suzo i Jan Colombini ze Sieny. Richard Rolle uznawał kult Najświętszego Imienia za jedną z podstaw życia duchowego i cnoty chrześcijańskiej – jego poglądy zaznaczyły się w duchowości klasztorów angielskich. Mistyk Henryk Suzo zwracał uwagę duchowieństwa niemieckiego na wielkość i potęgę imienia Jezus. Jan Colombini w swoich kazaniach rozpowszechniał kult Najświętszego Imienia wśród mas ludowych Italii.
Przełomem w dziejach kultu Najświętszego Imienia Jezus była działalność św. Bernardyna ze Sieny, jednego z najwybitniejszych kaznodziejów swoich czasów, który w kazaniach i przez posługiwanie się trygramem IHS dążył do przywrócenia mu czci i bronił przed nadużywaniem go przez bluźnierstwo i bezmyślne wymawianie. Szeroko zakrojoną kampanię na rzecz odnowienia kultu imienia Jezus św. Bernardyn rozpoczął w 1422 w Wenecji. Kazania gromadziły wielkie rzesze wiernych, które reagowały na nie entuzjastycznie. Znakiem kultu stała się złota tabliczka z imieniem Jezusa, którą Bernardyn posługiwał się podczas kazań. Rozpowszechniły się w Italii procesje, podczas których wierni nosili takie tabliczki. Działalność św. Bernardyna spotkała się jednak z oporem, gdyż niektórzy dopatrywali się w kulcie imienia Jezus znamion idolatrii. Ostro zwalczał go Savonarola, który uznawał tabliczki z imieniem Jezusa za formę praktyk magicznych. By przeciwstawić się tego rodzaju oskarżeniom, św. Bernardyn stanął w 1427 przed sądem papieskim – papież Marcin V po wysłuchaniu wyjaśnień udzielił kultowi imienia Jezus całkowitej aprobaty i zaprosił Bernardyna do wygłoszenia serii kazań w Rzymie. By uniknąć nowych nieporozumień nakazał przy tym, by prócz imienia Jezus na tabliczkach znajdował się także znak krzyża.
Do rozpowszechnienia się kultu w całej Europie przyczyniła się działalność kaznodziejska św. Jana Kapistrana, kontynuatora działalności św. Bernardyna. W swoich kazaniach o imieniu Jezus rozkrzewiał on kult w Italii, Francji i Niemczech. W 1455 papież poprosił św. Jana o pomoc kaznodziejską w organizacji krucjaty przeciwko Turkom – św. Jan miał mieć objawienie, że zwycięstwo zostanie osiągnięte dzięki mocy Najświętszego Imienia i Krzyża. Jako spełnienie objawienia interpretowano wielkie zwycięstwo chrześcijan w bitwie pod Belgradem (1456), do czego działalność Jana Kapistrana rzeczywiście się bardzo przyczyniła. Działalność Bernardyna ze Sieny i Jana Kapistrana miała znaczny wpływ na codzienną pobożność ludzi XV wieku. Powszechne stało się umieszczanie imienia Jezus na drzwiach wejściowych domów. Umieszczano imię Jezus w podpisach listów i oficjalnych dokumentów – św. Joanna d’Arc podpisywała tak wszystkie swoje listy, a w chwili śmierci trzykrotnie wypowiedziała słowo „Jezus”. Zachowały się średniowieczne modlitwy do tego imienia, np. angielska modlitwa:
Iesu, for Thy Holy Name
And for Thy bytter Passioun
Saue me frome synne and schame
And endeles dampnacion[38]
Mimo powszechności kultu Najświętszego Imienia, przez długi czas nie istniało jego święto. Jako pierwszy z taką inicjatywą wystąpił franciszkanin Bernardyn z Busti, który prosił o nie papieży: Sykstusa IV i Innocentego VIII, a także ułożył specjalne oficjum o imieniu Jezus. Jednak dopiero papież Klemens VII zezwolił franciszkanom w 1530 na jego obchodzenie – przypadało ono wtedy na 14 stycznia. W 1721 dzięki staraniom cesarza Karola VI papież Innocenty XIII rozciągnął to święto na cały Kościół. Przypadało ono odtąd na drugą niedzielę od uroczystości Objawienia Pańskiego. Papież Pius X wyznaczył je na niedzielę między Świętem Obrzezania Pańskiego a Objawienia Pańskiego lub na 2 stycznia, jeśli zabraknie niedzieli między tymi świętami. Trzecie wydanie Mszału Rzymskiego przypisuje je jako wspomnienie dowolne na dzień 3 stycznia. Prócz mszy i oficjum istnieje także litania na cześć imienia Jezus[39]. Forma używana obecnie została zatwierdzona w 1862 przez papieża Piusa IX, ale tylko dla ubiegających się o to diecezji. Papież Leon XIII rozciągnął aprobatę na cały świat. Imię Jezus wiąże się także z innymi modlitwami, jest elementem aktów strzelistych, dzięki jego pobożnemu wymawianiu można uzyskać odpusty. Pobożność do imienia Jezus jest bardzo żywa nie tylko w duchowości franciszkańskiej, ale też dominikańskiej i jezuickiej; dominikanie podjęli opiekę nad bractwami religijnymi Najświętszego Imienia, jezuici uczynili znak IHS swoim najważniejszym symbolem.
Zgromadzenia[edytuj | edytuj kod]
Do zakonów, zgromadzeń zakonnych i instytutów świeckich pod wezwaniem Imienia Jezus należą m.in.: Rycerze Imienia Jezus (norweski zakon rycerski zwany też Seraphim) – zał. 1334; Rycerze Jezusa Chrystusa; Apostolscy Klerycy św. Hieronima (jezuaci); Siostry Świętego Imienia Jezus z La Ciotat (Soeurs du Saint-Nom); Siostry Świętego Imienia Jezus z Fontenay aux-Roses (Soeurs du Saint-Nom de Jésus); Siostry Najświętszego Imienia Jezus (Congregatio Sororum Nominis Jesu sub patronicinio Beatae Mariae Virginis Auxilii Christianorum); Instytut Świętego Imienia Jezus (Saint-Nom de Jésus, L'institut séculier dominicain du Saint-Nom de Jésus); Dominikanki nauczycielki Najświętszego Imienia Jezus (Dominicaines Enseignantes do Saint-Nom de Jésus); Dominikanki Najświętszego Imienia Jezus z San Rafael (Congregation of the Most Holy Name); Dominikanki ze Zgromadzenia Najświętszego Imienia (Hermanas Dominicas del Sacratissimo Nombre de Jesús).
Bractwa[edytuj | edytuj kod]
Od XVI wieku, zwłaszcza w Piemoncie, powstawały liczne bractwa Imienia Jezus – często z przekształcenia istniejących już dawniej bractw Imienia Bożego. Apostolat Imienia Jezus podjęli dominikanie, którym następnie Stolica Apostolska powierzyła tworzenie bractw Imienia Jezus. W okresie potrydenckim jezuici zakładali także bractwa Imienia Jezus.
W Polsce dominikanie rozwijali bractwa Imienia Jezus od XVII wieku. W Borku Wielkopolskim założył bractwo ks. Feliks Durewicz (1576–1642). Filipini z pobliskiego Gostynia zabiegali w 1687 u dominikanów o założenie bractwa Imienia Jezus w Świętej Górze, w swoim kościele w Studziannie wyznaczyli zaś (obchodzoną do dziś) uroczystość odpustową na cześć Imienia Jezus. Benedyktyni założyli bractwo Imienia Jezus i Imienia Maryi w Wąwolnicy. W diecezji przemyskiej istniało kilka bractw Imienia Jezus: w Rybotyczach (1601), Odrzykoniu (1615) i w Haczowie (1693). W archidiakonacie lubelskim od 1638 istniało bractwo Imienia Jezus przy parafii Tuchowicz, od 1714 bractwo różańcowe i bractwo Imienia Jezus przy parafii w Kocku, od 1730 bractwo Imienia Jezus przy dominikańskiej parafii w Zofiborze. W wieku XVIII trynitarze zakładali w Polsce bractwa Jezusa Nazareńskiego (Lwów, Kamieniec Podolski, Kraków, Lublin, Wilno).
Protestantyzm[edytuj | edytuj kod]
Cześć dla imienia Jezus obecna jest także w protestantyzmie. Według zasady soli Deo gloria z pobożności wykluczyć należy jako bałwochwalstwo wszelkie formy kultu, które nie dotyczą istoty Bóstwa oraz nie można ich jednoznacznie oprzeć na Piśmie Świętym. Dlatego też Kościoły protestanckie odrzucają m.in. kult świętych, czy kult obrazów.
Zdecydowana większość wyznań protestanckich zarówno ewangelickich, jak i ewangelicznych akceptuje ortodoksyjną chrystologię, według której Jezus Chrystus jest w całej pełni Bogiem. Dlatego też kult jego imienia (podobnie jak kult imienia Bożego w Starym Testamencie) jest kultem samego Boga i nie podlega wykluczeniu z pobożności w myśl zasady soli Deo gloria. Kościoły protestanckie podkreślają równocześnie, iż cześć dla imienia Jezus znana była pierwszym chrześcijanom i znajduje poparcie w Biblii:
Dlatego też Bóg wielce go wywyższył i obdarzył go imieniem, które jest ponad wszelkie imię, aby na imię Jezusa zginało się wszelkie kolano na niebie i na ziemi, i pod ziemią.
Wyrażanie czci[edytuj | edytuj kod]
Oprócz modlitw, w protestantyzmie, cześć dla imienia Jezus jest wyrażana także w pieśniach, co towarzyszy m.in. nabożeństwom. W polskich środowiskach ewangelicznych popularnymi pieśniami na cześć imienia Jezus są m.in.: Jak słodko Imię Jezus brzmi[40], która w zwrotce czwartej wzywa: „Więc sławmy Imię Jezus!”, bądź też pieśń Znam Imię nad Imiona[41], która głosi w trzeciej zwrotce:
Twór wszelki niechaj głosi Imienia tego treść; Niech mocny hymn się wznosi, By oddać jemu cześć! Bo choćby wszechświat cały Wciąż nowym pieniem brzmiał, Nie odda dosyć chwały Za to, co w nim Bóg dał.
Wspólnoty chrześcijańskie[edytuj | edytuj kod]
Także poza katolicyzmem funkcjonują wspólnoty pod wezwaniem Imienia Jezus. Można wśród nich wymienić anglikańskie żeńskie wspólnoty zakonne Wspólnota Świętego Imienia (Sisters of the Holy Name) i Wspólnota Świętego Imienia z Cheltenham (Community of the Holy Name).
Prawosławie[edytuj | edytuj kod]
Ikonografia[edytuj | edytuj kod]
Najwcześniejsze formy ikonograficzne związane z imieniem Jezus to wczesnochrześcijańskie napisy. Charakterystyczne są formy wczesnych greckich manuskryptów starotestamentowych: imię Jezus zapisywane jest w nich za pomocą skrótu Ιϲ. Skrótu używano nie tylko ze względów praktycznych, ale też w celu podkreślenia sakralnego charakteru imienia. W biblijnych manuskryptach łacińskich z IV wieku pojawia się natomiast wzorowany na zapisie greckim trygram IHS.
Popularność trygramu IHS w ikonografii i liturgii późniejszej wiąże się z działalnością św. Bernardyna ze Sieny, od kiedy stał się jednym z najpopularniejszych symboli. Z 1424 pochodzi napis IHS na fasadzie kościoła Santa Croce we Florencji. Częste zresztą jest w sztuce przedstawianie trygramu IHS umieszczonego na płonącym dysku razem ze św. Bernardynem: stanowi on jego atrybut ikonograficzny. Taki znak wyhaftowała na swoim sztandarze św. Joanna d'Arc. Do rozpowszechnienia się trygramu IHS w liturgii i ikonografii przyczynili się także jezuici, wśród których przyjął się on jako skrót dla wyrażenia Iesus Hominum Salvator.
Prócz napisów istnieją także przedstawienia artystyczne adoracji i tryumfu imienia Jezus oraz kościoły pod jego wezwaniem. Do najbardziej znanych należy rzymski kościół Il Gesù, model kościołów jezuickich na całym świecie, szczególnie istotny dla dalszego rozwoju sztuki barokowej. Znajduje się w nim XVII-wieczny fresk sufitowy Bacciccia (G. B. Gauliego) Tryumf imienia Jezus, ukazujący adorację imienia Jezus przez aniołów i świętych. Innym znanym obrazem jest Adoracja świętego Imienia Jezus El Greca, pochodzący z 1577. Rozpowszechnione są także przedstawienia artystyczne monogramu Chi-Rho.
Współczesność[edytuj | edytuj kod]
W Polsce nadawanie imienia Jezus, podobnie jak dawniej nadawanie imienia Maria, objęte jest tabu kulturowym. Według obliczeń opartych na bazie danych PESEL imię Jezus nosiła w Polsce jedna osoba, imię Jesus 6 osób[42]. Istnieją jednak kultury, w których imię to jest często nadawane, dotyczy to zwłaszcza krajów w kręgu kulturowym języka hiszpańskiego. W języku hiszpańskim ma ono formę Jesús. W samej Hiszpanii jest to jedno z najbardziej popularnych imion: jako pierwsze imię nosi je 13,9/1000 mężczyzn, co czyni je dziewiątym co do popularności, jako człon imienia złożonego nosi je 26,5/1000 mężczyzn[1]. W złożonych imionach hiszpańskich nadaje się je również kobietom, zwłaszcza w połączeniu María Jesús.
Poniższa tabela przedstawia dane statystyczne popularności imienia Jezus w niektórych krajach (w zależności od dostępności danych):
| Kraj | Dane co do liczby noszących imię | Dane co do nadań imienia w danym roku | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Liczba noszących imię | Odsetek noszących imię | Popularność | Liczba nadań imienia | Odsetek nadań imienia | Popularność | ||
| Hiszpania[43] (hiszp. Jesús). Dane co do noszących imię dotyczą imion złożonych. | 535 271 (2005) | 2,65% | 11. | 1736 (2005) | 0,72% | 28. | |
| Stany Zjednoczone[44][45] | 233 997 (1990) | 0,16% | 129. | 6266 (2005) | 0,22% | 73. | |
| Chile[potrzebny przypis] | – | – | – | 407 (2005) | 0,34% | 62. | |
Nadawana bywa też żeńska forma tego imienia: Jesusa w języku hiszpańskim (nosi je np. meksykańska aktorka Jesusa Rodriguez) i Josune w baskijskim (nosi je np. Baskijka Josune Bereziartu)[46].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
- Jezus Chrystus
- Serce Jezusa
- Litania do Najświętszego Imienia Jezus
- Pomazaniec
- Jozue
- Ozeasz
- Jezus w islamie
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Instituto Nacional de Estadística (Hiszpański Narodowy Instytut Statystyczny): The most frequent names and surnames of residents in Spain and baby names. [dostęp 2009-01-19]. (ang.).
- ↑ Zob. Jesus w:Catholic Encyclopedia. [dostęp 2013-09-07]. (ang.).
- ↑ Online Etymology Dictionary. [dostęp 2009-01-19]. (ang.).
- ↑ „Mały słownik religioznawczy" Wiedza Powszechna 1969 r. wyd. I, autor hasła prof. Witold Tyloch.
- ↑ „Słownik biblijny" - O. Hugolin Langkammer OFM, Księgarnia Św. Jacka, Katowice 1982.
- ↑ Zenon Ziółkowski, Najtrudniejsze stronice Biblii, Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa 1989.
- ↑ „Religia" Encyklopedia PWN, redakcja naukowa Tadeusz Gadacz i Bogusław Milerski, T. 5 Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN 2002
- ↑ Katolicyzm A-Z, praca zbiorowa pod redakcją ks. Zbigniewa Pawlaka, hasło „Imię" - autor ks. Tadeusz Hanelt. Poznań 1982
- ↑ Karl Rahner i Herbert Vorgrimler Mały słownik teologiczny, (Kleines theologishe Wörterbuch), Instytut Wydawniczy Pax, Warszawa 1996 wyd II, ISBN 83-211-1536-5
- ↑ Kazimierz Tymiński: Mały słownik polsko-esperancki. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1986, s. 430. ISBN 83-214-0326-3.
- ↑ Wj 17,9-6 w przekładach Biblii.
- ↑ Lb 11,28 w przekładach Biblii.
- ↑ a b Za 3,1-10 w przekładach Biblii.
- ↑ Ezd 3,28 w przekładach Biblii.
- ↑ Ag 1,1-15 w przekładach Biblii.
- ↑ W. Janowowa i inni [oprac.]: Słownik imion. Wrocław: 1991. ISBN 83-04-03123-X.
- ↑ Dz 7,45 w przekładach Biblii.
- ↑ Dz 13,6 w przekładach Biblii.
- ↑ Kol 4,11 w przekładach Biblii.
- ↑ Mt 27,16-17 w przekładach Biblii.
- ↑ Łk 1,30-31 w przekładach Biblii.
- ↑ Mt 21,11 w przekładach Biblii.
- ↑ Mk 14,67 w przekładach Biblii.
- ↑ a b Mk 1,1 w przekładach Biblii.
- ↑ 1Kor 1,1 w przekładach Biblii.
- ↑ Ga 1,1 w przekładach Biblii.
- ↑ Jk 1,1 w przekładach Biblii.
- ↑ Rz 1,1 w przekładach Biblii.
- ↑ 2Kor 1,1 w przekładach Biblii.
- ↑ Ef 1,1 w przekładach Biblii.
- ↑ Flp 1,1 w przekładach Biblii.
- ↑ Kol 1,1 w przekładach Biblii.
- ↑ Łk 2,21 w przekładach Biblii.
- ↑ Dz 4,12 w przekładach Biblii.
- ↑ por. Dz 3,6 w przekładach Biblii.
- ↑ por. Dz 16,18 w przekładach Biblii.
- ↑ por. J 15,16 w przekładach Biblii.
- ↑ za: Rossell Hope Robbins, Popular Prayers in Middle English Verse, "Modern Philology", vol. XXXVI/4, maj 1937, s. 337.
- ↑ .:ILG:. - Dodatek: Modlitwy dodatkowe: Litania do Najświętszego Imienia Jezus [online], brewiarz.pl [dostęp 2020-12-31].
- ↑ Śpiewnik Pielgrzyma, nr 337
- ↑ Śpiewnik Pielgrzyma, nr 319
- ↑ Kazimierz Rymut, Słownik imion współcześnie w Polsce używanych, Instytut Języka Polskiego PAN, Kraków 1985.
- ↑ Dane Instituto Nacional de Estadística (Hiszpańskiego Narodowego Instytutu Statystycznego). [dostęp 2009-01-19]. (ang.).
- ↑ Popular Baby Names. Social Security Administration. [dostęp 2009-01-17]. (ang.).
- ↑ Name Statistics. Name Statistics. [dostęp 2009-01-17]. (ang.).
- ↑ www.behindthename.com. [dostęp 2009-01-29]. (ang.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- ABC chrześcijanina. Mały słownik, Sylwester Zalewski (red.), Warszawa 1999. ISBN 83-85762-95-7.
- Encyklopedia katolicka, t. VII., Lublin 1997; tu hasła: Imię Jezus, Jezus Chrystus.
- Katechizm Kościoła katolickiego, Poznań 1994. ISBN 83-7014-221-4.
- New Catholic Encyclopedia, t. VII, New York [etc.] 1967; tu hasła: Holy Name, Devotion of the, Holy Name, Iconography.
- Walter Kasper, Jezus Chrystus, PAX, Warszawa 1983.
- The Catholic Encyclopedia, wersja online; tu hasła: Holy name of Jesus, Feast of the Holy Name
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- The Catholic Encyclopedia: Origin of the Name of Jesus Christ. [dostęp 2013-05-09]. (ang.).