[go: nahoru, domu]
Przejdź do zawartości

Tadeusz Prauss

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Wersja do druku nie jest już wspierana i może powodować błędy w wyświetlaniu. Zaktualizuj swoje zakładki i zamiast funkcji strony do druku użyj domyślnej funkcji drukowania w swojej przeglądarce.
Tadeusz Feliks Prauss
ilustracja
pułkownik pilot pułkownik pilot
Data i miejsce urodzenia

21 grudnia 1896
Warszawa

Data i miejsce śmierci

wiosna 1940
Charków

Przebieg służby
Lata służby

1915–1940

Siły zbrojne

Armia Austro-Węgier
Wojsko Polskie

Formacja

K.u.k. Luftfahrtruppen
Lotnictwo Wojska Polskiego

Jednostki

3 eskadra wywiadowcza
Oficerska Szkoła Lotnictwa
4 pułk lotniczy
6 pułk lotniczy
Armia „Modlin”
Front Północny

Stanowiska

zastępca komendanta szkoły
dowódca dywizjonu lotniczego
dowódca pułku lotniczego
dowódca lotnictwa armii
dowódca lotnictwa frontu

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
wojna polsko-bolszewicka
II wojna światowa
kampania wrześniowa

Odznaczenia
Polowa Odznaka Pilota
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Srebrny Krzyż Zasługi (II RP) Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921 Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
Medal Zasługi Wojskowej „Signum Laudis” (w czasie wojny) Medal Waleczności (Austro-Węgry) Medal Waleczności (Austro-Węgry) Krzyż Wojskowy Karola
Multimedia w Wikimedia Commons
Grobowiec rodzinny Gąsiorowskich
i Praussów na cmentarzu ewangelicko-reformowanym w Warszawie, miejsce pochówku m.in. Wilhelma Gąsiorowskiego – prezesa Konsystorza Kościoła Ewangelicko-Reformowanego w RP oraz konstruktora lotniczego Stanisława Praussa, a także symbolicznego upamiętnienia ofiar zbrodni katyńskiej: ppłk Tadeusza Praussa, mjr Mieczysława Fiedlera i inż. leśnika Władysława Gąsiorowskiego

Tadeusz Feliks Prauss (ur. 21 grudnia 1896 w Warszawie, zm. wiosną 1940 w Charkowie) – pułkownik pilot Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari, ofiara zbrodni katyńskiej.

Życiorys

Był synem Tadeusza, architekta, i Janiny z Gąsiorowskich[1]. Jego bratem był inż. Stanisław Prauss, konstruktor lotniczy i pilot sportowy. Uczył się w Gimnazjum im. Mikołaja Reja w Warszawie, następnie od 1912 w II Wyższej Szkole Realnej w Krakowie, gdzie w 1914 (podczas I wojny światowej) zdał maturę[2].

15 kwietnia 1915 został powołany do cesarskiej i królewskiej armii i wcielony do 13 pułku piechoty. Po ukończeniu Szkoły Oficerów Rezerwy w Opawie, walczył na froncie na Bukowinie i w Małopolsce Wschodniej[2][3]. 1 czerwca 1916 został skierowany do szkoły obserwatorów lotniczych w Wiener Neustadt. Po jej ukończeniu, w stopniu chorążego, latał jako obserwator na samolotach rozpoznawczych w eskadrze Flik 13 (Fliegerkompagnie 13) na froncie włoskim. Odbył 57 lotów bojowych[2]. Od 1 lipca do 5 listopada 1918 był uczniem szkoły pilotów w Krakowie, a następnie – wyższego pilotażu w Neumarkt, gdzie zastał go koniec wojny[2][3].

Już 11 listopada 1918 Prauss w stopniu podporucznika pilota wstąpił do nowo formującego się lotnictwa polskiego w Krakowie. Po przeniesieniu do Warszawy, w styczniu 1919 został przydzielony do 3 eskadry wywiadowczej[2]. Od lutego 1919 służył na froncie wojny polsko-bolszewickiej, początkowo operując w rejonie Kowla[4]. Od kwietnia do czerwca 1920 latał w rejonie Kijowa – Berdyczowa na rozpoznanie oraz bombardowanie pozycji nieprzyjaciela. 19 maja, podczas nalotów eskadry na stację Demirki, jego samolot został zestrzelony (drugim członkiem załogi był obserwator, ppor. Jerzy Tereszczenko)[4]. 4 czerwca 1920 pod Kijowem został ranny[2]. Odbył 41 lotów bojowych podczas wojny[2].

23 października 1920 roku został zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920 roku w stopniu kapitana, w Korpusie Wojsk Lotniczych, w grupie oficerów byłej armii austro-węgierskiej[5]. Od czerwca 1921 był dowódcą 10 eskadry wywiadowczej w 2 pułku lotniczym, a od września 16 eskadry wywiadowczej. 3 maja 1922 roku został zweryfikowany w stopniu kapitana ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 roku i 28. lokatą w korpusie oficerów aeronautycznych[6]. W sierpniu 1922 został zastępcą dowódcy Oficerskiej Szkoły Lotnictwa w Grudziądzu. Brał udział w pierwszym grupowym przelocie polskich samolotów Breguet 19 nad Alpami. Latał także nad Tatrami, a w wolnym czasie uprawiał narciarstwo, turystykę i taternictwo, propagując je wśród lotników[7].

31 marca 1924 roku został awansowany na majora ze starszeństwem z dniem 1 lipca 1923 roku i 11. lokatą w korpusie oficerów aeronautycznych[8]. W styczniu 1925 został przeniesiony z Departamentu IV Ministerstwa Spraw Wojskowych do 4 pułku lotniczego w Toruniu na stanowisko dowódcy dywizjonu[9]. W czerwcu tego roku został dowódcą Niższej Szkoły Pilotów w Bydgoszczy. W maju 1927 został przeniesiony z Centralnej Szkoły Pilotów Podoficerów Lotnictwa w Bydgoszczy do 4 pułku lotniczego w Toruniu na stanowisko zastępcy dowódcy pułku[10]. W 1928 został komendantem Centrum Wyszkolenia Podoficerów Lotnictwa w Bydgoszczy. 18 lutego 1930 roku został awansowany na podpułkownika ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1930 roku i 5. lokatą w korpusie oficerów aeronautycznych[11]. 7 czerwca 1934 roku ogłoszono jego przeniesienie do 6 pułku lotniczego we Lwowie na stanowisko dowódcy pułku[12]. Na stopień pułkownika został awansowany ze starszeństwem z dniem 19 marca 1937 roku i 3. lokatą w korpusie oficerów lotnictwa[13][14]. 24 sierpnia 1939 roku został dowódcą lotnictwa i OPL Armii „Modlin”[2].

Po wybuchu II wojny światowej 13 września 1939 roku został dowódcą lotnictwa Frontu Północnego. Po zakończeniu walk wrócił do rodziny we Lwowie. Tam został zatrzymany przez funkcjonariuszy NKWD i osadzony w więzieniu Brygidki[15], a następnie skierowany do obozu w Starobielsku[1]. Wiosną 1940 został zamordowany przez funkcjonariuszy NKWD w Charkowie i pogrzebany – tak jak inni jeńcy tego obozu – w bezimiennej, zbiorowej mogile w Piatichatkach[1], gdzie od 17 czerwca 2000 mieści się oficjalnie Cmentarz Ofiar Totalitaryzmu w Charkowie[16]. Figuruje na Liście Starobielskiej NKWD, pod poz. 2586[1]. Bliższe szczegóły nie są znane[2]. Symboliczny grób Tadeusza Praussa znajduje się w Warszawie na cmentarzu ewangelickim przy ul. Żytniej, w grobie rodzinnym Gąsiorowskich i Praussów (kwatera P-1-1)[17].

Ordery i odznaczenia

Upamiętnienie

Minister Obrony Narodowej decyzją Nr 439/MON[22] z 5 października 2007 awansował go pośmiertnie do stopnia pułkownika (sic!)[23][24]. Nominacja została ogłoszona 9 listopada 2007 w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”[25][26][27]. Jednak awans ten nastąpił w wyniku błędu, ponieważ Tadeusz Prauss posiadał stopień pułkownika od 1937[28] i powinien uzyskać stopień generała brygady.

W ramach akcji „Katyń... pamiętamy” / „Katyń... Ocalić od zapomnienia”, jesienią 2008 został zasadzony Dąb Pamięci honorujący Tadeusza Praussa przy Zespole Szkół Ekonomiczno-Rolniczych w Słubicach[29].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ a b c d Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 432.
  2. ↑ a b c d e f g h i Władysław Bartosz, Tadeusz Prauss – uzupełnienie, [w:] „Skrzydlata Polska”, nr 51(1986), 17.12.1989, s. 7.
  3. ↑ a b Żołnierze Września 2010 ↓, s. 242.
  4. ↑ a b Krzysztof A. Tarkowski, Lotnictwo polskie w wojnie z Rosją Sowiecką 1919–1920, Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1991, s. 61, ISBN 83-206-0985-2, OCLC 69498511.
  5. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 41 z 27 października 1920 roku, s. 1085.
  6. ↑ Lista starszeństwa 1922 ↓, s. 245.
  7. ↑ z-ne.pl – Tadeusz Feliks Prauss (pol.) [dostęp 2011-11-21]
  8. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 32 z 2 kwietnia 1924 roku, s. 171.
  9. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 7 z 22 stycznia 1925 roku, s. 30.
  10. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 5 maja 1927 roku, s. 129.
  11. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 20 lutego 1930 roku, s. 65.
  12. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 7 czerwca 1934 roku, s. 165.
  13. ↑ Rybka i Stepan 2004 ↓, s. 375.
  14. ↑ Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 432 wg autorów był podpułkownikiem.
  15. ↑ Żołnierze Września 2010 ↓, s. 242, 245.
  16. ↑ Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. LXXIV.
  17. ↑ Cmentarz ewangelicko-reformowany - wyszukiwarka osób pochowanych [online], warszawa.grobonet.com [dostęp 2022-11-11].
  18. ↑ M.P. z 1925 r. nr 262, poz. 1085 „za zasługi na polu rozwoju lotnictwa wojskowego”.
  19. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 15 z 11 listopada 1928 roku, s. 436 „za loty bojowe nad nieprzyjacielem w czasie wojny 1918-1920”.
  20. ↑ Ranglisten 1918 ↓, s. 484.
  21. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. Nr 19 z 12 grudnia 1929 r., s. 367.
  22. ↑ Zbrodnia katyńska, miedzy prawdą i kłamstwem [online], edukacja.ipn.gov.pl, 2008, s. 215 [dostęp 2024-09-17] (pol.).
  23. ↑ Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 5 października 2007 r. w sprawie mianowania oficerów Wojska Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze na kolejne stopnie oficerskie. Decyzja nie została ogłoszona w Dzienniku Urzędowym MON
  24. ↑ Lista osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie. [online], web.archive.org, s. 7 [dostęp 2024-10-05] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-27] (pol.).
  25. ↑ Prezydent RP wziął udział w uroczystościach „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów” [online], prezydent.pl [dostęp 2024-08-26] (pol.).
  26. ↑ Harmonogram odczytywania nazwisk osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie [online], policja.pl, s. 1-4 [dostęp 2024-08-28] (pol.).
  27. ↑ „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”. Portal polskiej Policji. [dostęp 2023-09-15].
  28. ↑ 100 BOHATERÓW NA 100-LECIE BITWY WARSZAWSKIEJ [online], ipn.gov.pl [dostęp 2024-10-05] (pol.).
  29. ↑ Tadeusz Prauss. glusk.diecezja.lublin.pl. [dostęp 2015-03-03].

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Tadeusz_Prauss&oldid=74896639”