[go: nahoru, domu]
Przejdź do zawartości

Tamaryna czarnopłaszczowa: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Addbot (dyskusja | edycje)
748 218 edycji
m Bot: Przenoszę linki interwiki (15) do Wikidata, są teraz dostępne do edycji na d:q261904
drobne merytoryczne, drobne redakcyjne
(Nie pokazano 19 wersji utworzonych przez 6 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
{{Zwierzę infobox
{{Zwierzę infobox
|nazwa zwyczajowa = Tamaryna czarnogrzbieta
|nazwa zwyczajowa = Tamaryna czarnopłaszczowa
|nazwa łacińska = ''Saguinus nigricollis''
|nazwa łacińska = ''Saguinus nigricollis''
|TSN =
|TSN =
|zoolog = ([[Johann Baptist von Spix]], 1823)
|zoolog = ([[Johann Baptist von Spix|Spix]], 1823)
|okres istnienia =
|okres istnienia =
|grafika = Black-mantled Tamarin.jpg
|grafika = Black-mantled-Tamarin-ZOO-Jihlava.jpg
|opis grafiki =
|opis grafiki =
|typ = [[strunowce]]
|typ = [[strunowce]]
|podtyp = [[kręgowce]]
|podtyp = [[kręgowce]]
|gromada = [[ssaki]]
|gromada = [[ssaki]]
|podgromada = [[ssaki żyworodne]]
|podgromada = [[żyworodne]]
|infragromada = [[łożyskowce]]
|infragromada = [[łożyskowce]]
|rząd = [[naczelne]]
|rząd = [[naczelne]]
|rodzina = [[płaksowate]]
|podrząd = [[wyższe naczelne]]
|podrodzina = [[pazurkowcowate]]
|infrarząd = [[małpokształtne]]
|rodzaj = ''[[Saguinus]]''
|parvordo = [[małpy szerokonose]]
|gatunek = Tamaryna czarnogrzbieta
|rodzina = [[pazurkowcowate]]
|synonimy =
|rodzaj = [[tamaryna]]
|gatunek = tamaryna czarnopłaszczowa
|synonimy = * ''Midas nigricollis'' {{small|Spix, 1823}}<ref name="Spix" />
* ''Midas rufoniger'' {{small|[[Isidore Geoffroy Saint-Hilaire|I. Geoffroy Saint-Hilaire]] & [[Émile Deville|Deville]], 1848}}<ref name="Geoffroy&Deville" />
* ''Midas graellsi'' {{small|[[Marcos Jiménez de la Espada|Jiménez de la Espada]], 1870}}<ref name="Espada" />
|ranga podtaksonu = [[podgatunek|Podgatunki]]
|podtaksony =
* ''S. n. nigricollis'' {{small|(Spix, 1823)}}
* ''S. n. graellsi'' {{small|(Jimenez de la Espada, 1870)}}
* ''S. n. hernandezi'' {{small|[[Philip Hershkovitz|Hershkovitz]], 1982}}<ref name="Hershkovitz" />
|status IUCN = LC
|status IUCN = LC
|IUCN id = 39945
|IUCN id = 39945
Linia 23: Linia 32:
|opis mapy występowania =
|opis mapy występowania =
|wikispecies = Saguinus nigricollis
|wikispecies = Saguinus nigricollis
|commons =
|commons = Category:Saguinus nigricollis
}}
}}
'''Tamaryna czarnopłaszczowa'''<ref name="Cichocki&inni" /> (''Saguinus nigricollis'') – [[gatunek (biologia)|gatunek]] [[ssaki|ssaka]] [[naczelne]]go z [[rodzina (biologia)|rodziny]] [[pazurkowcowate|pazurkowcowatych]] (Callithrichidae).


== Taksonomia ==
'''Tamaryna czarnogrzbieta''' (''Saguinus nigricollis'') – [[Małpy szerokonose|małpa szerokonosa]] z podrodziny [[pazurkowcowate|pazurkowcowatych]].
Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami [[binominalne nazewnictwo gatunków|nazewnictwa binominalnego]] opisał w 1823 roku niemiecki [[historia naturalna|przyrodnik]] [[Johann Baptist von Spix]] nadając mu nazwę ''Midas nigricollis''<ref name="Spix" />. [[Miejsce typowe]] to obszar niedaleko [[São Paulo de Olivença]], na północnym brzegu rzeki Solimoes, Amazonia, Brazylia<ref name="mdd" /><ref name="Wilson&Reeder" />.


Takson umieszczany w rodzaju ''Leontocebus''<ref name="Burgin&inni" /> lub ''Saguinus''<ref name="amw" /><ref name="mdd" />; przynależność rodzajowa wymaga dalszych badań<ref name="mdd" />. Podgatunek ''graellsi'' przez niektóre ujęcia systematyczne traktowany jest jak odrębny gatunek<ref name="Wilson&Reeder2" />. Spix zebrał pierwotnie pięć osobników (3 dorosłe i 2 młode), do czasów dzisiejszych przetrwały trzy<ref name="her" />: zamontowana skóra z czaszką w środku dorosłego osobnika (sygnatura RMNH.MAM.39103) ze zbiorów Rijksmuseum van Natuurlijke Historie<ref name="bioportal" />; oraz zamontowane skóry z czaszkami w środku dorosłego i młodego osobnika (sygnatura ZSM 21) ze zbiorów Zoologische Staatssammlung München<ref name="kra" />.
=== Średnie wymiary ===
* Długość ciała - 15-28 [[centymetr|cm]]
* Długość ogona - 27-42 [[centymetr|cm]]


Autorzy ''Illustrated Checklist of the Mammals of the World'' rozpoznają trzy [[podgatunek|podgatunki]]<ref name="Burgin&inni" />. Podstawowe dane taksonomiczne podgatunków (oprócz [[podgatunek nominatywny|nominatywnego]]) przedstawia poniższa tabelka:
=== Występowanie ===
Występuje w lasach pierwotnych i wtórnych południowej [[Kolumbia|Kolumbii]] i sąsiadujących z nią obszarów [[Ekwador]]u i [[Brazylia|Brazylii]].


{| class="wikitable"
⚫
=== Tryb życia ===
! Podgatunek
⚫
Małpa ta jest typową przedstawicielką rodzaju Saguinus: jest niewielka i ma krótkie, szerokie, słabe lub nawet w ogóle niewyspecjalizowane dłonie z palcami uzbrojonymi w pazury. Sierść pokrywająca koniec jej pyska jest biała, ale skóra pod nią jest ubarwiona, podobnie jak skóra na [[narządy płciowe|narządach płciowych]]. Grupy rodzinne tych tamaryn obejmuje samca, samicę i 1 lub 2 młode. Żyją w ściśle określonym terytorium: samica znakuje gałęzie na granicy takiego rewiru substancjami zapachowymi, wydzielanymi przez [[gruczoły odbytowe]] oraz [[mocz]]em. Podstawowymi składnikami pokarmu są [[owady]], liście i owoce.
! Oryginalna nazwa
! Autor i rok opisu
! Miejsce typowe
! Holotyp
|-
|''S. n. graellsi''
|''Midas graellsi''
|[[Marcos Jiménez de la Espada|Jiménez de la Espada]], 1870
|Prawy brzeg rzeki Napo, naprzeciw Tarapoto i nad ujściem rzeki Curaray, Peru<ref name="ryl&inni" />.
|Cztery [[syntyp]]y zebrane przez autora opisu: skóra i czaszka dorosłego samca (sygnatura BMNH 1925.7.1.2) ze zbiorów [[Muzeum Historii Naturalnej w Londynie]]<ref name="nhm" />; zamontowana skóra i czaszka dorosłego samca (sygnatura MNCN 643), zamontowana skóra z czaszką w środku osobnika o nieokreślonej płci (sygnatura MNCN 644), skóra z czaszką w środku osobnika o nieokreślonej płci (sygnatura MNCN 867), wszystkie ze zbiorów Museo Nacional de Ciencias Naturales w Madrycie<ref name="cab" />.
|-
|''S. n. hernandezi''
|''Saguinus nigricollis hernandezi''
|[[Philip Hershkovitz|Hershkovitz]], 1982
|Rzeka Peneya, mały dopływ rzeki Japurá, wpływający z lewej strony (północej) około 15 km nad ujściem rzeki Caguán i około 50 km w linii prostej poniżej wioski La Tagua, około 150 m nad poziomem morza, Caquetá, Kolumbia<ref name="Hershkovitz" /><ref name="ryl&inni" />.
|Płaska, nieopalana skóra dorosłej samicy (sygnatura FMNH Mammals 123380) ze zbiorów [[Muzeum Historii Naturalnej w Chicago]]; okaz zebrany w 1974 roku przez Tsuyoshe Watanabe<ref name="Hershkovitz" /><ref name="fmnh" />.
|}


=== Rozmnażanie ===
=== Etymologia ===
* ''Saguinus'': {{W języku|fr|sagouin}} „pazurczatka”, być może od brazylijskiej, lokalnej nazwy ''sahui'', używanej w okolicach [[Bahia]]<ref name="Palmer" />.
⚫
Po 140-150 dniach od zapłodnienia samica rodzi 2 młode.
* ''nigricollis'': {{łac.|niger}} „czarny”; nowołac. ''-collis'' „-szyjy, -gardły”, od łac. ''collum'' „szyja”<ref name="Jobling" />.
* ''graellsi'': prof. dr [[Mariano de la Paz Graëlls y de la Agüera]] (1809–1898), kataloński zoolog, geolog, paleontolog{{odn|Beolens|Watkins|Grayson|2009|s=161}}.
* ''hernandezi'': [[Jorge Ignacio Hernández-Camacho]] (1935–2001), kolumbijski teriolog i konserwator przyrody{{odn|Beolens|Watkins|Grayson|2009|s=186}}<ref name="Hershkovitz" />.

== Zasięg występowania ==
Tamaryna czarnopłaszczowa występuje w zależności od podgatunku<ref name="Burgin&inni" /><ref name="Cichocki&inni" />:
* ''S. nigricollis nigricollis'' – '''tamaryna czarnopłaszczowa''' – brazylijska część [[Amazonia|Amazonii]], północne [[Peru]] i prawdopodobnie południowo-wschodnia [[Kolumbia]], między rzeką [[Putumayo]] a rzekami [[Solimões]] i [[Napo]], na zachód aż do sezonowo zalewanych lasów [[várzea]] wzdłuż [[Tamboryacu]].
* ''S. nigricollis graellsi'' – '''tamaryna peruwiańska''' – południowa Kolumbia, północno-wschodni [[Ekwador]] i północne Peru, na południe od górnego biegu rzeki [[Japurá]] (na zachód od ujścia [[Yarí]]) w Kolumbii, na południe do obu stron górnego biegu Putumayo aż do północnego (lewego) brzegu Napo, rozciągającego się na wschód między Napo i Putumayo aż do sezonowo zalewanych lasów wzdłuż Tamboryacu.
* ''S. nigricollis hernandezi'' – '''tamaryna czarnogrzbieta''' – południowa Kolumbia, departament [[Meta (Kolumbia)|Meta]], między rzekami Japurá, [[Caguan]] i [[Orteguaza]] a podstawą wschodnich [[Andy|Andów]] do rzeki [[Guayabero]].

== Morfologia ==
Długość ciała 21–25 cm, ogona 31–35 cm; masa ciała 420–500 g<ref name="Rylands&Mittermeier" /><ref name="amw" />.

⚫
== Tryb życia ==
⚫
Małpa ta jest typową przedstawicielką rodzaju ''[[tamaryna|Saguinus]]'': jest niewielka i ma krótkie, szerokie, słabe lub nawet w ogóle niewyspecjalizowane dłonie z palcami uzbrojonymi w pazury. Sierść pokrywająca koniec jej pyska jest biała, ale skóra pod nią jest ubarwiona, podobnie jak skóra na [[Genitalia|narządach płciowych]]. Grupy rodzinne tych tamaryn obejmuje samca, samicę i 1 lub 2 młode. Żyją w ściśle określonym terytorium: samica znakuje gałęzie na granicy takiego rewiru substancjami zapachowymi, wydzielanymi przez [[gruczoły odbytowe]] oraz [[mocz]]em. Podstawowymi składnikami pokarmu są [[owady]], liście i owoce.

⚫
Po 140–150 dniach od zapłodnienia samica rodzi 2 młode.

== Status zagrożenia ==
W [[Czerwona księga gatunków zagrożonych|Czerwonej księdze gatunków zagrożonych]] [[Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody|Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów]] został zaliczony do kategorii LC ({{ang.|least concern}} ‘najmniejszej troski’)<ref name="iucn" />.

⚫
== Przypisy ==
<references>
<ref name="Spix">{{cytuj książkę| autor = J.B. von Spix| tytuł = Simiarum et Vespertilionum Brasiliensium species novae|url = https://www.sil.si.edu/DigitalCollections/NHRareBooks/Spix/SIL6-2-_1Page48.html|rok = 1823|wydawca = typis F.S. Hübschmanni|miejsce = Monachii|strony = 28|język = la}}</ref>
<ref name="Geoffroy&Deville">{{cytuj pismo |autor = I. Geoffroy Saint-Hilaire & É. Deville|tytuł = Note sur huit espèces nouvelles de Singes américains, faisant partie des collections de MM. de Castelnau et Émile Deville|url = https://www.biodiversitylibrary.org/page/2804959|czasopismo = Comptes rendus hebdomadaires de l’Académie des Sciences| wolumin = 27| strony = 499|rok = 1848| język = fr}}</ref>
<ref name="Espada">{{cytuj pismo |autor = M. Jiménez de la Espada|tytuł = Algunos datos nuevos 6 curiosos acerca de la fauna del alto Amazonas|url = https://books.google.pl/books?id=LoymUNc5A10C&vq=Midas&hl=pl&pg=PA751#v=snippet&q=Midas&f=false|czasopismo = Boletín-Revista de la Universidad de Madrid| wolumin = 2 |strony = 751|rok = 1870 |język = es}}</ref>
<ref name="Hershkovitz">{{cytuj pismo |autor = P. Hershkovitz|tytuł = Subspecies and geographic distribution of black-mantle tamarins Saguinus nigricollis Spix (Primates: Callitrichidae)|url = https://www.biodiversitylibrary.org/page/34964967|czasopismo = Proceedings of the Biological Society of Washington| wolumin = 95| numer = |strony = 649|rok = 1982| język = en}}</ref>
<ref name="iucn">{{IUCN/stary |id = 39945 |nazwa = Leontocebus nigricollis |autorzy = S. de la Torre, E.W. Heymann, R.A. Mittermeier & C. Muniz |rok = 2020|iucn rok = 2021 |wersja = 2021-2 |data dostępu = 2021-08-09}}</ref>
<ref name="Cichocki&inni">Nazwy polskie za: {{Cytuj książkę | autor = W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz| tytuł = Polskie nazewnictwo ssaków świata | wydawca = Muzeum i Instytut Zoologii PAN | miejsce = Warszawa | rok = 2015 | isbn = 978-83-88147-15-9| strony = 38| język = pl en}}</ref>
<ref name="Burgin&inni">{{cytuj książkę| autor = C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest | tytuł = Illustrated Checklist of the Mammals of the World|url = https://www.lynxeds.com/product-category/by-categories/encyclopedias/illustrated-checklist-of-the-mammals-of-the-world-2/|rok = 2020|wydawca = Lynx Edicions|miejsce = Barcelona|część = 1|tytuł części = Monotremata to Rodentia|isbn = 978-84-16728-34-3|strony = 178|język = en}}</ref>
<ref name="Rylands&Mittermeier">{{Cytuj książkę | autor = R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E. Wilson (redaktorzy)| tytuł = [[Handbook of the Mammals of the World]] | autor r = A.B. Rylands & R.A. Mittermeier| rozdział = Family Callitrichidae (Marmosets and Tamarins)| część = 3 | tytuł części = Primates| wydawca = Lynx Edicions | miejsce = Barcelona | strony = 323| isbn = 978-84-96553-89-7| rok = 2013 | język = en}}</ref>
<ref name="Wilson&Reeder">{{cytuj stronę|autor = D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy)|url = https://www.departments.bucknell.edu/biology/resources/msw3/browse.asp?id=12100248|tytuł = Species ''Saguinus nigricollis'' |opublikowany = Johns Hopkins University Press |praca = Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) |rok = 2005 | data dostępu = 2021-08-09}}</ref>
<ref name="Wilson&Reeder2">{{cytuj stronę|autor = D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy)|url = https://www.departments.bucknell.edu/biology/resources/msw3/browse.asp?id=12100229|tytuł = Species ''Saguinus graellsi'' |opublikowany = Johns Hopkins University Press |praca = Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) |rok = 2005 | data dostępu = 2021-08-09}}</ref>
<ref name="Palmer">{{cytuj pismo| autor = T.S. Palmer| autor link = Theodore Sherman Palmer|tytuł = Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals|url = https://www.biodiversitylibrary.org/item/88553#page/624/mode/1up|rok = 1904|czasopismo = North American Fauna |wolumin = 23| strony = 616|język = en}}</ref>
<ref name="Jobling">{{The Key to Scientific Names}}</ref>
<ref name="mdd">{{cytuj stronę | url = https://www.mammaldiversity.org/explore.html#genus=Saguinus&species=nigricollis&id=1000822| tytuł = ''Saguinus nigricollis'' (Spix, 1823)| praca = ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11)|opublikowany = American Society of Mammalogists| data dostępu = 2023-05-26| autor = N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby| język = en}}</ref>
<ref name="amw">{{cytuj książkę| autor = Lynx Nature Books| tytuł = All the Mammals of the World|url = | rozdział = Class Mammalia|rok = 2023|wydawca = Lynx Edicions|miejsce = Barcelona|isbn = 978-84-16728-66-4|strony = 115|język = en}}</ref>
<ref name="bioportal">{{cytuj stronę | url = https://bioportal.naturalis.nl/specimen/RMNH.MAM.39103| tytuł = RMNH.MAM.39103| opublikowany = Naturalis Bioportal| data dostępu = 2023-09-12| autor = | język = nl en}}</ref>
<ref name="kra">{{cytuj pismo |autor = R. Kraft|tytuł = Die von J. B. von Spix beschriebenen neotropischen Primaten und Chiropteren. Verzeichnis der in der Zoologischen Staatssammlung München aufbewahrten Typusexemplare |url = https://www.biodiversitylibrary.org/page/29941369|czasopismo = Spixiana| wolumin = Supplement 9| strony = 437|data = 1983| język = de}}</ref>
<ref name="her">{{cytuj książkę| autor = P. Hershkovitz| tytuł = Living New World Monkeys (Platyrrhini)|url = | rok = 1977|wydawca = University of Chicago Press|miejsce = Chicago|część = 1|tytuł części = With an Introduction to Primates (Platyrrhini: With an Introduction to Primates)|strony = 632|isbn = 0-226-32788-4|język = en}}</ref>
<ref name="ryl&inni">{{cytuj pismo |autor = A.B. Rylands, E.W. Heymann, J.W. Lynch Alfaro, J.C. Buckner, C. Roos, C. Matauschek, J.P. Boubli, R. Sampaio & R.A. Mittermeier |tytuł = Taxonomic review of the New World tamarins (Primates: Callitrichidae)|url = |czasopismo = Zoological Journal of the Linnean Society| wolumin = 177|numer = 4|strony = 1020|data = 2016|doi = 10.1111/zoj.12386|język = en}}</ref>
<ref name="nhm">{{cytuj stronę | url = https://data.nhm.ac.uk/dataset/56e711e6-c847-4f99-915a-6894bb5c5dea/resource/05ff2255-c38a-40c9-b657-4ccb55ab2feb/record/3627161| tytuł = 1925.7.1.2| praca = Data Portal|opublikowany = Natural Museum History| data dostępu = 2023-09-12| autor = | język = en}}</ref>
<ref name="cab">{{cytuj pismo |autor = Á. Cabrera|tytuł = El concepto de tipo en zoología y los tipos de mamíferos del Museo de Ciencias Naturales|url = https://www.biodiversitylibrary.org/page/13732816|czasopismo = Trabajos del Museo de Ciencias Naturales |oznaczenie = Serie zoológica| wolumin = 1|strony = 18|rok = 1912 |język = es}}</ref>
<ref name="fmnh">{{cytuj stronę | url = http://portal.vertnet.org/o/fmnh/mammals?id=e4cfbcfe-c378-4ff8-9f94-5f85ae72555c| tytuł = FMNH Mammals 123380| opublikowany = VertNet| data dostępu = 2023-09-12| autor = | język = en}}</ref>
</references>


== Bibliografia ==
== Bibliografia ==
* {{cytuj książkę| odn = {{odn/id|Beolens|Watkins|Grayson|2009}}|autor = B. Beolens, M. Watkins & M. Grayson| tytuł = The Eponym Dictionary of Mammals|url = | rok = 2009|wydawca = The Johns Hopkins University Press|miejsce = Baltimore |isbn = 978-0-8018-9304-9|strony = 1–567|język = en}}
# ''Ilustrowana Encyklopedia Zwierząt'' - Warszawa 1997 - Dr Philip Whitfield
* ''Ilustrowana Encyklopedia Zwierząt'' - Warszawa 1997 - Dr Philip Whitfield


{{Kontrola autorytatywna}}
⚫
{{Przypisy}}


[[Kategoria:Pazurkowcowate]]
[[Kategoria:Pazurkowcowate]]

Wersja z 11:19, 12 wrz 2023

Tamaryna czarnopłaszczowa
Saguinus nigricollis
(Spix, 1823)
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Rząd

naczelne

Podrząd

wyższe naczelne

Infrarząd

małpokształtne

Parvordo

małpy szerokonose

Rodzina

pazurkowcowate

Rodzaj

tamaryna

Gatunek

tamaryna czarnopłaszczowa

Synonimy
Podgatunki
  • S. n. nigricollis (Spix, 1823)
  • S. n. graellsi (Jimenez de la Espada, 1870)
  • S. n. hernandezi Hershkovitz, 1982[4]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[5]

Zasięg występowania
Mapa występowania
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Tamaryna czarnopłaszczowa[6] (Saguinus nigricollis) – gatunek ssaka naczelnego z rodziny pazurkowcowatych (Callithrichidae).

Taksonomia

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1823 roku niemiecki przyrodnik Johann Baptist von Spix nadając mu nazwę Midas nigricollis[1]. Miejsce typowe to obszar niedaleko São Paulo de Olivença, na północnym brzegu rzeki Solimoes, Amazonia, Brazylia[7][8].

Takson umieszczany w rodzaju Leontocebus[9] lub Saguinus[10][7]; przynależność rodzajowa wymaga dalszych badań[7]. Podgatunek graellsi przez niektóre ujęcia systematyczne traktowany jest jak odrębny gatunek[11]. Spix zebrał pierwotnie pięć osobników (3 dorosłe i 2 młode), do czasów dzisiejszych przetrwały trzy[12]: zamontowana skóra z czaszką w środku dorosłego osobnika (sygnatura RMNH.MAM.39103) ze zbiorów Rijksmuseum van Natuurlijke Historie[13]; oraz zamontowane skóry z czaszkami w środku dorosłego i młodego osobnika (sygnatura ZSM 21) ze zbiorów Zoologische Staatssammlung München[14].

Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają trzy podgatunki[9]. Podstawowe dane taksonomiczne podgatunków (oprócz nominatywnego) przedstawia poniższa tabelka:

Podgatunek Oryginalna nazwa Autor i rok opisu Miejsce typowe Holotyp
S. n. graellsi Midas graellsi Jiménez de la Espada, 1870 Prawy brzeg rzeki Napo, naprzeciw Tarapoto i nad ujściem rzeki Curaray, Peru[15]. Cztery syntypy zebrane przez autora opisu: skóra i czaszka dorosłego samca (sygnatura BMNH 1925.7.1.2) ze zbiorów Muzeum Historii Naturalnej w Londynie[16]; zamontowana skóra i czaszka dorosłego samca (sygnatura MNCN 643), zamontowana skóra z czaszką w środku osobnika o nieokreślonej płci (sygnatura MNCN 644), skóra z czaszką w środku osobnika o nieokreślonej płci (sygnatura MNCN 867), wszystkie ze zbiorów Museo Nacional de Ciencias Naturales w Madrycie[17].
S. n. hernandezi Saguinus nigricollis hernandezi Hershkovitz, 1982 Rzeka Peneya, mały dopływ rzeki Japurá, wpływający z lewej strony (północej) około 15 km nad ujściem rzeki Caguán i około 50 km w linii prostej poniżej wioski La Tagua, około 150 m nad poziomem morza, Caquetá, Kolumbia[4][15]. Płaska, nieopalana skóra dorosłej samicy (sygnatura FMNH Mammals 123380) ze zbiorów Muzeum Historii Naturalnej w Chicago; okaz zebrany w 1974 roku przez Tsuyoshe Watanabe[4][18].

Etymologia

Zasięg występowania

Tamaryna czarnopłaszczowa występuje w zależności od podgatunku[9][6]:

  • S. nigricollis nigricollis – tamaryna czarnopłaszczowa – brazylijska część Amazonii, północne Peru i prawdopodobnie południowo-wschodnia Kolumbia, między rzeką Putumayo a rzekami Solimões i Napo, na zachód aż do sezonowo zalewanych lasów várzea wzdłuż Tamboryacu.
  • S. nigricollis graellsi – tamaryna peruwiańska – południowa Kolumbia, północno-wschodni Ekwador i północne Peru, na południe od górnego biegu rzeki Japurá (na zachód od ujścia Yarí) w Kolumbii, na południe do obu stron górnego biegu Putumayo aż do północnego (lewego) brzegu Napo, rozciągającego się na wschód między Napo i Putumayo aż do sezonowo zalewanych lasów wzdłuż Tamboryacu.
  • S. nigricollis hernandezi – tamaryna czarnogrzbieta – południowa Kolumbia, departament Meta, między rzekami Japurá, Caguan i Orteguaza a podstawą wschodnich Andów do rzeki Guayabero.

Morfologia

Długość ciała 21–25 cm, ogona 31–35 cm; masa ciała 420–500 g[23][10].

Tryb życia

Małpa ta jest typową przedstawicielką rodzaju Saguinus: jest niewielka i ma krótkie, szerokie, słabe lub nawet w ogóle niewyspecjalizowane dłonie z palcami uzbrojonymi w pazury. Sierść pokrywająca koniec jej pyska jest biała, ale skóra pod nią jest ubarwiona, podobnie jak skóra na narządach płciowych. Grupy rodzinne tych tamaryn obejmuje samca, samicę i 1 lub 2 młode. Żyją w ściśle określonym terytorium: samica znakuje gałęzie na granicy takiego rewiru substancjami zapachowymi, wydzielanymi przez gruczoły odbytowe oraz moczem. Podstawowymi składnikami pokarmu są owady, liście i owoce.

Po 140–150 dniach od zapłodnienia samica rodzi 2 młode.

Status zagrożenia

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii LC (ang. least concern ‘najmniejszej troski’)[5].

Przypisy

  1. ↑ a b J.B. von Spix: Simiarum et Vespertilionum Brasiliensium species novae. Monachii: typis F.S. Hübschmanni, 1823, s. 28. (łac.).
  2. ↑ I. Geoffroy Saint-Hilaire & É. Deville. Note sur huit espèces nouvelles de Singes américains, faisant partie des collections de MM. de Castelnau et Émile Deville. „Comptes rendus hebdomadaires de l’Académie des Sciences”. 27, s. 499, 1848. (fr.). 
  3. ↑ M. Jiménez de la Espada. Algunos datos nuevos 6 curiosos acerca de la fauna del alto Amazonas. „Boletín-Revista de la Universidad de Madrid”. 2, s. 751, 1870. (hiszp.). 
  4. ↑ a b c d P. Hershkovitz. Subspecies and geographic distribution of black-mantle tamarins Saguinus nigricollis Spix (Primates: Callitrichidae). „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 95, s. 649, 1982. (ang.). 
  5. ↑ a b S. de la Torre, E.W. Heymann, R.A. Mittermeier & C. Muniz 2020, Leontocebus nigricollis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2021, wersja 2021-2 [dostęp 2021-08-09] (ang.).
  6. ↑ a b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 38. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  7. ↑ a b c N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Saguinus nigricollis (Spix, 1823). [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-05-26]. (ang.).
  8. ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Saguinus nigricollis. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-08-09].
  9. ↑ a b c C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 178. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
  10. ↑ a b Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 115. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
  11. ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Saguinus graellsi. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-08-09].
  12. ↑ P. Hershkovitz: Living New World Monkeys (Platyrrhini). Cz. 1: With an Introduction to Primates (Platyrrhini: With an Introduction to Primates). Chicago: University of Chicago Press, 1977, s. 632. ISBN 0-226-32788-4. (ang.).
  13. ↑ RMNH.MAM.39103. Naturalis Bioportal. [dostęp 2023-09-12]. (niderl. • ang.).
  14. ↑ R. Kraft. Die von J. B. von Spix beschriebenen neotropischen Primaten und Chiropteren. Verzeichnis der in der Zoologischen Staatssammlung München aufbewahrten Typusexemplare. „Spixiana”. Supplement 9, s. 437, 1983. (niem.). 
  15. ↑ a b A.B. Rylands, E.W. Heymann, J.W. Lynch Alfaro, J.C. Buckner, C. Roos, C. Matauschek, J.P. Boubli, R. Sampaio & R.A. Mittermeier. Taxonomic review of the New World tamarins (Primates: Callitrichidae). „Zoological Journal of the Linnean Society”. 177 (4), s. 1020, 2016. DOI: 10.1111/zoj.12386. (ang.). 
  16. ↑ 1925.7.1.2. [w:] Data Portal [on-line]. Natural Museum History. [dostęp 2023-09-12]. (ang.).
  17. ↑ Á. Cabrera. El concepto de tipo en zoología y los tipos de mamíferos del Museo de Ciencias Naturales. „Trabajos del Museo de Ciencias Naturales”. Serie zoológica. 1, s. 18, 1912. (hiszp.). 
  18. ↑ FMNH Mammals 123380. VertNet. [dostęp 2023-09-12]. (ang.).
  19. ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 616, 1904. (ang.). 
  20. ↑ The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).
  21. ↑ Beolens, Watkins i Grayson 2009 ↓, s. 161.
  22. ↑ Beolens, Watkins i Grayson 2009 ↓, s. 186.
  23. ↑ A.B. Rylands & R.A. Mittermeier: Family Callitrichidae (Marmosets and Tamarins). W: R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E. Wilson (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 3: Primates. Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 323. ISBN 978-84-96553-89-7. (ang.).

Bibliografia

  • B. Beolens, M. Watkins & M. Grayson: The Eponym Dictionary of Mammals. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2009, s. 1–567. ISBN 978-0-8018-9304-9. (ang.).
  • Ilustrowana Encyklopedia Zwierząt - Warszawa 1997 - Dr Philip Whitfield
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Tamaryna_czarnopłaszczowa&oldid=71245855”