Trybunał Sprawiedliwości (Unia Europejska): Różnice pomiędzy wersjami

Trybunał Sprawiedliwości (fr. Cour de justice, ang. the Court of Justice), w skrócie TS – jeden z trzech organów sądowych Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, powołany na mocy Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej w wersji nadanej przez Traktat lizboński 1 grudnia 2009 roku. Siedzibą Trybunału jest Luksemburg.

Skład

W skład trybunału wchodzi 28 sędziów mianowanych przez każde państwo członkowskie. Osoby te muszą spełniać w swym kraju przesłanki powoływania na najwyższe stanowiska sędziowskie lub są najwybitniejszymi autorytetami w dziedzinie prawa. Sędziowie Trybunału są z zasady przedstawicielami Unii Europejskiej i nie mogą orzekać w sprawach, których stroną jest państwo, które ich nominowało. Wybierają spośród siebie przewodniczącego na trzy lata; obecnie funkcję tę pełni Vassilios Skouris. 6 października 2009 polskim sędzią został Marek Safjan, wcześniej był nim Jerzy Makarczyk. Przy Trybunale działa 9 rzeczników generalnych (adwokatów) obsadzanych na sześcioletnią kadencję. Co trzy lata dokonuje się częściowej wymiany składu sędziowskiego (1/2 składu) i adwokackiego (rotacja). Trybunał sprawuje nadzór orzeczniczy nad Sądem.

Trybunał może obradować w pełnym składzie (w przypadkach określonych w Statucie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, np. kiedy ma za zadanie zdymisjonować rzecznika praw obywatelskich czy orzec o dymisji członka Komisji, który naruszył ciążące na nim zobowiązania oraz jeśli Trybunał uzna, że wniesiona sprawa ma wyjątkowe znaczenie), lub w składzie wielkiej izby - piętnastu sędziów (na żądanie Państwa Członkowskiego albo instytucji, które są stroną w postępowaniu, a także w sprawach szczególnie ważnych lub skomplikowanych). Inne sprawy są rozpatrywane przez izby składające się z pięciu lub trzech sędziów. Prezesi izb złożonych z pięciu sędziów wybierani są na trzy lata, a prezesi izb złożonych z trzech sędziów na jeden rok.

Kompetencje

Trybunał Sprawiedliwości:

• orzeka o legalności aktów prawnych wydawanych przez inne organy UE oraz ich zgodności z Traktatami,

Akty prawne wydane przez organy Unii mogą być zaskarżane, jeśli zostały wydane mimo braku kompetencji do ich wydania, naruszają istotne wymogi proceduralne, a także w przypadku bezczynności organu (braku decyzji) naruszającej postanowienia Traktatu, nadużycia prawa swobodnej oceny. Trybunał ponadto rozstrzyga spory kompetencyjne między organami Unii.

• dokonuje obowiązującej wykładni aktów prawnych,

Trybunał Sprawiedliwości zapewnia jednolitą wykładnię prawa unijnego przez wydawanie na wniosek sądu państwa członkowskiego orzeczeń wstępnych. W przypadku wątpliwości interpretacyjnych sąd krajowy może zwrócić się do Trybunału Sprawiedliwości z wnioskiem o dokonanie interpretacji prawa wspólnotowego. Jeżeli problem interpretacyjny pojawia się w sprawie toczącej się przed sądem krajowym, od rozstrzygnięcia której nie przewidziano odwołania w prawie krajowym, organ ten ma obowiązek wystąpić do Trybunału o wydanie orzeczenia wstępnego.

• na wniosek Komisji Europejskiej podejmuje decyzje wobec państw niewypełniających zobowiązań traktatowych,
• rozpoznaje spory między państwami członkowskimi lub między tymi państwami a Komisją Europejską,
• rozpoznaje i rozstrzyga spory pomiędzy Instytucjami Europejskimi a ich pracownikami (Trybunał Spraw Pracowniczych)
• dokonuje rewizji wyroków Sądu,
• może też rozstrzygać skargi wniesione przez osoby fizyczne i prawne do Sądu, od których z przyczyn proceduralnych strony sporu się odwołały.

Orzeczenia Trybunału są ostateczne. W przypadku gdy zawierają one wykładnię prawa unijnego lub stwierdzają nieważność bądź ważność aktu unijnego prawa pochodnego, ich moc jest powszechnie obowiązująca dla sądów krajowych, tj. stanowią tzw. precedensy de iure. Orzeczenia TS nie są wiążące dla Sądu, ani dla Sądu ds. Służby Publicznej UE.

Językiem roboczym Trybunału jest język francuski.

Zobacz też

• Sąd do spraw Służby Publicznej (Unia Europejska)
• pytanie prejudycjalne

Bibliografia

• Maciej Koszowski, Granice związania orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, w: Granice państwa jako granice jurysdykcji w Unii Europejskiej, red. S.M. Grochalski, Dąbrowa Górnicza 2012, ISBN 978-83-62897-26-1.

Linki zewnętrzne

• Prezentacja Trybunału na stronie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej