Ursynów: Różnice pomiędzy wersjami
Na mapach: 52°09′N 21°02′E/52,141667 21,033333
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
szablon Wikisłownik |
→Przyroda: drobne redakcyjne |
||
| (Nie pokazano 74 wersji utworzonych przez 26 użytkowników) | |||
| Linia 6: | Linia 6: | ||
|nazwa oryginalna = |
|nazwa oryginalna = |
||
|status = |
|status = |
||
|zdjęcie = Ulica |
|zdjęcie = Ulica Cynamonowa w Warszawie 2021a.jpg |
||
|opis zdjęcia = Ulica |
|opis zdjęcia = Ulica Cynamonowa na Ursynowie |
||
|herb = POL Warszawa-Ursynów COA.svg |
|herb = POL Warszawa-Ursynów COA.svg |
||
|flaga = |
|flaga = Flag of Ursynów.svg |
||
|dopełniacz nazwy = Ursynowa |
|dopełniacz nazwy = Ursynowa |
||
|dewiza = |
|dewiza = |
||
|państwo = |
|państwo = PL-MZ |
||
|1. jednostka administracyjna = |
|1. jednostka administracyjna = |
||
|miasto = [[Warszawa]] |
|miasto = [[Warszawa]] |
||
|typ jednostki podziału = |
|typ jednostki podziału = |
||
|jednostka podziału = |
|jednostka podziału = |
||
|data założenia = |
|data założenia = |
||
| ⚫ | |||
|prawa miejskie = |
|prawa miejskie = |
||
|w granicach miasta = 14 maja 1951<ref name="Rozporządzenie">Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 5 maja 1951 r. w sprawie zmiany granic miasta stołecznego Warszawy ({{Dziennik Ustaw|1951|27|199}}).</ref> |
|w granicach miasta = 14 maja 1951<ref name="Rozporządzenie">Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 5 maja 1951 r. w sprawie zmiany granic miasta stołecznego Warszawy ({{Dziennik Ustaw|1951|27|199}}).</ref> |
||
|SIMC = 0988833<ref>{{cytuj |tytuł = Wyszukiwarka TERYT |opublikowany = Główny Urząd Statystyczny |data dostępu = 2022-10-12 |url = https://eteryt.stat.gov.pl/eTeryt/rejestr_teryt/udostepnianie_danych/baza_teryt/uzytkownicy_indywidualni/wyszukiwanie/wyszukiwanie.aspx}}</ref> |
|||
| ⚫ | |||
|zarządzający = Robert Kempa |
|zarządzający = Robert Kempa |
||
|stanowisko zarządzającego = |
|stanowisko zarządzającego = burmistrz |
||
|powierzchnia = 43,79 <small>(1.01. |
|powierzchnia = 43,79 <small>(1.01.2024)</small><ref name="GUS 2024" /> |
||
|wysokość = |
|wysokość = |
||
|liczba ludności = |
|liczba ludności = 149 775 <small>(1.01.2024)</small><ref name="GUS 2024">{{Cytuj stronę |url = https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ludnosc/ludnosc/powierzchnia-i-ludnosc-w-przekroju-terytorialnym-w-2024-roku,7,21.html |tytuł = Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2024 roku. Tabl. 21 Powierzchnia, ludność oraz lokaty według gmin |data = 22 lipca 2024 |praca = Główny Urząd Statystyczny |opublikowany = stat.gov.pl |data dostępu = 2023-08-02}}</ref> |
||
|rok = |
|rok = |
||
|gęstość zaludnienia = |
|gęstość zaludnienia = 3420 <small>(1.01.2024)</small><ref name="GUS 2024" /> |
||
|numer kierunkowy = |
|numer kierunkowy = |
||
|kod pocztowy = |
|kod pocztowy = |
||
| Linia 34: | Linia 35: | ||
|podział = |
|podział = |
||
|plan = PL Warsaw URSYNÓW MSI podział.svg |
|plan = PL Warsaw URSYNÓW MSI podział.svg |
||
|mapa = |
|mapa = Ursynow in Warsaw.svg |
||
|opis mapy = |
|opis mapy = |
||
|kod mapy = Warszawa |
|kod mapy = Warszawa |
||
|współrzędne = |
|współrzędne = |
||
|commons = Category:Ursynów |
|commons = Category:Ursynów |
||
|wikicytaty = |
|||
|wikinews = |
|wikinews = |
||
|www = http://www.ursynow.pl |
|www = http://www.ursynow.pl |
||
| Linia 44: | Linia 46: | ||
{{Wikisłownik|Ursynów}} |
{{Wikisłownik|Ursynów}} |
||
[[Plik:Aleja KEN Urząd Dzielnicy Ursynów 2011.JPG|thumb|Urząd Dzielnicy i główna arteria Ursynowa – [[Aleja Komisji Edukacji Narodowej w Warszawie|al. Komisji Edukacji Narodowej]]]] |
[[Plik:Aleja KEN Urząd Dzielnicy Ursynów 2011.JPG|thumb|Urząd Dzielnicy i główna arteria Ursynowa – [[Aleja Komisji Edukacji Narodowej w Warszawie|al. Komisji Edukacji Narodowej]]]] |
||
[[Plik:Ulica Kabacki Dukt w Warszawie 2016.jpg|thumb|Zabudowa mieszkaniowa przy ul. Kabacki Dukt]] |
|||
[[Plik:POL Warsaw Pałac Ursynów1.jpg|mały|[[Pałac Krasińskich na Ursynowie]]]] |
|||
[[Plik: |
[[Plik:POL Warsaw Pałac Ursynów1.jpg|thumb|[[Pałac Krasińskich w Warszawie (Ursynów)|Pałac Krasińskich]]]] |
||
[[Plik:Kościół Wniebowstąpienia Pańskiego w Warszawie Ursynów 2021.jpg|thumb|[[Kościół Wniebowstąpienia Pańskiego w Warszawie (Ursynów)|Kościół Wniebowstąpienia Pańskiego]]]] |
|||
[[Plik:Elektrowozowania STP Kabaty 2015 01.JPG|thumb|[[Stacja Techniczno-Postojowa Kabaty]] obsługująca linie [[Linia M1 metra w Warszawie|M1]] i [[Linia M2 metra w Warszawie|M2]] [[Metro w Warszawie|warszawskiego metra]]]] |
[[Plik:Elektrowozowania STP Kabaty 2015 01.JPG|thumb|[[Stacja Techniczno-Postojowa Kabaty]] obsługująca linie [[Linia M1 metra w Warszawie|M1]] i [[Linia M2 metra w Warszawie|M2]] [[Metro w Warszawie|warszawskiego metra]]]] |
||
[[Plik:Urskon8DSC 0189.JPG|thumb|[[Tor wyścigów konnych Służewiec]]]] |
[[Plik:Urskon8DSC 0189.JPG|thumb|[[Tor wyścigów konnych Służewiec]]]] |
||
[[Plik:Dąb Mieszko I w Warszawie 01.jpg|thumb|[[Dąb Mieszko I|Mieszko I]], najstarszy dąb na [[Mazowsze|Mazowszu]]]] |
[[Plik:Dąb Mieszko I w Warszawie 01.jpg|thumb|[[Dąb Mieszko I|Mieszko I]], najstarszy dąb na [[Mazowsze|Mazowszu]]]] |
||
[[Plik:Głaz Ursynowski w Warszawie 2017.jpg|thumb|''Głaz Ursynowski'' – największy [[głaz narzutowy]] na terenie Warszawy]] |
[[Plik:Głaz Ursynowski w Warszawie 2017.jpg|thumb|''Głaz Ursynowski'' – największy [[głaz narzutowy]] na terenie Warszawy]] |
||
[[Plik:Las Kabacki w Warszawie |
[[Plik:Las Kabacki w Warszawie 2020a.jpg|thumb|[[Rezerwat przyrody Las Kabacki im. Stefana Starzyńskiego|Las Kabacki im. Stefana Starzyńskiego]]]] |
||
'''Ursynów''' – dzielnica [[Warszawa|Warszawy]] położona w lewobrzeżnej części miasta. |
'''Ursynów''' – [[Podział administracyjny Warszawy|dzielnica]] [[Warszawa|Warszawy]] położona w lewobrzeżnej części miasta. Jest jedną z 18 [[Jednostka pomocnicza gminy|jednostek pomocniczych]] m.st. Warszawy<ref name="Podział na dzielnice">Art. 5 i 14 ustawy z dnia 15 marca 2002 roku o ustroju miasta stołecznego Warszawy ({{Dziennik Ustaw|2018|1817}}).</ref>. |
||
| ⚫ | Obszar dzisiejszej dzielnicy Ursynów włączono do Warszawy w 1951. Graniczy z dzielnicami: [[Wilanów]], [[Mokotów]] i [[Włochy (Warszawa)|Włochy]] oraz gminami: [[Piaseczno (gmina)|Piaseczno]], [[Konstancin-Jeziorna (gmina)|Konstancin-Jeziorna]], [[Raszyn (gmina)|Raszyn]] i [[Lesznowola (gmina)|Lesznowola]]<ref name="Dwa słowa5" />. |
||
Jest jedną z 18 [[Jednostka pomocnicza gminy|jednostek pomocniczych]] m.st. Warszawy<ref name="Podział na dzielnice">Art. 5 i 14 ustawy z dnia 15 marca 2002 r. o ustroju miasta stołecznego Warszawy ({{Dziennik Ustaw|2018|1817}})</ref>. Obszar dzisiejszej dzielnicy Ursynów włączono do Warszawy w 1951. |
|||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | Na terenie obecnej dzielnicy przez kilkaset lat istniały osady i wsie, takie jak [[Służew]], [[Służewiec]], [[Wolica (Warszawa)|Wolica]], [[Kabaty]], [[Imielin (Warszawa)|Imielin]], [[Wyczółki (Warszawa)|Wyczółki]], [[Kabaty#Moczydło|Moczydło]], [[Dąbrówka (Warszawa)|Dąbrówka]] i [[Pyry (Warszawa)|Pyry]]<ref>{{Cytuj książkę |tytuł = Dwa słowa o Ursynowie czy krótki przewodnik po dzielnicy |wydawca = Dzielnica Ursynów m.st. Warszawy |miejsce = Warszawa |data = 2009 |strony = 11}}</ref>. |
||
| ⚫ | Prawdopodobnie od II połowy XI wieku teren, którego oś osadniczą stanowił [[Potok Służewiecki]], był własnością kościelną i należał do opactwa kanoników regularnych z [[Czerwińsk nad Wisłą|Czerwińska]]<ref name="DM25">{{Cytuj książkę |nazwisko = Kazimierski |imię = Józef |tytuł = Dzieje Mokotowa |wydawca = Państwowe Wydawnictwo Naukowe |miejsce = Warszawa |data = 1972 |strony = 25 |nazwisko2 = Kołodziejczyk |imię2 = Ryszard |nazwisko3 = Kormanowa |imię3 = Żanna |nazwisko4 = Rostowska |imię4 = Halina}}</ref>. W 1238 roku we wsi Służew założono parafię oraz wzniesiono [[Kościół św. Katarzyny w Warszawie|kościół św. Katarzyny]]<ref>{{Cytuj książkę |nazwisko = Kalwarczyk |imię = Grzegorz |tytuł = Przewodnik po parafiach i kościołach Archidiecezji Warszawskiej. Tom 2. Parafie warszawskie |wydawca = Oficyna Wydawniczo-Poligraficzna „Adam” |miejsce = Warszawa |data = 2015 |strony = 355 |isbn = 978-83-7821-118-1}}</ref>. Parafia jest najstarszą parafią rzymskokatolicką w Warszawie<ref>{{Cytuj książkę |nazwisko = Kalwarczyk |imię = Grzegorz |tytuł = Przewodnik po parafiach i kościołach Archidiecezji Warszawskiej. Tom 2. Parafie warszawskie |wydawca = Oficyna Wydawniczo-Poligraficzna „Adam” |miejsce = Warszawa |data = 2015 |strony = 357 |isbn = 978-83-7821-118-1}}</ref>. W 1240 roku książę [[Konrad I mazowiecki]] zmusił opactwo do zamiany Służewa na inną wieś, a w 1245 roku przekazał Służew jednemu ze swych możnych, Gotardowi<ref name="DM25" />. W XIV wieku na terenie należącym do 13 potomków Gotarda – rodziny Służewskich herbu [[Radwan (herb szlachecki)|Radwan]] – istniało 17 miejscowości<ref name="DM26">{{Cytuj książkę |nazwisko = Kazimierski |imię = Józef |tytuł = Dzieje Mokotowa |wydawca = Państwowe Wydawnictwo Naukowe |miejsce = Warszawa |data = 1972 |strony = 26 |nazwisko2 = Kołodziejczyk |imię2 = Ryszard |nazwisko3 = Kormanowa |imię3 = Żanna |nazwisko4 = Rostowska |imię4 = Halina}}</ref>. W 1528 miały one powierzchnię ok. 70 [[Łan (miara powierzchni)|łanów]], tj. ok. 1200 ha<ref name="DM26" />. |
||
| ⚫ | |||
| ⚫ | Na terenie obecnej dzielnicy przez kilkaset lat istniały osady i wsie, takie jak [[Służew]], [[Służewiec]], [[Wolica (Warszawa)|Wolica]], [[Kabaty]], [[Imielin (Warszawa)|Imielin]], [[Wyczółki (Warszawa)|Wyczółki]], [[Kabaty#Moczydło|Moczydło]], [[Dąbrówka (Warszawa)|Dąbrówka]] i [[Pyry (Warszawa)|Pyry]]<ref>{{Cytuj książkę | |
||
W 1776 roku na [[Skarpa warszawska|skarpie warszawskiej]] powstał [[Pałac Krasińskich w Warszawie (Ursynów)|zespół pałacowo-parkowy]], od którego pochodzi nazwa dzielnicy<ref name="Encyklopedia" /><ref name="Jaroszewski67">{{Cytuj książkę |nazwisko = Jaroszewski |imię = Tadeusz S. |tytuł = Księga pałaców Warszawy |wydawca = Wydawnictwo Interpress |miejsce = Warszawa |data = 1985 |strony = 67 |isbn = 83-223-2047-7}}</ref>. Wybudowany tam [[Pałac Krasińskich w Warszawie (Ursynów)|pałacyk]] był przeznaczony na spędzenie [[Miesiąc miodowy|miesiąca miodowego]] [[Stanisław Kostka Potocki|Stanisława Kostki Potockiego]] i [[Aleksandra z Lubomirskich Potocka|Aleksandry z Lubomirskich]] i otrzymał nazwę ''Rozkoszy''<ref>{{Cytuj książkę |nazwisko = Kwiatkowski |imię = Marek |tytuł = Architektura mieszkaniowa Warszawy |wydawca = Państwowy Instytut Wydawniczy |miejsce = Warszawa |data = 1989 |strony = 216 |isbn = 83-06-01427-8}}</ref>. W 1822 roku Rozkosz kupił [[Julian Ursyn Niemcewicz]], który chciał nazwę posiadłości, dla upamiętnienia swego pobytu w Stanach Zjednoczonych, zmienić na ''Amerykę'' lub ''Waszyngton''<ref name="Jaroszewski67" />. Ostatecznie została ona nazwana ''Ursynowem'' – od starego przydomka rodu Niemcewiczów<ref name="Jaroszewski67" />. Od 1857 roku posiadłość znajdowała się w posiadaniu rodziny Krasińskich<ref name="Encyklopedia" />. |
|||
| ⚫ | Prawdopodobnie od II połowy XI wieku teren, którego oś osadniczą stanowił [[Potok Służewiecki]], był własnością kościelną i należał do opactwa kanoników regularnych z [[Czerwińsk nad Wisłą|Czerwińska]]<ref name="DM25">{{Cytuj książkę | |
||
W |
W latach 1818–1821 [[Stanisław Kostka Potocki]] wybudował w pobliżu kościoła św. Katarzyny rezydencję Gucin<ref name="Encyklopedia233">{{cytuj książkę |tytuł = Encyklopedia Warszawy |wydawca = Wydawnictwo Naukowe PWN |miejsce = Warszawa |data = 1994 |strony = 233 |isbn = 83-01-08836-2}}</ref>. Po jego śmierci wdowa po nim założyła tam w latach 1821–1830 ogród nazywany [[Gucin Gaj]]em<ref name="Encyklopedia233" />. Około 1890 roku na wzniesieniu nad doliną Potoku Służewieckiego zbudowano [[Fort VIII Twierdzy Warszawa|fort Służew]], jeden z fortów pierścienia wewnętrznego [[Twierdza Warszawa|Twierdzy Warszawa]]<ref>{{Cytuj książkę |nazwisko = Kazimierski |imię = Józef |tytuł = Dzieje Mokotowa |wydawca = Państwowe Wydawnictwo Naukowe |miejsce = Warszawa |data = 1972 |strony = 51 |nazwisko2 = Kołodziejczyk |imię2 = Ryszard |nazwisko3 = Kormanowa |imię3 = Żanna |nazwisko4 = Rostowska |imię4 = Halina}}</ref>. |
||
{{Osobny artykuł|Pałac Krasińskich na Ursynowie}} |
|||
W latach 1818–1821 [[Stanisław Kostka Potocki]] wybudował pobliżu kościoła św. Katarzyny rezydencję Gucin<ref name="Encyklopedia233">{{cytuj książkę | tytuł = Encyklopedia Warszawy | wydawca = Wydawnictwo Naukowe PWN | miejsce = Warszawa | data = 1994 | strony = 233 | isbn = 83-01-08836-2}}</ref>. Po jego śmierci wdowa po nim założyła tam w latach 1821–1830 ogród nazywany [[Gucin Gaj|Gucin Gajem]]<ref name="Encyklopedia233"/>. Ok. 1890 na wzniesieniu nad doliną Potoku Służewieckiego zbudowano [[Fort VIII Twierdzy Warszawa|fort Służew]], jeden z fortów pierścienia wewnętrznego [[Twierdza Warszawa|Twierdzy Warszawa]]<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko = Kazimierski | imię = Józef | tytuł = Dzieje Mokotowa | wydawca = Państwowe Wydawnictwo Naukowe | miejsce = Warszawa | data = 1972 | strony = 51 | nazwisko2 = Kołodziejczyk | imię2 = Ryszard | nazwisko3 = Kormanowa | imię3 = Żanna | nazwisko4 = Rostowska | imię4 = Halina}}</ref>. |
|||
W 1898 uruchomiono [[Piaseczyńska Kolej Wąskotorowa|kolejkę grójecką]], której linia biegła wzdłuż ul. [[Ulica Puławska w Warszawie|Puławskiej]]<ref>{{cytuj książkę | |
W 1898 roku uruchomiono [[Piaseczyńska Kolej Wąskotorowa|kolejkę grójecką]], której linia biegła wzdłuż ul. [[Ulica Puławska w Warszawie|Puławskiej]]<ref>{{cytuj książkę |tytuł = Encyklopedia Warszawy |wydawca = Wydawnictwo Naukowe PWN |miejsce = Warszawa |data = 1994 |strony = 343 |isbn = 83-01-08836-2}}</ref>. W 1921 roku [[Edward Bernard Raczyński|Edward Raczyński]] przekazał państwu pałac Krasińskich i inne nieruchomości na Ursynowie z przeznaczeniem na cele szkolnictwa<ref name="Królikowski678">{{Cytuj książkę |nazwisko = Królikowski |imię = Lech |tytuł = Szkolnictwo dawnej Warszawy od połowy XVII wieku do wybuchu drugiej wojny światowej |wydawca = Muzeum Historyczne m.st. Warszawy |miejsce = Warszawa |data = 2008 |strony = 678 |isbn = 978-83-88477-81-2}}</ref>. W latach 1931–1939 zbudowano [[Tor wyścigów konnych Służewiec|tor wyścigów konnych]], w tamtym czasie najnowocześniejszy tor wyścigów konnych w [[Europa|Europie]]<ref>{{Cytuj książkę |nazwisko = Leśniakowska |imię = Marta |tytuł = Architektura w Warszawie 1918–1939 |wydawca = Arkada Pracownia Historii Sztuki |miejsce = Warszawa |data = 2006 |strony = 99 |isbn = 83-60350-00-0}}</ref>. W latach 30. XX wieku na terenie [[Rezerwat przyrody Las Kabacki im. Stefana Starzyńskiego|Lasu Kabackiego]] wzniesiono kompleks budynków dla Sztabu Głównego Wojska Polskiego, w którym do 1939 roku mieścił się Referat Niemiecki [[Biuro Szyfrów|Biura Szyfrów]]<ref>{{Cytuj stronę |url = http://cop.wp.mil.pl/pl/13.html |tytuł = Enigma |praca = Centrum Operacji Powietrznych – Dowództwo Komponentu Powietrznego |data dostępu = 2018-08-16}}</ref>. W 1938 zadłużony dziedzic [[Dobra wilanowskie|dóbr wilanowskich]] [[Adam Branicki]] sprzedał Las Kabacki Zarządowi Miejskiemu m.st. Warszawy, co uchroniło ten kompleks leśny przed [[Parcelacja|parcelacją]] na cele budowlane<ref>{{Cytuj książkę |nazwisko = Piątek |imię = Grzegorz |tytuł = Sanator. Kariera Stefana Starzyńskiego |wydawca = Wydawnictwo W.A.B |miejsce = Warszawa |data = 2016 |strony = 154–155 |isbn = 978-83-280-2149-5}}</ref>. |
||
Przed [[II wojna światowa|II wojną światową]] we wsiach znajdujących się na terenie obecnego Ursynowa znajdowało się ok. 400 domów w których mieszkało ponad 3 tys. osób<ref>{{Cytuj książkę |nazwisko = Krawczyk |imię = Jacek |tytuł = Ursynów wczoraj i dziś |wydawca = Wydawnictwo Pagina |miejsce = Warszawa |data = 2001 |strony = 37 |isbn = 83-86351-37-3}}</ref>. W 1948 roku<ref>{{Cytuj stronę | url = https://www.trasbus.com/liniabus104.htm | tytuł = 104 linia autobusowa zwykła | opublikowany = trasbus.pl | data dostępu = 2023-10-21}}</ref> uruchomiono pierwszą na tym terenie<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko = Mazur | imię = Maciej | tytuł = Czterdziestolatek. Historie z Ursynowa | wydawca = Wydawnictwo Myśliński | miejsce = Warszawa | data = 2017 | strony = 138 | isbn = 978-83-934764-8-0}}</ref> [[Autobusy miejskie w Warszawie|miejską linię autobusową]] (nr 104), łączącą [[Warszawa Południe|Dworzec Południowy]] z [[Wolica (Warszawa)|Wolicą]]<ref>{{Cytuj książkę |nazwisko = Krawczyk |imię = Jacek |tytuł = Ursynów wczoraj i dziś |wydawca = Wydawnictwo Pagina |miejsce = Warszawa |data = 2001 |strony = 101 |isbn = 83-86351-37-3}}</ref>. W 1951 teren współczesnego Ursynowa włączono do Warszawy<ref name="Rozporządzenie" />. |
|||
W 1938 miasto zakupiło Las Kabacki od rodziny Branickich<ref>{{cytuj książkę | tytuł = Encyklopedia Warszawy | wydawca = Wydawnictwo Naukowe PWN | miejsce = Warszawa | data = 1994 | strony = 409 | isbn = 83-01-08836-2}}</ref>. |
|||
W 1956 roku pałac Krasińskich i tereny podarowane w 1921 roku [[Skarb Państwa|Skarbowi Państwa]] przez Edwarda Raczyńskiego zostały przekazane [[Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie|Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego]] (SGGW)<ref name="Królikowski678" />. W 1971 roku oddano do użytku pierwszy z zespołu budynków uczelni na Ursynowie<ref>{{Cytuj książkę |nazwisko = Jabłoński i in. |imię = Krzysztof |tytuł = Warszawa: portret miasta |wydawca = Arkady |miejsce = Warszawa |data = 1984 |strony = strony nienumerowane (Kronika odbudowy, budowy i rozbudowy 1945−1982) |isbn = 83-213-2993-4}}</ref>, a w latach 90. XX wieku SGGW zaczęła budować tam swoją główną siedzibę<ref name="Królikowski678" />. |
|||
W latach 60. XX wieku podjęto decyzję o budowie na Ursynowie wielkiego zespołu osiedli mieszkaniowych dla ok. 140–160 tys. osób<ref name="Chmielewski81">{{Cytuj książkę |nazwisko = Chmielewski |imię = Lech |tytuł = Przewodnik warszawski. Gawęda o nowej Warszawie |wydawca = Agencja Omnipress i Państwowe Przedsiębiorstwo Wydawnicze „Rzeczpospolita” |miejsce = Warszawa |data = 1987 |strony = 81 |isbn = 83-85028-56-0}}</ref><ref>{{Cytuj książkę |nazwisko = Mika |imię = Grzegorz |tytuł = Od wielkich idei do wielkiej płyty. Burzliwe dzieje warszawskiej architektury |wydawca = Agencja Wydawniczo-Reklamowa Skarpa Warszawska |data = 2017 |strony = 365 |isbn = 978-83-63842-67-3}}</ref>. Miały one stanowić tzw. południowe pasmo rozwojowe Warszawy<ref name="Encyklopedia" />. Na podstawie wyników konkursu na plan ogólny zabudowy pasma Ursynów-Natolin opracowano wytyczne, jakie miał spełniać cały projekt urbanistyczno-architektoniczny<ref name="Chmielewski81" />. Podzielono go na cztery części: Ursynów Północny, Ursynów Południowy, Natolin Północny i Natolin Południowy<ref name="Encyklopedia">{{cytuj książkę |tytuł = Encyklopedia Warszawy |wydawca = Wydawnictwo Naukowe PWN |miejsce = Warszawa |data = 1994 |strony = 920 |isbn = 83-01-08836-2}}</ref>. Razem z 36 tys. mieszkań miały powstać szkoły, przedszkola, szpitale, sklepy i lokale usługowe<ref name="Mika374">{{Cytuj książkę |nazwisko = Mika |imię = Grzegorz |tytuł = Od wielkich idei do wielkiej płyty. Burzliwe dzieje warszawskiej architektury |wydawca = Agencja Wydawniczo-Reklamowa Skarpa Warszawska |data = 2017 |strony = 374 |isbn = 978-83-63842-67-3}}</ref>. Układ komunikacyjny Ursynowa został oparty na trzech równoległych arteriach północ-południe: [[Ulica Jana Rosoła w Warszawie|ul. Jana Rosoła]], [[Aleja Komisji Edukacji Narodowej w Warszawie|al. Komisji Edukacji Narodowej]] i ul. Pawła Findera (obecnie [[Ulica rtm. Witolda Pileckiego w Warszawie|rtm. Witolda Pileckiego]])<ref name="Encyklopedia" />. |
|||
| ⚫ | Do 1994 Ursynów stanowił południowo-zachodnią część [[Mokotów|Mokotowa]]<ref>{{Cytuj książkę | |
||
W |
W rozstrzygniętym latem 1971 roku konkursie na projekt Ursynowa Północnego pierwszą nagrodę otrzymał zespół [[Ludwik Borawski|Ludwika Borawskiego]], Jerzego Szczepanika-Dzikowskiego i Andrzeja Szkopa<ref name="Mika375">{{Cytuj książkę |nazwisko = Mika |imię = Grzegorz |tytuł = Od wielkich idei do wielkiej płyty. Burzliwe dzieje warszawskiej architektury |wydawca = Agencja Wydawniczo-Reklamowa Skarpa Warszawska |data = 2017 |strony = 375 |isbn = 978-83-63842-67-3}}</ref>. Niespodziewana śmierć Ludwika Borawskiego spowodowała, że do zespołu dołączył [[Marek Budzyński]]<ref name="Mika375" />. Objęcie przez niego stanowiska projektanta generalnego spowodowało odejście od wcześniejszej koncepcji na rzecz zróżnicowanego zespołu domów oraz nowatorskiego systemu komunikacji pieszej i kołowej<ref>{{Cytuj książkę |nazwisko = Mika |imię = Grzegorz |tytuł = Od wielkich idei do wielkiej płyty. Burzliwe dzieje warszawskiej architektury |wydawca = Agencja Wydawniczo-Reklamowa Skarpa Warszawska |data = 2017 |strony = 376–378 |isbn = 978-83-63842-67-3}}</ref>. Konkurs na zabudowę [[Ursynów-Centrum|Ursynowa Południowego]], z innym układem domów, wygrał zespół Andrzeja Fabierkiewicza<ref name="Chmielewski81" />. |
||
Budowę osiedla [[Ursynów Północny]] rozpoczęto w 1975 roku<ref name="Mika382">{{Cytuj książkę |nazwisko = Mika |imię = Grzegorz |tytuł = Od wielkich idei do wielkiej płyty. Burzliwe dzieje warszawskiej architektury |wydawca = Agencja Wydawniczo-Reklamowa Skarpa Warszawska |data = 2017 |strony = 382 |isbn = 978-83-63842-67-3}}</ref>. Jako pierwsze powstały budynki mieszkalne w rejonie ulic: Puszczyka, Koński Jar, Wiolinowej i Koncertowej<ref name="Mika382" />. 28 grudnia 1976 roku zakończono budowę pierwszego bloku przy ul. Puszczyka 5<ref>{{Cytuj pismo |tytuł = Kronika wydarzeń w Warszawie 1 X–31 XII 1976 |czasopismo = Kronika Warszawy |wolumin = 2 (30) |strony = 147 |data = 1977}}</ref>. Pierwsi mieszkańcy otrzymali klucze do mieszkań w styczniu 1977 roku<ref>{{Cytuj książkę |nazwisko = Mazur |imię = Maciej |tytuł = Witajcie na Ursynowie |wydawca = Wydawnictwo Myśliński |miejsce = Warszawa |data = 2012 |strony = 6 |isbn = 978-83-934764-1-1}}</ref>. W 1977 roku budynek szkoły i przedszkola przy ul. Puszczyka 6 otrzymał tytuł [[Mister Warszawy|Mistera Warszawy]]<ref>{{cytuj książkę |tytuł = Encyklopedia Warszawy |wydawca = Wydawnictwo Naukowe PWN |miejsce = Warszawa |data = 1994 |strony = 497 |isbn = 83-01-08836-2}}</ref>. |
|||
W 1979 roku rozpoczęto budowę [[Narodowy Instytut Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie – Państwowy Instytut Badawczy|Centrum Onkologii]], stanowiącego główną inwestycję rządowego programu zwalczania [[Nowotwór|chorób nowotworowych]]<ref>{{Cytuj książkę |nazwisko = Szafer |imię = Tadeusz Przemysław |tytuł = Nowa architektura polska. Diariusz lat 1976–1980 |wydawca = Wydawnictwo „Arkady” |miejsce = Warszawa |data = 1981 |strony = 323 |isbn = 83-213-3065-7}}</ref>. W sierpniu 1980 roku przy ul. Surowieckiego 10 otwarto Megasam, pierwszy samoobsługowy sklep na Ursynowie<ref>{{Cytuj pismo |nazwisko = Wojciechowski |imię = Konrad |tytuł = Ursynów niestary i ciągle Jary |czasopismo = Gazeta Stołeczna |strony = 9 |data = 13 lipca 2018}}</ref><ref>{{Cytuj książkę |nazwisko = Mazur |imię = Maciej |tytuł = Czterdziestolatek. Historie z Ursynowa |wydawca = Wydawnictwo Myśliński |miejsce = Warszawa |data = 2017 |strony = 27 |isbn = 978-83-934764-8-0}}</ref>. |
|||
W |
W czasie budowy osiedli mieszkaniowych i [[Linia M1 metra w Warszawie|linii metra]] wykorzystując ziemię z wykopów usypano dwa sztuczne wzniesienia: [[Kopa Cwila|Kopę Cwila]] i [[Wzgórze Trzech Szczytów|Górkę Kazurkę]]<ref>{{Cytuj książkę |nazwisko = Mazur |imię = Maciej |tytuł = Czasoprzewodnik. 33 lata na Ursynowie |wydawca = Wydawnictwo Myśliński |miejsce = Warszawa |data = 2010 |strony = 24, 116 |isbn = 978-83-915427-9-8}}</ref><ref>{{Cytuj książkę |nazwisko = Mazur |imię = Maciej |tytuł = Czterdziestolatek. Historie w Ursynowa |wydawca = Wydawnictwo Myśliński |miejsce = Warszawa |data = 2017 |strony = 152 |isbn = 978-83-934764-8-0}}</ref>. |
||
W |
W 1982 roku liczba mieszkańców Ursynowa osiągnęła 75 tys.<ref>{{Cytuj książkę |nazwisko = Mika |imię = Grzegorz |tytuł = Od wielkich idei do wielkiej płyty. Burzliwe dzieje warszawskiej architektury |wydawca = Agencja Wydawniczo-Reklamowa Skarpa Warszawska |data = 2017 |strony = 384 |isbn = 978-83-63842-67-3}}</ref> W 1983 roku rozpoczęto tam budowę [[Linia M1 metra w Warszawie|pierwszej linii metra]]<ref name="Encyklopedia" />. W 1983 roku na ul. Puławskiej uruchomiono [[Trolejbusy w Warszawie|komunikację trolejbusową]] na trasie [[Warszawa Południe|Dworzec Południowy]] – [[Piaseczno]]<ref>{{cytuj książkę |tytuł = Encyklopedia Warszawy |wydawca = Wydawnictwo Naukowe PWN |miejsce = Warszawa |data = 1994 |strony = 901 |isbn = 83-01-08836-2}}</ref>; została ona zlikwidowana w 1995 roku<ref>{{Cytuj książkę |tytuł = Encyklopedia Warszawy. Suplement '96 |wydawca = Państwowe Wydawnictwo Naukowe |miejsce = Warszawa |data = 1996 |strony = 43 |isbn = 83-01-12057-6}}</ref>. W 1990 roku przy ul. Bacewiczówny 8 otwarto pierwszy w Polsce sklep spółki [[IKEA]]<ref>{{Cytuj książkę |nazwisko = Trybuś |imię = Jarosław |tytuł = Przewodnik po warszawskich blokowiskach |wydawca = Muzeum Powstania Warszawskiego |miejsce = Warszawa |data = 2011 |strony = 194–195 |isbn = 978-83-60142-31-8}}</ref>. |
||
| ⚫ | Do 1994 roku Ursynów stanowił południowo-zachodnią część [[Mokotów|Mokotowa]]<ref>{{Cytuj książkę |tytuł = Encyklopedia Warszawy. Suplement '96 |wydawca = Państwowe Wydawnictwo Naukowe |miejsce = Warszawa |data = 1996 |strony = 44 |isbn = 83-01-12057-6}}</ref>. Od marca 1994 stał się samodzielną gminą [[Warszawa-Ursynów (gmina)|Warszawa-Ursynów]]<ref>Ustawa z dnia 25 marca 1994 roku o ustroju miasta stołecznego Warszawy. ({{Dziennik Ustaw|1994|48|195}}).</ref>. |
||
W 1982 liczba mieszkańców Ursynowa osiągnęła 75 tys.<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko = Mika | imię = Grzegorz | tytuł = Od wielkich idei do wielkiej płyty. Burzliwe dzieje warszawskiej architektury | wydawca = Agencja Wydawniczo-Reklamowa Skarpa Warszawska | data = 2017 | strony = 384 | isbn = 978-83-63842-67-3}}</ref>. W 1983 rozpoczęto tam budowę [[Linia M1 metra w Warszawie|pierwszej linii metra]]<ref name="Encyklopedia"/>. W 1983 na ul. Puławskiej uruchomiono [[Trolejbusy w Warszawie|komunikację trolejbusową]] na trasie [[Warszawa Południe|Dworzec Południowy]]-[[Piaseczno]]<ref>{{cytuj książkę | tytuł = Encyklopedia Warszawy | wydawca = Wydawnictwo Naukowe PWN | miejsce = Warszawa | data = 1994 | strony = 901 | isbn = 83-01-08836-2}}</ref>; została ona zlikwidowana w 1995<ref>{{Cytuj książkę | tytuł = Encyklopedia Warszawy. Suplement '96 | wydawca = Państwowe Wydawnictwo Naukowe | miejsce = Warszawa | data = 1996 | strony = 43 | isbn = 83-01-12057-6}}</ref>. W 1990 przy ul. Bacewiczówny 8 otwarto pierwszy w Polsce sklep spółki [[IKEA]]<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko = Trybuś | imię = Jarosław | tytuł = Przewodnik po warszawskich blokowiskach | wydawca = Muzeum Powstania Warszawskiego | miejsce = Warszawa | data = 2011 | strony = 194–195 | isbn = 978-83-60142-31-8}}</ref>. |
|||
W 2005 roku<ref>{{Cytuj stronę |url = http://www.um.warszawa.pl/aktualnosci/oczyszczalnia-po-udnie-ju-startuje |tytuł = Oczyszczalnia Południe już startuje |data = 20 czerwca 2005 |praca = Urząd m.st. Warszawy |opublikowany = um.warszawa.pl |archiwum = https://web.archive.org/web/20200906080229/http://www.um.warszawa.pl/aktualnosci/oczyszczalnia-po-udnie-ju-startuje |zarchiwizowano = 2020-09-06 |data dostępu = 2020-09-04}}</ref> ścieki z Ursynowa zaczęły być przesyłane do nowo uruchomionej [[Oczyszczalnia Ścieków „Południe“|Oczyszczalni Ścieków „Południe“]] w dzielnicy Wilanów<ref>{{Cytuj stronę |url = https://mpwik.com.pl/view/zaklad-poludnie |tytuł = Zakład „Południe” |praca = Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji w m.st. Warszawie Spółka Akcyjna |opublikowany = mpwik.com.pl |data dostępu = 2020-09-04}}</ref>. |
|||
| ⚫ | W 2017 rozpoczęła się budowa kolejnego (po zbudowanym w latach 2009–2013 odcinku od węzła „Warszawa Lotnisko” do węzła „Puławska”) odcinka [[Droga ekspresowa S2 (Polska)|drogi ekspresowej S2]] |
||
| ⚫ | W 2017 roku rozpoczęła się budowa kolejnego (po zbudowanym w latach 2009–2013 odcinku od węzła „Warszawa Lotnisko” do węzła „Puławska”) odcinka [[Droga ekspresowa S2 (Polska)|drogi ekspresowej S2]] – Południowej Obwodnicy Warszawy<ref>{{Cytuj stronę |url = http://www.pulawska-lubelska.pl/kalendarium |tytuł = Projekt i budowa drogi ekspresowej S2 Południowa Obwodnica Warszawy na odcinku od węzła „Puławska” do węzła „Lubelska”. Kalendarium |opublikowany = pulawska-lubelska.pl |data dostępu = 2018-11-04}}</ref>. Droga częściowo przebiega w [[Tunel drogi ekspresowej S2 w Warszawie|tunelu]]<ref name="POW">{{Cytuj stronę |url = http://www.pulawska-lubelska.pl/dane-ogolne |tytuł = Projekt i budowa drogi ekspresowej S2 Południowa Obwodnica Warszawy na odcinku od węzła „Puławska” do węzła „Lubelska”. Dane ogólne |opublikowany = pulawska-lubelska.pl |data dostępu = 2018-11-04}}</ref>, oddanym do użytku w grudniu 2021<ref>{{Cytuj stronę |url = https://tvn24.pl/tvnwarszawa/ulice/warszawa-tunel-pow-pod-ursynowem-otwarty-5533539 |tytuł = Najdłuższy tunel w Polsce otwarty |data = 20 grudnia 2021 |praca = TVN Warszawa |data dostępu = 2021-12-22}}</ref>. |
||
== Części Ursynowa == |
== Części Ursynowa == |
||
=== Podział według MSI === |
=== Podział według MSI === |
||
Według [[Miejski System Informacji (Warszawa)|Miejskiego Systemu Informacji]] Ursynów dzieli się na 13 obszarów<ref>{{cytuj stronę | |
Według [[Miejski System Informacji (Warszawa)|Miejskiego Systemu Informacji]] Ursynów dzieli się na 13 obszarów<ref>{{cytuj stronę |url = https://zdm.waw.pl/miejski-system-informacji/obszary-msi/dzielnica-ursynow |tytuł = Podział Warszawy na obszary Miejskiego Systemu Informacji. Dzielnica Ursynów |opublikowany = Zarząd Dróg Miejskich Warszawa |data dostępu = 2016-07-12}}</ref>: |
||
* [[Dąbrówka (Warszawa)|Dąbrówka]] |
* [[Dąbrówka (Warszawa)|Dąbrówka]] |
||
* [[Grabów (Warszawa)|Grabów]] |
* [[Grabów (Warszawa)|Grabów]] |
||
* Jeziorki Północne |
* [[Jeziorki (Warszawa)|Jeziorki Północne]] |
||
* Jeziorki Południowe |
* [[Jeziorki (Warszawa)|Jeziorki Południowe]] |
||
* [[Kabaty]] |
* [[Kabaty]] |
||
* [[Natolin (Warszawa)|Natolin]] |
* [[Natolin (Warszawa)|Natolin]] |
||
* [[Pyry (Warszawa)|Pyry]] |
* [[Pyry (Warszawa)|Pyry]] |
||
* Skarpa Powsińska |
* [[Skarpa Powsińska]] |
||
* Stary Służew |
* [[Stary Służew]] |
||
* Stary Imielin |
* [[Stary Imielin]] |
||
* Ursynów |
* [[Ursynów-Centrum]] |
||
* Ursynów Północny |
* [[Ursynów Północny]] |
||
* [[Wyczółki (Warszawa)|Wyczółki]] |
* [[Wyczółki (Warszawa)|Wyczółki]] |
||
=== Podział na Wysoki i Zielony Ursynów === |
=== Podział na Wysoki i Zielony Ursynów === |
||
Funkcjonuje także zwyczajowy podział na: |
Funkcjonuje także zwyczajowy podział na: |
||
* '''Wysoki Ursynów''' – jest to północna, wschodnia i południowa część dzielnicy, gdzie dominuje wysoka zabudowa mieszkaniowa<ref name="Dwa słowa5">{{Cytuj książkę | |
* '''Wysoki Ursynów''' – jest to północna, wschodnia i południowa część dzielnicy, gdzie dominuje wysoka zabudowa mieszkaniowa<ref name="Dwa słowa5">{{Cytuj książkę |tytuł = Dwa słowa o Ursynowie czy krótki przewodnik po dzielnicy |wydawca = Dzielnica Ursynów m.st. Warszawy |miejsce = Warszawa |data = 2009 |strony = 5}}</ref>, |
||
* '''Zielony Ursynów''' – jest to zachodnia część dzielnicy położona wzdłuż ul. Puławskiej, gdzie dominuje zabudowa jednorodzinna<ref name="Dwa słowa5"/>. |
* '''Zielony Ursynów''' – jest to zachodnia część dzielnicy położona wzdłuż ul. Puławskiej, gdzie dominuje zabudowa jednorodzinna<ref name="Dwa słowa5" />. |
||
== Burmistrzowie == |
== Burmistrzowie == |
||
* Stanisław Faliński (1994–2002) |
* [[Stanisław Faliński]] (1994–2002) |
||
* Tomasz Sieradz (2002–2003) |
* [[Tomasz Sieradz]] (2002–2003) |
||
* [[Andrzej Machowski]] (2003–2006) |
* [[Andrzej Machowski]] (2003–2006) |
||
* Tomasz Mencina (2006–2009) |
* [[Tomasz Mencina]] (2006–2009) |
||
* Urszula Kierzkowska (2009–2010) |
* [[Urszula Kierzkowska]] (2009–2010) |
||
* [[Piotr Guział]] (2010<ref>{{Cytuj | |
* [[Piotr Guział]] (2010<ref>{{Cytuj |url = http://warszawa.wyborcza.pl/warszawa/1,95190,8819001,Tasowanie_burmistrzami__Skacza_z_dzielnicy_na_dzielnice.html |tytuł = Wyborcza.pl |opublikowany = warszawa.wyborcza.pl |data dostępu = 2017-11-27}}</ref>–2014) |
||
* Robert Kempa (od 2014<ref>{{Cytuj stronę | |
* [[Robert Kempa]] (od 2014<ref>{{Cytuj stronę |url = http://www.haloursynow.pl/artykuly/sensacja-w-radzie-platforma-obywatelska-przejmuje-,3101.htm |tytuł = Sensacja w Radzie! Platforma Obywatelska przejmuje władzę! Zdrada w NU |data dostępu = 2014-12-19}}</ref>) |
||
== Rada Dzielnicy == |
== Rada Dzielnicy == |
||
{| class="wikitable" |
{| class="wikitable" |
||
!Ugrupowanie |
!Ugrupowanie |
||
!Kadencja |
!Kadencja 2002–2006<ref>{{Cytuj stronę |url = http://wybory2002.pkw.gov.pl/grada/gw1/w14/m1465/d146513/index.html |tytuł = Państwowa Komisja Wyborcza: Wybory samorządowe |opublikowany = wybory2002.pkw.gov.pl |data dostępu = 2015-10-18}}</ref> |
||
!Kadencja |
!Kadencja 2006–2010<ref>{{Cytuj stronę |url = http://wybory2006.pkw.gov.pl/kbw/wynikiRadaDzielnicyae11.html?jdn=146513 |tytuł = Geografia wyborcza – Wybory samorządowe – Państwowa Komisja Wyborcza |opublikowany = wybory2006.pkw.gov.pl |data dostępu = 2015-10-18}}</ref> |
||
!Kadencja |
!Kadencja 2010–2014<ref>{{Cytuj stronę |url = http://wybory2010.pkw.gov.pl/geo/pl/140000/146513.html#tabs-4 |tytuł = Wybory Samorządowe 2010 – Geografia wyborcza – Województwo mazowieckie – miasto st. Warszawa – dz. Ursynów |opublikowany = wybory2010.pkw.gov.pl |data dostępu = 2015-10-18}}</ref> |
||
! |
! Kadencja 2014–2018<ref>{{Cytuj stronę |url = http://tvnwarszawa.tvn24.pl/informacje,news,radni-dzielnicowi-wybrani-oficjalne-wyniki,149998.html |tytuł = Radni dzielnicowi wybrani. Oficjalne wyniki – Bielany, Mokotów, Praga Południe, Wawer, Wilanów, Włochy, Śródmieście |opublikowany = tvnwarszawa.tvn24.pl |data dostępu = 2015-10-18}}</ref> |
||
!Kadencja |
!Kadencja 2018–2024<ref>{{Cytuj stronę |url = https://wybory2018.pkw.gov.pl/pl/geografia/146513#results_elect_council |tytuł = Wybory samorządowe 2018. Dzielnica Ursynów M. St. Warszawy |praca = Państwowa Komisja Wyborcza |opublikowany = pkw.gov.pl |data dostępu = 2018-10-31}}</ref> |
||
!Kadencja 2024–2029<ref>{{Cytuj stronę |url = https://wybory.gov.pl/samorzad2024/pl/rada_dzielnicy/okregi/146513 |tytuł = Wyniki w wyborach do Rad Dzielnic m. st. Warszawy. Rada Dzielnicy Ursynów m. st. Warszawy |praca = Państwowa Komisja Wyborcza |opublikowany = pkw.gov.pl |data dostępu = 2024-04-12}}</ref> |
|||
|- |
|- |
||
|Sojusz Lewicy Demokratycznej |
|Sojusz Lewicy Demokratycznej |
||
| Linia 134: | Linia 138: | ||
| – |
| – |
||
| – |
| – |
||
|– |
|||
|- |
|- |
||
|Platforma Obywatelska |
|Platforma Obywatelska |
||
| Linia 140: | Linia 145: | ||
|11 |
|11 |
||
|11 |
|11 |
||
|13 ([[Koalicja Obywatelska|KO]]) |
|||
|13 ([[Koalicja Obywatelska|KO]]) |
|13 ([[Koalicja Obywatelska|KO]]) |
||
|- |
|- |
||
| Linia 146: | Linia 152: | ||
|5 |
|5 |
||
|4 |
|4 |
||
|5 |
|||
|5 |
|5 |
||
|5 |
|5 |
||
|- |
|- |
||
|Nasz Ursynów / Otwarty Ursynów |
|Nasz Ursynów / Otwarty Ursynów |
||
| |
| – |
||
|6 |
|6 |
||
|10 |
|10 |
||
|7 |
|7 |
||
|3 |
|3 |
||
|2 |
|||
|- |
|- |
||
|Inicjatywa Mieszkańców Ursynowa / Projekt Ursynów |
|Inicjatywa Mieszkańców Ursynowa / Projekt Ursynów |
||
| |
| – |
||
| |
| – |
||
| |
| – |
||
|2 |
|2 |
||
|4 |
|4 |
||
| |
|5 |
||
|} |
|} |
||
== Przyroda == |
== Przyroda == |
||
Na terenie dzielnicy znajdują się dwa rezerwaty przyrody: [[Rezerwat przyrody Las Kabacki im. Stefana Starzyńskiego|Las Kabacki im. Stefana Starzyńskiego]] i [[Rezerwat przyrody Skarpa Ursynowska|Skarpa Ursynowska]]. Przy ul. [[Ulica Nowoursynowska w Warszawie|Nowoursynowskiej]] rośnie [[Dąb Mieszko I|Mieszko I]] – najstarszy dąb w [[Województwo mazowieckie|województwie mazowieckim]]<ref>{{Cytuj stronę | |
Na terenie dzielnicy znajdują się dwa rezerwaty przyrody: [[Rezerwat przyrody Las Kabacki im. Stefana Starzyńskiego|Las Kabacki im. Stefana Starzyńskiego]] i [[Rezerwat przyrody Skarpa Ursynowska|Skarpa Ursynowska]]. Przy ul. [[Ulica Nowoursynowska w Warszawie|Nowoursynowskiej]] rośnie [[Dąb Mieszko I|Mieszko I]] – najstarszy dąb w [[Województwo mazowieckie|województwie mazowieckim]]<ref>{{Cytuj stronę |url = http://www.mapa.warszawa.rdos.gov.pl/pdf/broszura.pdf |tytuł = Przyroda województwa mazowieckiego |data = Warszawa |praca = Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Warszawie |opublikowany = warszawa.rdos.gov.pl |strony = 10 |data dostępu = 2017-04-28}}</ref>. |
||
| ⚫ | W [[Park Romana Kozłowskiego w Warszawie|parku im. Romana Kozłowskiego]], przy ul. Nutki, znajduje się ''Głaz Ursynowski'' – największy (obwód 9,6 m) [[głaz narzutowy]] na terenie Warszawy<ref>{{Cytuj książkę |tytuł = Warszawska przyroda. Obszary i obiekty chronione |wydawca = Biuro Ochrony Środowiska Urzędu m.st. Warszawy |miejsce = Warszawa |data = 2005 |strony = 126}}</ref>. |
||
W 1969 roku na terenie Ursynowa wykonano głęboki [[odwiert]]. Stwierdzono, że na głębokości ok. trzech kilometrów występują skały [[Dewon|dewońskie]], w których znaleziono [[Skamieniałości|kopalną]] faunę [[Ramienionogi|ramienionogów]], opracowaną następnie przez [[Madis Rubel|Madisa Rubela]] i Lecha Tellera<ref>{{Cytuj |autor = Madis Rubel, Lech Teller |tytuł = Lower Devonian stratigraphy and brachiopods from boreholes Bachus 1 and Ursynów 1 |czasopismo = Acta Geologica Polonica |data = 1978 |data dostępu = 2024-09-09 |wolumin = 28 |numer = 4 |s = 471–502 |url = https://geojournals.pgi.gov.pl/agp/article/view/9585/8134 |język = en}}</ref>. |
|||
== Sport == |
|||
| ⚫ | W [[Park |
||
W 2021 roku w dzielnicy funkcjonowało 38 klubów sportowych działających jako [[Stowarzyszenie kultury fizycznej|stowarzyszenia kultury fizycznej]] i [[Fundacja|fundacje]] i 5 działających na zasadach komercyjnych<ref>{{Cytuj stronę |url = https://ursynow.um.warszawa.pl/-/kluby-sportowe-1 |tytuł = Kluby sportowe |data = 18 marca 2021 |praca = Urząd Dzielnicy Ursynów m.st. Warszawy |opublikowany = um.warszawa.pl |data dostępu = 2022-10-29}}</ref>. Jednym z nich jest klub piłkarski KS SEMP Warszawa (SEMP Ursynów)<ref name=":0">{{Cytuj |tytuł = Historia |data = 2020-09-22 |data dostępu = 2022-10-20 |praca = www.semp.com.pl |opublikowany = KS SEMP Warszawa |url = https://semp.com.pl/historia |język = pl}}</ref><ref>{{Cytuj |tytuł = SEMP Arena wreszcie powstaje. Prace ruszyły pełną parą |data = 2022-05-27 |data dostępu = 2022-10-30 |opublikowany = www.haloursynow.pl |url = https://www.haloursynow.pl/artykuly/semp-arena-wreszcie-powstaje-prace-ruszyly-pelna-para,20024.htm |język = pl}}</ref>. |
|||
== Ważniejsze obiekty == |
== Ważniejsze obiekty == |
||
| Linia 174: | Linia 187: | ||
== Upamiętnienie == |
== Upamiętnienie == |
||
* W 2016 Rada m.st. Warszawy nadała skrzyżowaniu ulic Wawrzyńca Surowieckiego i Jana Zaorskiego na Ursynowie Północnym nazwę ''rondo Budowniczych Ursynowa''<ref>{{Cytuj stronę | |
* W 2016 r. Rada m.st. Warszawy nadała skrzyżowaniu ulic Wawrzyńca Surowieckiego i Jana Zaorskiego na Ursynowie Północnym nazwę ''rondo Budowniczych Ursynowa''<ref>{{Cytuj stronę |url = http://edziennik.mazowieckie.pl/#/legalact/2016/5848/ |tytuł = Uchwała nr XXX/767/2016 Rady Miasta Stołecznego Warszawy z dnia 16 czerwca 2016 r. w sprawie nadania nazwy ulicy w Dzielnicy Ursynów m.st. Warszawy |data = 1 lipca 2016 |praca = Dziennik Urzędowy województwa Mazowieckiego nr 5848 |data dostępu = 2019-04-08}}</ref>. |
||
== Przypisy == |
== Przypisy == |
||
| Linia 182: | Linia 195: | ||
* [http://www.ursynow.pl/ Strona dzielnicy Ursynów] |
* [http://www.ursynow.pl/ Strona dzielnicy Ursynów] |
||
* [http://www.ursynow.org.pl/ Historia Ursynowa] |
* [http://www.ursynow.org.pl/ Historia Ursynowa] |
||
{{Dzielnice Warszawy}} |
{{Dzielnice Warszawy}} |
||
{{Osiedla warszawskiego Ursynowa}} |
{{Osiedla warszawskiego Ursynowa}} |
||
{{Kontrola autorytatywna}} |
|||
[[Kategoria:Ursynów]] |
[[Kategoria:Ursynów| ]] |
||
Aktualna wersja na dzień 10:31, 9 wrz 2024
| Dzielnica Warszawy | |||||
 Ulica Cynamonowa na Ursynowie | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||
| Miasto | |||||
| W granicach Warszawy |
14 maja 1951[1] | ||||
| SIMC |
0988833[2] | ||||
| Burmistrz |
Robert Kempa | ||||
| Powierzchnia |
43,79 (1.01.2024)[3] km² | ||||
| Populacja • liczba ludności |
| ||||
| • gęstość |
3420 (1.01.2024)[3] os./km² | ||||
| Tablice rejestracyjne |
WN | ||||
Plan Ursynowa
| |||||
Położenie na mapie Warszawy
| |||||
| Strona internetowa | |||||
Ursynów – dzielnica Warszawy położona w lewobrzeżnej części miasta. Jest jedną z 18 jednostek pomocniczych m.st. Warszawy[4].
Obszar dzisiejszej dzielnicy Ursynów włączono do Warszawy w 1951. Graniczy z dzielnicami: Wilanów, Mokotów i Włochy oraz gminami: Piaseczno, Konstancin-Jeziorna, Raszyn i Lesznowola[5].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Na terenie obecnej dzielnicy przez kilkaset lat istniały osady i wsie, takie jak Służew, Służewiec, Wolica, Kabaty, Imielin, Wyczółki, Moczydło, Dąbrówka i Pyry[6].
Prawdopodobnie od II połowy XI wieku teren, którego oś osadniczą stanowił Potok Służewiecki, był własnością kościelną i należał do opactwa kanoników regularnych z Czerwińska[7]. W 1238 roku we wsi Służew założono parafię oraz wzniesiono kościół św. Katarzyny[8]. Parafia jest najstarszą parafią rzymskokatolicką w Warszawie[9]. W 1240 roku książę Konrad I mazowiecki zmusił opactwo do zamiany Służewa na inną wieś, a w 1245 roku przekazał Służew jednemu ze swych możnych, Gotardowi[7]. W XIV wieku na terenie należącym do 13 potomków Gotarda – rodziny Służewskich herbu Radwan – istniało 17 miejscowości[10]. W 1528 miały one powierzchnię ok. 70 łanów, tj. ok. 1200 ha[10].
W 1776 roku na skarpie warszawskiej powstał zespół pałacowo-parkowy, od którego pochodzi nazwa dzielnicy[11][12]. Wybudowany tam pałacyk był przeznaczony na spędzenie miesiąca miodowego Stanisława Kostki Potockiego i Aleksandry z Lubomirskich i otrzymał nazwę Rozkoszy[13]. W 1822 roku Rozkosz kupił Julian Ursyn Niemcewicz, który chciał nazwę posiadłości, dla upamiętnienia swego pobytu w Stanach Zjednoczonych, zmienić na Amerykę lub Waszyngton[12]. Ostatecznie została ona nazwana Ursynowem – od starego przydomka rodu Niemcewiczów[12]. Od 1857 roku posiadłość znajdowała się w posiadaniu rodziny Krasińskich[11].
W latach 1818–1821 Stanisław Kostka Potocki wybudował w pobliżu kościoła św. Katarzyny rezydencję Gucin[14]. Po jego śmierci wdowa po nim założyła tam w latach 1821–1830 ogród nazywany Gucin Gajem[14]. Około 1890 roku na wzniesieniu nad doliną Potoku Służewieckiego zbudowano fort Służew, jeden z fortów pierścienia wewnętrznego Twierdzy Warszawa[15].
W 1898 roku uruchomiono kolejkę grójecką, której linia biegła wzdłuż ul. Puławskiej[16]. W 1921 roku Edward Raczyński przekazał państwu pałac Krasińskich i inne nieruchomości na Ursynowie z przeznaczeniem na cele szkolnictwa[17]. W latach 1931–1939 zbudowano tor wyścigów konnych, w tamtym czasie najnowocześniejszy tor wyścigów konnych w Europie[18]. W latach 30. XX wieku na terenie Lasu Kabackiego wzniesiono kompleks budynków dla Sztabu Głównego Wojska Polskiego, w którym do 1939 roku mieścił się Referat Niemiecki Biura Szyfrów[19]. W 1938 zadłużony dziedzic dóbr wilanowskich Adam Branicki sprzedał Las Kabacki Zarządowi Miejskiemu m.st. Warszawy, co uchroniło ten kompleks leśny przed parcelacją na cele budowlane[20].
Przed II wojną światową we wsiach znajdujących się na terenie obecnego Ursynowa znajdowało się ok. 400 domów w których mieszkało ponad 3 tys. osób[21]. W 1948 roku[22] uruchomiono pierwszą na tym terenie[23] miejską linię autobusową (nr 104), łączącą Dworzec Południowy z Wolicą[24]. W 1951 teren współczesnego Ursynowa włączono do Warszawy[1].
W 1956 roku pałac Krasińskich i tereny podarowane w 1921 roku Skarbowi Państwa przez Edwarda Raczyńskiego zostały przekazane Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego (SGGW)[17]. W 1971 roku oddano do użytku pierwszy z zespołu budynków uczelni na Ursynowie[25], a w latach 90. XX wieku SGGW zaczęła budować tam swoją główną siedzibę[17].
W latach 60. XX wieku podjęto decyzję o budowie na Ursynowie wielkiego zespołu osiedli mieszkaniowych dla ok. 140–160 tys. osób[26][27]. Miały one stanowić tzw. południowe pasmo rozwojowe Warszawy[11]. Na podstawie wyników konkursu na plan ogólny zabudowy pasma Ursynów-Natolin opracowano wytyczne, jakie miał spełniać cały projekt urbanistyczno-architektoniczny[26]. Podzielono go na cztery części: Ursynów Północny, Ursynów Południowy, Natolin Północny i Natolin Południowy[11]. Razem z 36 tys. mieszkań miały powstać szkoły, przedszkola, szpitale, sklepy i lokale usługowe[28]. Układ komunikacyjny Ursynowa został oparty na trzech równoległych arteriach północ-południe: ul. Jana Rosoła, al. Komisji Edukacji Narodowej i ul. Pawła Findera (obecnie rtm. Witolda Pileckiego)[11].
W rozstrzygniętym latem 1971 roku konkursie na projekt Ursynowa Północnego pierwszą nagrodę otrzymał zespół Ludwika Borawskiego, Jerzego Szczepanika-Dzikowskiego i Andrzeja Szkopa[29]. Niespodziewana śmierć Ludwika Borawskiego spowodowała, że do zespołu dołączył Marek Budzyński[29]. Objęcie przez niego stanowiska projektanta generalnego spowodowało odejście od wcześniejszej koncepcji na rzecz zróżnicowanego zespołu domów oraz nowatorskiego systemu komunikacji pieszej i kołowej[30]. Konkurs na zabudowę Ursynowa Południowego, z innym układem domów, wygrał zespół Andrzeja Fabierkiewicza[26].
Budowę osiedla Ursynów Północny rozpoczęto w 1975 roku[31]. Jako pierwsze powstały budynki mieszkalne w rejonie ulic: Puszczyka, Koński Jar, Wiolinowej i Koncertowej[31]. 28 grudnia 1976 roku zakończono budowę pierwszego bloku przy ul. Puszczyka 5[32]. Pierwsi mieszkańcy otrzymali klucze do mieszkań w styczniu 1977 roku[33]. W 1977 roku budynek szkoły i przedszkola przy ul. Puszczyka 6 otrzymał tytuł Mistera Warszawy[34].
W 1979 roku rozpoczęto budowę Centrum Onkologii, stanowiącego główną inwestycję rządowego programu zwalczania chorób nowotworowych[35]. W sierpniu 1980 roku przy ul. Surowieckiego 10 otwarto Megasam, pierwszy samoobsługowy sklep na Ursynowie[36][37].
W czasie budowy osiedli mieszkaniowych i linii metra wykorzystując ziemię z wykopów usypano dwa sztuczne wzniesienia: Kopę Cwila i Górkę Kazurkę[38][39].
W 1982 roku liczba mieszkańców Ursynowa osiągnęła 75 tys.[40] W 1983 roku rozpoczęto tam budowę pierwszej linii metra[11]. W 1983 roku na ul. Puławskiej uruchomiono komunikację trolejbusową na trasie Dworzec Południowy – Piaseczno[41]; została ona zlikwidowana w 1995 roku[42]. W 1990 roku przy ul. Bacewiczówny 8 otwarto pierwszy w Polsce sklep spółki IKEA[43].
Do 1994 roku Ursynów stanowił południowo-zachodnią część Mokotowa[44]. Od marca 1994 stał się samodzielną gminą Warszawa-Ursynów[45].
W 2005 roku[46] ścieki z Ursynowa zaczęły być przesyłane do nowo uruchomionej Oczyszczalni Ścieków „Południe“ w dzielnicy Wilanów[47].
W 2017 roku rozpoczęła się budowa kolejnego (po zbudowanym w latach 2009–2013 odcinku od węzła „Warszawa Lotnisko” do węzła „Puławska”) odcinka drogi ekspresowej S2 – Południowej Obwodnicy Warszawy[48]. Droga częściowo przebiega w tunelu[49], oddanym do użytku w grudniu 2021[50].
Części Ursynowa
[edytuj | edytuj kod]Podział według MSI
[edytuj | edytuj kod]Według Miejskiego Systemu Informacji Ursynów dzieli się na 13 obszarów[51]:
- Dąbrówka
- Grabów
- Jeziorki Północne
- Jeziorki Południowe
- Kabaty
- Natolin
- Pyry
- Skarpa Powsińska
- Stary Służew
- Stary Imielin
- Ursynów-Centrum
- Ursynów Północny
- Wyczółki
Podział na Wysoki i Zielony Ursynów
[edytuj | edytuj kod]Funkcjonuje także zwyczajowy podział na:
- Wysoki Ursynów – jest to północna, wschodnia i południowa część dzielnicy, gdzie dominuje wysoka zabudowa mieszkaniowa[5],
- Zielony Ursynów – jest to zachodnia część dzielnicy położona wzdłuż ul. Puławskiej, gdzie dominuje zabudowa jednorodzinna[5].
Burmistrzowie
[edytuj | edytuj kod]- Stanisław Faliński (1994–2002)
- Tomasz Sieradz (2002–2003)
- Andrzej Machowski (2003–2006)
- Tomasz Mencina (2006–2009)
- Urszula Kierzkowska (2009–2010)
- Piotr Guział (2010[52]–2014)
- Robert Kempa (od 2014[53])
Rada Dzielnicy
[edytuj | edytuj kod]| Ugrupowanie | Kadencja 2002–2006[54] | Kadencja 2006–2010[55] | Kadencja 2010–2014[56] | Kadencja 2014–2018[57] | Kadencja 2018–2024[58] | Kadencja 2024–2029[59] |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Sojusz Lewicy Demokratycznej | 8 (SLD-UP) | 3 (LiD) | – | – | – | – |
| Platforma Obywatelska | 7 | 11 | 11 | 11 | 13 (KO) | 13 (KO) |
| Prawo i Sprawiedliwość | 10 | 5 | 4 | 5 | 5 | 5 |
| Nasz Ursynów / Otwarty Ursynów | – | 6 | 10 | 7 | 3 | 2 |
| Inicjatywa Mieszkańców Ursynowa / Projekt Ursynów | – | – | – | 2 | 4 | 5 |
Przyroda
[edytuj | edytuj kod]Na terenie dzielnicy znajdują się dwa rezerwaty przyrody: Las Kabacki im. Stefana Starzyńskiego i Skarpa Ursynowska. Przy ul. Nowoursynowskiej rośnie Mieszko I – najstarszy dąb w województwie mazowieckim[60].
W parku im. Romana Kozłowskiego, przy ul. Nutki, znajduje się Głaz Ursynowski – największy (obwód 9,6 m) głaz narzutowy na terenie Warszawy[61].
W 1969 roku na terenie Ursynowa wykonano głęboki odwiert. Stwierdzono, że na głębokości ok. trzech kilometrów występują skały dewońskie, w których znaleziono kopalną faunę ramienionogów, opracowaną następnie przez Madisa Rubela i Lecha Tellera[62].
Sport
[edytuj | edytuj kod]W 2021 roku w dzielnicy funkcjonowało 38 klubów sportowych działających jako stowarzyszenia kultury fizycznej i fundacje i 5 działających na zasadach komercyjnych[63]. Jednym z nich jest klub piłkarski KS SEMP Warszawa (SEMP Ursynów)[64][65].
Ważniejsze obiekty
[edytuj | edytuj kod]
Upamiętnienie
[edytuj | edytuj kod]- W 2016 r. Rada m.st. Warszawy nadała skrzyżowaniu ulic Wawrzyńca Surowieckiego i Jana Zaorskiego na Ursynowie Północnym nazwę rondo Budowniczych Ursynowa[66].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 5 maja 1951 r. w sprawie zmiany granic miasta stołecznego Warszawy (Dz.U. z 1951 r. nr 27, poz. 199).
- ↑ Wyszukiwarka TERYT [online], Główny Urząd Statystyczny [dostęp 2022-10-12].
- ↑ a b c Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2024 roku. Tabl. 21 Powierzchnia, ludność oraz lokaty według gmin. [w:] Główny Urząd Statystyczny [on-line]. stat.gov.pl, 22 lipca 2024. [dostęp 2023-08-02].
- ↑ Art. 5 i 14 ustawy z dnia 15 marca 2002 roku o ustroju miasta stołecznego Warszawy (Dz.U. z 2018 r. poz. 1817).
- ↑ a b c Dwa słowa o Ursynowie czy krótki przewodnik po dzielnicy. Warszawa: Dzielnica Ursynów m.st. Warszawy, 2009, s. 5.
- ↑ Dwa słowa o Ursynowie czy krótki przewodnik po dzielnicy. Warszawa: Dzielnica Ursynów m.st. Warszawy, 2009, s. 11.
- ↑ a b Józef Kazimierski, Ryszard Kołodziejczyk, Żanna Kormanowa, Halina Rostowska: Dzieje Mokotowa. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1972, s. 25.
- ↑ Grzegorz Kalwarczyk: Przewodnik po parafiach i kościołach Archidiecezji Warszawskiej. Tom 2. Parafie warszawskie. Warszawa: Oficyna Wydawniczo-Poligraficzna „Adam”, 2015, s. 355. ISBN 978-83-7821-118-1.
- ↑ Grzegorz Kalwarczyk: Przewodnik po parafiach i kościołach Archidiecezji Warszawskiej. Tom 2. Parafie warszawskie. Warszawa: Oficyna Wydawniczo-Poligraficzna „Adam”, 2015, s. 357. ISBN 978-83-7821-118-1.
- ↑ a b Józef Kazimierski, Ryszard Kołodziejczyk, Żanna Kormanowa, Halina Rostowska: Dzieje Mokotowa. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1972, s. 26.
- ↑ a b c d e f Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 920. ISBN 83-01-08836-2.
- ↑ a b c Tadeusz S. Jaroszewski: Księga pałaców Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Interpress, 1985, s. 67. ISBN 83-223-2047-7.
- ↑ Marek Kwiatkowski: Architektura mieszkaniowa Warszawy. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1989, s. 216. ISBN 83-06-01427-8.
- ↑ a b Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 233. ISBN 83-01-08836-2.
- ↑ Józef Kazimierski, Ryszard Kołodziejczyk, Żanna Kormanowa, Halina Rostowska: Dzieje Mokotowa. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1972, s. 51.
- ↑ Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 343. ISBN 83-01-08836-2.
- ↑ a b c Lech Królikowski: Szkolnictwo dawnej Warszawy od połowy XVII wieku do wybuchu drugiej wojny światowej. Warszawa: Muzeum Historyczne m.st. Warszawy, 2008, s. 678. ISBN 978-83-88477-81-2.
- ↑ Marta Leśniakowska: Architektura w Warszawie 1918–1939. Warszawa: Arkada Pracownia Historii Sztuki, 2006, s. 99. ISBN 83-60350-00-0.
- ↑ Enigma. [w:] Centrum Operacji Powietrznych – Dowództwo Komponentu Powietrznego [on-line]. [dostęp 2018-08-16].
- ↑ Grzegorz Piątek: Sanator. Kariera Stefana Starzyńskiego. Warszawa: Wydawnictwo W.A.B, 2016, s. 154–155. ISBN 978-83-280-2149-5.
- ↑ Jacek Krawczyk: Ursynów wczoraj i dziś. Warszawa: Wydawnictwo Pagina, 2001, s. 37. ISBN 83-86351-37-3.
- ↑ 104 linia autobusowa zwykła. trasbus.pl. [dostęp 2023-10-21].
- ↑ Maciej Mazur: Czterdziestolatek. Historie z Ursynowa. Warszawa: Wydawnictwo Myśliński, 2017, s. 138. ISBN 978-83-934764-8-0.
- ↑ Jacek Krawczyk: Ursynów wczoraj i dziś. Warszawa: Wydawnictwo Pagina, 2001, s. 101. ISBN 83-86351-37-3.
- ↑ Krzysztof Jabłoński i in.: Warszawa: portret miasta. Warszawa: Arkady, 1984, s. strony nienumerowane (Kronika odbudowy, budowy i rozbudowy 1945−1982). ISBN 83-213-2993-4.
- ↑ a b c Lech Chmielewski: Przewodnik warszawski. Gawęda o nowej Warszawie. Warszawa: Agencja Omnipress i Państwowe Przedsiębiorstwo Wydawnicze „Rzeczpospolita”, 1987, s. 81. ISBN 83-85028-56-0.
- ↑ Grzegorz Mika: Od wielkich idei do wielkiej płyty. Burzliwe dzieje warszawskiej architektury. Agencja Wydawniczo-Reklamowa Skarpa Warszawska, 2017, s. 365. ISBN 978-83-63842-67-3.
- ↑ Grzegorz Mika: Od wielkich idei do wielkiej płyty. Burzliwe dzieje warszawskiej architektury. Agencja Wydawniczo-Reklamowa Skarpa Warszawska, 2017, s. 374. ISBN 978-83-63842-67-3.
- ↑ a b Grzegorz Mika: Od wielkich idei do wielkiej płyty. Burzliwe dzieje warszawskiej architektury. Agencja Wydawniczo-Reklamowa Skarpa Warszawska, 2017, s. 375. ISBN 978-83-63842-67-3.
- ↑ Grzegorz Mika: Od wielkich idei do wielkiej płyty. Burzliwe dzieje warszawskiej architektury. Agencja Wydawniczo-Reklamowa Skarpa Warszawska, 2017, s. 376–378. ISBN 978-83-63842-67-3.
- ↑ a b Grzegorz Mika: Od wielkich idei do wielkiej płyty. Burzliwe dzieje warszawskiej architektury. Agencja Wydawniczo-Reklamowa Skarpa Warszawska, 2017, s. 382. ISBN 978-83-63842-67-3.
- ↑ Kronika wydarzeń w Warszawie 1 X–31 XII 1976. „Kronika Warszawy”. 2 (30), s. 147, 1977.
- ↑ Maciej Mazur: Witajcie na Ursynowie. Warszawa: Wydawnictwo Myśliński, 2012, s. 6. ISBN 978-83-934764-1-1.
- ↑ Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 497. ISBN 83-01-08836-2.
- ↑ Tadeusz Przemysław Szafer: Nowa architektura polska. Diariusz lat 1976–1980. Warszawa: Wydawnictwo „Arkady”, 1981, s. 323. ISBN 83-213-3065-7.
- ↑ Konrad Wojciechowski. Ursynów niestary i ciągle Jary. „Gazeta Stołeczna”, s. 9, 13 lipca 2018.
- ↑ Maciej Mazur: Czterdziestolatek. Historie z Ursynowa. Warszawa: Wydawnictwo Myśliński, 2017, s. 27. ISBN 978-83-934764-8-0.
- ↑ Maciej Mazur: Czasoprzewodnik. 33 lata na Ursynowie. Warszawa: Wydawnictwo Myśliński, 2010, s. 24, 116. ISBN 978-83-915427-9-8.
- ↑ Maciej Mazur: Czterdziestolatek. Historie w Ursynowa. Warszawa: Wydawnictwo Myśliński, 2017, s. 152. ISBN 978-83-934764-8-0.
- ↑ Grzegorz Mika: Od wielkich idei do wielkiej płyty. Burzliwe dzieje warszawskiej architektury. Agencja Wydawniczo-Reklamowa Skarpa Warszawska, 2017, s. 384. ISBN 978-83-63842-67-3.
- ↑ Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 901. ISBN 83-01-08836-2.
- ↑ Encyklopedia Warszawy. Suplement '96. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1996, s. 43. ISBN 83-01-12057-6.
- ↑ Jarosław Trybuś: Przewodnik po warszawskich blokowiskach. Warszawa: Muzeum Powstania Warszawskiego, 2011, s. 194–195. ISBN 978-83-60142-31-8.
- ↑ Encyklopedia Warszawy. Suplement '96. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1996, s. 44. ISBN 83-01-12057-6.
- ↑ Ustawa z dnia 25 marca 1994 roku o ustroju miasta stołecznego Warszawy. (Dz.U. z 1994 r. nr 48, poz. 195).
- ↑ Oczyszczalnia Południe już startuje. [w:] Urząd m.st. Warszawy [on-line]. um.warszawa.pl, 20 czerwca 2005. [dostęp 2020-09-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-09-06)].
- ↑ Zakład „Południe”. [w:] Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji w m.st. Warszawie Spółka Akcyjna [on-line]. mpwik.com.pl. [dostęp 2020-09-04].
- ↑ Projekt i budowa drogi ekspresowej S2 Południowa Obwodnica Warszawy na odcinku od węzła „Puławska” do węzła „Lubelska”. Kalendarium. pulawska-lubelska.pl. [dostęp 2018-11-04].
- ↑ Projekt i budowa drogi ekspresowej S2 Południowa Obwodnica Warszawy na odcinku od węzła „Puławska” do węzła „Lubelska”. Dane ogólne. pulawska-lubelska.pl. [dostęp 2018-11-04].
- ↑ Najdłuższy tunel w Polsce otwarty. [w:] TVN Warszawa [on-line]. 20 grudnia 2021. [dostęp 2021-12-22].
- ↑ Podział Warszawy na obszary Miejskiego Systemu Informacji. Dzielnica Ursynów. Zarząd Dróg Miejskich Warszawa. [dostęp 2016-07-12].
- ↑ Wyborcza.pl [online], warszawa.wyborcza.pl [dostęp 2017-11-27].
- ↑ Sensacja w Radzie! Platforma Obywatelska przejmuje władzę! Zdrada w NU. [dostęp 2014-12-19].
- ↑ Państwowa Komisja Wyborcza: Wybory samorządowe. wybory2002.pkw.gov.pl. [dostęp 2015-10-18].
- ↑ Geografia wyborcza – Wybory samorządowe – Państwowa Komisja Wyborcza. wybory2006.pkw.gov.pl. [dostęp 2015-10-18].
- ↑ Wybory Samorządowe 2010 – Geografia wyborcza – Województwo mazowieckie – miasto st. Warszawa – dz. Ursynów. wybory2010.pkw.gov.pl. [dostęp 2015-10-18].
- ↑ Radni dzielnicowi wybrani. Oficjalne wyniki – Bielany, Mokotów, Praga Południe, Wawer, Wilanów, Włochy, Śródmieście. tvnwarszawa.tvn24.pl. [dostęp 2015-10-18].
- ↑ Wybory samorządowe 2018. Dzielnica Ursynów M. St. Warszawy. [w:] Państwowa Komisja Wyborcza [on-line]. pkw.gov.pl. [dostęp 2018-10-31].
- ↑ Wyniki w wyborach do Rad Dzielnic m. st. Warszawy. Rada Dzielnicy Ursynów m. st. Warszawy. [w:] Państwowa Komisja Wyborcza [on-line]. pkw.gov.pl. [dostęp 2024-04-12].
- ↑ Przyroda województwa mazowieckiego. [w:] Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Warszawie [on-line]. warszawa.rdos.gov.pl, Warszawa. s. 10. [dostęp 2017-04-28].
- ↑ Warszawska przyroda. Obszary i obiekty chronione. Warszawa: Biuro Ochrony Środowiska Urzędu m.st. Warszawy, 2005, s. 126.
- ↑ Madis Rubel, Lech Teller, Lower Devonian stratigraphy and brachiopods from boreholes Bachus 1 and Ursynów 1, „Acta Geologica Polonica”, 28 (4), 1978, s. 471–502 [dostęp 2024-09-09] (ang.).
- ↑ Kluby sportowe. [w:] Urząd Dzielnicy Ursynów m.st. Warszawy [on-line]. um.warszawa.pl, 18 marca 2021. [dostęp 2022-10-29].
- ↑ Historia, [w:] www.semp.com.pl [online], KS SEMP Warszawa, 22 września 2020 [dostęp 2022-10-20] (pol.).
- ↑ SEMP Arena wreszcie powstaje. Prace ruszyły pełną parą [online], www.haloursynow.pl, 27 maja 2022 [dostęp 2022-10-30] (pol.).
- ↑ Uchwała nr XXX/767/2016 Rady Miasta Stołecznego Warszawy z dnia 16 czerwca 2016 r. w sprawie nadania nazwy ulicy w Dzielnicy Ursynów m.st. Warszawy. [w:] Dziennik Urzędowy województwa Mazowieckiego nr 5848 [on-line]. 1 lipca 2016. [dostęp 2019-04-08].
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]
