[go: nahoru, domu]
Przejdź do zawartości

Ursynów: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
m drobne techniczne
Linia 103: Linia 103:
* Stary Imielin
* Stary Imielin
* Ursynów Centrum
* Ursynów Centrum
* Ursynów Północny
* [[Ursynów Północny]]
* [[Wyczółki (Warszawa)|Wyczółki]]
* [[Wyczółki (Warszawa)|Wyczółki]]


Wersja z 13:38, 14 sty 2021

Ursynów
Dzielnica Warszawy
Ilustracja
Ulica Kabacki Dukt na Ursynowie
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Polska

Województwo

 mazowieckie

Miasto

Warszawa

W granicach Warszawy

14 maja 1951[1]

Burmistrz

Robert Kempa

Powierzchnia

43,79 (1.01.2020)[2] km²

Populacja 
• liczba ludności


151 304 (1.01.2020)[2]

• gęstość

3455 (1.01.2020)[2] os./km²

Tablice rejestracyjne

WN

Plan Ursynowa
Plan Ursynowa
Położenie na mapie Warszawy
Położenie na mapie
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa
Urząd Dzielnicy i główna arteria Ursynowa – al. Komisji Edukacji Narodowej
Zabudowa mieszkaniowa Kabat u zbiegu al. KEN i ul. Wąwozowej
Pałac Krasińskich
Kościół Wniebowstąpienia Pańskiego
Stacja Techniczno-Postojowa Kabaty obsługująca linie M1 i M2 warszawskiego metra
Tor wyścigów konnych Służewiec
Mieszko I, najstarszy dąb na Mazowszu
Głaz Ursynowski – największy głaz narzutowy na terenie Warszawy
Las Kabacki im. Stefana Starzyńskiego

Ursynów – dzielnica Warszawy położona w lewobrzeżnej części miasta. Jest jedną z 18 jednostek pomocniczych m.st. Warszawy[3].

Obszar dzisiejszej dzielnicy Ursynów włączono do Warszawy w 1951. Graniczy z dzielnicami: Wilanów, Mokotów i Włochy oraz gminami: Piaseczno, Konstancin-Jeziorna, Raszyn i Lesznowola[4].

Opis

Na terenie obecnej dzielnicy przez kilkaset lat istniały osady i wsie, takie jak Służew, Służewiec, Wolica, Kabaty, Imielin, Wyczółki, Moczydło, Dąbrówka i Pyry[5].

Prawdopodobnie od II połowy XI wieku teren, którego oś osadniczą stanowił Potok Służewiecki, był własnością kościelną i należał do opactwa kanoników regularnych z Czerwińska[6]. W 1238 we wsi Służew założono parafię oraz wzniesiono kościół św. Katarzyny[7]. Parafia jest najstarszą parafią rzymskokatolicką w Warszawie[8]. W 1240 książę Konrad I mazowiecki zmusił opactwo do zamiany Służewa na inną wieś, a w 1245 przekazał Służew jednemu ze swych możnych, Gotardowi[6]. W XIV wieku na terenie należącym do 13 potomków Gotarda – rodziny Służewskich herbu Radwan – istniało 17 miejscowości[9]. W 1528 miały one powierzchnię ok. 70 łanów, tj. ok. 1200 ha[9].

W 1776 na skarpie warszawskiej powstał zespół pałacowo-parkowy, od którego pochodzi nazwa dzielnicy[10][11]. Wybudowany tam pałacyk był przeznaczony na spędzenie miesiąca miodowego Stanisława Kostki Potockiego i Aleksandry z Lubomirskich i otrzymał nazwę Rozkoszy[12]. W 1822 Rozkosz kupił Julian Ursyn Niemcewicz, który chciał nazwę posiadłości, dla upamiętnienia swego pobytu w Stanach Zjednoczonych, zmienić na Amerykę lub Waszyngton[11]. Ostatecznie została ona nazwana Ursynowem – od starego przydomka rodu Niemcewiczów[11]. Od 1857 posiadłość znajdowała się w posiadaniu rodziny Krasińskich[10].

 Osobny artykuł: Pałac Krasińskich na Ursynowie.

W latach 1818–1821 Stanisław Kostka Potocki wybudował pobliżu kościoła św. Katarzyny rezydencję Gucin[13]. Po jego śmierci wdowa po nim założyła tam w latach 1821–1830 ogród nazywany Gucin Gajem[13]. Ok. 1890 na wzniesieniu nad doliną Potoku Służewieckiego zbudowano fort Służew, jeden z fortów pierścienia wewnętrznego Twierdzy Warszawa[14].

W 1898 uruchomiono kolejkę grójecką, której linia biegła wzdłuż ul. Puławskiej[15]. W 1921 Edward Raczyński przekazał państwu pałac Krasińskich i inne nieruchomości na Ursynowie z przeznaczeniem na cele szkolnictwa[16]. W latach 1931–1939 zbudowano tor wyścigów konnych, w tamtym czasie najnowocześniejszy tor wyścigów konnych w Europie[17]. W latach 30. XX wieku na terenie Lasu Kabackiego wzniesiono kompleks budynków dla Sztabu Głównego Wojska Polskiego, w którym do 1939 mieścił się Referat Niemiecki Biura Szyfrów[18]. W 1938 zadłużony dziedzic dóbr wilanowskich Adam Branicki sprzedał Las Kabacki Zarządowi Miejskiemu m.st. Warszawy, co uchroniło ten kompleks leśny przed parcelacją na cele budowlane[19].

Przed II wojną światową we wsiach znajdujących się na terenie obecnego Ursynowa znajdowało się ok. 400 domów w których mieszkało ponad 3 tys. osób[20]. W 1951 tereny te włączono do Warszawy[1].

W 1956 pałac Krasińskich i tereny podarowane w 1921 Skarbowi Państwa przez Edwarda Raczyńskiego zostały przekazane Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego[16]. W latach 90. XX wieku uczelnia zaczęła budować tam swoją główną siedzibę[16].

W latach 60. XX wieku podjęto decyzję o budowie na Ursynowie wielkiego zespołu osiedli mieszkaniowych dla ok. 140–160 tys. osób[21][22]. Miały one stanowić tzw. południowe pasmo rozwojowe Warszawy[10]. Na podstawie wyników konkursu na plan ogólny zabudowy pasma Ursynów-Natolin opracowano wytyczne, jakie miał spełniać cały projekt urbanistyczno-architektoniczny[21]. Podzielono go na cztery części: Ursynów Północny, Ursynów Południowy, Natolin Północny i Natolin Południowy[10]. Razem z 36 tys. mieszkań miały powstać szkoły, przedszkola, szpitale, sklepy i lokale usługowe[23]. Układ komunikacyjny Ursynowa został oparty na trzech równoległych arteriach północ-południe: ul. Jana Rosoła, al. Komisji Edukacji Narodowej i ul. Pawła Findera (obecnie rtm. Witolda Pileckiego)[10].

W rozstrzygniętym latem 1971 konkursie na projekt Ursynowa Północnego pierwszą nagrodę otrzymał zespół Ludwika Borawskiego, Jerzego Szczepanika-Dzikowskiego i Andrzeja Szkopa[24]. Niespodziewana śmierć Ludwika Borawskiego spowodowała, że do zespołu dołączył Marek Budzyński[24]. Objęcie przez niego stanowiska projektanta generalnego spowodowało odejście od wcześniejszej koncepcji na rzecz zróżnicowanego zespołu domów oraz nowatorskiego systemu komunikacji pieszej i kołowej[25]. Konkurs na zabudowę Ursynowa Południowego, z innym układem domów, wygrał zespół Andrzeja Fabierkiewicza[21].

Budowę osiedla Ursynów Północny rozpoczęto w 1975[26]. Jako pierwsze powstały budynki mieszkalne w rejonie ulic: Puszczyka, Koński Jar, Wiolinowej i Koncertowej[26]. 28 grudnia 1976 zakończono budowę pierwszego bloku przy ul. Puszczyka 5[27]. Pierwsi mieszkańcy otrzymali klucze do mieszkań w styczniu 1977[28]. W 1977 budynek szkoły i przedszkola przy ul. Puszczyka 6 otrzymał tytuł Mistera Warszawy[29].

W 1979 rozpoczęto budowę Centrum Onkologii, stanowiącego główną inwestycję rządowego programu zwalczania chorób nowotworowych[30]. W sierpniu 1980 przy ul. Surowieckiego 10 otwarto Megasam, pierwszy samoobsługowy sklep na Ursynowie[31][32].

W czasie budowy osiedli mieszkaniowych i linii metra wykorzystując ziemię z wykopów usypano dwa sztuczne wzniesienia: Kopę Cwila i Górkę Kazurkę[33][34].

W 1982 liczba mieszkańców Ursynowa osiągnęła 75 tys.[35]. W 1983 rozpoczęto tam budowę pierwszej linii metra[10]. W 1983 na ul. Puławskiej uruchomiono komunikację trolejbusową na trasie Dworzec Południowy-Piaseczno[36]; została ona zlikwidowana w 1995[37]. W 1990 przy ul. Bacewiczówny 8 otwarto pierwszy w Polsce sklep spółki IKEA[38].

Do 1994 Ursynów stanowił południowo-zachodnią część Mokotowa[39]. Od marca 1994 stał się samodzielną gminą Warszawa-Ursynów[40].

W 2005[41] ścieki z Ursynowa zaczęły być przesyłane do nowo uruchomionej Oczyszczalni Ścieków „Południe“ w dzielnicy Wilanów[42].

W 2017 rozpoczęła się budowa kolejnego (po zbudowanym w latach 2009–2013 odcinku od węzła „Warszawa Lotnisko” do węzła „Puławska”) odcinka drogi ekspresowej S2 – Południowej Obwodnicy Warszawy[43]. Droga będzie częściowo przebiegała w tunelu pod Ursynowem[44]. Planowany termin zakończenia tej inwestycji to I połowa 2021[45].

Części Ursynowa

Podział według MSI

Według Miejskiego Systemu Informacji Ursynów dzieli się na 13 obszarów[46]:

Podział na Wysoki i Zielony Ursynów

Funkcjonuje także zwyczajowy podział na:

  • Wysoki Ursynów – jest to północna, wschodnia i południowa część dzielnicy, gdzie dominuje wysoka zabudowa mieszkaniowa[4],
  • Zielony Ursynów – jest to zachodnia część dzielnicy położona wzdłuż ul. Puławskiej, gdzie dominuje zabudowa jednorodzinna[4].

Burmistrzowie

Rada Dzielnicy

Ugrupowanie Kadencja 2002–2006[49] Kadencja 2006–2010[50] Kadencja 2010–2014[51] Kadencja 2014–2018[52] Kadencja 2018–2023[53]
Sojusz Lewicy Demokratycznej 8 (SLD-UP) 3 (LiD) – – –
Platforma Obywatelska 7 11 11 11 13 (KO)
Prawo i Sprawiedliwość 10 5 4 5 5
Nasz Ursynów / Otwarty Ursynów – 6 10 7 3
Inicjatywa Mieszkańców Ursynowa / Projekt Ursynów – – – 2 4

Przyroda

Na terenie dzielnicy znajdują się dwa rezerwaty przyrody: Las Kabacki im. Stefana Starzyńskiego i Skarpa Ursynowska. Przy ul. Nowoursynowskiej rośnie Mieszko I – najstarszy dąb w województwie mazowieckim[54].

W parku im. Romana Kozłowskiego, przy ul. Nutki, znajduje się Głaz Ursynowski – największy (obwód 9,6 m) głaz narzutowy na terenie Warszawy[55].

Ważniejsze obiekty

 Z tym tematem związana jest kategoria: Ursynów.

Upamiętnienie

  • W 2016 Rada m.st. Warszawy nadała skrzyżowaniu ulic Wawrzyńca Surowieckiego i Jana Zaorskiego na Ursynowie Północnym nazwę rondo Budowniczych Ursynowa[56].

Przypisy

  1. ↑ a b Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 5 maja 1951 r. w sprawie zmiany granic miasta stołecznego Warszawy (Dz.U. z 1951 r. nr 27, poz. 199).
  2. ↑ a b c Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2019 roku. Tabl. 21 Powierzchnia, ludność oraz lokaty według gmin. [w:] Główny Urząd Statystyczny [on-line]. stat.gov.pl, 22 lipca 2020. [dostęp 2020-09-08].
  3. ↑ Art. 5 i 14 ustawy z dnia 15 marca 2002 r. o ustroju miasta stołecznego Warszawy (Dz.U. z 2018 r. poz. 1817)
  4. ↑ a b c Dwa słowa o Ursynowie czy krótki przewodnik po dzielnicy. Warszawa: Dzielnica Ursynów m.st. Warszawy, 2009, s. 5.
  5. ↑ Dwa słowa o Ursynowie czy krótki przewodnik po dzielnicy. Warszawa: Dzielnica Ursynów m.st. Warszawy, 2009, s. 11.
  6. ↑ a b Józef Kazimierski, Ryszard Kołodziejczyk, Żanna Kormanowa, Halina Rostowska: Dzieje Mokotowa. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1972, s. 25.
  7. ↑ Grzegorz Kalwarczyk: Przewodnik po parafiach i kościołach Archidiecezji Warszawskiej. Tom 2. Parafie warszawskie. Warszawa: Oficyna Wydawniczo-Poligraficzna „Adam”, 2015, s. 355. ISBN 978-83-7821-118-1.
  8. ↑ Grzegorz Kalwarczyk: Przewodnik po parafiach i kościołach Archidiecezji Warszawskiej. Tom 2. Parafie warszawskie. Warszawa: Oficyna Wydawniczo-Poligraficzna „Adam”, 2015, s. 357. ISBN 978-83-7821-118-1.
  9. ↑ a b Józef Kazimierski, Ryszard Kołodziejczyk, Żanna Kormanowa, Halina Rostowska: Dzieje Mokotowa. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1972, s. 26.
  10. ↑ a b c d e f Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 920. ISBN 83-01-08836-2.
  11. ↑ a b c Tadeusz S. Jaroszewski: Księga pałaców Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Interpress, 1985, s. 67. ISBN 83-223-2047-7.
  12. ↑ Marek Kwiatkowski: Architektura mieszkaniowa Warszawy. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1989, s. 216. ISBN 83-06-01427-8.
  13. ↑ a b Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 233. ISBN 83-01-08836-2.
  14. ↑ Józef Kazimierski, Ryszard Kołodziejczyk, Żanna Kormanowa, Halina Rostowska: Dzieje Mokotowa. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1972, s. 51.
  15. ↑ Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 343. ISBN 83-01-08836-2.
  16. ↑ a b c Lech Królikowski: Szkolnictwo dawnej Warszawy od połowy XVII wieku do wybuchu drugiej wojny światowej. Warszawa: Muzeum Historyczne m.st. Warszawy, 2008, s. 678. ISBN 978-83-88477-81-2.
  17. ↑ Marta Leśniakowska: Architektura w Warszawie 1918–1939. Warszawa: Arkada Pracownia Historii Sztuki, 2006, s. 99. ISBN 83-60350-00-0.
  18. ↑ Enigma. [w:] Centrum Operacji Powietrznych – Dowództwo Komponentu Powietrznego [on-line]. [dostęp 2018-08-16].
  19. ↑ Grzegorz Piątek: Sanator. Kariera Stefana Starzyńskiego. Warszawa: Wydawnictwo W.A.B, 2016, s. 154–155. ISBN 978-83-280-2149-5.
  20. ↑ Jacek Krawczyk: Ursynów wczoraj i dziś. Warszawa: Wydawnictwo Pagina, 2001, s. 37. ISBN 83-86351-37-3.
  21. ↑ a b c Lech Chmielewski: Przewodnik warszawski. Gawęda o nowej Warszawie. Warszawa: Agencja Omnipress i Państwowe Przedsiębiorstwo Wydawnicze „Rzeczpospolita”, 1987, s. 81. ISBN 83-85028-56-0.
  22. ↑ Grzegorz Mika: Od wielkich idei do wielkiej płyty. Burzliwe dzieje warszawskiej architektury. Agencja Wydawniczo-Reklamowa Skarpa Warszawska, 2017, s. 365. ISBN 978-83-63842-67-3.
  23. ↑ Grzegorz Mika: Od wielkich idei do wielkiej płyty. Burzliwe dzieje warszawskiej architektury. Agencja Wydawniczo-Reklamowa Skarpa Warszawska, 2017, s. 374. ISBN 978-83-63842-67-3.
  24. ↑ a b Grzegorz Mika: Od wielkich idei do wielkiej płyty. Burzliwe dzieje warszawskiej architektury. Agencja Wydawniczo-Reklamowa Skarpa Warszawska, 2017, s. 375. ISBN 978-83-63842-67-3.
  25. ↑ Grzegorz Mika: Od wielkich idei do wielkiej płyty. Burzliwe dzieje warszawskiej architektury. Agencja Wydawniczo-Reklamowa Skarpa Warszawska, 2017, s. 376–378. ISBN 978-83-63842-67-3.
  26. ↑ a b Grzegorz Mika: Od wielkich idei do wielkiej płyty. Burzliwe dzieje warszawskiej architektury. Agencja Wydawniczo-Reklamowa Skarpa Warszawska, 2017, s. 382. ISBN 978-83-63842-67-3.
  27. ↑ Kronika wydarzeń w Warszawie 1 X–31 XII 1976. „Kronika Warszawy”. 2 (30), s. 147, 1977. 
  28. ↑ Maciej Mazur: Witajcie na Ursynowie. Warszawa: Wydawnictwo Myśliński, 2012, s. 6. ISBN 978-83-934764-1-1.
  29. ↑ Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 497. ISBN 83-01-08836-2.
  30. ↑ Tadeusz Przemysław Szafer: Nowa architektura polska. Diariusz lat 1976–1980. Warszawa: Wydawnictwo „Arkady”, 1981, s. 323. ISBN 83-213-3065-7.
  31. ↑ Konrad Wojciechowski. Ursynów niestary i ciągle Jary. „Gazeta Stołeczna”, s. 9, 13 lipca 2018. 
  32. ↑ Maciej Mazur: Czterdziestolatek. Historie z Ursynowa. Warszawa: Wydawnictwo Myśliński, 2017, s. 27. ISBN 978-83-934764-8-0.
  33. ↑ Maciej Mazur: Czasoprzewodnik. 33 lata na Ursynowie. Warszawa: Wydawnictwo Myśliński, 2010, s. 24, 116. ISBN 978-83-915427-9-8.
  34. ↑ Maciej Mazur: Czterdziestolatek. Historie w Ursynowa. Warszawa: Wydawnictwo Myśliński, 2017, s. 152. ISBN 978-83-934764-8-0.
  35. ↑ Grzegorz Mika: Od wielkich idei do wielkiej płyty. Burzliwe dzieje warszawskiej architektury. Agencja Wydawniczo-Reklamowa Skarpa Warszawska, 2017, s. 384. ISBN 978-83-63842-67-3.
  36. ↑ Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 901. ISBN 83-01-08836-2.
  37. ↑ Encyklopedia Warszawy. Suplement '96. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1996, s. 43. ISBN 83-01-12057-6.
  38. ↑ Jarosław Trybuś: Przewodnik po warszawskich blokowiskach. Warszawa: Muzeum Powstania Warszawskiego, 2011, s. 194–195. ISBN 978-83-60142-31-8.
  39. ↑ Encyklopedia Warszawy. Suplement '96. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1996, s. 44. ISBN 83-01-12057-6.
  40. ↑ Ustawa z dnia 25 marca 1994 r. o ustroju miasta stołecznego Warszawy. (Dz.U. z 1994 r. nr 48, poz. 195)
  41. ↑ Oczyszczalnia Południe już startuje. [w:] Urząd m.st. Warszawy [on-line]. um.warszawa.pl, 20 czerwca 2005. [dostęp 2020-09-04].
  42. ↑ Zakład „Południe”. [w:] Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji w m.st. Warszawie Spółka Akcyjna [on-line]. mpwik.com.pl. [dostęp 2020-09-04].
  43. ↑ Projekt i budowa drogi ekspresowej S2 Południowa Obwodnica Warszawy na odcinku od węzła „Puławska” do węzła „Lubelska”. Kalendarium. pulawska-lubelska.pl. [dostęp 2018-11-04].
  44. ↑ Projekt i budowa drogi ekspresowej S2 Południowa Obwodnica Warszawy na odcinku od węzła „Puławska” do węzła „Lubelska”. Dane ogólne. pulawska-lubelska.pl. [dostęp 2018-11-04].
  45. ↑ Krzysztof Śmietana. Budowa autostrad zbliża się do finiszu. „Dziennik Gazeta Prawna”, s. A7, 13 sierpnia 2020. 
  46. ↑ Podział Warszawy na obszary Miejskiego Systemu Informacji. Dzielnica Ursynów. Zarząd Dróg Miejskich Warszawa. [dostęp 2016-07-12].
  47. ↑ Wyborcza.pl [online], warszawa.wyborcza.pl [dostęp 2017-11-27].
  48. ↑ Sensacja w Radzie! Platforma Obywatelska przejmuje władzę! Zdrada w NU. [dostęp 19 grudnia 2014].
  49. ↑ Państwowa Komisja Wyborcza: Wybory samorządowe. wybory2002.pkw.gov.pl. [dostęp 2015-10-18].
  50. ↑ Geografia wyborcza – Wybory samorządowe – Państwowa Komisja Wyborcza. wybory2006.pkw.gov.pl. [dostęp 2015-10-18].
  51. ↑ Wybory Samorządowe 2010 – Geografia wyborcza – Województwo mazowieckie – miasto st. Warszawa – dz. Ursynów. wybory2010.pkw.gov.pl. [dostęp 2015-10-18].
  52. ↑ Radni dzielnicowi wybrani. Oficjalne wyniki – Bielany, Mokotów, Praga Południe, Wawer, Wilanów, Włochy, Śródmieście. tvnwarszawa.tvn24.pl. [dostęp 2015-10-18].
  53. ↑ Wybory samorządowe 2018. Dzielnica Ursynów M. St. Warszawy. [w:] Państwowa Komisja Wyborcza [on-line]. pkw.gov.pl. [dostęp 2018-10-31].
  54. ↑ Przyroda województwa mazowieckiego. [w:] Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Warszawie [on-line]. warszawa.rdos.gov.pl, Warszawa. s. 10. [dostęp 2017-04-28].
  55. ↑ Warszawska przyroda. Obszary i obiekty chronione. Warszawa: Biuro Ochrony Środowiska Urzędu m.st. Warszawy, 2005, s. 126.
  56. ↑ Uchwała nr XXX/767/2016 Rady Miasta Stołecznego Warszawy z dnia 16 czerwca 2016 r. w sprawie nadania nazwy ulicy w Dzielnicy Ursynów m.st. Warszawy. [w:] Dziennik Urzędowy województwa Mazowieckiego nr 5848 [on-line]. 1 lipca 2016. [dostęp 2019-04-08].

Linki zewnętrzne

Dzielnice Warszawy

Godło

Osiedla warszawskiej dzielnicy Ursynów
Obszary MSI
Części miasta wg PRNG
Inne

Godło

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ursynów&oldid=62009593”