[go: nahoru, domu]
Przejdź do zawartości

Władysław Ślebodziński: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycja
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Kbigeo (dyskusja | edycje)
Redaktorzy
21 542 edycje
m drobne techniczne, szablon, WP:SK
 
Linia 53: Linia 53:
Razem z [[Bronisław Knaster|Bronisławem Knasterem]], [[Edward Marczewski|Edwardem Marczewskim]] i [[Hugo Steinhaus]]em, był twórcą wrocławskiej szkoły matematycznej. W październiku 1945 przyjęli oni formalne zaproszenia [[Stanisław Kulczyński|Stanisława Kulczyńskiego]] do objęcia katedr matematyki na tworzonych we Wrocławiu Uniwersytecie i Politechnice. [[Roman Duda]] i [[Aleksander Weron]]<ref>{{Cytuj pismo|czasopismo=[[Wiadomości Matematyczne]]|wolumin=XLII|rok=2006|imię=Roman|nazwisko=Duda|imię2=Aleksander|nazwisko2=Weron|tytuł=Wrocławska szkoła matematyczna|strony=75}}</ref> tak piszą o tej czwórce profesorów:
Razem z [[Bronisław Knaster|Bronisławem Knasterem]], [[Edward Marczewski|Edwardem Marczewskim]] i [[Hugo Steinhaus]]em, był twórcą wrocławskiej szkoły matematycznej. W październiku 1945 przyjęli oni formalne zaproszenia [[Stanisław Kulczyński|Stanisława Kulczyńskiego]] do objęcia katedr matematyki na tworzonych we Wrocławiu Uniwersytecie i Politechnice. [[Roman Duda]] i [[Aleksander Weron]]<ref>{{Cytuj pismo|czasopismo=[[Wiadomości Matematyczne]]|wolumin=XLII|rok=2006|imię=Roman|nazwisko=Duda|imię2=Aleksander|nazwisko2=Weron|tytuł=Wrocławska szkoła matematyczna|strony=75}}</ref> tak piszą o tej czwórce profesorów:
[[Plik:GrobWSlebodzinskiego.jpg|thumb|240px|Grób rodziny Ślebodzińskich]]
[[Plik:GrobWSlebodzinskiego.jpg|thumb|240px|Grób rodziny Ślebodzińskich]]
: ''Łączyły ich pionierski zapał i pewność, że Wrocław jest i pozostanie polski oraz wola pozostania w nim na stałe. Jako matematycy legitymowali się poważnym i znanym w świecie dorobkiem, mieli więc duży i naturalny autorytet naukowy, znali swoją wartość, a nadto cenili się wzajemnie. Wszyscy czterej zamieszkali na ocalałym z pożogi oblężenia [[Biskupin (Wrocław)|Biskupinie]] (...) co sprzyjało utrzymywaniu bliskich i przyjacielskich stosunków.''
: ''Łączyły ich pionierski zapał i pewność, że Wrocław jest i pozostanie polski oraz wola pozostania w nim na stałe. Jako matematycy legitymowali się poważnym i znanym w świecie dorobkiem, mieli więc duży i naturalny [[autorytet naukowy]], znali swoją wartość, a nadto cenili się wzajemnie. Wszyscy czterej zamieszkali na ocalałym z pożogi oblężenia [[Biskupin (Wrocław)|Biskupinie]] (...) co sprzyjało utrzymywaniu bliskich i przyjacielskich stosunków.''
W 1950 grupa ta założyła i później redagowała czasopismo matematyczne [[Colloquium Mathematicum]].
W 1950 grupa ta założyła i później redagowała czasopismo matematyczne [[Colloquium Mathematicum]].


Aktualna wersja na dzień 09:32, 4 lip 2024

Władysław Ślebodziński
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

6 lutego 1884
Pysznica

Data i miejsce śmierci

3 stycznia 1972
Wrocław

profesor nauk matematycznych
Alma Mater

Uniwersytet Jagielloński

Doktorat

1928
Uniwersytet Warszawski

Habilitacja

1934

Profesura

1946

Doktor honoris causa
Politechnika Wrocławska – 1965
Politechnika Poznańska – 1967
Uniwersytet Wrocławski – 1970
Nauczyciel akademicki
Uczelnia

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Politechnika Wrocławska

Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi Krzyż Jubileuszowy dla Cywilnych Funkcjonariuszów Państwowych
Odznaka Nagrody Państwowej
Multimedia w Wikimedia Commons

Władysław Zygmunt Ślebodziński (ur. 6 lutego 1884 w Pysznicy, zm. 3 stycznia 1972 we Wrocławiu) – polski matematyk, profesor Politechniki Wrocławskiej[1].

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Władysław Ślebodziński[a] urodził się 6 lutego 1884 w Pysznicy[2], w rodzinie Ignacego[3] (1847–1921) i Anny z Gorylskich (zm. 1939)[4]. W latach 1903–1908 studiował matematykę i fizykę na Uniwersytecie Jagiellońskim[5]. 16 sierpnia 1908 złożył egzamin nauczycielski, 21 sierpnia 1908 został mianowany zastępcą nauczyciela w C. K. Gimnazjum w Sanoku, gdzie od 1 września tego roku rozpoczął swoją pracę w zawodzie, ucząc matematyki[2][6]. 13 października 1909 otrzymał posadę nauczyciela rzeczywistego w C. K. Szkole Realnej w Tarnobrzegu[7][8]. Uczył tam matematyki, języków niemieckiego i polskiego, historii naturalnej, geografii, rysunków geometrycznych, był zawiadowcą bibliotek nauczycielskich i młodzieży oraz historii naturalnej[9]. 24 sierpnia 1912 został przeniesiony z Tarnobrzega do C. K. Wyższej Szkole Realnej w Krakowie[10]. W szkole uczył matematyki i fizyki[11]. 19 lipca 1913 otrzymał roczny urlop dla dokonania prac naukowych poza Krakowem[12], w latach 1913–1914 przebywał na studiach uzupełniających na Uniwersytecie w Getyndze[13], a w roku szkolnym 1914/1915 przebywał na kursach naukowych w Wiedniu[14]. Ponownie pracował w krakowskiej Wyższej Szkole Realnej od roku szkolnego 1915/1916 ucząc tych samych przedmiotów[15][16][17][18]. 13 kwietnia 1916 otrzymał tytuł profesora[19]. Podczas trwającej I wojny światowej był zwolniony od służby w pospolitym ruszeniu[20][21][22].

Od 1919 do wybuchu II wojny światowej mieszkał i pracował w Poznaniu. W latach 20. był wykładowcą matematyki w Oddziale Farmaceutycznym Uniwersytetu Poznańskiego[23][24]. Równolegle uczył matematyki w Państwowej Szkole Budowy Maszyn[25][26]. Był działaczem Towarzystwa Nauczycieli Szkół Średnich i Wyższych, był przewodniczącym (1924) i zastępcą przewodniczącego (1926) zarządu Okręgu Poznańskiego TNSW i zasiadał w Zarządzie Głównym TNSW (1924)[27]. Doktoryzował się na Uniwersytecie Warszawskim w 1928 pod kierunkiem prof. Kazimierza Żorawskiego i tam też habilitował się w 1934.

W okresie okupacji niemieckiej został wysiedlony z Poznania i od 1940 przebywał w Bochni, gdzie zaangażował się w tajne nauczanie, za co został aresztowany 1 grudnia 1942 przez gestapo i osadzony w obozie Auschwitz-Birkenau[28]. Po ewakuacji tego obozu w 1945 był więźniem obozów Groß-Rosen i Dora-Nordhausen[29][29].

Po wyzwoleniu z niewoli w sierpniu 1945 przyjechał do Wrocławia. Motywację tej decyzji podał Edward Marczewski[30]:

Przyjechał do Wrocławia na kilka dni Władysław Ślebodziński, który przed wojną wykładał w Poznaniu, a teraz pragnął zrealizować zamiar powzięty w Oświęcimiu i zapowiedziany towarzyszom obozowym, że po wojnie będzie profesorem właśnie we Wrocławiu, na polskim uniwersytecie.

Razem z Bronisławem Knasterem, Edwardem Marczewskim i Hugo Steinhausem, był twórcą wrocławskiej szkoły matematycznej. W październiku 1945 przyjęli oni formalne zaproszenia Stanisława Kulczyńskiego do objęcia katedr matematyki na tworzonych we Wrocławiu Uniwersytecie i Politechnice. Roman Duda i Aleksander Weron[31] tak piszą o tej czwórce profesorów:

Grób rodziny Ślebodzińskich
Łączyły ich pionierski zapał i pewność, że Wrocław jest i pozostanie polski oraz wola pozostania w nim na stałe. Jako matematycy legitymowali się poważnym i znanym w świecie dorobkiem, mieli więc duży i naturalny autorytet naukowy, znali swoją wartość, a nadto cenili się wzajemnie. Wszyscy czterej zamieszkali na ocalałym z pożogi oblężenia Biskupinie (...) co sprzyjało utrzymywaniu bliskich i przyjacielskich stosunków.

W 1950 grupa ta założyła i później redagowała czasopismo matematyczne Colloquium Mathematicum.

W latach 1961–1963 był prezesem Polskiego Towarzystwa Matematycznego.

Od 1908 był mężem Anny (1880–1969). Mieli syna Lesława (1909–1989), nauczyciela chemii, i córkę Zofię Krystynę po mężu Maciejewską (1912–2002), nauczycielkę matematyki[4][32][33].

Zmarł 3 stycznia 1972 we Wrocławiu, pochowany na cmentarzu Świętej Rodziny (sektor 2-19-1,1a)[32]

Uczniowie

[edytuj | edytuj kod]

Wśród jego uczniów byli m.in. Abraham Goetz, Stefan Drobot, Tadeusz Huskowski, Adam Rybarski, Witold Roter, Andrzej Derdziński, Ryszard Deszcz, Zbigniew Olszak, Marian Hotloś[34].

Promotor rozpraw doktorskich Stefana Drobota, Abrahama Goetza, Tadeusza Huskowskiego, Witolda Rotera.

Dorobek naukowy i dydaktyczny

[edytuj | edytuj kod]

Wprowadził pojęcie pochodnej Liego[1]. Autor ponad 50 publikacji z zakresu geometrii różniczkowej oraz:

  • Pidek-Łopuszańska, H., Ślebodziński, W., Urbanik, K.: Matematyka dla chemików. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1958.
  • Ślebodziński, W.: Formes extérieures et leurs applications. Vol. I.. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1954, seria: Monografie Matematyczne, Tom XXXI. Książka jest dostępna z serwisu Biblioteka Wirtualna Nauki.
  • Ślebodziński, W.: Formes extérieures et leurs applications. Vol. II. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1963..

Ordery i odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]

Nagrody i wyróżnienia

[edytuj | edytuj kod]

Uwagi

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ W ewidencji urzędników Austro-Węgier był określany w języku niemieckim jako „Ladislaus Ślebodziński”.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b Ślebodziński Władysław Zygmunt, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2021-10-02].
  2. ↑ a b Henryk Kopia: Spis nauczycieli szkół średnich w Galicyi oraz polskiego gimnazyum w Cieszynie. Lwów: Towarzystwo Nauczycieli Szkół Wyższych, 1909, s. 104.
  3. ↑ a b M.P. z 1954 r. nr 112, poz. 1589 „w 10 rocznicę Polski Ludowej za zasługi w pracy naukowej i dydaktycznej”.
  4. ↑ a b Władysław Zygmunt Ślebodziński M.J. Minakowski, Genealogia Potomków Sejmu Wielkiego [dostęp 2024-06-19].
  5. ↑ Władysław Ślebodziński - matematyk, więzień Auschwitz, pionier wrocławskiej nauki [online], wmat.pwr.edu.pl [dostęp 2024-06-19] (pol.).
  6. ↑ XXVIII. Sprawozdanie Dyrektora C. K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1908/9. Sanok: Fundusz Naukowy, 1909, s. 2, 4.
  7. ↑ XXIX. Sprawozdanie Dyrektora C. K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1909/10. Sanok: Fundusz Naukowy, 1910, s. 5.
  8. ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Szkoły Realnej w Tarnobrzegu za czas od założenia do końca czerwca 1912 r. Tarnobrzeg: 1912, s. 10.
  9. ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Szkoły Realnej w Tarnobrzegu za czas od założenia do końca czerwca 1912 r.. Tarnobrzeg: 1912, s. 8, 9.
  10. ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. I. Wyższej Szkoły Realnej w Krakowie za rok szkolny 1913. Kraków: 1913, s. 18.
  11. ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. I. Wyższej Szkoły Realnej w Krakowie za rok szkolny 1913. Kraków: 1913, s. 15.
  12. ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. I. Wyższej Szkoły Realnej w Krakowie za rok szkolny 1913/14. Kraków: 1914, s. 19, 23.
  13. ↑ Ślebodziński Władysław - The Mathteacher [online], www.tomaszgrebski.pl [dostęp 2024-06-19].
  14. ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. I. Wyższej Szkoły Realnej w Krakowie za rok szkolny 1914/15. Kraków: 1915, s. 17.
  15. ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. I. Wyższej Szkoły Realnej w Krakowie za rok szkolny 1915/16. Kraków: 1916, s. 25.
  16. ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. I. Wyższej Szkoły Realnej w Krakowie za rok szkolny 1916/17. Kraków: 1917, s. 6.
  17. ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. I. Wyższej Szkoły Realnej w Krakowie za rok szkolny 1917/18. Kraków: 1918, s. 4.
  18. ↑ a b Hof- und Staatshandbuch der Österreichisch-Ungarischen Monarchie für das Jahr 1918. Wiedeń: 1918, s. 1023.
  19. ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. I. Wyższej Szkoły Realnej w Krakowie za rok szkolny 1915/16. Kraków: 1916, s. 29.
  20. ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. I. Wyższej Szkoły Realnej w Krakowie za rok szkolny 1915/16. Kraków: 1916, s. 30.
  21. ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. I. Wyższej Szkoły Realnej w Krakowie za rok szkolny 1916/17. Kraków: 1917, s. 10.
  22. ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. I. Wyższej Szkoły Realnej w Krakowie za rok szkolny 1917/18. Kraków: 1918, s. 7.
  23. ↑ Zygmunt Zagórowski: Spis nauczycieli szkół wyższych, średnich, zawodowych, seminarjów nauczycielskich oraz wykaz zakładów naukowych i władz szkolnych. Lwów/Warszawa: Książnica Polska, 1924, s. 92.
  24. ↑ Zygmunt Zagórowski: Spis nauczycieli szkół wyższych, średnich, zawodowych, seminarjów nauczycielskich oraz wykaz zakładów naukowych i władz szkolnych. Rocznik II. Warszawa-Lwów: Książnica-Atlas, 1926, s. 49.
  25. ↑ Zygmunt Zagórowski: Spis nauczycieli szkół wyższych, średnich, zawodowych, seminarjów nauczycielskich oraz wykaz zakładów naukowych i władz szkolnych. Lwów/Warszawa: Książnica Polska, 1924, s. 414.
  26. ↑ Zygmunt Zagórowski: Spis nauczycieli szkół wyższych, średnich, zawodowych, seminarjów nauczycielskich oraz wykaz zakładów naukowych i władz szkolnych. Rocznik II. Warszawa-Lwów: Książnica-Atlas, 1926, s. 471.
  27. ↑ Zygmunt Zagórowski: Spis nauczycieli szkół wyższych, średnich, zawodowych, seminarjów nauczycielskich oraz wykaz zakładów naukowych i władz szkolnych. Lwów/Warszawa: Książnica Polska, 1924, s. 439, 442.
  28. ↑ Władysław Ślebodziński. auschwitz.org. [dostęp 2020-04-24].
  29. ↑ a b Roman Duda: Początki matematyki w powojennym Wrocławiu. [dostęp 2008-05-05].
  30. ↑ Edward Marczewski. Początki matematyki wrocławskiej. „Wiadomości Matematyczne”. XII, s. 65, 1969. 
  31. ↑ Roman Duda, Aleksander Weron. Wrocławska szkoła matematyczna. „Wiadomości Matematyczne”. XLII, s. 75, 2006. 
  32. ↑ a b Cmentarz Parafialny św. Rodziny we Wrocławiu [online], mogily.pl [dostęp 2024-06-19].
  33. ↑ Matematyczne zaduszki | Wrocławski Portal Matematyczny - Matematyka jest ciekawa [online], www.matematyka.wroc.pl [dostęp 2024-06-19].
  34. ↑ Roman Duda, Aleksander Weron: Wrocławska Szkoła Matematyczna. Dolnośląska Biblioteka Cyfrowa. [dostęp 2020-01-11]. (pol.).
  35. ↑ Wybitnie zasłużeni — Politechnika Wrocławska [online], pwr.edu.pl [dostęp 2024-06-19].
  36. ↑ Nagrody Państwowe za osiągnięcia w dziedzinie nauki, postępu technicznego, literatury i sztuki. „Życie Warszawy”. Rok XII, Nr 173 (3656), s. 5, 22 lipca 1955. Warszawa: Instytut Prasy „Czytelnik”. [dostęp 2024-06-19]. 
  37. ↑ Profesorowie po 1945 r.: Multimedialna Baza Danych Muzeum Uniwersytetu Wrocławskiego [online], mbd.muzeum.uni.wroc.pl [dostęp 2024-06-19].
  38. ↑ Tytuły doktora honoris causa nadane przez Politechnikę Wrocławską. portal.pwr.wroc.pl. [dostęp 2011-02-23].
  39. ↑ Doktorzy honoris causa Politechniki Poznańskiej. [dostęp 2016-09-20].
  40. ↑ Marek Cetwiński: Historia Wrocławia w datach. Romuald Gelles (red.) i inni. Wrocław: TMW Wratislawia, 1996, s. 187.
  41. ↑ Janusz Kowalski: Polish Mathematical Society (PTM). [dostęp 2008-05-05].
Prezesi Polskiego Towarzystwa Matematycznego
XX wiek
XXI wiek

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Władysław_Ślebodziński&oldid=74183727”