Amsonia
Amzonia nadreńska | |
Systematyka[1][2] | |
Domena | |
---|---|
Królestwo | |
Podkrólestwo | |
Nadgromada | |
Gromada | |
Podgromada | |
Nadklasa | |
Klasa | |
Nadrząd | |
Rząd | |
Rodzina | |
Rodzaj |
amsonia |
Nazwa systematyczna | |
Amsonia Walter Fl. Carol. 98. Apr-Jun 1788 | |
Typ nomenklatoryczny | |
Amsonia tabernaemontana Walter[3] |
Amsonia[4][5], amzonia[6] (Amsonia Walter) – rodzaj roślin należący do rodziny toinowatych. Obejmuje 16 gatunków[7]. Występują one we wschodniej części basenu Morza Śródziemnego (jeden gatunek – Amsonia orientalis – bardzo rzadki w stanie dzikim), w Japonii (także jeden gatunek) i Ameryce Północnej (cała reszta, z centrum zróżnicowania w stanie Arizona, gdzie rośnie 8 gatunków). Rośliny te zasiedlają lasy, brzegi rzek i wysychające latem mokradła. Kilka gatunków uprawianych jest jako rośliny ozdobne[8].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]- Pokrój
- Byliny i półkrzewy o wysokości do 1 m[6], zwykle o pędach prosto wzniesionych[8].
- Liście
- Wąskolancetowate[6], skrętoległe, czasem biało owłosione[8].
- Kwiaty
- Kielich 5-działkowy, działki wąskie, zrośnięte u nasady w rurkę. Płatki korony zwykle jasnobłękitne, w pąku skręcone, wąskie, zrośnięte w dolnej części w rurkę, wewnątrz owłosioną. Pręcików 5. Zalążnia górna, dwukomorowa. Szyjka słupka pojedyncza, na szczycie spłaszczona[8].
- Owoce
- Z każdego kwiatu powstają dwie torebki zawierające po 4–8 nasion[8].
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]- Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)
Należy do podrodziny Rauvolfioideae Kosteletzky, rodziny toinowatych (Apocynaceae), która jest jednym z kladów w obrębie rzędu goryczkowców (Gentianales) z grupy astrowych spośród roślin okrytonasiennych[2][9].
- Pozycja w systemie Reveala (1993-1999)
Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa jasnotowe (Lamiidae Takht. ex Reveal), nadrząd Gentiananae Thorne ex Reveal, rząd toinowce (Apocynales Bromhead), rodzina toinowate (Apocynaceae Juss.), rodzaj amzonia (Amsonia Walter)[10].
- Amsonia ciliata Walter – amsonia wąskolistna, a. orzęsiona
- Amsonia elliptica (Thunb.) Roem. & Schult.
- Amsonia fugatei S.P.McLaughlin
- Amsonia grandiflora Alexander
- Amsonia hubrichtii Woodson – amsonia Hubrichta
- Amsonia jonesii Woodson
- Amsonia kearneyana Woodson
- Amsonia longiflora Torr.
- Amsonia ludoviciana Small
- Amsonia orientalis Decne.
- Amsonia palmeri A.Gray
- Amsonia peeblesii Woodson
- Amsonia rigida Shuttlew. ex Small
- Amsonia tabernaemontana Walter – amsonia nadreńska, a. Tabernaemontana
- Amsonia tharpii Woodson
- Amsonia tomentosa Torr. & Frém.
Zastosowanie
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ a b Peter F. Stevens , Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-03-24] (ang.).
- ↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-01-20].
- ↑ a b Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina botanica, 2008, s. 23. ISBN 978-83-925110-5-2.
- ↑ a b Beata Grabowska, Tomasz Kubala: Encyklopedia bylin tom I, A-J. Poznań: Zysk i S-ka, 2011, s. 79. ISBN 978-83-7506-845-0.
- ↑ a b c d Geoffrey Burnie i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .
- ↑ a b Amsonia Walter. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-11-03].
- ↑ a b c d e f Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 213. ISBN 0-333-74890-5.
- ↑ List of Genera in RUBIACEAE, [w:] Vascular plant families and genera, Kew Gardens & Missouri Botanical Garden [dostęp 2010-12-03] (ang.).
- ↑ Crescent Bloom: Systematyka rodzaju Amsonia. The Compleat Botanica. [dostęp 2009-01-20]. (ang.).
- BioLib: 112012
- EoL: 37081
- Flora of China: 101507
- Flora of North America: 101507
- GBIF: 3169685
- identyfikator iNaturalist: 71965
- IPNI: 2194-1
- ITIS: 30130
- NCBI: 141529
- Plants of the World: urn:lsid:ipni.org:names:2194-1
- Tela Botanica: 165884
- identyfikator Tropicos: 40012871
- USDA PLANTS: AMSON
- CoL: 62CDK