Kuchnia rosyjska: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja nieprzejrzana]

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 20:53, 19 maj 2015

Artykuł ten został zgłoszony do umieszczenia na stronie głównej w rubryce „Czy wiesz”.
Pomóż nam go sprawdzić: oceń zgłoszoną nominację.

Delikatesowe produkty spożywcze konsumowane podczas święta Maslenicy (bliny, kawior, obwarzanki i miód) oraz samowar, ukazane na znaczku pocztowym.

Kuchnia rosyjska – narodowa kuchnia Rosjan. Tradycyjna kuchnia rosyjska dominuje na obszarze rozciągającym się od wybrzeży Morza Bałtyckiego przez Moskwę i Sankt Petersburg^[1].

Na terytorium Federacji Rosyjskiej, w skład której wchodzą liczne republiki i tereny autonomiczne, specyficzne kuchnie różnych regionów przenikają się wzajemnie^[1]. Wzdłuż Wołgi silnie zaznaczone są wpływy kuchni tatarskiej^[1]. Teren od północnego Kaukazu aż do Morza Czarnego to strefa kuchni północno-kaukaskiej (kuchni inguskiej i osetyjskiej)^[1]. Odrębną sztuką kulinarną posługują się ludy ugrofińskie i ludy tunguskie^[1].

Tradycyjna kuchnia rosyjska występuje w szerokich wariantach: od kuchni chłopskiej aż do kuchni carskiej^[1].

Kuchnia klasy średniej i wyższej przeżywała okres swojej największej świetności na wiek przed wybuchem rewolucji w 1917 roku^[2]. W literaturze rosyjskiej z XIX wieku można odnaleźć opisy różnorodności i wykwintności ogromnej ilości jedzenia obecnego na stołach wyższych klas społecznych, np. u Gogola w Martwych duszach czy u Czechowa w opowiadaniu Syrena z 1887^[2]^[3]. W tym czasie bogaci chadzali także do luksusowych restauracji, aby degustować najbardziej wyszukane i delikatne potrawy, opis takiego posiłku uwiecznił na kartach Anny Kareniny Tołstoj^[2].

Kuchnia chłopska opierała się o surowce własne, możliwe do wyprodukowania w północnym klimacie, jej podstawę stanowiły ciemny chleb żytni, różne warianty zupy szczi oraz kasza gryczana i inne kasze, co znalazło swój wyraz w przysłowiu rosyjskim: Szczi i kasza – strawa nasza^[2].

Kuchnia rosyjska słynie z kawioru – luksusowego artykułu spożywczego, który Rosjanie jedzą na blinach wraz z odrobiną lekko kwaśnej śmietany lub na tostach posmarowanych masłem. Połączenie kawioru z blinami bywa uważane za szczególnie wysublimowane smakowo i porównywane do innych perfekcyjnych kombinacji kulinarnych, tj. jajka na bekonie czy makaron z sosem pomidorowym^[4].

Ze względu na chłodny klimat zwykli ludzie głównie spożywają treściwe posiłki obfitujące w węglowodany, do przygotowania których używa się smalcu lub innego tłuszczu^[1].

Potrawy charakterystyczne dla tradycyjnej kuchni rosyjskiej obejmują: bliny, pieróg, pielmieni, pierogi i boeuf Stroganow^[1]. Z zup tradycyjną kuchnię rosyjską reprezentują: szczi i barszcz^[1].

Głównym tradycyjnym napojem bezalkoholowym jest herbata, którą Rosjanie piją gorącą, bez mleka, czasami posłodzoną i doprawioną do smaku konfiturą owocową; tradycyjnie do picia popularny jest także kwas chlebowy i kefir^[1]^[2]. Najpopularniejszym napojem alkoholowym Rosjan jest wódka, obok wina musującego i szampana oraz piwa^[5].

Pomimo różnic klimatycznych i obyczajowych tradycyjna kuchnia rosyjska wykazuje podobieństwa do kuchni swoich sąsiadów: polskiej i ukraińskiej^[6].

Tradycyjne surowce i półprodukty spożywcze

W kuchni tradycyjnej ze zbóż są wykorzystywane: jęczmień, pszenica i żyto, a z bulw ziemniaki, ponadto uprawiana jest gryka^[1]^[7]. Wieprzowina i mięso z kurczaka są najpowszechniej stosowane do przyrządzania potraw, ale także stosowane jest mięso z kaczki i wołowina^[1]. Z ryb na stole goszczą: śledzie, łososie i jesiotry, oraz kawior pochodzący z ryb żyjących w Wołdze i Morzu Kaspijskim^[1]. Tradycyjne produkty nabiałowe obejmują: mleko, zsiadłe mleko, jogurt, kwaśną śmietanę i sery^[1]. Z warzyw w kuchni wykorzystywana jest kapusta, buraki, cebula, rzepa, fasolka i groszek, a z owoców jabłka, gruszki, śliwki i melony^[1]^[7]. Ponadto do przygotowywania posiłków wykorzystywane są także owoce runa leśnego (borówki i jagody), grzyby oraz orzechy^[1].

Charakterystyka

Piec do gotowania

Rosyjski piec w białoruskim państwowym muzeum architektury ludowej i życia koło Mińska

Do gotowania od początku XV wieku był używany specjalny piec , najczęściej wykonany z gliny i opalany drewnem, który przez chłopów był także wykorzystywany do ogrzewania domu^[8]^[9]^[10]. Zazwyczaj stał centralnie w głównej izbie wiejskiego domu lub w rogu^[8]^[10]. Piec miał dwie komory: jedną do powolnego gotowania i drugą do szybkiego pieczenia^[7]. Pozwalał na przygotowywanie potraw w stałej lub obniżającej się temperaturze, nigdy wzrastającej, co nadawało im specyficznego smaku, niemożliwego do osiągnięcia na współczesnej kuchence gazowej czy elektrycznej^[11]. W piecu tym można było suszyć owoce i wytwarzać kwas^[10]. Szczególnie nadawał się do przyrządzania zup i potraw duszonych^[10]. Od XIX wieku piec ten zaczął być zastępowany przez znacznie mniejsze metalowe kuchenki na drewno lub węgiel, z palnikami do gotowania umieszczonymi na górze^[10], które z biegiem lat wyparły stare piece zarówno w mieście jak i na wsi, jeszcze przed końcem XIX wieku^[10]. Ich wadą było to, że nie nadawały się do pieczenia ciemnego chleba ani przyrządzania kwasu^[10]. Te z kolei zostały zastąpione przez kuchenki gazowe i elektryczne^[10].

Zamrażane żywności

Rosjanie znacznie wcześniej niż mieszkańcy Europy Zachodniej zaczęli wykorzystywać lód do utrwalania żywności i napoi^[10]. Pierwsza potwierdzona wzmianka o zamrażaniu żywności pochodzi z 1482 roku^[10]. Carowie posiadali specjalne piwnice z lodem do zamrażania mięsa i ryb^[10]. Rosjanie ze wszystkich warstw społecznych stosowali tą metodę przechowywania żywności^[10]. W zimnych piwnicach zwykłych domostw znajdowało się specjalne wgłębienie na lód^[10]. Latem chłodnie lodowe służyły także do przetrzymywania innych typów żywności, która była podatna na zepsucie, np. galaretek mięsnych, deserów czy lodów^[10]. Na lodzie trzymano również butelki z sokami owocowymi i beczki z ogórkami, które dopiero po nastaniu mrozu przenoszono z chłodni lodowej do zimnej piwnicy^[10]. W lodzie zagrzebywano beczki wypełnione solonym jesiotrem, kaczkami, marynowanymi węgorzami czy solonymi szynkami itd^[10].

Chleb

Podstawę diety stanowił ciemny, ciężki chleb, konsumowany w dużych ilościach^[7]. Chleb, pokrojony na grube kromki, był podawany do każdego posiłku, także do zakąsek, od których rozpoczynał się posiłek^[2]. Do chleba podawano masło^[2]. Dostępne były trzy rodzaje chleba: biały, czarny żytni i szary pszenno-żytni^[2].

Rozkład posiłków

Tradycyjnie Rosjanie spożywali trzy treściwe posiłki dziennie: śniadanie, obiad i kolację^[2]. Ostatnim czwartym drobnym posiłkiem, około godziny dziewiątej wieczorem, była wieczorna gorąca herbata, do której podawano kawałek ciasta, np. szarlotki^[7]^[10]. Jeżeli obiad był obfity i stanowił najważniejszy posiłek dnia, to kolacja była skromniejsza i na odwrót^[2]. Śniadanie składało się głównie z chleba z dodatkiem sera, jajek, mięsa, kaszy, ziemniaków i ewentualnie resztek z poprzedniego dnia^[2]. Do śniadania pito herbatę^[2]. Obiad, spożywany w południe, składał się z chleba i zakąsek, zupy, drugiego dania (mięso lub ryba z ziemniakami, kaszą lub makaronem) i deseru^[2]. Zakąski, chleb, główne danie i deser składały się na kolację^[2]. Pomiędzy posiłkami konsumowano słodkie przekąski (batony czekoladowe, słodycze) czy nasiona słonecznika^[2].

Przyprawy

Do przyprawiania żywności do smaku używano: cebuli, czosnku, chrzanu, soli i pieprzu, a także szafranu i goździków^[11].

Obce wpływy

W ciągu wieków kuchnia rosyjska w wyniku kontaktów z innymi narodami zaadoptowała ich osiągnięcia kulinarne^[2]. W ten sposób do Rosji dodarła kasza gryczana, ryż, herbata, przyprawy i ziemniaki, które stały się podstawą wyżywienia, podobnie jak miało to miejsce w innych krajach^[2]. Dzięki podbojom terytorialnym kuchnia rosyjska zetknęła się z kuchniami Centralnej Azji i Kakukazu: kebabami i potrawami z jagnięciny^[2].

Od wikingów Rosjanie nauczyli się dwóch technik przechowywania i przetwarzania żywności: kiszenia i wędzenia, które mieszkańcy Skandynawii znali już od dawna^[6]. Skandynawom również zawdzięczają swoje upodobanie do śledzi^[6]. W dalszym ciągu, współcześnie, na rosyjskim stole popularne są wędzone ryby i kiszone warzywa^[6].

Chętne stosowanie ryżu i kaszy gryczanej do przyrządzania potraw uważa się za wpływ pochodzący z czasów bizantyńskich^[6].

Od włoskich budowniczych, sprowadzonych za panowania Iwana III do wznoszenia budowli publicznych, Rosjanie nauczyli się przygotowywać mrożone desery (lody i sorbety), makaron i słodkie wypieki ^[7].

Dzięki Piotrowi Wielkiemu, który zapoczątkował proces westernizacji Rosji, zapraszając na swój dwór kucharzy z Holandii, Niemiec i Szwecji, kuchnia rosyjska zetknęła się ze sztuką kulinarną holenderską, niemiecką i szwedzką^[6].

Słynne rosyjskie zakąski stanowią adaptację stołu szwedzkiego^[6]. W czasie rządów Piotra Wielkiego zaczęto też podawać dania do stołu po jednym po kolei, zamiast podawania całego pożywienia za jednym zamachem^[7].

Silny wpływ kuchni francuskiej na kuchnię władców rosyjskich datuje się od XVIII wieku za sprawą kucharzy francuskich, którzy gotowali na dworze Katarzyny Wielkiej i później dla Aleksandra I w Petersburgu^[6]. Zamożni Rosjanie przyjęli nowy trend od swoich władców i zatrudniali u siebie głównie francuskich kucharzy aż do wybuchu rewolucji^[7].

Kuchnia rosyjskiej arystokracji była w XIX wieku dobrze znana^[2].

Z kolei powracającym z Rosji do Francji kucharzom francuskim zawdzięczamy spopularyzowanie rosyjskich potraw w Europie^[7].

Popularna w wielu krajach na całym świecie i występująca w różnych wariantach sałatka rosyjska (znana też pod nazwą sałatki Olivier) została opracowana przez kucharza i restauratora belgijsko-francuskiego pochodzenia Luciena Oliviera, gdy carem był Mikołaj II, a spopularyzowali ją rosyjscy emigranci po rewolucji październikowej^[7]^[12].

Rosyjski wkład do innych kuchni

Przykładami potraw znanych na Zachodzie, które są kojarzone z kuchnią rosyjską są: kawior, barszcz i boeuf Stroganow^[2].

Kuchnie zachodnie, w tym kuchnia francuska, pod koniec XIX wieku przejęły od kuchni rosyjskiej sposób podawania poszczególnych potraw do stołu podczas uroczystego posiłku^[2]. We Francji na stole zawczasu układano zakąski, zupę i ryby, które oczekiwały na przyjście gości tracąc świeżość i jakość^[2]. Danie główne i desery podawano później^[2]. W Rosji kolejne potrawy były przynoszone pojedynczo do stołu, co pozwalało gościom na skonsumowanie ich zaraz po przyrządzeniu w kuchni, gdy były świeże i w perfekcyjnym stanie^[2]. Pomimo oporów słynni kucharze francuscy, a za nimi szefowie restauracji w innych krajach zachodnioeuropejskich, ze względu na zalety rosyjskiego sposobu serwowania potraw do stołu, zaczęli podawać je po jednej jednocześnie w kolejności: zakąski, zupa, danie główne, deser^[2].

Wpływ religii

Trzy drożdżowe baby wielkanocne zwane kuliczami na ozdobnym talerzu, udekorowane długimi wąskimi świeczkami i otoczone ufarbowanymi jajkami

Rosyjski Kościół Prawosławny przez nakazy i zakazy związane z postem wywarł ogromny wpływ na kształtowanie się sztuki kulinarnej w Rosji podczas caratu^[6]^[10]. Cerkiew prawosławna wymagała od wierzących poszczenia przez prawie 200 dni w roku^[10]. Mięso mogło być spożywane przez zaledwie jedną trzecią dni w roku^[10]. Najważniejszym z czterech głównych okresów postnych był trwający 7 tygodni Wielki Post poprzedzający Wielkanoc^[10]. Zakaz spożywania mięsa, tłuszczy zwierzęcych i innych produktów pochodzenia zwierzęcego, w tym jajek, mleka, serów i innych produktów nabiałowych, w dni postne przyczynił się do powstania licznych potraw postnych, opartych na zbożach, warzywach, rybach, owocach i grzybach^[6]^[10]^[13]^[2]. Ortodoksyjnie wierzący i najubożsi z ubogich powstrzymywali się także od jedzenia ryb w czasie postu^[10]. Niektórzy odmawiali sobie również wina i wódki, ale najczęściej nie stroniono od napojów alkoholowych^[10]. W kuchni potrawy były podzielone na mięsne i postne, czyli odpowiednie do spożywania podczas okresów postnych, które przeplatały się w kalendarzu z okresami ucztowania, czyli dniami mięsnymi^[10]. W miarę upływu czasu nakazy i zakazy religijne dotyczące postu nieco zelżały, np. w XIX wieku dozwolony został cukier, którego stosowanie było zakazane w XVII wieku ze względu na zwierzęce składniki stosowne do jego rafinacji^[10], w dalszym ciągu wierni sumiennie pościli, ale robili to rzadziej, szczególnie tendencja ta dotyczyła klas wyższych^[10]. Okresy postne stały się czasem spożywania ryb, albowiem był to jedyny dozwolony rodzaj mięsa, który zastępował mięso zwierzęce^[10]. Z biegiem lat praktycznie zanikł zwyczaj niejedzenia ryb w post^[10], wręcz przeciwnie wierni zaczęli kojarzyć post właśnie z obecnością ryb na stole^[10]. Do dziś w porównaniu do innych kultur Rosjanie spożywają duże ilości ryb^[7].

Pomimo nakazów i zakazów postnych kucharze przygotowywali eleganckie dania w domach arystokratów^[10]. Także w bogatych domach niearystokratycznych na stole gościło wykwintne menu, np. pieróg nadziewany jesiotrem i grzybami, zupa z głowy jesiotra, ziemniaki ze śledziem i kisiel żurawinowy, czy zupa śliwkowa z winem, szczupak w żółtym sosie, kotlety ziemniaczane w sosie grzybowym i kompot z mieszanych owoców^[10].

Dieta służących była uboga i monotonna w porównaniu do potraw goszczących na stołach ich panów^[10]. Do potraw spożywanych zarówno przez panów, jak i ich służących należały: zupa z różnych rodzajów mięsa, barszcz, szczi, zupa ziemniaczana, zupa z suszonego grochu, zupa szpinakowa na zimno z łososiem, kasza gryczana na gęsto, smażona ryba, smażone ziemniaki i sałatka winegret^[10].

Rosjanie ucztowali m.in. podczas święta Maslenicy i świąt wielkanocnych^[10].

Podczas Maslenicy były jedzone w dużych ilościach bliny ze śmietaną lub posmarowane masłem^[10]^[7].

Na Wielkanoc kobiety wyznania prawosławnego przygotowywały z twarogu, mleka i jaj paschy o kształcie ściętej piramidy, które miały symbolizować grób Jezusa Chrystusa oraz wypiekały cylindryczne wysokie babeczki drożdżowe o różnej wielkości, nazywane kuliczami (znane też pod nazwą rosyjskiej baby paschalnej), które były dekorowane lukrem w sposób mający przypominać kopuły cerkwi, a w ich środek wsadzano długą i wąską świeczkę^[7]^[14]. Na tradycyjnych paschach i babach paschalnych kuliczach często stawiano znak XB (rosyjski skrót od Chrystus Zmartwychwstał) oraz znak krzyża^[2].

Jajka były gotowane na twardo w wodzie razem z łupinami z cebuli lub czerwonymi burakami, a nadany im czerwony kolor odnosił się do dogmatu o zmartwychwstaniu Jezusa^[7].

Tradycyjne potrawy wielkanocne przed spożyciem były zanoszone do cerkwi w celu ich poświęcenia, najczęściej pokropienie święconą wodą odbywało się podczas wieczornego nabożeństwa w Wielką Sobotę^[2]. Po powrocie z cerkwi o północy rozpoczynało się kilkudniowe ucztowanie^[2]. Na wielkanocnym stole, udekorowanym kwiatami i zielonymi gałązkami, można było znaleźć: szynki, indyki, prosięta, zimne zakąski, sałaki, desery i wódkę^[2].

Pieczona wieprzowina była podawana podczas głównego posiłku wielkanocnego, zaś podczas głównego posiłku bożonarodzeniowego była tradycyjnie podawana pieczona gęś^[7].

Na Wigilię Bożego Narodzenia przygotowywano kutię, która dawniej była także podawana podczas pogrzebów^[2].

Na inne dni odświętne, obchodzone przez Rosjan, takie jak Boże Narodzenie, urodziny, imieniny czy Nowy Rok nie obowiązywało jakieś specjalne tradycyjne menu, po prostu na stole gościło wykwintne jedzenie i wznoszono toasty^[2]. Tort urodzinowy mógł być udekorowany świeczkami, a w dniu imienin na stole pojawiał się dawniej tradycyjny słodki chleb w kształcie precla^[2].

Tradycyjne potrawy

Podawanie zakąsek należy do dawnych tradycji rosyjskich^[15]. Rosjanie nigdy nie serwowali tylko głównego dania, jednak podawanie zakąsek stało się obecnie zanikającą tradycją, co wynika m.in. ze zmiany stylu życia Rosjan^[15]. Dawniej uroczysty posiłek bez różnych zakąsek poprzedzających go był nie do pomyślenia i dotyczyło to zarówno klas wyższych, jaki i tych najuboższych, od nich zaczynał się posiłek^[15]. Zakąski były w estetyczny sposób ułożone na stole^[15]. Ich celem było nie tylko pobudzenie apetytu, ale także poprawienie humoru biesiadnikom^[15]. Gospodarz witał gości okrągłym chlebem i solą, umieszczonymi na wyszywanej serwetce, i oferował im najlepsze miejsca przy stole^[15]. Dopiero po ceremonialnym pokrojeniu chleba i podzieleniu się nim, serwowano zakąski^[15]. W X wieku były to kawałki suszonej lub solonej ryby, marynowane grzyby, mięso i drób w galarecie i przetwory z warzyw^[15]. W miarę upływu czasu gospodynie wykreowały różnorakie inne potrawy, ciepłe i zimne, podawane przed daniem głównym. Do zakąsek pito wódkę. W selekcji i komponowaniu zakąsek, w przeciwieństwie do posiłków obowiązujących w dni świąteczne czy żałobne, nie obowiązywały żadne reguły i każda gospodyni mogła popisać się własnym kunsztem kulinarnym^[15]. W skład zakąsek wchodziły małe faszerowane bułeczki pirożki, a ostra musztarda domowej produkcji miała za zadanie pomóc w trawieniu pokarmów^[15].

Honorowe miejsce na rosyjskim stole zajmował pieróg^[16]. Wykwintne pierogi (l.mn. od pieróg) pojawiały się na stole także na specjalne okazje, np. w trzecim dniu po ślubie panna młoda częstowała gości pierogami i mniejszymi pirożkami^[10]. Pierogi mogły mieć różne kształty, ale najczęściej były okrągłe lub prostokątne^[10]. Mogły być także różnej wielkości^[10]. Były robione z różnych rodzajów ciasta i nadziewane różnymi rodzajami farszu^[10]. Niektóre miały własne nazwy^[10].

Tradycja picia herbaty

Żona kupca pijąca herbatę ze spodeczka na obrazie Borisa Kustodijewa z 1923

Szklanka z herbatą umieszczona w metalowym koszyczku z czasów Związku Radzieckiego

Herbata pojawiła się w Rosji w połowie XVII wieku – ambasador chiński w Moskwie podarował carowi Aleksemu Michajłowiczowi kilka skrzyń herbaty^[17]. Wkrótce herbata stała się jednym z artykułów najchętniej importowanych z Chin^[17]. Od 1689, po podpisaniu traktatu nerczyńskiego, karawany kupieckie mogły bez przeszkód przekraczać granicę pomiędzy dwoma mocarstwami^[17]. W tym czasie cena herbaty była bardzo wysoka ze względu na trudy, czas i koszty przewozu, więc jedynie rodzina carska i najzamożniejsi mogli pozwolić sobie na zakup herbaty^[17]. Dopiero pod koniec XVIII wieku ceny herbaty zmalały, umożliwiając jej spopularyzowanie wśród rosyjskiego społeczeństwa^[17]. Herbata, będąca gorącym i mocnym napojem, przypadła do gustu Rosjanom^[17]. Do tej pory Rosjanie preferują mocne napary z czarnej herbaty^[17]. Wybudowanie linii kolei transsyberyjskiej umożliwiło import herbaty za pomocą towarowych wagonów kolejowych^[17].

Rosjanie wykreowali własną unikalną tradycję picia herbaty, pomimo że herbata przybyła do Rosji z Chin^[17]. Do gotowania wody i zaparzania herbaty Rosjanie od 1800 powszechnie używali samowaru, który stał się, obok lalki matrioszki, bałałajki, wódki i czapki uszanki, symbolem Rosji^[18]. Wokół samowaru koncentrowało się życie rodzinne i towarzyskie^[17]. Bogate rodziny miały po dwa samowary: prosty do użytku codziennego i ozdobny, gdy w odwiedziny przyszli goście^[17]. Na górze samowaru znajdowało się miejsce na umieszczenie czajniczka z esencją herbacianą, który był jednocześnie podgrzewany jego ciepłem^[17]. Rosjanie bowiem najpierw przygotowywali esencję herbacianą, czyli skoncentrowany napar z dużej ilości liści herbaty zalanych niewielką ilością wrzącej wody, który był odstawiany przynajmniej na pięć minut^[17]. Do sporządzania esencji herbacianej nadawały się czarne gatunki herbat liściastych z Chin i Indii, natomiast nie nadawały się herbaty angielskie, które gorzkniały^[17]. Przygotowana w ten sposób esencja herbaciana była wykorzystywana w ciągu całego dnia, a nawet jeszcze rankiem dnia następnego podczas śniadania^[17]. Dawniej zgodnie z obyczajem pani domu serwowała herbatę przy użyciu samowaru domownikom i gościom^[17]. Aby zrobić filiżankę herbaty należało wlać odpowiednią ilość esencji herbacianej z czajniczka do filiżanki i dopełnić gorącą wodą z samowaru^[17].

Rosjanie pili i piją herbatę na śniadanie i podczas innych posiłków, a także w ciągu całego dnia oraz spotkań towarzyskich^[17]^[2]. Do słodzenia używało się i używa cukru, warenje (rodzaj konfitury) lub miodu^[17]. Popularne było picie herbaty ze szklanki umieszczonej w koszyczku (podstawniku)^[17].

Dawniej w każdym domu można było znaleźć samowar^[18], a także biurach, restauracjach, pociągach i u ulicznych sprzedawców herbaty^[17]. Współcześnie samowary nie są często używane i raczej trudno byłoby znaleźć samowar w każdym domu^[18]. Obecnie herbatę robi się używając wrzątku i małego czajniczka^[2].

Innymi dawnymi rosyjskimi obyczajami związanymi z piciem herbaty były: dodawanie plasterka cytryny ze skórką bezpośrednio do szklanki z herbatą (najpierw popularne jedynie wśród podróżnych, jako środek przeciwko chorobie lokomocyjnej, a następnie także w salonach wyższych sfer), picie herbaty z trzymaniem kostki cukru lub dżemu w ustach i picie herbaty ze spodeczka (popularne przede wszystkim wśród klasy kupieckiej oraz podczas nieformalnych spotkań ze względu na wydawany dźwięk siorbania podczas picia; ten sposób pozwalał na natychmiastowe picie nawet bardzo gorącej herbaty, która szybko ulegała chłodzeniu)^[19]. W bogatych domach herbatę podawano w filiżankach, które nie były napełniane po sam brzeg, co pozwalało domownikom lub gościom dodać do niej cukru lub dżemu^[19]. W ubogich domach herbatę podawano w szklankach, które napełniano po sam brzeg, tak, aby nie można było już niczego do niej dodać^[19]. Cukier był dawniej artykułem drogim, w związku z tym, aby zaoszczędzić herbaty nie słodzono nim, ale wkładano do ust bryłkę krystalicznego, nierafinowanego cukru, którą trzymano cały czas podczas picia^[19]. Taka bryłka brązowego cukru powoli rozpuszczała się w ustach i mogła być powtórnie wykorzystana przy piciu kolejnych porcji herbaty^[19].

Sposób picia herbaty po rosyjsku dotarł do zaboru rosyjskiego, gdzie w ubogich domach, aby zaoszczędzić na cukrze, również pito herbatę trzymając kostkę cukru między zębami lub maczając kostkę w herbacie, odgryzając jej kawałek i popijając, co określano za Rosjanami jako picie herbaty w prikusku^[20]^[21]. Żartownisie wymyślili jeszcze bardziej oszczędne sposoby picia herbaty z cukrem: na prilizku (bryła cukru w formie „głowy” wisiała nad stołem i każdy mógł ją najpierw polizać, a później popić herbatą), przy czym najoszczędniejszymi sposobami było picie herbaty na pridumku (myśląc o cukrze) i na prigladku (patrząc na opakowanie głowy cukru zawieszone nad stołem)^[20]^[21]^[22].

Tradycyjnie rosyjskie kobiety preferowały pić herbatę z filiżanki, a mężczyźni ze szklanki umieszczonej w metalowym koszyczku z uchem do trzymania^[2].

W dalszym ciągu Rosjanie piją duże ilości gorącej i słodkiej herbaty, natomiast nie piją ice tea^[2]. Mleko i kawa są mniej popularne niż w Ameryce^[2].

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p Jeanne Jacob i Michael Ashkenazi: The World Cookbook: The Greatest Recipes from Around the Globe. [w:] Russia [on-line]. s. 1114 i 1115. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t ^u ^v ^w ^x ^y ^z ^aa ^ab ^ac ^ad ^ae ^af ^ag ^ah ^ai ^aj ^ak ^al Sydney Schultze: Culture and Customs of Russia. [dostęp 2015-05-16]. (ang.).
↑ Leonard Neuger: Co nam szepcze Syrena Czechowa?. Folia Scandinavica Vol. 12 Poznań 2011. [dostęp 2015-05-17]. (pol.).
↑ Inga Saffron: Caviar: The Strange History and Uncertain Future of the World's Most Coveted Delicasy. [dostęp 2015-05-13].
↑ Most Russians like alcohol, vodka is top preference - sociologists. Russia Beyond The Haedlines. [dostęp 2015-05-14]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Arthur L. Meyer i Jon M. Vann: The Appetizer Atlas: A World of Small Bites. Wiley; John Wiley&Sons, INC., 2003. [dostęp 2015-05-12]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o Russia – food for religious and holiday celebrations. foodbycountry.com. [dostęp 2015-05-13]. (ang.).
↑ ^a ^b А.Е. ШКОЛЬНИК: Русская печь XX века. Наука и жизнь. 1988. №1.. [dostęp 2015-05-14]. (ros.).
↑ Русская печь. pechka.su. [dostęp 2015-05-14]. (ros.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t ^u ^v ^w ^x ^y ^z ^aa ^ab ^ac ^ad ^ae ^af ^ag ^ah ^ai ^aj ^ak ^al ^am ^an ^ao Elena Molokhovets: Classic Russian Cooking: Elena Molokhovets' a Gift to Young Housewives. s. 13, 14. [dostęp 2015-05-15]. (ang.).
↑ ^a ^b Russian Cuisine – a historical approach to Russian cuisine. guidetorussia.org. [dostęp 2015-05-14]. (ang.).
↑ Laurent Brayard: Lucien Olivier, une salade pour la Russie. [dostęp 2015-05-13]. (fr.).
↑ Bridge to Moscow – Russian Cuisine. [dostęp 2015-05-13]. (ang.).
↑ Kulicz – rosyjska baba paschalna. przyslijprzepis.pl. [dostęp 2015-0516]. (pol.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Alla Sacharow: Classic Russian Cuisine: A Magnificent Selection of More Than 400 .... [dostęp 2015-05-19]. (ang.).
↑ В.В. Похлебкин: Пироги русские. 2005. [dostęp 2015-05-19]. (ros.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t ^u Linda Delaine: Tea Time in Russia. Russian Life, 2000. [dostęp 2015-05-15]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Russian symbols: balalayka, samovar, matreshka, fur hat. Cultural Information. [dostęp 2015-05-15]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Denis Shumakov: Tea in Russia – Russian Tea Tradition. http://teatips.ru/.+[dostęp 2015-05-14]. (ang.).
↑ ^a ^b Cukrownia Rytwiany w Rytwianach. rytwiany.com.pl. [dostęp 2015-05-18]. (pol.).
↑ ^a ^b W samowarze po rosyjsku. koneserzy.pl. [dostęp 2015-05-18]. (pol.).
↑ Stanisław Gieżyński: Herbata po rosyjsku. weranda.pl. [dostęp 2015-05-18]. (pol.).

Linki zewnętrzne

[Russia-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p Jeanne Jacob i Michael Ashkenazi: The World Cookbook: The Greatest Recipes from Around the Globe. [w:] Russia [on-line]. s. 1114 i 1115. (ang.).

[Customs-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t ^u ^v ^w ^x ^y ^z ^aa ^ab ^ac ^ad ^ae ^af ^ag ^ah ^ai ^aj ^ak ^al Sydney Schultze: Culture and Customs of Russia. [dostęp 2015-05-16]. (ang.).

[3] Leonard Neuger: Co nam szepcze Syrena Czechowa?. Folia Scandinavica Vol. 12 Poznań 2011. [dostęp 2015-05-17]. (pol.).

[4] Inga Saffron: Caviar: The Strange History and Uncertain Future of the World's Most Coveted Delicasy. [dostęp 2015-05-13].

[5] Most Russians like alcohol, vodka is top preference - sociologists. Russia Beyond The Haedlines. [dostęp 2015-05-14]. (ang.).

[Small-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Arthur L. Meyer i Jon M. Vann: The Appetizer Atlas: A World of Small Bites. Wiley; John Wiley&Sons, INC., 2003. [dostęp 2015-05-12]. (ang.).

[Country-7] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o Russia – food for religious and holiday celebrations. foodbycountry.com. [dostęp 2015-05-13]. (ang.).

[Piec-8] А.Е. ШКОЛЬНИК: Русская печь XX века. Наука и жизнь. 1988. №1.. [dostęp 2015-05-14]. (ros.).

[9] Русская печь. pechka.su. [dostęp 2015-05-14]. (ros.).

[Elena-10] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t ^u ^v ^w ^x ^y ^z ^aa ^ab ^ac ^ad ^ae ^af ^ag ^ah ^ai ^aj ^ak ^al ^am ^an ^ao Elena Molokhovets: Classic Russian Cooking: Elena Molokhovets' a Gift to Young Housewives. s. 13, 14. [dostęp 2015-05-15]. (ang.).

[Guide-11] Russian Cuisine – a historical approach to Russian cuisine. guidetorussia.org. [dostęp 2015-05-14]. (ang.).

[12] Laurent Brayard: Lucien Olivier, une salade pour la Russie. [dostęp 2015-05-13]. (fr.).

[13] Bridge to Moscow – Russian Cuisine. [dostęp 2015-05-13]. (ang.).

[14] Kulicz – rosyjska baba paschalna. przyslijprzepis.pl. [dostęp 2015-0516]. (pol.).

[Alia-15] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Alla Sacharow: Classic Russian Cuisine: A Magnificent Selection of More Than 400 .... [dostęp 2015-05-19]. (ang.).

[16] В.В. Похлебкин: Пироги русские. 2005. [dostęp 2015-05-19]. (ros.).

[Tea-17] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t ^u Linda Delaine: Tea Time in Russia. Russian Life, 2000. [dostęp 2015-05-15]. (ang.).

[Cultural-18] Russian symbols: balalayka, samovar, matreshka, fur hat. Cultural Information. [dostęp 2015-05-15]. (ang.).

[Denis-19] Denis Shumakov: Tea in Russia – Russian Tea Tradition. http://teatips.ru/.+[dostęp 2015-05-14]. (ang.).

[Rytwiany-20] Cukrownia Rytwiany w Rytwianach. rytwiany.com.pl. [dostęp 2015-05-18]. (pol.).

[Koneserzy-21] W samowarze po rosyjsku. koneserzy.pl. [dostęp 2015-05-18]. (pol.).

[22] Stanisław Gieżyński: Herbata po rosyjsku. weranda.pl. [dostęp 2015-05-18]. (pol.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

@@ Linia 1: / Linia 1: @@
+{{Czy wiesz do artykułu|2}}
-'''Kuchnia rosyjska'''- tradycyjna kuchnia [[Rosja|Rosji]], jej potrawy i smakowe akcenty zmieniają się w zależności od położenia geograficznego. Kuchnia rosyjska posiada składniki kuchni słowiańskiej oraz składniki kuchni państw sąsiadujących.
+[[Plik:Russian stamp no 1029.jpg|thumb|Delikatesowe produkty spożywcze konsumowane podczas święta [[Maslenica|Maslenicy]] ([[bliny]], [[kawior]], [[obwarzanek|obwarzanki]] i [[miód]]) oraz [[samowar]], ukazane na znaczku pocztowym.]]
-Sztuka kulinarna tego kraju pod wieloma względami nie jest szczególnie skomplikowana –występują tutaj głównie proste, ale za to bardzo pożywne dania, co  zostało uwarunkowane przez życie w trudnych warunkach klimatycznych. Z drugiej jednak strony bogactwo naturalne tego kraju oraz dostęp do wielu różnych składników sprawiły, że pojawiło się w nim całe mnóstwo unikalnych dań.
+{{Commonscat|Cuisine of Russia}}
-Charakterystyczną cechą tej kuchni jest to, że większość dań jest przygotowywanych poprzez gotowanie i duszenie, smażenie nie jest popularne.
+'''Kuchnia rosyjska''' – narodowa [[sztuka kulinarna|kuchnia]] [[Rosjanie|Rosjan]]. Tradycyjna kuchnia rosyjska dominuje na obszarze rozciągającym się od wybrzeży [[Morze Bałtyckie|Morza Bałtyckiego]] przez [[Moskwa|Moskwę]] i [[Petersburg|Sankt Petersburg]]<ref name="Russia">{{Cytuj stronę | url =https://books.google.nl/books?id=GmqEAwAAQBAJ&pg=PA1114&dq=modern+russian+cuisine&hl=pl&sa=X&ei=21tQVba4IeqQ7Abbw4CQDQ&ved=0CC8Q6AEwAjgK#v=onepage&q=modern%20russian%20cuisine&f=false | tytuł =The World Cookbook: The Greatest Recipes from Around the Globe| data dostępu = | autor =Jeanne Jacob i Michael Ashkenazi | nazwisko = | imię = | autor link = | data = | rok = | miesiąc = | format = | praca =Russia | opublikowany = | oznaczenie = | strony =1114 i 1115 | język =en | id = | cytat =}}</ref>.
-Tradycyjna kuchnia rosyjska to bogate i tłuste dania mięsne, a także wiele dań postnych, na które składają się na różne sposoby przyrządzone warzywa i placki. Cechuje się połączeniami smaków kwaśnych ze słodkimi, oraz ostrych z łagodniejszymi.
-Rosja jest również dużym producentem napojów alkoholowych, np. wódki, która jest najbardziej znana na całym świecie i jest swego rodzaju etykietą tego kraju za granicą.
+Na terytorium [[Rosja|Federacji Rosyjskiej]], w skład której wchodzą liczne republiki i tereny autonomiczne, specyficzne kuchnie różnych regionów przenikają się wzajemnie<ref name="Russia"/>. Wzdłuż [[Wołga|Wołgi]] silnie zaznaczone są wpływy [[kuchnia tatarska|kuchni tatarskiej]]<ref name="Russia"/>. Teren od północnego [[Kaukaz (łańcuch górski)|Kaukazu]] aż do [[Morze Czarne|Morza Czarnego]] to strefa kuchni północno-kaukaskiej (kuchni [[Inguszetia|inguskiej]] i [[Osetia|osetyjskiej]])<ref name="Russia"/>. Odrębną sztuką kulinarną posługują się [[ludy ugrofińskie]] i [[ludy tunguskie]]<ref name="Russia"/>.
+Tradycyjna kuchnia rosyjska występuje w szerokich wariantach: od kuchni [[chłopi|chłopskiej]] aż do kuchni [[władcy Rosji|carskiej]]<ref name="Russia"/>.
-== Charakterystyka kuchni rosyjskiej ==
+Kuchnia [[klasa średnia|klasy średniej]] i [[klasa wyższa|wyższej]] przeżywała okres swojej największej świetności na wiek przed wybuchem [[rewolucja październikowa|rewolucji]] w 1917 roku<ref name="Customs"/>. W literaturze rosyjskiej z XIX wieku można odnaleźć opisy różnorodności i wykwintności ogromnej ilości jedzenia obecnego na stołach wyższych klas społecznych, np. u [[Nikołaj Gogol|Gogola]] w ''[[Martwe dusze|Martwych duszach]]'' czy u [[Anton Czechow|Czechowa]] w opowiadaniu ''Syrena'' z 1887<ref name="Customs"/><ref>{{Cytuj stronę | url =https://repozytorium.amu.edu.pl/jspui/bitstream/10593/1718/1/197-203.pdf | tytuł =Co nam szepcze Syrena Czechowa? | data dostępu =2015-05-17 | autor =Leonard Neuger | nazwisko = | imię = | autor link = | data = | rok = | miesiąc = | format = | praca = | opublikowany =Folia Scandinavica Vol. 12 Poznań 2011 | oznaczenie = | strony = | język =pl | id = | cytat = }}</ref>. W tym czasie bogaci chadzali także do luksusowych restauracji, aby degustować najbardziej wyszukane i delikatne potrawy, opis takiego posiłku uwiecznił na kartach ''[[Anna Karenina|Anny Kareniny]]'' [[Lew Tołstoj|Tołstoj]]<ref name="Customs"/>.
-Pierwotna kuchnia rosyjska nie była zbyt zróżnicowana. Zazwyczaj dania sporządzane były w piecu. W ciągu wieków potrawy były proste i tradycyjne. Związane to było ze zwyczajem przestrzegania rygorystycznych postów przez wyznawców chrześcijaństwa prawosławnego. W ich trakcie nie wolno było jeść nie tylko mięsa, ale również produktów pochodzenia zwierzęcego - mleka i jajek.
-Współczesna rosyjska kuchnia jest pełna aromatów. Duży wpływ wywarła na nią kuchnia polska, włoska, francuska oraz niemiecka. Kuchnia Rosji słynie przede wszystkim z [[Kawior|kawioru]], który jest pozyskiwany z bieługi oraz łososia. Pozyskiwany jest na ogromną skalę w rejonie [[Morze Kaspijskie|Morza Kaspijskiego]]. Dania rosyjskie to także dziczyzna, cyranki, jarząbki, bekasy, łabędzie, bażanty, cietrzewie, kaczki, kuropatwy, ale również sarny i zające.
-Przyrządza się także potrawy z mąki. Z mąki żytniej i pszennej wyrabia się pieróg, czyli pieczony placek przygotowany na słodko lub na słono. Jego nadzienie może być mięsne, rybne, jagodowe lub z twarogiem. Do nadzienia dodaje się również jajka, kaszę, grzyby.
+Kuchnia chłopska opierała się o surowce własne, możliwe do wyprodukowania w północnym klimacie, jej podstawę stanowiły ciemny chleb żytni, różne warianty zupy [[szczi]] oraz [[kasza gryczana]] i inne [[kasza |kasze]], co znalazło swój wyraz w przysłowiu rosyjskim: ''Szczi i kasza – strawa nasza''<ref name="Customs"/>.
-Kuchnia rosyjska oferuje bogaty wybór tzw. [[pielmieni]]. Pielmienie mogą być faszerowane różnymi gatunkami mięs, a podaje się je ze śmietaną. Specjalnością są również bliny, czyli placki podobne racuchów lub naleśników, jednak różni je rodzaj mąki, z której są przyrządzane, a mianowicie z gryczanej. Bliny mogą być podawane na słono lub słodko.
-Rosjanie spożywają wszystkie rodzaje warzyw, często w postaci kiszonej. Wśród nich króluje kapusta i ogórki. Ogórki przyrządzane są niemal na wszystkie sposoby: świeże, kiszone, marynowane, w postaci musu, przecieru, zupy, kremu itp. Inne znane w tym kraju warzywa, które są chętnie spożywane, to brukiew, rzepa, bakłażany, kalarepa oraz ziemniaki. Dużym powodzeniem cieszą się w rosyjskiej kuchni kasze, zwłaszcza kasza gryczana. Jest ona wykorzystywana jako danie samodzielne bądź jako dodatek do zup lub jako farsz – nadzienie do mięs.
-Tradycyjna przyprawa rosyjska i produktem mlecznym jest śmietana, którą dodają do sałatek i zup.
+Kuchnia rosyjska słynie z [[kawior]]u – luksusowego artykułu spożywczego, który Rosjanie jedzą na [[bliny|blinach]] wraz z odrobiną lekko kwaśnej [[crème fraîche|śmietany]] lub na [[tost]]ach posmarowanych masłem. Połączenie kawioru z blinami bywa uważane za szczególnie wysublimowane smakowo i porównywane do innych perfekcyjnych kombinacji kulinarnych, tj. jajka na bekonie czy makaron z sosem pomidorowym<ref>{{Cytuj stronę | url =https://books.google.nl/books?id=5sN69IqV0i0C&pg=PT69&dq=how+russian+eat+kaviar&hl=pl&sa=X&ei=EA1TVYf6OoTTU-20gYAK&ved=0CDcQ6AEwAw#v=onepage&q=how%20russian%20eat%20kaviar&f=false | tytuł =Caviar: The Strange History and Uncertain Future of the World's Most Coveted Delicasy| data dostępu =2015-05-13 | autor =Inga Saffron | nazwisko = | imię = | autor link = | data = | rok = | miesiąc = | format = | praca = | opublikowany = | oznaczenie = | strony = | język = | id = | cytat =}}</ref>.
+Ze względu na chłodny klimat zwykli ludzie głównie spożywają treściwe posiłki obfitujące w [[składniki odżywcze|węglowodany]], do przygotowania których używa się [[smalec|smalcu]] lub innego [[tłuszcze|tłuszczu]]<ref name="Russia"/>.
-== Zupy ==
+Potrawy charakterystyczne dla tradycyjnej kuchni rosyjskiej obejmują: [[bliny]], [[pieróg (danie)|pieróg]], [[pielmieni]], [[pierogi]] i [[boeuf Stroganow]]<ref name="Russia"/>. Z zup tradycyjną kuchnię rosyjską reprezentują: szczi i [[barszcz (potrawa)|barszcz]]<ref name="Russia"/>.
-Znaną na świecie rosyjską potrawą jest strogonow, ale warto również wspomnieć o innych popularnych w Rosji zupach i polewkach.
-Tradycyjnymi zupami kuchni rosyjskiej stały się:
-•	Kapuśniak- zupa z poszatkowanej kapusty głowiastej (świeżej lub kiszonej) i warzyw często na wywarze z wędzonego boczku lub z żeberek.
-•	Rossolnik- zupa, której składnikiem głównym są kiszone ogórki i sok z ich kiszenia.
-•	Barszcz- kwaśna zupę, której podstawą może być zakwas żytni, kapusta kiszona, buraki ćwikłowe (ukwaszone lub zaprawione octem) albo szczaw.
-•	Soljanka- gęsta zupa, ugotowana na mięsnym, rybnym bądź grzybowym rosole z dodatkiem aromatycznych przypraw ziołowych..
-•	Ucha- zupa rybna.
-Znane są także różnorodne zupy na zimno:
-•	okruszka,
-•	[[chłodnik]],
-•	[[botwina]],
+Głównym tradycyjnym napojem bezalkoholowym jest [[herbata]], którą Rosjanie piją gorącą, bez mleka, czasami posłodzoną i doprawioną do smaku [[warenje|konfiturą]] owocową; tradycyjnie do picia popularny jest także [[kwas chlebowy]] i [[kefir]]<ref name="Russia"/><ref name="Customs"/>. Najpopularniejszym napojem alkoholowym Rosjan jest [[wódka]], obok [[wino musujące|wina musującego]] i [[szampan]]a oraz [[piwo|piwa]]<ref>{{Cytuj stronę | url =http://rbth.com/news/2014/04/01/most_russians_like_alcohol_vodka_is_top_preference_-_sociologists_35566.html | tytuł =Most Russians like alcohol, vodka is top preference - sociologists | data dostępu =2015-05-14 | autor = | nazwisko = | imię = | autor link = | data = | rok = | miesiąc = | format = | praca = | opublikowany =Russia Beyond The Haedlines | oznaczenie = | strony = | język =en | id = | cytat =}}</ref>.
+Pomimo różnic klimatycznych i obyczajowych tradycyjna kuchnia rosyjska wykazuje podobieństwa do kuchni swoich sąsiadów: [[kuchnia polska|polskiej]] i [[kuchnia ukraińska|ukraińskiej]]<ref name="Small">{{Cytuj stronę | url =https://books.google.nl/books?id=qUOcpdtYIFwC&pg=PA428&dq=modern+russian+cuisine&hl=pl&sa=X&ei=_VpQVZrRCoXX7Qao0oGQBw&ved=0CEkQ6AEwBQ#v=onepage&q=modern%20russian%20cuisine&f=false | tytuł =The Appetizer Atlas: A World of Small Bites| data dostępu =2015-05-12 | autor =Arthur L. Meyer i Jon M. Vann | nazwisko = | imię = | autor link = | data = | rok =2003 | miesiąc = | format = | praca = | opublikowany =Wiley; John Wiley&Sons, INC. | oznaczenie = | strony = | język =en | id = | cytat =}}</ref>.
-== Ryby i mięsa ==
+== Tradycyjne surowce i półprodukty spożywcze ==
-W kuchni rosyjskiej zwraca się dużą uwagę na obróbkę mięsa i ryb, które poddawane są rozmaitym zabiegom polepszającym ich smak i kruchość (w przypadku mięs). Ryby poddawane są zabiegom solenia na sucho i zapiekania a także suszenia na wolnym powietrzu. Poza rybami spożywa  się rostbef z mięsa wołowego. Niektóre mięsa są przetrzymywane około tygodnia w chłodnym miejscu (dojrzewanie), a następnie solone oraz nacierane przyprawami i marynowane w occie przez kilka do kilkunastu dni w beczkach drewnianych lub [[Kamionka (ceramika)|kamionkach]] z porcelany.
+W kuchni tradycyjnej ze [[zboża|zbóż]] są wykorzystywane: [[jęczmień]], [[pszenica]] i [[żyto]], a z [[bulwa pędowa|bulw]] [[ziemniak]]i, ponadto uprawiana jest [[gryka zwyczajna|gryka]]<ref name="Russia"/><ref name="Country"/>. [[Wieprzowina]] i [[mięso]] z [[kura domowa|kurczaka]] są najpowszechniej stosowane do przyrządzania potraw, ale także stosowane jest mięso z [[kaczka domowa|kaczki]] i [[wołowina]]<ref name="Russia"/>. Z ryb na stole goszczą: [[śledź oceaniczny|śledzie]], [[łosoś szlachetny|łososie]] i [[jesiotr zachodni|jesiotry]], oraz [[kawior]] pochodzący z ryb żyjących w  [[Wołga|Wołdze]] i [[Morze Kaspijskie|Morzu Kaspijskim]]<ref name="Russia"/>. Tradycyjne produkty [[nabiał]]owe obejmują: [[mleko]], [[zsiadłe mleko]], [[jogurt]], [[śmietana|kwaśną śmietanę]] i [[ser]]y<ref name="Russia"/>. Z warzyw w kuchni wykorzystywana jest [[kapusta]], [[burak]]i, [[cebula zwyczajna|cebula]], [[rzepa]], [[fasola|fasolka]] i [[groch|groszek]], a z owoców [[jabłko|jabłka]], [[grusza|gruszki]], [[śliwa|śliwki]] i [[ogórek melon|melony]]<ref name="Russia"/><ref name="Country"/>. Ponadto do przygotowywania posiłków wykorzystywane są także owoce runa leśnego (borówki i jagody), grzyby oraz orzechy<ref name="Russia"/>.
-Ważnym specjałem w kuchni rosyjskiej jest kawior, podawany jest nie tylko na słono, ale również gotowany w occie i mleku makowym (migdałowym).
+== Charakterystyka ==
+=== Piec do gotowania ===
+[[Plik:Belarus-SMFAL-Stove.jpg|thumb|Rosyjski piec w białoruskim państwowym muzeum architektury ludowej i życia koło [[Mińsk]]a]]
+Do gotowania od początku XV wieku był używany specjalny [[zduństwo|piec]] , najczęściej wykonany z gliny i opalany drewnem, który przez chłopów był także wykorzystywany do ogrzewania domu<ref name="Piec">{{Cytuj stronę | url =http://n-t.ru/nj/nz/1988/0107.htm | tytuł =Русская печь XX века| data dostępu =2015-05-14 | autor =А.Е. ШКОЛЬНИК | nazwisko = | imię = | autor link = | data = | rok = | miesiąc = | format = | praca = | opublikowany =Наука и жизнь. 1988. №1. | oznaczenie = | strony = | język =ru | id = | cytat =}}</ref><ref>{{Cytuj stronę | url =http://pechka.su/ | tytuł =Русская печь| data dostępu =2015-05-14 | autor = | nazwisko = | imię = | autor link = | data = | rok = | miesiąc = | format = | praca = | opublikowany =pechka.su | oznaczenie = | strony = | język =ru | id = | cytat =}}</ref><ref name="Elena"/>. Zazwyczaj stał centralnie w głównej izbie wiejskiego domu lub w rogu<ref name="Piec"/><ref name="Elena"/>. Piec miał dwie komory: jedną do powolnego gotowania i drugą do szybkiego pieczenia<ref name="Country"/>. Pozwalał na przygotowywanie potraw w stałej lub obniżającej się temperaturze, nigdy wzrastającej, co nadawało im specyficznego smaku, niemożliwego do osiągnięcia na współczesnej kuchence gazowej czy elektrycznej<ref name="Guide">{{Cytuj stronę | url =http://www.guidetorussia.org/russian-culture/russian-cuisine.html | tytuł=  Russian Cuisine – a historical approach to Russian cuisine | data dostępu =2015-05-14 | autor = | nazwisko = | imię = | autor link = | data = | rok = | miesiąc = | format = | praca = | opublikowany =guidetorussia.org | oznaczenie = | strony = | język =en | id = | cytat =}}</ref>. W piecu tym można było suszyć owoce i wytwarzać [[kwas chlebowy|kwas]]<ref name="Elena"/>. Szczególnie nadawał się do przyrządzania zup i potraw duszonych<ref name="Elena"/>. Od XIX wieku piec ten zaczął być zastępowany przez znacznie mniejsze metalowe kuchenki na drewno lub węgiel, z palnikami do gotowania umieszczonymi na górze<ref name="Elena"/>, które z biegiem lat wyparły stare piece zarówno w mieście jak i na wsi, jeszcze przed końcem XIX wieku<ref name="Elena"/>. Ich wadą było to, że nie nadawały się do pieczenia ciemnego chleba ani przyrządzania kwasu<ref name="Elena"/>. Te z kolei zostały zastąpione przez kuchenki gazowe i elektryczne<ref name="Elena"/>.
-== Desery ==
+=== Zamrażane żywności ===
+Rosjanie znacznie wcześniej niż mieszkańcy Europy Zachodniej zaczęli wykorzystywać [[lód]] do utrwalania żywności i napoi<ref name="Elena"/>. Pierwsza potwierdzona wzmianka o [[zamrażanie|zamrażaniu żywności]] pochodzi z 1482 roku<ref name="Elena"/>. Carowie posiadali specjalne piwnice z lodem do zamrażania mięsa i ryb<ref name="Elena"/>. Rosjanie ze wszystkich warstw społecznych stosowali tą metodę przechowywania żywności<ref name="Elena"/>. W zimnych piwnicach zwykłych domostw znajdowało się specjalne wgłębienie na lód<ref name="Elena"/>. Latem chłodnie lodowe służyły także do przetrzymywania innych typów żywności, która była podatna na zepsucie, np. galaretek mięsnych, deserów czy lodów<ref name="Elena"/>. Na lodzie trzymano również butelki z sokami owocowymi i beczki z ogórkami, które dopiero po nastaniu mrozu przenoszono z chłodni lodowej do zimnej piwnicy<ref name="Elena"/>. W lodzie zagrzebywano beczki wypełnione solonym jesiotrem, kaczkami, marynowanymi węgorzami czy solonymi szynkami itd<ref name="Elena"/>.
+=== Chleb ===
-Typowymi deserami rosyjskimi są kisiele owocowe (np. żurawinowy) podawane ze śmietanką, jabłka nadziewane orzechami i ryżem, a także prianiki czyli pierniczki. Wielkanocne desery to dobrze nam znana pascha i kulicz (rodzaj baby drożdżowej bakaliami z polewą i orzechami). Występują tez liczne musy, kremy, słynny [[Chrust|chrust]], galaretki i lody.
+Podstawę diety stanowił ciemny, ciężki [[chleb]], konsumowany w dużych ilościach<ref name="Country"/>. Chleb, pokrojony na grube kromki, był podawany do każdego posiłku, także do zakąsek, od których rozpoczynał się posiłek<ref name="Customs"/>. Do chleba podawano [[masło]]<ref name="Customs"/>. Dostępne były trzy rodzaje chleba: biały, czarny [[żyto|żytni]] i szary [[pszenica|pszenno]]-żytni<ref name="Customs"/>.
-Popularnym produktem jest także twaróg, z którego się robi [[sernik|serniki]].
+=== Rozkład posiłków ===
+Tradycyjnie Rosjanie spożywali trzy treściwe posiłki dziennie: śniadanie, obiad i kolację<ref name="Customs"/>. Ostatnim czwartym drobnym posiłkiem, około godziny dziewiątej wieczorem, była wieczorna gorąca herbata, do której podawano kawałek ciasta, np. [[szarlotka|szarlotki]]<ref name="Country"/><ref name="Elena"/>. Jeżeli obiad był obfity i stanowił najważniejszy posiłek dnia, to kolacja była skromniejsza i na odwrót<ref name="Customs"/>. [[Śniadanie]] składało się głównie z chleba z dodatkiem sera, jajek, mięsa, kaszy, ziemniaków i ewentualnie resztek z poprzedniego dnia<ref name="Customs"/>. Do śniadania pito herbatę<ref name="Customs"/>. [[Obiad]], spożywany w południe, składał się z chleba i zakąsek, zupy, drugiego dania (mięso lub ryba z ziemniakami, kaszą lub makaronem) i deseru<ref name="Customs"/>. Zakąski, chleb, główne danie i deser składały się na [[kolacja|kolację]]<ref name="Customs"/>. Pomiędzy posiłkami konsumowano słodkie przekąski (batony czekoladowe, słodycze) czy nasiona słonecznika<ref name="Customs"/>.
-== Napoje ==
+=== Przyprawy ===
+Do przyprawiania żywności do smaku używano: cebuli, czosnku, [[chrzan]]u, soli i pieprzu, a także [[szafran]]u i [[goździki|goździków]]<ref name="Guide"/>.
+== Obce wpływy ==
-Herbata jest dla Rosjan bardzo ważnym codziennym napojem, a jej przyrządzanie tradycją i powszechną normą. Na stole ustawia się samowar z wrzątkiem podgrzewanym węglem drzewnym. Na górze samowaru stawia się czajniczek z naparem herbaty. Herbatę podawano w tradycyjnych szklankach przeźroczystych z metalową ozdobną podstawką z uchem. Tradyzyjnie w Rosji herbaty się nie słodzi. Jeżeli ktoś chce poczuć słodycz, odłupuje z tzw. głowy cukrowej grudkę cukru wkłada do ust i popija gorącym naparem.
+W ciągu wieków kuchnia rosyjska w wyniku kontaktów z innymi narodami zaadoptowała ich osiągnięcia kulinarne<ref name="Customs"/>. W ten sposób do Rosji dodarła kasza gryczana, ryż, herbata, przyprawy i ziemniaki, które stały się podstawą wyżywienia, podobnie jak miało to miejsce w innych krajach<ref name="Customs"/>. Dzięki podbojom terytorialnym kuchnia rosyjska zetknęła się z kuchniami Centralnej Azji i Kakukazu: [[kebab]]ami i potrawami z [[jagnięcina|jagnięciny]]<ref name="Customs"/>.
+Od [[Wikingowie|wikingów]] Rosjanie nauczyli się dwóch technik [[konserwacja żywności|przechowywania i przetwarzania żywności]]: [[kiszenie|kiszenia]] i [[wędzenie|wędzenia]], które mieszkańcy [[Skandynawia|Skandynawii]] znali już od dawna<ref name="Small"/>. Skandynawom również zawdzięczają swoje upodobanie do śledzi<ref name="Small"/>. W dalszym ciągu, współcześnie, na rosyjskim stole popularne są wędzone ryby i kiszone warzywa<ref name="Small"/>.
+Chętne stosowanie [[ryż]]u i [[gryka zwyczajna|kaszy gryczanej]] do przyrządzania potraw uważa się za wpływ pochodzący z czasów [[Cesarstwo Bizantyńskie|bizantyńskich]]<ref name="Small"/>.
-== Napoje alkoholowe ==
+[[Plik:Russian Celebration Zakuski.jpg|thumb|Rosyjskie zakąski]]
+Od włoskich budowniczych, sprowadzonych za panowania [[Iwan III Srogi|Iwana III]] do wznoszenia budowli publicznych, Rosjanie nauczyli się przygotowywać mrożone desery ([[lody]] i [[sorbet]]y), [[makaron]] i słodkie wypieki
+<ref name="Country"/>.
+Dzięki [[Piotr I Wielki|Piotrowi Wielkiemu]], który zapoczątkował proces [[westernizacja|westernizacji]] Rosji, zapraszając na swój dwór kucharzy z Holandii, Niemiec i Szwecji, kuchnia rosyjska zetknęła się ze sztuką kulinarną [[kuchnia holenderska|holenderską]], [[kuchnia niemiecka|niemiecką]] i [[kuchnia szwedzka|szwedzką]]<ref name="Small"/>.
-Wódka to trunek, który Rosjanie piją w dużych ilościach. Nie jest to jedyny alkohol, który spożywają. W Rosji pija się często piwo, miody pitne, a także różnorodne kwasy owocowe i chlebowe wyrabiane w każdym domu. Sporadycznie pija się wina i markowe alkohole zachodnie. Bardzo charakterystycznym napojem jest sbitien, napój sporządzany z wody lub słabego wina z miodem, cukrem, melasą, sokami i przyprawami, często jest doprawiany wódką dla wzmocnienia działania.
+Słynne rosyjskie [[zakąska|zakąski]] stanowią adaptację [[szwedzki stół|stołu szwedzkiego]]<ref name="Small"/>. W czasie rządów Piotra Wielkiego zaczęto też podawać dania do stołu po jednym po kolei, zamiast podawania całego pożywienia za jednym zamachem<ref name="Country"/>.
+Silny wpływ [[kuchnia francuska|kuchni francuskiej]] na kuchnię władców rosyjskich datuje się od XVIII wieku za sprawą kucharzy francuskich, którzy gotowali na dworze [[Katarzyna II Wielka|Katarzyny Wielkiej]] i później dla [[Aleksander I Romanow|Aleksandra I]] w Petersburgu<ref name="Small"/>. Zamożni Rosjanie przyjęli nowy trend od swoich władców i zatrudniali u siebie głównie francuskich kucharzy aż do wybuchu [[Rewolucja październikowa|rewolucji]]<ref name="Country"/>.
-== Przypisy ==
-[1]https://portal.abczdrowie.pl/kuchnia-rosyjska
+Kuchnia rosyjskiej arystokracji była w XIX wieku dobrze znana<ref name="Customs"/>.
-[2]http://www.megapedia.pl/kuchnia-rosyjska.html
+Z kolei powracającym z Rosji do Francji kucharzom francuskim zawdzięczamy spopularyzowanie rosyjskich potraw w Europie<ref name="Country"/>.
-[3]http://www.menu24.pl/cms/article/charakterystyka-kuchni-rosyjskiej
+Popularna w wielu krajach na całym świecie i występująca w różnych wariantach [[sałatka rosyjska]] (znana też pod nazwą sałatki Olivier) została opracowana przez kucharza i restauratora belgijsko-francuskiego pochodzenia [[Lucien Olivier|Luciena Oliviera]], gdy carem był [[Mikołaj II Romanow|Mikołaj II]], a spopularyzowali ją rosyjscy emigranci po rewolucji październikowej<ref name="Country"/><ref>{{Cytuj stronę | url =http://fr.sputniknews.com/french.ruvr.ru/2013_02_06/Lucien-Olivier-une-salade-pour-la-Russie/ | tytuł =Lucien Olivier, une salade pour la Russie | data dostępu =2015-05-13 | autor =Laurent Brayard | nazwisko = | imię = | autor link = | data = | rok = | miesiąc = | format = | praca = | opublikowany = | oznaczenie = | strony = | język =fr | id = | cytat =}}</ref>.
-[4]http://notatnik-kuchenny.blogspot.com/2011/07/czyli-kolejna-rosyjska-zupa.html
+== Rosyjski wkład do innych kuchni ==
+Przykładami potraw znanych na [[Cywilizacja zachodnia|Zachodzie]], które są kojarzone z kuchnią rosyjską są: [[kawior]], [[barszcz (potrawa)|barszcz]] i [[boeuf Stroganow]]<ref name="Customs"/>.
+Kuchnie zachodnie, w tym kuchnia francuska, pod koniec XIX wieku przejęły od kuchni rosyjskiej sposób podawania poszczególnych potraw do stołu podczas uroczystego posiłku<ref name="Customs"/>. We Francji na stole zawczasu układano zakąski, zupę i ryby, które oczekiwały na przyjście gości tracąc świeżość i jakość<ref name="Customs"/>. Danie główne i desery podawano później<ref name="Customs"/>. W Rosji kolejne potrawy były przynoszone pojedynczo do stołu, co pozwalało gościom na skonsumowanie ich zaraz po przyrządzeniu w kuchni, gdy były świeże i w perfekcyjnym stanie<ref name="Customs"/>. Pomimo oporów słynni kucharze francuscy, a za nimi szefowie restauracji w innych krajach zachodnioeuropejskich, ze względu na zalety rosyjskiego sposobu serwowania potraw do stołu, zaczęli podawać je po jednej jednocześnie w kolejności: [[zakąska|zakąski]], [[zupa]], danie główne, deser<ref name="Customs"/>.
+== Wpływ religii ==
+[[Plik:Традиционные пасхальные яйца и куличи..jpg|thumb|Trzy drożdżowe baby wielkanocne zwane kuliczami na ozdobnym talerzu, udekorowane długimi wąskimi świeczkami i otoczone ufarbowanymi jajkami]]
+[[Rosyjski Kościół Prawosławny]] przez nakazy i zakazy związane z [[post]]em wywarł ogromny wpływ na kształtowanie się sztuki kulinarnej w Rosji podczas [[samodzierżawie|caratu]]<ref name="Small"/><ref name="Elena">{{Cytuj stronę | url =https://books.google.nl/books?id=ttlCGJxfLRUC&pg=PA13&hl=pl&source=gbs_toc_r&cad=3#v=onepage&q&f=false | tytuł =Classic Russian Cooking: Elena Molokhovets' a Gift to Young Housewives| data dostępu =2015-05-15 | autor = Elena Molokhovets | nazwisko = | imię = | autor link = | data = | rok = | miesiąc = | format = | praca = | opublikowany = | oznaczenie = | strony =13, 14 | język =en | id = | cytat =}}</ref>. Cerkiew prawosławna wymagała od wierzących poszczenia przez prawie 200 dni w roku<ref name="Elena"/>. Mięso mogło być spożywane przez zaledwie jedną trzecią dni w roku<ref name="Elena"/>. Najważniejszym z czterech głównych okresów postnych był trwający 7 tygodni [[Wielki post|Wielki Post]] poprzedzający [[Wielkanoc]]<ref name="Elena"/>. Zakaz spożywania mięsa, tłuszczy zwierzęcych i innych produktów pochodzenia zwierzęcego, w tym jajek, mleka, serów i innych produktów nabiałowych, w dni postne przyczynił się do powstania licznych potraw postnych, opartych na zbożach, warzywach, rybach, owocach i grzybach<ref name="Small"/><ref name="Elena"/><ref>{{Cytuj stronę | url =http://bridgetomoscow.com/russian-cuisine | tytuł =Bridge to Moscow – Russian Cuisine | data dostępu =2015-05-13 | autor = | nazwisko = | imię = | autor link = | data = | rok = | miesiąc = | format = | praca = | opublikowany = | oznaczenie = | strony = | język =en | id = | cytat =}}</ref><ref name="Customs"/>. Ortodoksyjnie wierzący i najubożsi z ubogich powstrzymywali się także od jedzenia ryb w czasie postu<ref name="Elena"/>. Niektórzy odmawiali sobie również wina i wódki, ale najczęściej nie stroniono od napojów alkoholowych<ref name="Elena"/>. W kuchni potrawy były podzielone na mięsne i postne, czyli odpowiednie do spożywania podczas okresów postnych, które przeplatały się w kalendarzu z okresami ucztowania, czyli dniami mięsnymi<ref name="Elena"/>. W miarę upływu czasu nakazy i zakazy religijne dotyczące postu nieco zelżały, np. w XIX wieku dozwolony został cukier, którego stosowanie było zakazane w XVII wieku ze względu na zwierzęce składniki stosowne do jego rafinacji<ref name="Elena"/>, w dalszym ciągu wierni sumiennie pościli, ale robili to rzadziej, szczególnie tendencja ta dotyczyła klas wyższych<ref name="Elena"/>. Okresy postne stały się czasem spożywania ryb, albowiem był to jedyny dozwolony rodzaj mięsa, który zastępował mięso zwierzęce<ref name="Elena"/>. Z biegiem lat praktycznie zanikł zwyczaj niejedzenia ryb w post<ref name="Elena"/>, wręcz przeciwnie wierni zaczęli kojarzyć post właśnie z obecnością ryb na stole<ref name="Elena"/>.  Do dziś w porównaniu do innych kultur Rosjanie spożywają duże ilości ryb<ref name="Country">{{Cytuj stronę | url =http://www.foodbycountry.com/Kazakhstan-to-South-Africa/Russia.html | tytuł =Russia – food for religious and holiday celebrations | data dostępu =2015-05-13 | autor = | nazwisko = | imię = | autor link = | data = | rok = | miesiąc = | format = | praca = | opublikowany =foodbycountry.com | oznaczenie = | strony = | język =en | id = | cytat =}}</ref>.
+Pomimo nakazów i zakazów postnych kucharze przygotowywali eleganckie dania w domach arystokratów<ref name="Elena"/>. Także w bogatych domach niearystokratycznych na stole gościło wykwintne menu, np. [[pieróg (danie)|pieróg]] nadziewany jesiotrem i grzybami, zupa z głowy jesiotra, ziemniaki ze śledziem i kisiel żurawinowy, czy zupa śliwkowa z winem, szczupak w żółtym sosie, kotlety ziemniaczane w sosie grzybowym i kompot z mieszanych owoców<ref name="Elena"/>.
+Dieta służących była uboga i monotonna w porównaniu do potraw goszczących na stołach ich panów<ref name="Elena"/>. Do potraw spożywanych zarówno przez panów, jak i ich służących należały: zupa z różnych rodzajów mięsa, [[barszcz (potrawa)|barszcz]], [[szczi]], zupa ziemniaczana, zupa z suszonego grochu, zupa szpinakowa na zimno z łososiem, kasza gryczana na gęsto, smażona ryba, smażone ziemniaki i [[winegret (sałatka)|sałatka winegret]]<ref name="Elena"/>.
+Rosjanie ucztowali m.in. podczas święta [[Maslenica|Maslenicy]] i świąt wielkanocnych<ref name="Elena"/>.
+Podczas Maslenicy były jedzone w dużych ilościach [[bliny]] ze śmietaną lub posmarowane masłem<ref name="Elena"/><ref name="Country"/>.
+Na [[Wielkanoc]] kobiety wyznania [[prawosławie|prawosławnego]] przygotowywały z [[twaróg|twarogu]], mleka i jaj [[Pascha (potrawa)|paschy]] o kształcie ściętej piramidy, które miały symbolizować grób [[Jezus Chrystus|Jezusa Chrystusa]] oraz wypiekały cylindryczne wysokie babeczki drożdżowe o różnej wielkości, nazywane [[kulicz]]ami (znane też pod nazwą rosyjskiej baby paschalnej), które były dekorowane lukrem w sposób mający przypominać kopuły [[cerkiew (budynek)|cerkwi]], a w ich środek wsadzano długą i wąską świeczkę<ref name="Country"/><ref>{{Cytuj stronę | url =http://www.przyslijprzepis.pl/przepis/kulicz-rosyjska-baba-paschalna-4 | tytuł =Kulicz – rosyjska baba paschalna| data dostępu =2015-0516 | autor = | nazwisko = | imię = | autor link = | data = | rok = | miesiąc = | format = | praca = | opublikowany =przyslijprzepis.pl | oznaczenie = | strony = | język =pl | id = | cytat =}}</ref>. Na tradycyjnych paschach i babach paschalnych kuliczach często stawiano znak XB (rosyjski skrót od ''Chrystus Zmartwychwstał'') oraz znak krzyża<ref name="Customs">{{Cytuj stronę | url =https://books.google.nl/books?id=c4kvrPEweOcC&lpg=PP1&pg=PA61&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false | tytuł =Culture and Customs of Russia| data dostępu =2015-05-16 | autor =Sydney Schultze | nazwisko = | imię = | autor link = | data = | rok = | miesiąc = | format = | praca = | opublikowany = | oznaczenie = | strony = | język =en | id = | cytat =}}</ref>.
+Jajka były gotowane na twardo w wodzie razem z łupinami z cebuli lub czerwonymi burakami, a nadany im czerwony kolor odnosił się do dogmatu o [[Zmartwychwstanie Jezusa|zmartwychwstaniu Jezusa]]<ref name="Country"/>.
+Tradycyjne potrawy wielkanocne przed spożyciem były zanoszone do cerkwi w celu ich poświęcenia, najczęściej pokropienie święconą wodą odbywało się podczas wieczornego nabożeństwa w Wielką Sobotę<ref name="Customs"/>. Po powrocie z cerkwi o północy rozpoczynało się kilkudniowe ucztowanie<ref name="Customs"/>. Na wielkanocnym stole, udekorowanym kwiatami i zielonymi gałązkami, można było znaleźć: szynki, indyki, prosięta, zimne zakąski, sałaki, desery i wódkę<ref name="Customs"/>.
+Pieczona wieprzowina była podawana podczas głównego posiłku wielkanocnego, zaś podczas głównego posiłku bożonarodzeniowego była tradycyjnie podawana pieczona gęś<ref name="Country"/>.
+Na Wigilię [[Boże Narodzenie|Bożego Narodzenia]] przygotowywano [[kutia|kutię]], która dawniej była także podawana podczas [[pogrzeb]]ów<ref name="Customs"/>.
+Na inne dni odświętne, obchodzone przez Rosjan, takie jak Boże Narodzenie, urodziny, imieniny czy Nowy Rok nie obowiązywało jakieś specjalne tradycyjne menu, po prostu na stole gościło wykwintne jedzenie i wznoszono toasty<ref name="Customs"/>. Tort urodzinowy mógł być udekorowany świeczkami, a w dniu imienin na stole pojawiał się dawniej tradycyjny słodki chleb w kształcie precla<ref name="Customs"/>.
+== Tradycyjne potrawy ==
+Podawanie [[zakąska|zakąsek]] należy do dawnych tradycji rosyjskich<ref name="Alia"/>. Rosjanie nigdy nie serwowali tylko głównego dania, jednak podawanie zakąsek stało się obecnie zanikającą tradycją, co wynika m.in. ze zmiany stylu życia Rosjan<ref name="Alia">{{Cytuj stronę | url =https://books.google.nl/books?id=IyshAgAAQBAJ&pg=PT39&hl=pl&source=gbs_selected_pages&cad=2#v=onepage&q&f=false | tytuł =Classic Russian Cuisine: A Magnificent Selection of More Than 400 ...| data dostępu =2015-05-19 | autor = Alla Sacharow | nazwisko =Sacharow | imię =Alla | autor link = | data = | rok = | miesiąc = | format = | praca = | opublikowany = | oznaczenie = | strony = | język =en | id = | cytat = }}</ref>. Dawniej uroczysty posiłek bez różnych zakąsek poprzedzających go był nie do pomyślenia i dotyczyło to zarówno klas wyższych, jaki i tych najuboższych, od nich zaczynał się posiłek<ref name="Alia"/>. Zakąski były w estetyczny sposób ułożone na stole<ref name="Alia"/>. Ich celem było nie tylko pobudzenie apetytu, ale także poprawienie humoru biesiadnikom<ref name="Alia"/>. Gospodarz witał gości okrągłym chlebem i solą, umieszczonymi na wyszywanej serwetce, i oferował im najlepsze miejsca przy stole<ref name="Alia"/>. Dopiero po ceremonialnym pokrojeniu chleba i podzieleniu się nim, serwowano zakąski<ref name="Alia"/>. W X wieku były to kawałki suszonej lub solonej ryby, marynowane grzyby, mięso i drób w galarecie i przetwory z warzyw<ref name="Alia"/>. W miarę upływu czasu gospodynie wykreowały różnorakie inne potrawy, ciepłe i zimne, podawane przed daniem głównym. Do zakąsek pito wódkę. W selekcji i komponowaniu zakąsek, w przeciwieństwie do posiłków obowiązujących w  dni świąteczne czy żałobne, nie obowiązywały żadne reguły i każda gospodyni mogła popisać się własnym kunsztem kulinarnym<ref name="Alia"/>. W skład zakąsek wchodziły małe faszerowane bułeczki ''pirożki'', a ostra musztarda domowej produkcji miała za zadanie pomóc w trawieniu pokarmów<ref name="Alia"/>.
+Honorowe miejsce na rosyjskim stole zajmował [[pieróg (danie)|pieróg]]<ref>{{Cytuj stronę | url =http://dic.academic.ru/dic.nsf/enc_pohlebkin/300/%D0%9F%D0%B8%D1%80%D0%BE%D0%B3%D0%B8 | tytuł =Пироги русские| data dostępu =2015-05-19 | autor =В.В. Похлебкин | nazwisko = | imię = | autor link = | data = | rok =2005 | miesiąc = | format = | praca = | opublikowany = | oznaczenie = | strony = | język =ru | id = | cytat = }}</ref>. Wykwintne pierogi (l.mn. od pieróg) pojawiały się na stole także na specjalne okazje, np. w trzecim dniu po ślubie panna młoda częstowała gości pierogami i mniejszymi [[pirożek|pirożkami]]<ref name="Elena"/>. Pierogi  mogły mieć różne kształty, ale najczęściej były okrągłe lub prostokątne<ref name="Elena"/>. Mogły być także różnej wielkości<ref name="Elena"/>. Były robione z różnych rodzajów ciasta i nadziewane różnymi rodzajami farszu<ref name="Elena"/>. Niektóre miały własne nazwy<ref name="Elena"/>.
+== Tradycja picia herbaty ==
+[[Plik:Кустодиев Купчиха пьющая чай 1923.jpg|thumb|Żona kupca pijąca herbatę ze spodeczka na obrazie [[Boris Kustodijew|Borisa Kustodijewa]] z 1923]]
+[[Plik:Podstakannik and glass of tea.jpg|thumb|Szklanka z herbatą umieszczona w metalowym koszyczku z czasów [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|Związku Radzieckiego]]]]
+[[Plik:Glaswithvarenie.JPG|thumb|Salaterka z [[warenje]]]]
+[[Herbata]] pojawiła się w Rosji w połowie XVII wieku – ambasador chiński w Moskwie podarował carowi [[Aleksy I Romanow|Aleksemu Michajłowiczowi]] kilka skrzyń herbaty<ref name="Tea">{{Cytuj stronę | url =http://www.russianlife.com/blog/tea-time-in-russia/ | tytuł =Tea Time in Russia| data dostępu =2015-05-15 | autor =Linda Delaine | nazwisko =Delaine| imię =Linda | autor link = | data = | rok =2000 | miesiąc = | format = | praca = | opublikowany =Russian Life | oznaczenie = | strony = | język =en | id = | cytat =}}</ref>. Wkrótce herbata stała się jednym z artykułów najchętniej importowanych z Chin<ref name="Tea"/>. Od 1689, po podpisaniu [[traktat nerczyński|traktatu nerczyńskiego]], karawany kupieckie mogły bez przeszkód przekraczać granicę pomiędzy dwoma mocarstwami<ref name="Tea"/>. W tym czasie cena herbaty była bardzo wysoka ze względu na trudy, czas i koszty przewozu, więc jedynie rodzina carska i najzamożniejsi mogli pozwolić sobie na zakup herbaty<ref name="Tea"/>. Dopiero pod koniec XVIII wieku ceny herbaty zmalały, umożliwiając jej spopularyzowanie wśród rosyjskiego społeczeństwa<ref name="Tea"/>. Herbata, będąca gorącym i mocnym napojem, przypadła do gustu Rosjanom<ref name="Tea"/>. Do tej pory Rosjanie preferują mocne napary z czarnej herbaty<ref name="Tea"/>. Wybudowanie linii [[Kolej Transsyberyjska|kolei transsyberyjskiej]] umożliwiło import herbaty za pomocą towarowych wagonów kolejowych<ref name="Tea"/>.
+Rosjanie wykreowali własną unikalną tradycję picia herbaty, pomimo że herbata przybyła do Rosji z Chin<ref name="Tea"/>. Do gotowania wody i zaparzania herbaty Rosjanie od 1800 powszechnie używali [[samowar]]u, który stał się, obok [[Matrioszka|lalki matrioszki]], [[bałałajka|bałałajki]], wódki i czapki [[uszanka|uszanki]], symbolem Rosji<ref name="Cultural"/>. Wokół samowaru koncentrowało się życie rodzinne i towarzyskie<ref name="Tea"/>. Bogate rodziny miały po dwa samowary: prosty do użytku codziennego i ozdobny, gdy w odwiedziny przyszli goście<ref name="Tea"/>.   Na górze samowaru znajdowało się miejsce na umieszczenie czajniczka z esencją herbacianą, który był jednocześnie podgrzewany jego ciepłem<ref name="Tea"/>. Rosjanie bowiem najpierw przygotowywali esencję herbacianą, czyli skoncentrowany napar z dużej ilości liści herbaty zalanych niewielką ilością wrzącej wody, który był odstawiany przynajmniej na pięć minut<ref name="Tea"/>. Do sporządzania esencji herbacianej nadawały się czarne gatunki herbat liściastych z Chin i Indii, natomiast nie nadawały się herbaty angielskie, które gorzkniały<ref name="Tea"/>. Przygotowana w ten sposób esencja herbaciana była wykorzystywana w ciągu całego dnia, a nawet jeszcze rankiem dnia następnego podczas śniadania<ref name="Tea"/>. Dawniej zgodnie z obyczajem pani domu serwowała herbatę przy użyciu samowaru domownikom i gościom<ref name="Tea"/>. Aby zrobić filiżankę herbaty należało wlać odpowiednią ilość esencji herbacianej z czajniczka do filiżanki i dopełnić gorącą wodą z samowaru<ref name="Tea"/>.
+Rosjanie pili i piją herbatę na śniadanie i podczas innych posiłków, a także w ciągu całego dnia oraz spotkań towarzyskich<ref name="Tea"/><ref name="Customs"/>. Do słodzenia używało się i używa cukru, [[warenje]] (rodzaj [[konfitura|konfitury]]) lub miodu<ref name="Tea"/>. Popularne było picie herbaty ze szklanki umieszczonej w koszyczku (podstawniku)<ref name="Tea"/>.
+Dawniej w każdym domu można było znaleźć samowar<ref name="Cultural">{{Cytuj stronę | url =http://speak-russian.cie.ru/time_new/eng/course/lesson10.php/country_info.php | tytuł =Russian symbols: balalayka, samovar, matreshka, fur hat | data dostępu =2015-05-15 | autor = | nazwisko = | imię = | autor link = | data = | rok = | miesiąc = | format = | praca = | opublikowany =Cultural Information | oznaczenie = | strony = | język =en | id = | cytat =}}</ref>, a także biurach, restauracjach, pociągach i u ulicznych sprzedawców herbaty<ref name="Tea"/>. Współcześnie samowary nie są często używane i raczej trudno byłoby znaleźć samowar w każdym domu<ref name="Cultural"/>. Obecnie herbatę robi się używając wrzątku i małego czajniczka<ref name="Customs"/>.
+Innymi dawnymi rosyjskimi obyczajami związanymi z piciem herbaty były: dodawanie plasterka cytryny ze skórką bezpośrednio do szklanki z herbatą (najpierw popularne jedynie wśród podróżnych, jako środek przeciwko chorobie lokomocyjnej, a następnie także w salonach wyższych sfer), picie herbaty z trzymaniem kostki cukru lub dżemu w ustach i picie herbaty ze spodeczka (popularne przede wszystkim wśród klasy kupieckiej oraz podczas nieformalnych spotkań ze względu na wydawany dźwięk siorbania podczas picia; ten sposób pozwalał na natychmiastowe picie nawet bardzo gorącej herbaty, która szybko ulegała chłodzeniu)<ref name="Denis">{{Cytuj stronę | url =http://teatips.ru/eng/?action=ShowArticle&id=301 | tytuł =Tea in Russia – Russian Tea Tradition | data dostępu =2015-05-14 | autor =Denis Shumakov | nazwisko =Shumakov | imię =Denis | autor link = | data = | rok = | miesiąc = | format = | praca = | opublikowany =http://teatips.ru/ | oznaczenie = | strony = | język =en | id = | cytat =}}</ref>. W bogatych domach herbatę podawano w filiżankach, które nie były napełniane po sam brzeg, co pozwalało domownikom lub gościom dodać do niej cukru lub dżemu<ref name="Denis"/>. W ubogich domach herbatę podawano w szklankach, które napełniano po sam brzeg, tak, aby nie można było już niczego do niej dodać<ref name="Denis"/>. Cukier był dawniej artykułem drogim, w związku z tym, aby zaoszczędzić herbaty nie słodzono nim, ale wkładano do ust bryłkę krystalicznego, nierafinowanego cukru, którą trzymano cały czas podczas picia<ref name="Denis"/>. Taka bryłka brązowego cukru powoli rozpuszczała się w ustach i mogła być powtórnie wykorzystana przy piciu kolejnych porcji herbaty<ref name="Denis"/>.
+Sposób picia herbaty po rosyjsku dotarł do [[zabór rosyjski|zaboru rosyjskiego]], gdzie w ubogich domach, aby zaoszczędzić na cukrze, również pito herbatę trzymając kostkę cukru między zębami lub maczając kostkę w herbacie, odgryzając jej kawałek i popijając, co określano za Rosjanami jako picie herbaty ''w prikusku''<ref name="Rytwiany">{{Cytuj stronę | url =http://www.rytwiany.com.pl/index.php?id=225 | tytuł =Cukrownia Rytwiany w Rytwianach| data dostępu =2015-05-18 | autor = | nazwisko = | imię = | autor link = | data = | rok = | miesiąc = | format = | praca = | opublikowany =rytwiany.com.pl | oznaczenie = | strony = | język =pl | id = | cytat = }}</ref><ref name="Koneserzy">{{Cytuj stronę | url =http://www.koneserzy.pl/podr%C3%B3%C5%BCe-kulinarne/62-w-samowarze-po-rosyjsku.html | tytuł =W samowarze po rosyjsku | data dostępu =2015-05-18 | autor = | nazwisko = | imię = | autor link = | data = | rok = | miesiąc = | format = | praca = | opublikowany =koneserzy.pl | oznaczenie = | strony = | język =pl | id = | cytat = }}</ref>. Żartownisie wymyślili jeszcze bardziej oszczędne sposoby picia herbaty z cukrem: ''na prilizku'' ([[głowa cukru (cukier)|bryła cukru w formie „głowy”]] wisiała nad stołem i każdy mógł ją najpierw polizać, a później popić herbatą), przy czym najoszczędniejszymi sposobami było picie herbaty ''na pridumku'' (myśląc o cukrze) i '' na prigladku'' (patrząc na opakowanie głowy cukru zawieszone nad stołem)<ref name="Rytwiany"/><ref name="Koneserzy"/><ref>{{Cytuj stronę | url =http://www.weranda.pl/archiwum/143-2007-11/5743-herbata-po-rosyjsku | tytuł =Herbata po rosyjsku | data dostępu =2015-05-18 | autor =Stanisław Gieżyński | nazwisko = | imię = | autor link = | data = | rok = | miesiąc = | format = | praca = | opublikowany =weranda.pl | oznaczenie = | strony = | język =pl | id = | cytat = }}</ref>.
+Tradycyjnie rosyjskie kobiety preferowały pić herbatę z filiżanki, a mężczyźni ze szklanki umieszczonej w metalowym koszyczku z uchem do trzymania<ref name="Customs"/>.
+W dalszym ciągu Rosjanie piją duże ilości gorącej i słodkiej herbaty, natomiast nie piją [[herbata mrożona|ice tea]]<ref name="Customs"/>. Mleko i kawa są mniej popularne niż w [[Stany Zjednoczone|Ameryce]]<ref name="Customs"/>.
+{{Przypisy}}
+== Linki zewnętrzne ==
+* [https://www.youtube.com/watch?v=g0miY5E4b24 Zaparzanie herbaty za pomocą samowaru i krótka historia o rosyjskich samowarach] {{lang|en}}
+* [https://www.youtube.com/watch?v=rUgOS3wjGDE Serwowanie i picie herbaty po rosyjsku] {{lang|en}}
+[[Kategoria:Kuchnia rosyjska]]