Bydlin
Bydlin – wieś w Polsce, położona w województwie małopolskim, w powiecie olkuskim, w gminie Klucze.
| wieś | |
 Szkoła | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2008) |
967 |
| Strefa numeracyjna |
32 |
| Kod pocztowy |
32-310[2] |
| Tablice rejestracyjne |
KOL |
| SIMC |
0214818 |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu olkuskiego  | |
Położenie na mapie gminy Klucze  | |
 50°22′50″N 19°38′50″E/50,380556 19,647222[1]
| |
Historia
edytujBydlin uzyskał lokację miejską przed 1404 rokiem, zdegradowany po 1530 roku[3]. W 1595 roku wieś położona w powiecie proszowskim województwa krakowskiego była własnością wojewody krakowskiego Mikołaja Firleja[4].
W latach 1954–1961 wieś należała i była siedzibą władz gromady Bydlin, po jej zniesieniu w gromadzie Jaroszowiec. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa katowickiego.
Integralne części wsi
edytuj| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0214824 | Kresy | część wsi |
| 0214830 | Lidwinówka | część wsi |
| 0214847 | Tarnówka | część wsi |
| 0214853 | Zawadka | część wsi |
| 0214860 | Żabiniec | część wsi |
Historia
edytujPierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1120 roku. Wieś Bydlin była wzmiankowana w 1388 roku jako własność rycerza Niemierzy herbu Strzała (Nemerze de Bidlin), ówczesnego dziedzica okolicznych terenów. W dokumentach od 1404 roku Bydlin wymieniany był jako miasto aż do roku 1530, kiedy to w nieznanych okolicznościach utracił prawa miejskie. Pod koniec XIX na stokach góry zamkowej istniała kopalnia galeny.
Istnienie w Bydlinie zamku (castrum), należącego zapewne do wspomnianego Niemierzy herbu Strzała, poświadczone jest źródłowo od 1400 roku[7]. Budowla ta w swej najstarszej fazie miała postać wysokiego domu (miał przynajmniej trzy kondygnacje naziemne) na rzucie czworoboku o wymiarach 11,40 × 24 m i grubości ścian 2,30 m, z przyporami w narożach oraz w północno-zachodniej elewacji[7]. Całość otoczona była wałami, wkrótce zastąpionymi przez mur obwodowy z budynkiem bramnym[7]. Zamek został w późniejszym czasie przebudowany przez Bonerów na kościół katolicki. W roku 1570-1571 Jan Firlej zamienił go na zbór braci polskich, natomiast jego syn Mikołaj w 1594 roku przywrócił mu charakter świątyni katolickiej i nadał mu wezwanie Świętego Krzyża[8]. W 1655 roku kościół został spalony przez Szwedów. Odbudowany 80 lat później, w XVIII wieku był wielokrotnie dewastowany i grabiony przez wojska przyszłych zaborców; pod koniec tego stulecia został ostatecznie opuszczony.
Zabytki
edytujObiekty wpisane do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego[9].
- Kaplica cmentarna, na XVIII-wiecznym cmentarzu parafialnym z 2 połowy XIX wieku;
- ruiny zamku z końca XIV wieku;
- młyn wodny, obecnie elektryczny, ul. Olkuska 22, z 1884 roku.
Inne zabytki
edytuj- Cmentarz z I wojny światowej na którym pochowano poległych w bitwie pod Krzywopłotami. Są to dwie kwatery na cmentarzu parafialnym. Na jednej pochowano 46 legionistów polskich, na drugiej 78 żołnierzy z armii rosyjskiej i 206 żołnierzy z armii austro-węgierskiej[10]. Polegli tu legioniści spoczywają w zbiorowej mogile na bydlińskim cmentarzu pod siedmiometrowym kamiennym krzyżem. Każdego roku 11 listopada odbywają się tu uroczystości z okazji Święta Niepodległości. Pozostałości linii polskich okopów można jeszcze zobaczyć niedaleko szczytu wzgórza przy drodze do ruin, która zaczyna się po drugiej stronie szosy od bramy cmentarza.
Przez wieś przebiega Szlak Orlich Gniazd oraz Rowerowy Szlak Orlich Gniazd.
Wspólnoty wyznaniowe
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 13960
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 128 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 22-23
- ↑ Województwo krakowskie w drugiej połowie XVI wieku ; Cz. 2, Komentarz, indeksy, Warszawa 2008, s. 110
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].
- ↑ a b c Piotr Lasek, Obronne siedziby rycerskie i możnowładcze w czasach Kazimierza Wielkiego [w:] Wielkie murowanie. Zamki w Polsce za Kazimierza Wielkiego. Colloquia Castrensia II, 2019, s.73
- ↑ Wg tablicy informacyjnej pod zamkiem w Bydlinie (2022 r.)
- ↑ Wykaz obiektów wpisanych do Rejestru Zabytków Nieruchomych Województwa Małopolskiego z uwzględnieniem podziału na powiaty i gminy [online], wuoz.malopolska.pl [dostęp 2023-12-01].
- ↑ J. Pałosz, Śmiercią złączeni. O cmentarzach z I wojny światowej na terenach Królestwa Polskiego administrowanych przez Austro-Węgry, Kraków: Libron, 2012, ISBN 978-83-62196-66-1.
Linki zewnętrzne
edytuj- Informacje o wsi na stronie gminy. gmina-klucze.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-09-12)].
- Bydlin, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 504.