Jakub Falkowski
Franciszek Jakub Falkowski Doliwa herbu Doliwa (ur. 29 kwietnia 1775 w Budlewie, zm. 2 września 1848 w Warszawie) – polski duchowny rzymskokatolicki, pijar, pedagog i filantrop, członek przybrany Towarzystwa Królewskiego Przyjaciół Nauk w Warszawie w 1829 roku[1].
| Prezbiter | ||
| ||
| ||
| Kraj działania | ||
|---|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | ||
| Data i miejsce śmierci | ||
| Wyznanie | ||
| Kościół | ||
| Inkardynacja | ||
| Prezbiterat |
1800 | |
| ||
| Odznaczenia | ||
| ||
Życiorys
edytujKształcił się u oo. Pijarów w Drohiczynie nad Bugiem. W 1800 przyjął święcenia kapłańskie z rąk Onufrego Szembeka. Jako ksiądz uczył kolejno w szkołach: w Łomży, Drohiczynie i Szczuczynie, gdzie poznał głuchoniemego siedmioletniego chłopca – Piotra Gąsowskiego[2]. Zainteresował się kształceniem głuchych. W latach 1803–1804 studiował pedagogikę głuchych w Lipsku.
Po powrocie, rozwijając niemiecką metodę Heinekego, nauczył swego podopiecznego „czytać z ruchu ust”. Swoje wyniki nauczania przedstawił w 1809 w Towarzystwie Przyjaciół Nauk. W 1815 Dyrekcja Edukacji Narodowej powierzyła mu utworzenie Instytutu Głuchoniemych, pierwszej w Polsce szkoły kształcącej dzieci głuche. Po rocznym naukowym pobycie w Wiedniu, 23 października 1817 otworzył Instytut w dwóch pokojach Pałacu Kazimierzowskiego. Kolejna siedziba mieściła się na Krakowskim Przedmieściu pod nr 391 (według ówczesnej numeracji).
W 1820 został wyznaczony przez metropolitę warszawskiego Szczepana Hołowczyca na stanowisko proboszcza parafii na Solcu. To pozwoliło mu uzyskać dodatkowe fundusze na działalność Instytutu. W 1822 placówkę wizytował cesarz i król Polski Aleksander I. Dzięki przekazanej przez cesarza ze skarbu państwa sumie 124 000 złp. Falkowski wybudował fasadę budynku przy ulicy Wiejskiej pod nr 1737, a oficyny przebudował na warsztaty[2]. Był rektorem Instytutu do 1831. „Rocznik Towarzystwa Naukowego”[3] wymienia go wśród „Członki Korespondenci Towarzystwa – Falkowski Jakób, Prof. Instytutu Głuchoniemych”. 18 czerwca 1826 został pierwszym proboszczem parafii św. Aleksandra. Wykładowca w Liceum Warszawskim[4].
Zmarł 2 września 1848. Został pochowany w podziemiach kościoła św. Aleksandra w Warszawie[5].
Odznaczenia
edytuj- Złoty Medal Warszawskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk (1819)[6]
- Order Świętego Stanisława IV klasy (Imperium Rosyjskie, 1820)[6]
- Order Świętego Stanisława III klasy (Imperium Rosyjskie, 1823)[6]
Upamiętnienie
edytuj- Epitafium w kościele św. Aleksandra w Warszawie[7].
- Pomnik odsłonięty w 1875 roku w ogrodzie Instytut Głuchoniemych, podczas obchodów stulecia urodzin Jakuba Falkowskiego[8].
- W 1983 imieniem Jakuba Falkowskiego nazwano założony przez niego Instytut Głuchoniemych[9].
Przypisy
edytuj- ↑ Lista imienna członków Towarzystwa Królewskiego Przyjaciół Nauk w Warszawie w styczniu 1829 roku, [Warszawa], [1829], s. 6.
- ↑ a b Ks. Nowodworski, Ksiądz Jakób Falkowski i Instytut Głuchoniemych i Ociemniałych w Warszawie, „Tygodnik Ilustrowany”, nr 27, 19-31 marca 1860
- ↑ „Rocznik Towarzystwa Naukowego z Uniwersytetem Krakowskim połączonego”, t. IV, Kraków 1819, strony początkowe nienumerowane
- ↑ Marian Ptaszyk: Liceum Warszawskie. 1804-1831. Toruń: Biblioteka Uniwersytecka w Toruniu, 2020, s. 123. ISBN 978-83-956977-0-8. [dostęp 2020-12-28]. (pol.).
- ↑ Danuta Szmit-Zawierucha: O Warszawie inaczej (anegdoty, fakty, obserwacje). Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza Anagram, 1996, s. 123. ISBN 83-86086-28-9.
- ↑ a b c Władysław Nowicki, Ksiądz Jakób Falkowski założyciel Instytutu Warszawskiego Głuchoniemych • Przyczynek do Dziejów Dobroczynności, Skład Główny w Księgarni Gebethnera i Wolffa, Warszawa 1876, ss. 39, 40 – bcpw.bg.pw.edu.pl [dostęp 2013-01-12]
- ↑ Tadeusz Stefan Jaroszewski: Kościół św. Aleksandra. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1973, s. 100.
- ↑ Wiesław Głębocki: Warszawskie pomniki. Warszawa: Wydawnictwo PTTK „Kraj”, s. 62. ISBN 83-7005-211-8.
- ↑ Historia Instytutu Głuchoniemych. [w:] Instytut Głuchoniemych im. Jakuba Falkowskiego [on-line]. [dostęp 2024-02-18].
Bibliografia
edytuj- Władysław Nowicki, Ksiądz Jakób Falkowski założyciel Instytutu Warszawskiego Głuchoniemych • Przyczynek do Dziejów Dobroczynności, Skład Główny w Księgarni Gebethnera i Wolffa, Warszawa 1876
- Ksiądz Jakub Falkowski i Instytut Głuchoniemych i Ociemniałych w Warszawie w:Tygodnik Ilustrowany 1860 nr 27 (31 marca 1860), s.235-237. polona.pl. [dostęp 2021-03-21].
Linki zewnętrzne
edytuj- Jakub Falkowski – dzieła w bibliotece Polona