Nerw językowo-gardłowy
Nerw językowo-gardłowy, nerw IX (łac. nervus glossopharyngeus) – w anatomii człowieka dziewiąty nerw czaszkowy. Jest nerwem mieszanym: większą część nerwu tworzą włókna czuciowe, unerwiające gardło i język; niewielką część stanowią włókna ruchowe, przeznaczone dla mięśni gardła (mięśnia zwieracza górnego gardła, mięśnia rylcowo-gardłowego, mięśnia podniebienno-gardłowego), języka (mięśnia podniebienno-językowego), podniebienia (mięśnia dźwigacza podniebienia miękkiego) i wydzielnicze dla ślinianki przyusznej.
Włókna czuciowe i smakowe zakończone są w jądrze samotnym. Włókna ruchowe rozpoczynają się w górnej części jądra dwuznacznego. Włókna przywspółczulne wychodzą z jądra ślinowego dolnego.
Nerw ten odchodzi od rdzenia przedłużonego 5–6 korzonkami, które ukazują się w bruździe bocznej tylnej za oliwką. Opuszcza czaszkę przez część przyśrodkową otworu szyjnego. W obrębie otworu tworzy zwój górny (ganglion superius), a po wyjściu z czaszki – zwój dolny (ganglion inferius), położony w dołku skalistym. Po wyjściu z czaszki biegnie pomiędzy żyłą szyjną wewnętrzną a tętnicą szyjną wewnętrzną, a następnie kieruje się ku nasadzie języka i bocznej ścianie gardła.
Gałęzie
edytuj- nerw bębenkowy – odchodzi od zwoju dolnego w dołku skalistym i przez kanalik bębenkowy dostaje się do jamy bębenkowej
- gałąź zatoki tętnicy szyjnej (jedna lub dwie) – odchodzi blisko tętnicy szyjnej wewnętrznej, dochodzi do zatoki tętnicy szyjnej i kłębka szyjnego przyjmując włókna od nerwu błędnego i z pnia współczulnego
- gałęzie gardłowe: 3–4 – do splotu gardłowego
- gałęzie do mięśnia rylcowo-gardłowego
- gałęzie migdałkowe: 3–4 – do splotu migdałkowego (przy migdałku podniebiennym)
- gałęzie językowe, końcowe (unerwiają tylną ⅓ część języka i prowadzą włókna czuciowe smakowe dla brodawek okolonych i liściastych oraz włókna przywspółczulne dla gruczołów)
Porażenie
edytujPorażenie nerwu językowo-gardłowego powoduje brak czucia w tylnej części języka i górnej gardła, problemy z połykaniem. Obustronne uszkodzenie nerwów językowo-gardłowych niesie ryzyko wystąpienia przełomu nadciśnieniowego, ponieważ gałąź nerwu IX (nerw Heringa) zaopatruje we włókna eferentne baroreceptory z zatoki tętnicy szyjnej[1].
Przypisy
edytuj- ↑ Lucy Norcliffe-Kaufmann, The Vagus and Glossopharyngeal Nerves in Two Autonomic Disorders:, „Journal of Clinical Neurophysiology”, 36 (6), 2019, s. 443–451, DOI: 10.1097/WNP.0000000000000604, ISSN 0736-0258 [dostęp 2022-11-03] (ang.).
Bibliografia
edytuj- Adam Krechowiecki, Florian Czerwiński: Zarys anatomii człowieka. Szczecin: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2004. ISBN 83-200-3362-4.
- Ryszard Aleksandrowicz, Bogdan Ciszek: Anatomia kliniczna głowy i szyi. Wyd. I. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, s. 254-257. ISBN 978-83-200-3243-7.
- Janina Sokołowska-Pituchowa (red.) Anatomia człowieka. Podręcznik dla studentów medycyny. Wyd. VII. PZWL 2005 ISBN 83-200-3185-0.