Olimpin
Olimpin (daw. Olympin) – wieś w Polsce położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie bydgoskim, w gminie Nowa Wieś Wielka, nad Kanałem Noteckim. Nazwa wsi pochodzi od imienia Olimpii Skórzewskiej - córki właściciela ziemskiego klucza łabiszyńskiego[3].
| wieś | |
 Łąki nadnoteckie w Olimpinie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) |
598 |
| Strefa numeracyjna |
52 |
| Kod pocztowy |
86-061[2] |
| Tablice rejestracyjne |
CBY |
| SIMC |
0092806 |
Położenie na mapie gminy Nowa Wieś Wielka  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego  | |
Położenie na mapie powiatu bydgoskiego  | |
 53°01′46″N 17°58′03″E/53,029444 17,967500[1]
| |
| Strona internetowa | |
W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie bydgoskim.
Położenie
edytujOlimpin położony jest na Pałukach, na lewym brzegu Noteci na południowy zachód od Brzozy. Sołectwo Olimpin od północy graniczy poprzez Kanał Notecki z Przyłękami i Brzozą, z którą graniczy również od wschodu, a na południu z Kobylarnią. Przecina je z północy na południe droga wojewódzka nr 256 Brzoza - Mogilno.
Pod względem fizyczno-geograficznym leży w obrębie Pradoliny Toruńsko-Eberswaldzkiej w mezoregionie Kotlina Toruńska i mikroregionie Dolina Kanału Noteckiego[4].
Charakterystyka
edytujOlimpin do wieś sołecka położona na krawędzi rozległych łąk nadnoteckich porastających zatorfioną dolinę odpływu wód lodowcowych w Kotlinie Toruńsko-Bydgoskiej. W obrębie sołectwa oprócz łąk znajdują się także dwa kompleksy leśne porastające wzniesienia wydmowe – jeden w centralnej części sołectwa i drugi po wschodniej stronie, chroniony w rezerwacie leśnym Dziki Ostrów (dąbrowa świetlista). W północnej części sołectwo przylega do Nowego Kanału Noteckiego, który jest wyprostowanym korytem Noteci. W sąsiedztwie Kanału znajdują się odcięte starorzecza Noteci, stanowiące cenne ostoje przyrodnicze.
Łącznie w sołectwie Olimpin jest 109 ha gruntów ornych (wyłącznie V i VI klasy bonitacyjnej), 152 ha łąk, 29 ha pastwisk oraz 266 ha lasów[5].
W Olimpinie znajduje się kilka obiektów ujętych w gminnej ewidencji zabytków. Są to dwa domy mieszkalne (Nadrzeczna 4, Łabiszyńska 2) oraz budynek gospodarczy (Nadrzeczna 4)[6]. Na terenie wsi zlokalizowane są dwa nieczynne cmentarze ewangelickie[7][8].
Historia
edytujZ uwagi na położenie po zachodniej stronie Noteci, Olimpin w okresie staropolskim nie należał do powiatu bydgoskiego, lecz do jednostek administracyjnych i kościelnych związanych z Łabiszynem i Szubinem. Miejscowość należała do klucza łabiszyńskiego, w XVIII i XIX wieku zarządzanego przez ród Skórzewskich[9].
Olimpin w 1772 roku w ramach I rozbioru Polski został włączony do Królestwa Prus i znalazł się w Obwodzie Nadnoteckim ze stolicą w Bydgoszczy. Miejscowość nie została odnotowana na mapie topograficznej Friedricha von Schröttera (1798–1802), co świadczy, że kolonizacja wsi miała miejsce dopiero w XIX wieku[a].
Spis miejscowości rejencji bydgoskiej z 1833 r. podaje, że w kolonii Olimpin (powiat szubiński) mieszkało 73 osób (70 ewangelików, 3 katolików) w 16 domach. Miejscowość należała do parafii katolickiej i ewangelickiej w Łabiszynie[10].
W II połowie XIX wieku wieś na mapach oznaczano Olempino. Od wschodu sąsiadowała osada Wałownica (niem. Netzheim), a od południa Panoniewo (niem. Jungferwerder). Słownik geograficzny Królestwa Polskiego dla roku 1884 podaje, że w Olimpinie mieszkało 97 osób (92 ewangelików, 5 katolików) w 15 domach. Najbliższa poczta i stacja kolejowa znajdowała się w Chmielnikach[11]. W tym samym czasie w Panoniewie mieszkało 50 osób w 8 domach[12].
Podczas powstania wielkopolskiego w pobliżu Olimpina toczyły się walki oddziałów polskich usiłujących zbliżyć się do Bydgoszczy. W nocy z 21 na 22 stycznia 1919 r. oddziały Pawła Cymsa i Jana Tomaszewskiego zajęły Brzozę, wyprzedzając spodziewaną ofensywę niemiecką. Dzień później teren odzyskał III batalion Grenschutzu, zaś do krwawej potyczki doszło w rejonie Antoniewa[13]. Ostatecznie wieś znalazła się w granicach odrodzonej Polski 20 stycznia 1920 r. na mocy traktatu wersalskiego.
W okresie międzywojennym wieś znajdowała się w obrębie powiatu szubińskiego[9]. Najbliższa szkoła elementarna znajdowała się w Wałownicy.
10 kwietnia 1924 r. kard. Edmund Dalbor z fragmentów dotychczasowej parafii farnej w Bydgoszczy oraz parafii w Łabiszynie erygował parafię Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Brzozie-Przyłękach. W skład tej parafii weszła również wieś Olimpin[14]. Na potrzeby parafii w latach 1934–1937 wybudowano w Brzozie nową świątynię według projektu Stefana Cybichowskiego[15].
Tuż przed II wojną światową na linii Nowe Smolno – Kobylarnia – Olimpin wybudowano okopy zaliczane do polskich pozycji obronnych z 1939 roku. Są one zlokalizowane od Łabiszyna, poprzez pałacyk w Brzozie-Mochyłkach, Jezioro Jezuickie, Piecki, Żółwin aż do Łęgnowa pod Bydgoszczą[9].
Od marca 1945 r. w skład gromady wiejskiej Olimpin wchodziła również Wałownica[9]. Reforma administracyjna z 25 września 1954 r. zlikwidowała gminy i gminne rady narodowe, powołując w ich miejsce gromady wraz z gromadzkimi radami narodowymi. Miejscowość włączono wówczas do gromady Brzoza[9]. W 1962 r. gromadę Brzoza zniesiono i przyłączono do gromady Nowa Wieś Wielka, z wyjątkiem miejscowości Prądki i Przyłęki, które znalazły się w gromadzie Białebłota. 1 stycznia 1973 r. z gromady Nowawieś Wielka wykształciła się gmina Nowa Wieś Wielka. W 1962 roku w skład sołectwa Olimpin wchodziły: wieś Olimpin oraz osady Wałownica, Targowisko i Panoniewo[9].
Od 1 stycznia 1973 r. nazwę wsi zmieniono z „Olympin” na „Olimpin”. 18 grudnia 1980 r. z sołectwa wyłączono Wałownicę i przyłączono do sołectwa Brzoza. W latach 60. XX w. wieś została zelektryfikowana, a w 2000 roku doprowadzono wodociąg[9].
Statystyka
edytujPoniżej podano wybrane informacje statystyczne dotyczące wsi Olimpin na podstawie Banku Danych Lokalnych GUS[16].
Narodowy Spis Powszechny 2002 wykazał, że we wsi Olimpin mieszkało 290 osób w 90 gospodarstwach domowych. Wykształcenie wyższe lub średnie posiadało 29% populacji. We wsi znajdowały się 64 budynki z 76 mieszkaniami, z tego połowa posiadała 5 izb lub więcej. 29% mieszkań została wzniesiona przed 1945 rokiem. W latach 1989–2002 wzniesiono lub rozpoczęto budowy 68 domów.
Narodowy Spis Powszechny 2011 odnotował 598 mieszkańców Olimpina. W 2013 r. działalność gospodarczą prowadziło 95 podmiotów, w tym 82 osób fizycznych, 12 osób prawnych, 3 spółki handlowe (1 z udziałem kapitału zagranicznego). Większość to małe i mikrofirmy. Tylko 3 zatrudniały powyżej 10 osób.
W latach 2008–2013 oddano do użytku 46 mieszkań – wszystkie w budownictwie indywidualnym. Stanowiło to 12% nowych mieszkań wzniesionych w tym czasie w całej gminie.
Zobacz też
edytujUwagi
edytuj- ↑ Na mapie Schröttera odnotowano natomiast Panoniewo pod nazwą Jungferwerder
Przypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 92437
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 857 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ www.olimpin.pl
- ↑ Środowisko przyrodnicze Bydgoszczy. Praca zbiorowa pod red. Józefa Banaszaka, Wydawnictwo Tanan. Bydgoszcz 1996
- ↑ Opracowanie ekofizjograficzne dla terenu gminy Nowa Wieś Wielka
- ↑ Gminny program opieki nad zabytkami gminy Nowa Wieś Wielka na lata 2011-2015
- ↑ Zapomnieni - zdjęcia pierwszego cmentarza. [dostęp 2012-04-05].
- ↑ Zapomnieni - zdjęcia drugiego cmentarza. [dostęp 2012-04-05].
- ↑ a b c d e f g Łukasz Myszka, Gmina Nowa Wieś Wielka. Z dziejów samorządu terytorialnego – do 2002 roku, Bydgoszcz: Bydgoski Dom Wydawniczy Margrafsen, 2006, ISBN 83-89734-14-1, OCLC 749214986.
- ↑ Verzeichniss aller Ortschaften des Bromberger Regierungs-Bezirks mit einer geographisch-statistischen Uebersicht. Bromberg 1833
- ↑ http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_VII/460 dostęp 6-10-2014
- ↑ http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_VII/844 dostęp 6-10-2014
- ↑ Bydgoszcz w dobie powstania wielkopolskiego. Praca zbiorowa pod red. Zdzisława Grota. Bydgoskie Towarzystwo Naukowe. Prace Popularnonaukowe nr 5. Bydgoszcz 1970
- ↑ Jarkiewicz Zenon: Dekret ks. kardynała Edmunda Dalbora z 1924 r. o podziale parafii rzymskokatolickich w Bydgoszczy."Kronika Bydgoska" XIV (1992), Bydgoszcz 1993
- ↑ Wysocka Agnieszka: Kościoły projektu Stefana Cybichowskiego w Bydgoszczy i okolicach miasta. [w.] Kronika Bydgoska XXX 2008. Towarzystwo Miłośników Miasta Bydgoszczy. Bydgoszcz 2009. ISSN 0454-5451
- ↑ Bank Danych Lokalnych Głównego Urzędu Statystycznego. Wszystkie dane dla miejscowości Olimpin, powiat bydgoski, gmina Nowa Wieś Wielka, http://stat.gov.pl/bdl/app/strona.html?p_name=indeks
Linki zewnętrzne
edytuj- Olimpin, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VII: Netrebka – Perepiat, Warszawa 1886, s. 482.