Parafia Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Widzach

Parafia Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Widzach (biał. Парафія Нараджэння Найсвяцейшай Панны Марыі y Відзах) – parafia rzymskokatolicka w Widzach. Jest siedzibą dekanatu widzkiego diecezji witebskiej. Została utworzona w XV wieku.

Parafia Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Widzach

Парафія Нараджэння Найсвяцейшай Панны Марыі y Відзах

kościół parafialny
Państwo	Białoruś
Siedziba	Widze
Adres	ul. Lenina 22, Widze
Data powołania	XV w.
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolicki
Diecezja	witebska
Dekanat	Widze
Kościół	Trójcy Świętej w Widzach
Filie	kaplica w Buczanach
Proboszcz	ks. Alfred Piechota MS
Wezwanie	Narodzenia Najświętszej Maryi Panny, Matki Bożej Różańcowej
Wspomnienie liturgiczne	8 września, 7 października
Położenie na mapie Białorusi Parafia Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Widzach
55°23′38,9″N 26°37′37,5″E

Historia

Pierwszy kościół rzymskokatolicki w Widzach został wzniesiony w 1481 roku przez synów jednego z założycieli miasteczka – Cwietka i Hanusza Dowgirdowiczów. Ufundowano drewniany kościół Narodzenia NMP i klasztor dla bernardynów z Wilna. W 1498 roku parafię uposażył bp Wojciech Tabor. W 1517 roku parafia stanowiła część uposażenia biskupów wileńskich, tzw. „dobra stołowe”. W 1524 roku miasteczko wraz z dobrami kościelnymi zostało sprzedane wojewodzie wileńskiemu Olbrachtowi Gasztołdowi. Podczas wojen moskiewskich w 1656 roku zniszczenia nie ominęły kościoła. W 1744 roku parafia leżała w dekanacie brasławskim diecezji wileńskiej. Posiadała filialne kościoły w miejscowościach: Mejkszty, Przydrujsk, Hryszkowszczyzna, oraz kaplice w miejscowościach: Widze, Macelewicze, Stołpowszczyzna, Jursze, Buczany, Podruksza, Podzisna, Janowo, Nowy Dwór.

W połowie XVIII w. założono kościół i szkołę jezuitów. W latach 1754–63 przy kościele parafialnym pracowało trzech misjonarzy jezuickich. Od XVIII w. parafia leżała w diecezji żmudzkiej. Podczas pogrzebu generała majora Tomasza Wawrzeckiego w 1816 roku miała miejsce manifestacja patriotyczna. W 1860 roku w Widzach mieszkało 3498 katolików. Podczas powstania styczniowego proboszcz ks. Antoni Juzumowicz od 28 lipca 1863 roku był pod ścisłą obserwacją policji, następnie został aresztowany i zesłany. W 1867 roku władze rosyjskie rozebrały splądrowany kościół jezuitów.

W 1872 roku staraniem parafian powiększono świątynię. W 1879 roku parafia leżała w dekanacie nowo-aleksandrowskim diecezji telszańskiej. Liczyła 12992 wiernych, posiadała kaplice w Gryszkowiczach (Hryszkowszczyźnie) oraz drewnianą Ukrzyżowania Pana Jezusa w Widzach, ufundowaną przez Aleksandrowicza.

Na początku XX w. parafia leżała w diecezji żmudzkiej. Stara drewniana świątynia była zbyt mała na potrzeby parafii, która należała do największych w guberni kowieńskiej. Obecny, neogotycki kościół św. Trójcy zbudowano z czerwonej cegły w latach 1909-14. Działania wojenne lat 1915-18 zniszczyły świątynię; została odbudowana w latach dwudziestych. W latach 1925–89 parafia leżała w archidiecezji wileńskiej. W 1930 parafia liczyła 9825 wiernych, w 1939 - 12062.

II wojna światowa

W 1939 roku odebrano parafii budynek plebanii. W czerwcu 1938 roku wikariuszem został ks. Stanisław Matyszczyk. W 1940 nałożono na niego podatek dochodowy w wysokości 106 tysięcy rubli z obowiązkiem zapłaty do 15 sierpnia. Gdy ksiądz odmówił, skonfiskowano jego mienie. W czerwcu 1941 r. został aresztowany przez NKWD i wywieziony do więzienia w Wilejce. Pod koniec czerwca, podczas ewakuacji więzienia został rozstrzelany.

Podczas ofensywy Armii Czerwonej w 1944 roku kościół został mocno uszkodzony.

Okres powojenny

W 1945 roku proboszczem został wcześniejszy wikariusz ks. Albert Nowicki, który w trudnych warunkach, wspólnie z wiernymi rozpoczął odbudowę kościoła. Nie dokończył jej, ponieważ w grudniu 1949 roku został aresztowany przez NKWD i zesłany do łagru.

W 1950 roku władze odebrały wiernym kościół, który był odtąd używany jako magazyn lnu. W 1953 roku parafianie bezskutecznie domagali się zwrotu budynku, w 1959 udali się w tej sprawie do Mińska i Moskwy. Kościół przerobiono na halę sportową brasławskiej szkoły mechaniki.

Obecnie

Świątynię odzyskano w 1989 roku. Została odbudowana przez ks. Kazimierza Gwozdowicza i rekonsekrowana w 1994 roku przez ks. abp. Kazimierza Świątka. Od 1989 roku parafia leżała w diecezji mińskiej, następnie do 1999 r. w archidiecezji mińsko-mohylewskiej. Parafia posiada kaplicę we wsi Buczany.

W Widzach istniał również kościół jezuitów pw. Narodzenia NMP, klasztor i szkoła, ufundowane przez Antoniego Wawrzeckiego w 1754 roku. Zostały zniszczone przez jego syna Aleksandra i rozebrane po kasacie zakonu w 1867. Od 1676 istniał klasztor kanoników regularnych, którzy prowadzili szkołę. Został skasowany po powstaniu listopadowym 6 sierpnia 1832.

Obszar

W 2004 roku na terenie parafii znajdowały się miejscowości: Widze, Aszkaragi, Błażyszki, Biciuny, Buczany, Czarny Zaścianek, Ejćmiany, Górele, Grusztaliszki, Hermanowszczyzna, Karpiszki, Jakszty, Klipy, Łajbuny, Majoryszki, Nowa Wieś, Pakulnia, Sekły, Wajniuny, Żałabiszki, Żdaczeli, Maniuki, Biały Zaścianek, Nowinka, Podruksza, Rawkieta, Widziszki, Leampol, Widze Łowczyńskie, Trabszy, Buczany, Koziany, Morozówka, Dubrówka, Stawrowo, Pasternaki, Badziuny, Czarnoziemie, Niewierańce, Hakjany, Sawejki.

Proboszczowie parafii

imię i nazwisko	daty urzędowania
Ks. Paweł Maliszewski	1601
Ks. Narbutowicz	1717
Ks. Donat	1729
Ks. Benedykt Makowelski
Ks. Tomasz Zdanowicz
Ks. Antoni Kruszewski	1784
Ks. Brokard Rymowicz OCD	1790
Ks. Franciszek Stecewicz	1797
Ks. Kazimierz Stabrowski	1797 – 1808
Ks. Kazimierz Zabłocki	1808
Ks. Klemens Zabłocki	1813 – 1816
Ks. Adam Dmochowski	1830
Ks. Antoni Wiskit	1840
Ks. Tadeusz Karło	1846 – 1848
Ks. Antoni Juzumowicz	1861 – 1864
Ks. Franciszek Landsberg	1865 – 1889
Ks. Pacewicz	1889
Ks. Aleksander Rodowicz	1895
Ks. Słapszis	1925 – 1926
Ks. Dominik Amankowicz	1926 – 1943
Ks. Stanisław Szczemirski	1943 – 1945
Ks. Zenon Giriat	1945
Ks. Albert Nowicki	1949 – 1950
Ks. Piotr Ulicki	1989 – 1992
Ks. Kazimierz Gwozdowicz	1995 – 2000
Ks. Alfred Piechota MS	2000 –

Bibliografia

• Strona catholic.by
• Strona radzima.org