Ryjowniczki
plemię torbaczy
Ryjowniczki[5] (Planigalini) – monotypowa podrodzina ssaków z rodziny niełazowatych (Dasyuridae).
| Planigalinae | |||
| Archer, 1982[1] | |||
 Przedstawiciel podrodziny – ryjowniczka wąskonosa (P. tenuirostris) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina |
ryjowniczki | ||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
Podrodzina: Planigale Troughton, 1928 | |||
| Synonimy | |||
| |||
| Rodzaje i gatunki | |||
| |||
Zasięg występowania
edytujPodrodzina obejmuje gatunki występujące w Australii, Indonezji i Papui-Nowej Gwinei[6][7][8].
Morfologia
edytujDługość ciała (bez ogona) samic 4,9–8,3 cm, samców 5–8,4 cm, długość ogona samic 5,1–6,5 cm, samców 5,3–7 cm; masa ciała samców 2,6–17,2 g, samic 2,8–16,3 g[7][9][10].
Systematyka
edytujRodzaj zdefiniował w 1928 roku australijski zoolog Ellis Le Geyt Troughton w artykule poświęconym nowemu rodzajowi, gatunkowi i podgatunkowi niełazowatych opublikowanym na łamach Records of the Australian Museum[4]. Gatunkiem typowym jest (oznaczenie monotypowe) ryjowniczka długoogonowa (P. ingrami).
Planigale: łac. planus ‘płaski’[11]; gr. γαλεη galeē lub γαλη galē ‘łasica’[12].
Podział systematyczny
edytujDo podrodziny należy jeden rodzaj ryjowniczka[5] (Planigale) z następującymi gatunkami[13][6]:
| Grafika | Gatunek | Autor i rok opisu | Nazwa zwyczajowa[5] | Podgatunki[7][6][9] | Rozmieszczenie geograficzne[7][6][9] | Podstawowe wymiary[7][9] (DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała) |
Status IUCN[14] |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Planigale novaeguineae | Tate & Archbold, 1941 | ryjowniczka papuaska | monotypowy | południowa-wschodnia Indonezja i południowo-zachodnia i południowo-wschodnia Papua-Nowa Gwinea | DC: około 7,9 cm; DO: około 8 cm; MC: około 14,9 g | LC | |
| Planigale maculata | (Gould, 1851) | ryjowniczka karłowata | 2 podgatunki | północna, północno-wschodnia i wschodnia Australia | DC: 5,2–8,4 cm; DO: 4,6–6,5 cm; MC: 3,5–16,3 g | LC | |
| Planigale tenuirostris | Troughton, 1928 | ryjowniczka wąskonosa | monotypowy | środkowo-wschodnia i południowo-wschodnia Australia | DC: 5–7,5 cm; DO: 5–6,5 cm; MC: 4–9 g | LC | |
| Planigale gilesi | Aitken, 1972 | ryjowniczka skąpozębna | monotypowy | środkowo-wschodnia Australia | DC: 6–8 cm; DO: 5,5–7 cm; MC: 5–16 g | LC | |
| Planigale ingrami | (O. Thomas, 1906) | ryjowniczka długoogonowa | monotypowy | środkowa, północna i północno-wschodnia Australia | DC: 4,9–7,1 cm; DO: 5,1–6,8 cm; MC: 2,6–6,6 g | LC | |
| Planigale kendricki | K.P. Aplin, N.K. Cooper, Travouillon & Umbrello, 2023 | monotypowy | północno-zachodnia Australia[10] | DC: 4,6–7,4 cm; DO: 4,9–7,7 cm; MC: 4,1–12,5 g[10] | NE | ||
| Planigale tealei | K.P. Aplin, N.K. Cooper, Travouillon & Umbrello, 2023 | monotypowy | północno-zachodnia Australia[10] | DC: 4,5–6,2 cm; DO: 4,8–6,6 cm; MC: 2,9–6,1 g[10] | NE |
Kategorie IUCN: LC – gatunek najmniejszej troski; NE – gatunki niepoddane jeszcze ocenie.
Przypisy
edytuj- ↑ M. Archer: Review of the dasyurid (Marsupialia) fossil record, integration of data bearing on phylogenetic interpretation, and suprageneric classification. W: M. Archer (red.): Carnivorous Marsupials. Cz. 2. Sydney: Royal Society of New South Wales, 1982, s. 439. ISBN 978-0-9599951-3-8. (ang.).
- ↑ M. Archer: The Australian marsupial radiation. W: M. Archer & G. Clayton (redaktorzy): Vertebrate zoogeography and evolution in Australia. Victoria Park, Western Australia: Hesperian Press, 1984, s. 635. ISBN 978-0-85905-036-4. (ang.).
- ↑ C. Krajewski, J. Painter, A.C. Drisrell, L. Buckley, & M. Westerman. Molecular systematics of New Guinean dasyurids (Marsupialia: Dasyuridae). „Science in New Guinea”. 19 (3), s. 164, 1993. (ang.).
- ↑ a b E.L.G. Troughton. A new genus, species, and subspecies of Marsupial Mice (family Dasyuridae). „Records of the Australian Museum”. 16 (6), s. 282, 1928. (ang.).
- ↑ a b c d Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 8–9. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b c d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 66–68. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- ↑ a b c d e A. Baker: Family Dasyuridae (Carnivorous Marsupials). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 327–330. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).
- ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Planigale. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-10-24].
- ↑ a b c d Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 47. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
- ↑ a b c d e L.S. Umbrello, N.K. Cooper, M. Adams, K.J. Travouillon, A.M. Baker, M. Westerman & K.P. Aplin. Hiding in plain sight: two new species of diminutive marsupial (Dasyuridae: Planigale) from the Pilbara, Australia. „Zootaxa”. 5330 (1), s. 1–46, 2023. DOI: 10.11646/zootaxa.5330.1.1. (ang.).
- ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 200.
- ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 107.
- ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.12) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2024-01-07]. (ang.).
- ↑ Home. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-05-16]. (ang.).
Bibliografia
edytuj- E.C. Jaeger: Source-book of biological names and terms. Wyd. 3 (Revised second printing). Springfield: Charles C. Thomas, 1959, s. 1–316. (ang.).