Stefania Ulassowa

Stefania Ulassowa z domu Bergel (ur. 20 marca 1897 w Łodzi, zm. 20 lutego 1976 tamże) – polska nauczycielka, pedagog specjalny, prekursorka nauczania głuchych w Łodzi, kierowniczka i dyrektorka szkół dla dzieci i młodzieży głuchej, działaczka na rzecz osób niesłyszących.

Stefania Ulassowa

Data i miejsce urodzenia	20 marca 1897 Łódź
Data i miejsce śmierci	20 lutego 1976 Łódź
Miejsce spoczynku	Stary Cmentarz w Łodzi
Zawód, zajęcie	nauczycielka
Miejsce zamieszkania	Łódź
Narodowość	polska
Rodzice	Józef, Emilia Pszczółkowska
Małżeństwo	Bolesław Ulass
Dzieci	synowie: Jerzy, Janusz, Zbigniew
Odznaczenia

Życiorys

Przed I wojną światową ukończyła w Łodzi gimnazjum i kurs buchalteryjny. Początkowo pracowała jako nauczycielka języka polskiego w żydowskiej szkole dla dzieci głuchych, w której zatrudnionych było dwóch nauczycieli. W 1915 rozpoczęła pracę w utworzonej wówczas przez Stowarzyszenie Głuchoniemych „Wzajemność” chrześcijańskiej szkole dla głuchych, kierowanej przez ks. Kajetana Nasierowskiego (1889-1937). Oprócz S. Ulassowej, w szkole zatrudnieni byli: Stanisław Lipiński (niesłyszący absolwent Instytutu Głuchoniemych i Ociemniałych w Warszawie, jako nauczyciel rachunków) i Maria Zimowska (nauczycielka gimnazjalna, siostra Aleksego Zimowskiego, właściciela i dyrektora gimnazjum w Łodzi; w szkole dla głuchych uczyła pisania).

S. Ullasowa uczyła głuchych wymowy: Godzinami stałam w domu przed lustrem i sama na sobie uczyłam się jak powinien wyglądać układ ust i narządów artykulacyjnych przy wymawianiu poszczególnych głosek, aby nabytą w ten sposób umiejętność przekazać następie dzieciom - wspominała w wywiadzie prasowym w 1967 dla „Świata Głuchych”.

W 1917 odbyła sześciotygodniową praktykę w Instytucie Głuchoniemych i Ociemniałych w Warszawie.

W 1931 w związku z chorobą gardła przeszła na rentę chorobową, ale nadal pracowała w szkole wieczorowej dla głuchych i w zarządzie Towarzystwa Opieki nad Chrześcijańską Młodzieżą Głuchoniemą w Łodzi, w latach 30. XX w. wchodziła w skład Zarządu Towarzystwa Opieki nad Chrześcijańską Młodzieżą Głuchoniemą, działającego w Łodzi. Z ruchem stowarzyszeniowym głuchych związana była także po II wojnie, działała w Polskim Związku Głuchych (PZG), pracowała w Poradnią PZG, zwłaszcza w zakresie przygotowania dzieci przedszkolnych do nauki w szkole dla głuchych.

W czasie okupacji hitlerowskiej, po likwidacji szkoły przez Niemców zajmowała się (wraz z nauczycielkami Marią Zimowską i Marią Rydzową) głuchymi wychowankami wobec zagrożenia ich życia.

W 1945 wróciła do pracy nauczycielskiej, w szkole prowadzono naukę zawodu (krawiectwo, szewstwo, stolarstwo), utworzono wieczorową szkołę podstawową dla pracujących oraz internat. W 1950 szkołę przekształcono w Państwowy Zakład dla Dzieci Głuchych w Łodzi Nr 1, w 1951 Ulassowa została kierownikiem wydzielonej szkoły wieczorowej z warsztatami, noszącej nazwę Szkoły Zawodowej Nr 3. W 1960 objęła stanowisko dyrektora Państwowego Zakładu Wychowawczego Nr 2 dla Młodzieży Głuchej w Łodzi, kierując równocześnie Szkołą Zawodową Nr 3.

W 1963 przeszła na emeryturę, choć do 1965 pracowała nadal w niepełnym wymiarze etatu oraz w Poradni prowadzonej przez Polski Związek Głuchych.

W oparciu m.in. o notatki i wspomnienia Stefanii Ulassowej powstała „Monografia Zakładu dla Dzieci Głuchych w Łodzi” autorstwa Jerzego Wasiaka.

Otrzymała odznaczenia: Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1961), Medal 10-lecia Polski Ludowej, Złota Odznaka Honorowa Polskiego Związku Głuchych.

W dniu 5 lutego 1918 zawarła związek małżeński z Bolesławem Ulassem (ur. w 1893 w Łodzi, zm. 5 maja 1952 w Łodzi) - muzykiem, dyrygentem chóru katedralnego w Łodzi, Chóru Mariańskiego, chóru Towarzystwa Stowarzyszenia Śpiewaczego „Hieronimus” przy łódzkiej katedrze oraz innych chórów, m.in. chóru pracowników Kolei Elektrycznej Łódzkiej (tramwajarzy miejskich); Stowarzyszenia Śpiewaczego im. Stanisława Moniuszki w Łodzi (także konspiracyjnie w czasie okupacji hitlerowskiej), nauczycielem muzyki m.in. w Seminarium Duchownym w Łodzi (do 1947).

Mieli trzech synów: Jerzego, Janusza i Zbigniewa.

Jej siostra - Irena Braksator, także była nauczycielką zawodu w szkole dla głuchych w Łodzi.

Została pochowana na Starym Cmentarzu w Łodzi, przy ul. Ogrodowej. Na pogrzebie w imieniu Sekcji Szkolnictwa Specjalnego Związku Nauczycielstwa Polskiego w Łodzi pożegnał ją Jerzy Wasiak, wieloletni współpracownik i dyrektor szkoły dla głuchych w Łodzi.

Redakcja Polskiego słownika biograficznego planuje opracowanie i zamieszczenia jej biogramu w słowniku.

Bibliografia

• akt urodzenia [5]
• akt zawarcia małżeństwa Stefanii Bergel z Bolesławem Ulassem [6]
• „Dziennik Popularny” (Łódź) 1976 nr 44, 2 (nekrolog)
• 90 lat Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego dla Dzieci Niesłyszących w Łodzi 1915-2005. Łódź 2005, s. 5, 6, 11, 21 (fot. zbior.), 52.
• T. Jałmużna, J. Lisowski, T. Sujczyński, Szkolnictwo specjalne w Łodzi do 1939 roku Łódź 1993, s. 7, 8, 85. ISBN 83-901682-1-9
• J. Niedzielska, Stefana Ulassowa wieloletnia zasłużona nauczycielka głuchych. „Świat Głuchych” 1967 nr 4 (98), s. 4-6 (fot) [7]
• A. Stawiszyńska, Szkolnictwo osób niesłyszących w Łodzi w czasie I wojny światowej. „Piotrkowskie Zeszyty Historyczne” 2017, tom 18, z. 1, s. 38, 42, 43.
• Stulecie szkoły dla głuchych w Łodzi 1915-2015. Oprac. E. Woźnicka. Łódź 2015, s. 4, 5, 6, 10, 13, 16, 18 (fot. zbiorowa), 20, 56.
• T. Sujczyński, Geneza szkół specjalnych dla dzieci głuchych, umysłowo upośledzonych i niewidomych w Łodzi (1915–1939). „Przegląd Historyczno-Oświatowy” 1977, nr 4, s. 376.
• J. Wasiak, Monografia Zakładu Dzieci Głuchych w Łodzi. 1964.
• M. Wasiak. Jerzy Wasiak (1924-2012) Więcej niż pedagog. „Kronika Miasta Łodzi”. 2015 nr 3. s. 142-143. 
• 100 lat ruchu społecznego głuchych na ziemi łódzkiej, red. S. Mizerski, D. P. Rzeźniczak. Łódź: Polski Związek Głuchych, Oddział Łódzki, 2009 ISBN 978-83-920424-9-5, s. 8, 48-49 (biogram, fot.), 62.
• A. Woroniecki, Wyższe Seminarium Duchowne w Łodzi po przerwie okupacyjnej 1945-1947. „Łódzkie Studia Teologiczne” 1992 nr 1 (dotyczy męża – Bolesława Ulassa).
• Stowarzyszenie Śpiewacze im. Stanisława Moniuszki w Łodzi [8]
• „Łódź w Ilustracji” 1936 nr 42, z 18 października, s. 5: zdjęcie portretowe męża – Bolesława Ulassa [9]