[go: nahoru, domu]

Agnieszka austriacka: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Kelvin (dyskusja | edycje)
Małżeństwo i dzieci: drobne redakcyjne
Aw58 (dyskusja | edycje)
Nie podano opisu zmian
 
(Nie pokazano 30 wersji utworzonych przez 17 użytkowników)
Linia 1:
{{Władca infobox
[[Plik:Agnieszka Babenberg.jpeg|thumb|right|Agnieszka Babenberg]]
|władca = Agnieszka
'''Agnieszka Babenberg''' (ur. ok. [[1110]], zm. [[24 stycznia|24]]/[[25 stycznia]] [[1163]], [[Altenburg (Turyngia)|Altenburg]], [[Turyngia]]) – córka [[Leopold III Święty|Leopolda III Świętego]], księżna [[Śląsk|śląska]] i [[Kraków|krakowska]], żona [[Władysław II Wygnaniec|Władysława II Wygnańca]].
|imiona =
|grafika = Agnes of Babenberg.JPG
|opis grafiki =
|herb =
|opis herbu =
|faksymile =
|opis faksymile =
|dewiza =
|1. tytuł = [[Żony władców Polski|księżna polski]] ([[Dzielnica senioralna|dzielnicy senioralnej]])
|1. sukcesja =
|1. od = [[1138]]
|1. do = [[1146]]
|1. jako = żona
|1. kogo = [[Władysław II Wygnaniec|Władysława Wygnańca]]
|1. koronacja =
|1. poprzednik = [[Salomea z Bergu]]
|1. następca = [[Wierzchosława Nowogrodzka]]
|2. tytuł = księżna śląska
|2. od = [[1138]]
|2. do = [[1146]]
|2. jako = żona
|2. kogo = [[Władysław II Wygnaniec|Władysława Wygnańca]]
|2. koronacja =
|2. poprzednik = [[Salomea z Bergu]]
|2. następca = [[Wierzchosława Nowogrodzka]]
|dynastia =
|data urodzenia = nie wcześniej niż w 1111
|miejsce urodzenia =
|data śmierci = 24 lub 25 stycznia 1163
|miejsce śmierci =
|przyczyna śmierci =
|miejsce spoczynku = w klasztorze w [[Schulpforte]]
|ojciec = [[Leopold III Święty]]
|matka = [[Agnieszka von Waiblingen]]
|rodzeństwo =
|1. związek = mąż
|1. związek z = [[Władysław II Wygnaniec]]
|1. związek od =
|1. związek do =
|1. dzieci = [[Bolesław I Wysoki]],<br />[[Mieszko I Plątonogi]],<br />[[Konrad Laskonogi]],<br />(być może) Albert,<br />[[Ryksa śląska]]
|moneta =
|opis monety =
|odznaczenia =
|commons = Category:Agnes of Babenberg
|wikiźródła =
|wikicytaty =
}}
'''Agnieszka Babenberg''' (ur. ok.nie wcześniej niż w [[11101111]], zm. [[24 stycznia|24]]/ lub [[25 stycznia]] [[1163]]<ref>Bohdan Snoch, ''Protoplasta książąt śląskich'', s. 125, [[AltenburgWydawnictwo (Turyngia)Naukowe „Śląsk”|Altenburg Wyd. "Śląsk"]], [[Turyngia]]Katowice 1985, {{ISBN|83-216-0644-X}}</ref>) – córka [[Leopold III Święty|Leopolda III Świętego]], księżna [[Śląsk|śląska]] i [[Kraków|krakowska]], żona [[Władysław II Wygnaniec|Władysława II Wygnańca]].
 
== Życiorys ==
Agnieszka była córką margrabiego [[Austria|austriackiego]] [[Leopold III Święty|Leopolda III Świętego]] i [[Agnieszka von Waiblingen|Agnieszki]], córki cesarza niemieckiego [[Henryk IV Salicki|Henryka IV]]. Pomiędzy [[1125]] a [[1127]] zawarła małżeństwo z najstarszym synem [[Bolesław III Krzywousty|Bolesława III Krzywoustego]], [[Władysław II Wygnaniec|Władysławem II]]. Ślub ten miał na celu pozyskania dla Bolesława III sojusznika w walce z cesarzem [[Lotar III|Lotarem z Supplinburga]] wśród niemieckich rodów [[Babenbergowie|Babenbergów]] i [[Hohenstaufowie|Hohenstaufów]].
 
Według polskiego kronikarza [[Wincenty Kadłubek|Wincentego Kadłubka]] (także podobną opinię mają inne źródła) Agnieszka była kobietą niezwykle energiczną, dumną ze swojego pochodzenia i bardzo ambitną. Nic więc dziwnego, że biskup Wincenty zwie ją na kartach „Kroniki Polskiej” – „tygrysicą”{{fakt|data=2014-11}}.
 
Władzę sprawowała aktywnie razem z mężem od [[1138]] na wyznaczonej na mocy [[TestamentUstawa sukcesyjna Bolesława Krzywoustego|testamentu Bolesława Krzywoustego]] dzielnicy senioralnej, oraz dziedzicznym [[Śląsk|Śląsku]]u (choć są przypuszczenia że Śląsk, jako dzielnicę małżonkowie dostali ood Krzywoustego już na „prezent” ślubny). Już na progu panowania starała się namówić męża do radykalnych rozwiązań względem jego przyrodnich braci, chcąc doprowadzić do zjednoczeniaopanowania wszystkich dzielnic [[Polska|Polski]].
 
Pragnąc wzmocnić władzę książęcą[[Babenbergowie|Babenbergów]] poprzez swego męża [[Władysław II Wygnaniec|Władysława Wygnańca]] doprowadziła do upadku jednego z najpotężniejszych w kraju wielmożów – [[Piotr Włostowic|Piotra Włostowica]], który za poparcie udzielone juniorom (tj. [[Bolesław IV Kędzierzawy|Bolesławowi IV Kędzierzawemu]] i [[Mieszko III Stary|Mieszkowi III Staremu]] oraz wsparcie [[Jaksa z Kopanicy|Jaksy z Kopanicy]] - brakteaty którego bite były w mennicy Włostowica) został oślepiony, okaleczony i wygnany. Ze sprawą tą wiąże się legenda mówiąca, że Agnieszka miała w tym cel osobisty z powodu pomówienia jej przez Piotra o zdradę [[Władysław II Wygnaniec|Władysława]] z pewnym rycerzem niemieckim, jednak współczesna historiografia, jako że historia ta nie ma potwierdzenia, raczej przekaz odrzuca.
 
Bezkompromisowa polityka [[Władysław II Wygnaniec|Władysława II]] i Agnieszki doprowadziła w początkach [[1146]] do klęski militarnej ich wojsk pod [[Poznań|Poznaniem]]. Agnieszka wraz z dziećmi, chcąc ratować chociaż część władzy męża, który podążył do [[Niemcy|Niemiec]] po pomoc, schroniła się w [[Kraków|Krakowie]], gdzie przez jakiś czas opierała się oddziałom juniorów na [[Wawel|Wawelu]]u. Brak możliwości odsieczy skłoniłoskłonił ją jednak do wyjazdu za mężem.
 
Początkowo wydawało się, że restauracja rządów [[Władysław II Wygnaniec|Władysława II]] w Polsce to tylko sprawa czasu. W Niemczech panował wówczas przyrodni brat Agnieszki (po matce) [[Konrad III (król Niemiec)|Konrad III Hohenstauf]], który faktycznie jeszcze w sierpniu [[1146]] wyruszył na czele naprędce zorganizowanej wyprawy zbrojnej przeciwko juniorom. Szerokie rozlanie [[Odra|Odry]], oraz działalność w Niemczech stronników [[Bolesław IV Kędzierzawy|Bolesława Kędzierzawego]] i [[Mieszko III Stary|Mieszka Starego]] spowodowały jednak, że wyprawa zakończyła się zanim tak naprawdę się zaczęła.
 
Klęska planów szybkiego powrotu do kraju, bynajmniej nie zniechęciła Agnieszki do szukania prób ich realizacji. Księżna zwróciła się mianowicie o interwencję do [[papież Eugeniusz III|papieża Eugeniusza III]], który zdecydował się poruszyć sprawę na [[synod|synodzie kościelnym]] w [[Reims]], oraz wysłać do Polski swojego legata Gwidona. Również i w tym wypadku realna pomoc okazała się jednak iluzją i legat pomimo ostrego tonu i reprymend względem juniorów niczego, w związku ze wsparciem miejscowego episkopatu nie wskórał (udało się tylko cofnąć w [[1149]] klątwę rzuconą przez [[arcybiskupiBiskupi gnieźnieńscy|arcybiskupa gnieźnieńskiego]] [[Jakub ze Żnina|Jakuba ze Żnina]]<ref>Marcin Spórna, Piotr Wierzbicki, ''Słownik władców Polski i pretendentów do tronu polskiego''. Kraków 2003, s. 12.</ref>).
 
W [[1152]] r.roku zmarł Konrad III, a władzę w Niemczech objął jego bratanek [[Fryderyk I Barbarossa]]. Agnieszka i [[Władysław II Wygnaniec|Władysław II]] z nowym panowaniem rokowali duże nadzieję i początkowo wydawało się, że zostaną one rychło spełnione. Wygnańcy musieli na wyprawę zbrojną czekać do [[1157]] rroku. Ale i ona nie przyniosła zmiany władzy w Królestwie Polskim.
 
[[30 maja]] [[1159]] zmarł nie zdoławszy odzyskać tronu [[Władysław II Wygnaniec]]. Agnieszka Babenberg przeżyła męża. Nie znamy roku jej śmierci. Wiemy tylko, że zmarła [[24 stycznia|24]] lub [[25 stycznia]]. Na pewno nie doczekała powrotu synów [[Bolesław I Wysoki|Bolesława Wysokiego]] i [[Mieszko I Plątonogi|Mieszka Plątonogiego]] na [[Śląsk]] w [[1163]] roku. Zmarła najpóźniej w [[1163]] roku. Została pochowana w klasztorze w [[Schulpforte]], niedaleko [[AltenburgNaumburg (Saale)|Altenburga]] w [[Saksonia|Saksonii]].
 
== Rodzina ==
=== Małżeństwo i dzieci ===
Z małżeństwa z [[Władysław II Wygnaniec|Władysławem II Wygnańcem]] Agnieszka doczekała się czworga lub pięciorga dzieci: trzech lub czterech synów: [[Bolesław I Wysoki|Bolesława I Wysokiego]], [[Mieszko I Plątonogi|Mieszka I Plątonogiego]], [[Konrad Laskonogi|Konrada Laskonogiego]] oraz być może Alberta, którego [[filiacja]] jest dyskusyjna oraz jednej córki – [[Ryksa śląska|Ryksy śląskiej]] (żony kolejno: [[Alfons VII Imperator|Alfonsa VII]], cesarza [[Hiszpania|Hiszpanii]], [[Rajmund Berengar II Prowansalski|Rajmunda Berengara II]], hrabiego [[Prowansja|Prowansji]] i Albrechta II, hrabiego von Everstein).<ref>Bohdan Snoch, ''Protoplasta książąt śląskich'', s. 140-146, Wyd. "Śląsk", Katowice 1985, {{ISBN |83-216-0644-X}}</ref><ref>Mariusz Dworsatschek, ''Władysław II Wygnaniec'', s. 188-189, TAiWPN Universitas, Kraków 2009, {{ISBN |97883-242-0814-2}}</ref>.
 
=== Genealogia ===
Linia 29 ⟶ 77:
{| width="100%" style="text-align:center; vertical-align:middle;" cellspacing="0" cellpadding="0"
|-
| colspan="2" | <small>[[Leopold II Piękny]]<br />ur. 1050<br /> zm. 15 X 1095</small>
| colspan="2" |
| colspan="2" | <small>Ida von Ratelberg<br />ur. ?<br /> zm. ?</small>
| colspan="2" |
| colspan="2" | <small>[[Henryk IV Salicki|Henryk IV]]<br />ur. 11 XI 1050<br /> zm. 7 VIII 1106</small>
| colspan="2" |
| colspan="2" | <small>[[Berta Sabaudzka]]<br />ur. 21 IX 1051<br /> zm. 27 XII 1087</small>
|-
| style="border-right:1px black solid;" | &nbsp;
Linia 48 ⟶ 96:
|-
| colspan="2" | &nbsp;
| colspan="2" | <small>[[Leopold III Święty]]<br />ur. 1073<br /> zm. 15 XI 1136</small>
| colspan="6" |
| colspan="2" | <small>[[Agnieszka von Waiblingen]]<br />ur. 1072<br /> zm. 24 IX 1143</small>
| colspan="2" |
|-
Linia 80 ⟶ 128:
|- style="vertical-align:top;"
| colspan="2" |
| colspan="2" | <small>[[Władysław II Wygnaniec]]<br />ur. 1105<br />zm. 30 V 1159)<br /><span style="letter-spacing: -4pt;">OO</span> &nbsp;&nbsp;w okr. 1123/24, 1125-1127<br /></small>
| colspan="2" style="vertical-align:middle;" | '''Agnieszka Babenberg'''<br />(ur. ok. 1111<br /> zm. 24/25 I 1163)
| colspan="2" |
| colspan="2" |
Linia 118 ⟶ 166:
| style="width:10%;border-left:1px solid black;"| &nbsp;
|- style="vertical-align:top;"
| colspan="2" | <small>[[Bolesław I Wysoki]]<br />&nbsp;ur. 1127<br />&nbsp;zm. 7 lub 8 XII 1201<br />&nbsp;</small>
| colspan="2" | <small>[[Mieszko I Plątonogi]]<br />&nbsp;ur. 1131<br />&nbsp;zm. 16 V 1211<br />&nbsp;</small>
| colspan="2" | <small>[[Ryksa śląska|Ryksa]]<br />&nbsp;ur. 1140<br />&nbsp;zm. 16 VI prawd. 1185<br />&nbsp;</small>
| colspan="2" | <small>[[Konrad Laskonogi]]<br />&nbsp;ur. ok. 1147<br />&nbsp;zm. 17 I ok. 1180<br />&nbsp;</small>
| colspan="2" | <small>Albert<br />&nbsp;ur. ok. 1156<br />&nbsp;zm. ok. 1178<br />&nbsp;</small>
|-
|}
<!-- nie kasuj tego szablonu --><!-- koniec drzewa genealogicznego -->
 
== Przypisy ==
{{Przypisy}}
 
== Bibliografia ==
* {{cytuj książkę | tytuł = [[Polski Słownik Biograficzny]] | tom = 1 | wydawca = [[Polska Akademia Umiejętności]] – Skład Główny w Księgarniach [[Gebethner i Wolff|Gebethnera i Wolffa]] | miejsce = [[Kraków]] | rok = 1935 | autor r = [[Roman Grodecki]], ''Agnieszka (zm. prawdopodobnie po 1157)'' w| strony = 30}} Reprint: [[Zakład Narodowy im. Ossolińskich]], Kraków 1989, {{ISBN |8304034840}}.
 
{{Kontrola autorytatywna}}
 
[[Kategoria:Ekskomunikowani przez Kościół katolicki]]
[[Kategoria:Babenbergowie]]
[[Kategoria:Urodzeni w XII wieku]]
[[Kategoria:Zmarli w XII wieku]]
[[Kategoria:Żony polskich książąt|Babenberg, Agnieszka]]
[[Kategoria:Żony władców Polski]]