Tadeusz Korzon
Tadeusz Korzon (ur. 9 listopada 1839 w Mińsku, zm. 8 marca 1918 w Warszawie) – polski historyk, uczestnik powstania styczniowego, wykładowca Uniwersytetu Latającego, czołowy przedstawiciel warszawskiej szkoły historycznej[1], członek honorowy Towarzystwa Muzeum Narodowego Polskiego w Rapperswilu od 1892 roku[2], członek Towarzystwa Historycznego we Lwowie[3] oraz Towarzystwa Naukowego Warszawskiego i Poznańskiego[4].
| |
| Data i miejsce urodzenia |
9 listopada 1839 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
8 marca 1918 |
| Zawód, zajęcie |
historyk |
Życiorys
Po ukończeniu mińskiego gimnazjum, udał się na uniwersytet w Moskwie na studia prawnicze (1855–1859), które ukończył w dwudziestym roku życia ze stopniem kandydata. Zdolności, których dowody m.in. złożył w napisanej w 1859 po rosyjsku rozprawie, pt. Pogląd porównawczy na procedury karne: francuską i angielską, napisanej w 1859, a drukowanej w 1867 („Żurnał Minsterstwa Justicji”) zwróciły nań uwagę osób wpływowych, które chciały mu utorować drogę do objęcia katedry profesora, ale Korzon nie zdecydował się pozostać w Moskwie i osiadł w Kownie, gdzie w tamtejszym gimnazjum przez dwa lata (1859–1861) wykładał historię[1].
W 1861 został sekretarzem urzędu gubernialnego do spraw włościańskich w Kownie, gdzie był wielce użytecznym i zdobywał się na inicjatywę, przynoszącą mu zaszczyt. W okresie powstania styczniowego został skazany na przymusowe osiedlenie w Rosji. W końcu roku 1863 wyjechał do Ufy, potem do Orenburga, gdzie przebywał do sierpnia 1867. Tam wypełniały mu czas zajęcia umysłowe, prace malarskie (najwybitniejszą pamiątką pędzla Korzona z owego okresu pozostał obraz, przedstawiający widok bazaru w Orenburgu), oraz pisanie „Historii wieków średnich”[1].
Wróciwszy do kraju w 1867, z początku osiadł w Piotrkowie, jako pedagog, skąd w 1869 przeniósł się do Warszawy. Tu niepodzielnie oddał się historii, już to nauczając jej w tutejszych zakładach naukowych, już to wzbogacając literaturę sumiennymi i cennymi dziełami. Od razu zajął stanowisko jednego z najpoważniejszych i najpoczytniejszych pisarzy, umieszczając swe rozprawy oraz recenzje i sprawozdania w „Tygodniku Ilustrowanym”, „Bibliotece Warszawskiej”, „Kłosach”, „Ateneum”, „Kwartalniku Historycznym” (lwowskim), „Muzeum”, „Niwie”, „Tygodniku literackim” (lwowskim) i książkach zbiorowych „Charitas”, (1894); „Dla Śląska” (1895). W kwietniu 1897 powołany na posadę bibliotekarza w Bibliotece Ordynacji Zamojskiej w Warszawie, rozpoczął swą czynność 1 lipca tegoż roku[1].
Do 1886 roku wykładał historię powszechną i handlu w Szkole Handlowej im. Leopolda Kronenberga w Warszawie[5].
Korzon zajmuje jedno z najpoważniejszych miejsc w gronie historyków polskich. Wytyczył nowe drogi dla badań historycznych: jako pierwszy zaczął uwzględniać w swych pracach historycznych warunki administracyjne, ekonomiczne, finansowe, ludnościowe, w jakich się naród w opowiadanej przez niego chwili przeszłości znajdował. W uznaniu jego działalności naukowej Akademia Umiejętności w Krakowie powołała go na swego członka[1].
Pochowany został na warszawskim Cmentarzu Stare Powązki[1] (kwatera T-1-18)[6].
Jego bratanica została żoną Franciszka Ksawerego Martynowskiego[7].
Wybrane publikacje
- Kurs historyi wieków średnich (Warszawa, 1871),
- Nowe dzieje starożytnej Mezopotamii i Iranu (1872),
- Historycy pozytywiści[8] i Poranek filozofii greckiej[9] (Bibl. Warszawska),
- Ludzie prehistoryczni[10] (Tygodn. Illustrow.),
- Historyja starożytna (Warszawa, 1876),
- Stan ekonomiczny Polski w latach 1782–1792 (Ateneum, 1877),
- O życiu umysłowym Grecyi (Tygodn. Illustrow.),
- Historyk wobec swego narodu i wobec ludzkości (1878),
- Wewnętrzne dzieje Polski za Stanisława Augusta, 1764–94, badania historyczne ze stanowiska ekonomicznego i administracyjnego (Kraków, tom I, 1882; tom II, 1883; tom III, 1884; tom IV, część 1., 1885; tom IV, część 2. i zamknięcie, 1886; wydanie drugie w 7 tomach z zamknięciem, tom 1, tom 2, tom 3, tom 4, tom 5, tom 6, tom 7 Warszawa, 1897-1899),
- System monetarny w Polsce (Warszawa, 1891),
- Kościuszko. Biografia z dokumentów wysnuta (Kraków 1894)
- Dola i niedola Jana Sobieskiego 1629-1674 tom 1, tom 2, tom 3 (Kraków 1898),
- Historya nowożytna tom 1 Do 1648 roku tom 2 lata 1648–1788 (Warszawa 1901 – 1903),
- Grunwald, ustęp z dziejów wojennych Polski (Warszawa, 1910),
- Dzieje wojen i wojskowości w Polsce (Kraków 1912) tom 1, tom 2, tom 3 (2 wydanie 1923).
Przypisy
- ↑ a b c d e f S. Orgelbranda Encyklopedja Powszechna. Warszawa: Wydawnictwo Towarzystwa Akcyjnego Odlewni Czcionek i Drukarni S. Orgelbranda Synów, XIX i pocz. XX wieku (może wymagać uaktualnienia).
- ↑ Sprawozdanie z Zarządu Muzeum Narodowego Polskiego w Rapperswilu. 1909 R.40, s. 10.
- ↑ Fryderyk Papée, Towarzystwo historyczne 1886-1900, w: Kwartalnik Historyczny, rocznik LI, zeszyt 1-2, Lwów 1937, s. 7.
- ↑ M.P. z 1918 r. nr 19 Nekrolog, s. 6.
- ↑ Bolesław Miklaszewski, Szkoła Handlowa im. Leopolda Kronenberga, w: Leopold Kronenberg 1812-1878, oprac. Franciszek Doleżal, Warszawa 1922, s. 377.
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: JADWIGA KORZONOWA, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2019-12-01].
- ↑ Notatki literacko-artystyczne. Franciszek Martynowski. „Gazeta Lwowska”, s. 4, nr 238 z 17 października.
- ↑ Tadeusz Korzon, Historycy pozytywiści: Buckle, Draper, Kolb. Studyum krytyczne, „Biblioteka Warszawska” 1870, t. 3, s. 42–72.
- ↑ Tadeusz Korzon, Poranek filozofii greckiej, „Biblioteka Warszawska” 1873, t. 2, s. 474–503.
- ↑ Tadeusz Korzon, Ludzie przedhistoryczni. Zarys pierwotnych dziejów rodu ludzkiego, „Tygodnik Illustrowany” 1871, t. VII, nr 171, s. 170–171, nr 172, s. 186–187; nr 174, s. 198–199.
Bibliografia
- Jolanta Kolbuszewska, Tadeusz Korzon (1839-1918). Między codziennością, nauką a służbą narodowi, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego 2011.
- Dzieła T. Korzona w FBC