Pergam
| Pergam i njegov višeslojni kulturni krajolik | |
|---|---|
 Svjetska baština – UNESCO | |
 | |
 Turska
  Pergam | |
| Registriran: | 2014. (38. zasjedanje) |
| Vrsta: | Kulturno i prirodno dobro |
| Mjerilo: | i, ii, iii, iv, vi |
| Ugroženost: | no |
| Referenca: | UNESCO |
Pergam (antgrč. Pérgamon, lat. Pergamum) je antički grad u sjeverozapadnom dijelu Male Azije, nedaleko od današnje Bergame u Turskoj.
Za vrijeme helenizma bio je razvijeno utvrđeno središte Pergamske države. Sam grad bio je podijeljen na donji grad s tržnicama, srednji grad s gimnazijem i svetištima, te gornji grad s Ateninim hramom iz 3. st. pne. Najveći uspon Pergam je doživio u doba vladanja kraljeva Atala I. Sotera i Eumena II.
Pergamska biblioteka (s oko 200.000 svitaka) ubrajala se, uz aleksandrijsku, u vodeće knjižnice helenističkog kulturnog kruga. Otkrili su je njemački arheolozi prilikom iskapanja 1878.-1886. Pergament (pergamena), pisaći materijal dobiven preradom kože ovaca ili koza je dobio ime upravo prema gradu Pergamu. Naime, u 2. st. pne., zbog naraslih potreba novoosnovane kraljevske knjižnice i nakon što su egipatski vladari zabranili izvoz papirusa u taj grad, Pergam je bio primoran povećati proizvodnju pergamenta.
U 19. vijeku otkriven je i Zeusov žrtvenik u Pergamu, podignut 180. pne. u slavu zajedničke pobjede Pergama, Rimljana i Rodosa nad sirijskim vladarom Antiohom III. (189.-182. pne.). Cijeli hram je zapravo pobjeda skulpture nad arhitekturom; građevina je podređena kiparskim ukrasima slobodnih skulptura dotad neviđene pokretljivosti i reljefa dramatičnih situacija borbe bogova i giganata, kao i prizorima iz života Telefa, legendarnog utemeljitelja Pergama. Zeusov žrtvenik je danas rekonstruiran u Staatliche Museen u Berlinu (Pergamonmuseum).
U gradu se nalaze i ostaci rimskih zdanja kao što su kazalište, stadion i amfiteatar. Izvan grada je Asklepijevo svetište.
-
Gradske zidine Pergama -
Atenin hram -
Pergamska agora -
Izvorna lokacija Zeusova žrtvenika u Pergamu -
Zeusov žrtvenik iz Pergama, Nacionalni muzej u Berlinu.
| Evropski lokaliteti | Historijski dijelovi Istanbula: Konstantinov hipodrom, Aja Sofija, Aja Irena, Cisterna Bazilike, Crkva Hora, Teodozijeve zidine, džamije Ahmedija, Sulejmanija, Šehzada, Jeni, i palača Topkapi Saraj • Džamija Selimija i njezin društveni kompleks |   |
|---|---|---|
| Azijski lokaliteti | Çatal Höyük • Velika džamija i bolnica u Divriğiju • Nacionalni park Göreme i spomenici u stijenama Kapadocije • Ruševine Hattuše • Antički grad Hierapolis s terasama Pamukkale • Ruševine Ksantosa s Letinim svetištem Letoon • Monumentalne grobnice u brdima Nemruta • Historijski centar Safranbolua • Troja | |
| Nematerijalna baština | Tradicija Âşıklık • Kazalište sjena Karadžoz • Keşkek • Kırkpınar ili rvački festival • Umjetnost javnog pripovjedanja Meddah • Ceremonija Mevlevi Sema • Proslava nove godine Novruz1) • Semah, ritual Alevi-Bektaşi vjernika • Tradicijski Sohbet skupovi | |
1) Slavi se u još desetak država sa značajnim udjelom iranskog stanovništva. | ||