[go: nahoru, domu]
Wikipedija

1804

godina
(Preusmjereno sa stranice 1804.)

Godina 1804 (MDCCCIV) bila je prijestupna godina koja počinje u nedjelju po gregorijanskom kalendaru odn. prijestupna godina koja počinje u petak po julijanskom kalendaru, koji kasni 12 dana.

Milenijum: 2. milenijum
Vjekovi: 18. vijek – 19. vijek – 20. vijek
Decenija: 1770-e  1780-e  1790-e  – 1800-e –  1810-e  1820-e  1830-e
Godine: 1801 1802 1803 – 1804 – 1805 1806 1807
1804. po kalendarima
Gregorijanski 1804. (MDCCCIV)
Ab urbe condita 2557.
Islamski 1218–1219.
Iranski 1182–1183.
Hebrejski 5564–5565.
Bizantski 7312–7313.
Koptski 1520–1521.
Hindu kalendari
• Vikram Samvat 1859–1860.
• Shaka Samvat 1726–1727.
• Kali Yuga 4905–4906.
Kineski
• Kontinualno 4440–4441.
• 60 godina Yang Drvo Miš
(od kineske Ng.)
Holocenski kalendar 11804.
p • r • u
Podrobnije: Kalendarska era
1804:
1 • 2 • 3 • 4 • 5 • 6 • 7 • 8 • 9 • 10 • 11 • 12
Rođenja • Smrti

Događaji

uredi

Januar/Siječanj

uredi
  • 1. januar -   Haićanska revolucija: Jean-Jacques Dessalines, vođa pobunjenih crnih i mulatskih robova nakon pobjede nad vojnom ekspedicijom koja je pokušala vratiti francuska vlast u koloniji Saint-Domingue proglašava nezavisnost nove države kojoj je dao ime Republika Haiti. Francuski garnizon je ostao na istoku otoka (bivši španjolski Santo Domingo).
  • januar, početkom - Karađorđe preuzeo nešto baruta od zemunskih trgovaca, zatim ide u Resavu i požarevačku nahiju a u Topolu se vraća 24. januara (dva dana pred Svetog Savu)[1].
  • 7. 1. - Britanci postavili posadu na Rocher du Diamant, stenu ispred luke Fort-de-France na Martiniqeu.
  • 15. 1. - Bitka za Gandžu: nakon mesec dana opsade, ruske snage zauzimaju na juriš Gandžu, glavni grad kanata kojeg Rusi smatraju gruzijskom teritorijom. Poslednji kan, Džavad-han je poginuo, dolazi do Trećeg rusko-persijskog rata (do 1813).
  • 22. 1. (10. 1. po j.k.) - Cetinjski vladika Petar I šalje pismo dečanskom igumanu, ima nameru "mi Crnogorci i Srbi sa beogradske strane skočiti na oružje protivu naših neprijatelja Turaka"[2].
  • januar, druga polovina - U Beograd stigao sultanov ferman kojim se dahijama preti vojskom "drugog zakona" ako ne prekinu zulume - dahije se odlučuju da likvidiraju knezove i zrele muškarce a ostatak naroda islamiziraju[3].
  • 28. 1. - Adam Jerzy Czartoryski je novi ruski ministar inostranih poslova (do 1806).

Februar/Veljača

uredi
 
"Seča knezova"
  • 4. 2. (23. 1. po j.k.) - Seča knezova u Beogradskom pašaluku. Fočić Mehmed-aga ide u valjevsku nahiju, gde su najopasniji knezovi, na kolubari posečeni Aleksa Nenadović i Ilija Birčanin. Mula-Jusuf ide gročansku nahiju, Kučuk-Alija u Pomoravlje, Aganlija ostao u Beogradu. U austrijskim izveštajima se govori o 123 ubijena, u ruskim o 150[4].
  • 11. 2. - Hibridno pomračenje Sunca, trag prolazi od Čakovca do Senja, anularitet traje 17-18 sekundi, u Šumadiji je prekriveno oko 90% diska[5]. Pesma "Početak bune protiv dahija": Kada do dva kneza pogiboše/ Na ćupriji nasred Kolubare:/ Knez Aleksa, Birčanin Ilija,/ Adži-Ruvim nasred Beograda,/ Jednog dana, a jednoga časa/ Viš’ njih jarko pomrčalo sunce.
  • 11. 2. - Početak novog 60-godišnjeg ciklusa kineskog kalendara. U Japanu počinje era Bunku ("kultura", do 1818).
 
"Ustanak Kara Đorđa na Turke"

Mart/Ožujak

uredi
 
Code civil
  • februar/mart - Ustanak u valjevskoj i šabačkoj nahiji.
  • 4 - 5. 3. - Pobuna irskih robijaša u Castle Hillu u Australiji, ugušena u okršaju s vojskom.
  • 9 - 10. 3. - Kupovina Louisijane, Dan tri zastave: u Saint Louisu dovršena formalna špansko-francuska primopredaja teritorije, da bi sutradan konačno bila istaknuta američka zastava.
  • 11. 3. - Karađorđe zauzima Rudnik (ili 6/18. marta, nakon noćne bitke?[6]).
  • 11. 3. - Ustanička pobeda na Svileuvi, Jakov Nenadović opseda Šabac.
  • 15. 3. (24 Ventôse) - Pošto je osumnjičen za učešće u Cadoudalovoj aferi, Louis Antoine, vojvoda od Enghiena je otet iz Nemačke, iz Ettenheima u Badenu, i doveden u Francusku.
  • mart - Ustanici zapalili varoš Šabac i oslobodili Čačak.
  • 17. 3. - Premijera Schillerove drame Wilhelm Tell u Weimaru, u Goetheovoj režiji.
  • 18. 3. (6. 3. po j.k.) - Oslobođeno Valjevo.
  • 21. 3. (30 Ventôse) - U Francuskoj na snagu stupio Code civil, građanski zakonik koji se smatra najvažnijom kodifikacijom građanskog prava od rimskog doba, te koji će imati izuzetan uticaj na pravne sisteme tzv. kontinentalnog prava.
  • 21. 3. - Vojvoda od Enghiena streljan u zamku Vincennes. Kraljevske glave su revoltirane, naročito ruski car Aleksandar I. Chateaubriand napušta državnu službu.
  • 23. 3. (11. 3. po j.k.) - Ustanička pobeda na Dubokom Potoku kod Ćuprije nad dahijskim pristalicama i krdžalijama Alije Gušanca - krdžalije poražene i kod brda Gilja 28. i na Umovima kod Svilajnca 30-tog - oslobođen gotovo ceo istok Beogradskog pašaluka.
  • 24. 3. - 3. 4. - Bockenkrieg, kratka pobuna u Švajcarskoj koju guše trupe na čelu sa Zürichom.
  • 25. 3. - Kučuk Alija se uspeo probiti iz Beograda do Jagodine i Ćuprije, gde pregovara sa Alijom Gušancem.
  • 26. 3. - Prvo diplomatsko pismo iz Srbije - prota Mateja Nenadović austrijskim vlastima.

April/Travanj

uredi
  • 1. 4. (20. 3. po j.k.) - Ustanici su nadomak Beograda, prethodno su spalili nekoliko mesta i palanaka[2].
  • 2 - 3. 4. - Fregata HMS Apollo i još 28 trgovačkih brodova iz konvoja se nasukalo na portugalskoj obali, uz veliki gubitak života.
  • 4. 4. (23. 3. po j.k.) - Oslobođen Kragujevac - Kučuk Alija odlazi u Jagodinu.
  • 4 - 7. 4. - Bitka kod Batočine je ustanička pobeda u dva okršaja.
  • 5. 4. (15 Germinal) - Jean-Charles Pichegru pronađen zadavljen u zatvoru.
  • 13. 4. - Opsada Jagodine: Srbi imaju velike gubitke u bici, Alija Gušanac odjurio za Beograd nekoliko dana kasnije, sa 900 krdžalija.
  • 25. 4. - Nakon ulaska ruske vojske u Imeretiju (centralno-zapadna Gruzija), kralj Solomon II postaje ruski vazal (zemlja anektirana 1810).
  • 27/28. 4. - Kučuk Alija potučen u noćnoj bici - uspeva se probiti do Beograda: usput je zapalio Karađorđevu kuću u Topoli, imao je okršaj sa K. kod Ropočeva i Vasom Čarapićem kod Leštana, gde su mu naneseni veliki gubici.
    • Jagodina je oslobođena sa jagodinskom, kragujevačkom i ćuprijskom nahijom (turska posada iz Ćuprije se povukla u Leskovački pašaluk).
 
Spomenici na Čokešini
  • 28. 4. (16. 4. po j.k., Lazareva Subota) - Bitka kod Čokešine, "Srpski Termopili": Braća Nedić i 303 ustanika izginuli kod manastira Čokešina, nedaleko od Loznice, sprečavajući Turke da pomognu Šapcu.
  • 28. 4. (8 Floréal) - U francuskom Tribunatu predloženo da to telo izrazi želju da Napoleon bude proglašen carem i da to dostojanstvo bude nasledno u njegovoj porodici (prihvaćeno 3. maja/13. Floréala).

Maj/Svibanj

uredi
  • 2. 5. (20. 4. po j.k.) - Karađorđe je u Rakovici, sutradan je na prilazu Beogradu. Oslobođeno je 10 od 12 nahija Beogradskog pašaluka.
  • 5. 5. - Britanci zauzeli holandsku koloniju Surinam (do 1816).
  • 6 - 15. 5. - U Ostružnici održana prva srpska ustanička narodna skupština, "prvi sastanak sviju nahijskih i ustaničkih starešina Beogradskoga Pašaluka": traži se uništenje dahija i povratak povlastica iz 1793-94[2].
  • 10. 5. (28. 4. po j.k.) - Sastanak u Zemunu između Karađorđa i srpskih vođa i predstavnika turskih vlasti - bez sporazuma. U ovo vreme Karađorđe bi rado ponudio srpsku zemlju austrijskom caru i primio princa kao namesnika - car to odbija zbog međunarodne situacije[2].
  • 10. 5. - Nakon što je njegov prethodnik i suparnik Henry Addington zbog slabog vođenja rata protiv Francuske izgubio povjerenje u Parlamentu, William Pitt Mlađi ponovno postaje premijer Ujedinjenog Kraljevstva (do smrti 1806).
  • 13. 5. (1. 5. po j.k.) - Skupština glavara na Cetinju brani vladiku Petra od optužbi iz Rusije da zanemaruje svoju dužnost[7].
  • 14. 5. - Ekspedicija Lewisa i Clarka, zvanično Ekspedicija Korpusa otkrića, polazi iz blizine Saint Louisa na put prema Tihom okeanu, preko severnog dela američkog zapada (do 1806, a ove godine stižu do dan. Severne Dakote).
  • 15. 5. (3. 5. po j.k.) - Srpske vođe upućuju pismo ruskom poslaniku u Carigradu kojim traže pomoć i da dođu "pod krilo trona ruskoga"[2].
  • 18. 5. (28 Floreal) - Francuski Sénat conservateur donosi organski dekret, poznat kao Ustav XII godine: Napoleon je proglašen za cara Francuza (krunisanje u decembru).
  • 18. 5. - U Francuskoj je kreirana titula carskog maršala (Maréchal d'Empire): imenovano je 14 aktivnih generala i četiri počasna.
  • 21. 5. (1 Prairial) - Otvoreno najpoznatije parisko groblje, Père-Lachaise (ove godine samo 13 sahrana).
  • 24. 5. (12. 5. po j.k.) - Požarevac se predao ustanicima.
  • 25. 5. - Otvorena prva đumrukana (carinarnica) Karađorđeve Srbije, na Savi kod Ostružnice - danas je to Dan carinske službe Srbije.

Jun/Juni/Lipanj

uredi
  • 13. 6. (1. 6. po j.k.) - Mitropolit Stratimirović piše memoar ruskom dvoru: zamišlja slavjanosrpsko carstvo sa ruskim velikim knezom kao vladarem, sa Bokom Kotorskom, Dalmacijom do Šibenika i Sremom[2].
  • 15. 6. - Ratifikovan Dvanaesti amandman na Ustav SAD - procedura izbora predsednika i potrpredsednika.
  • jun - Dositej Obradović razvija u Trstu akciju među trgovcima za pomoć srpskom ustanku, i sam je priložio novac. Ove godine je u Veneciji štampao Pjesnu na insurekciju Serbijanov, poznatu kao Vostani Serbie.
  • jun - Počinje Treći rusko-persijski rat - ove godine se ratuje u Jermeniji, neuspešna ruska opsada Jerevana.
  • 19. 6. (7. 6. po j.k.) - Muhurdar bosanskog Bećir-paše stigao pred Beograd, dahije se prema njemu drsko ponašaju[2].
  • 25. 6. (6 Messidor) - Georges Cadoudal giljotiniran sa 11 saradnika u Parizu.

Jul/Juli/Srpanj

uredi
  • 10. 7. (21 Messidor) - Joseph Fouché je ponovo francuski ministar policije (do 1810).
  • 11. 7. - Američki potpredsjednik Aaron Burr u dvoboju teško ranjava Alexandera Hamiltona, bivšeg ministra financija i jednog od najistaknutijih političara svog doba; Hamilton umire sljedeći dan.
  • 12. 7. (30. 6. po j.k.) - Sastanak Bećir-paše sa Karađorđem i starešinama ispod Beograda - krdžalije kasnije zatvorile Bećir-pašu, dok Srbi nisu platili otkup.
  • jul? - Porta šalje u Srbiju vlaškog barona Manolakija i jednog arhimandrita Carigradske patrijaršije da bi uticali na Srbe - vraćaju se bez uspeha u avgustu.
  • 15. 7. (26 Messidor) - Napoleon dodeljuje prve Legije časti.
  • 28. 7. (16. 7. po j.k.) - Dahije - Aganlija, Kučuk Alija, Mula Jusuf i Mehmed Fočić - pobegle iz Beogradske tvrđave, mada ih je Halil-aga Gušanac trebao smaknuti, po dogovoru sa Karađorđem, uz Bećir-pašino znanje[2].
  • 29. 7. - Srpske vođe ponovo pišu austrijskom caru da ih primi pod okrilje, ili da pošalje ljude kao svedoke i jemce sporazuma sa pašom; Bećir-paša ne želi prihvatiti uvlačenje Austrije u pregovore[2].

Avgust/August/Kolovoz

uredi
  • leto - Đorđe Ćurčija, vođa ustanka u Podrinju, ubijen od ljudi Jakova Nenadovića.
  • leto? - Sultan za novog vezira u Beograd šalje Sulejman-pašu, prijatelja bivših dahija, čime je i Bećir-paša nezadovoljan[2].

Septembar/Rujan

uredi

Oktobar/Listopad

uredi
  • 1 - 4. 10. - Bitka kod Sitke: ruska osveta urođenicima na Aljasci.
  • 3. 10. (22. 9. po j.k.) - U Beogradu objavljen sultanov ferman, izdat na Bećir-pašin predlog: Srbe niko ne sme vređati, Turci se ne smeju smeštati u selima, ukidaju se nasilne dažbine i porezi - šest dana kasnije je trebalo sastaviti i pismeni akt o tome, ali sporazum nije postignut zbog obostranih zahteva[2].
  • 5. 10. - Akcija od 5. oktobra 1804: britanski eskadron napada španski konvoj, uključujući Nuestra Señora de las Mercedes, pored Portugala, bez prethodne objave rata. To je bila poslednja španska flota sa blagom iz Novog sveta.
  • 8. 10. - Jean-Jacques Dessalines se krunisao za cara Haitija (ubijen 1806).
  • 13. 10. - Japanski hirurg Hanaoka Seishū izveo operaciju pod opštom anestezijom.

Novembar/Studeni

uredi
  • 3. 11. - Ugovor iz Saint Louisa, između SAD (W. H. Harrison) i plemena Sac i Mesquakie (predst. Quashquame) - Amerikanci dobijaju zemlju između reka Missouri i Wisconsin, Mississippi i Illinois, što će izazvati indijanski otpor 1812. i 1832.
  • 6. 11. (15 Brumaire an XIII) - Plebiscit o novom francuskom ustavu, odn. uvođenju carstva.
  • 6. 11. - Tajna rusko-austrijska alijansa protiv Francuske - u predstojećem ratu, Austrija treba dati glavninu vojnika, a glavni cilj joj je Italija[9].
  • 7. 11. (Mitrovdan) - Srpska deputacija stigla u Petrograd: smatraju da bi Srbi trebali imati privilegije nalik na Jonska ostrva, tj. država pod sultanovim sizerenstvom i zaštitom Rusije.
  • 20. 11.? - Sultan Omana Sultan bin Ahmad umire tokom ekspedicije na Basru - nasleđuju ga dvojica maloletnih sinova, borba za prevlast traje do 1806.
  • 24. 11. - Burbonske reforme: Zakon o konsolidaciji proširen na celu Špansku imperiju, država uzima fondove verskih institucija u Novoj Španiji.

Decembar/Prosinac

uredi
 
"Posvećenje Napoleona I", detalj
  • 2. 12. (11 Frimaire) - Posvećenje Napoleona I.
  • 5. 12. - Napoleon "podelio orlove" vojsci, tj. nove carske zastave.
  • 5. 12. - Završeni predsednički izbori u SAD: demokrata-republikanac Thomas Jefferson ubedljivo dobio još jedan mandat
  • 14. 12. - Španija objavljuje rat Velikoj Britaniji.
  • decembar - U Smederevu dogovoreno da Karađorđe može držati 300 pandura, a 12 nahijskih knezova po 100 - krdžalije i janičari su vrlo nezadovoljni ovakvim popuštanjima[2]. U Beogradu je sasvim zagospodario Alija Gušanac. Pošto Srbi ne žele raspustiti vojsku, niti dozvoliti povratak pašine vlasti u unutrašnjosti, ustanak se polako pretvara u sukob sa Portom.
  • decembar - Anglo-švedski sporazum: Britanci plaćaju za upotrebu Švedske Pomeranije protiv Francuza u Hanoveru (→ Rat Treće koalicije).

Kroz godinu

uredi
  • Procenjuje se da je svetsko stanovništvo dostiglo jednu milijardu.
  • Napoleon osuđuje srpski ustanak i priznaje puno osmansko sizerenstvo nad rumunskim kneževinama jer smatra da je Osmansko carstvo prepreka britanskoj i ruskoj ekspanziji.[10]
  • Tituš Brezovački napisao komediju "Matijaš grabancijaš dijak".
  • Hronika Mula Mustafa Bašeskije se završava 1219. hidžretske godine (april 1804 - mart 1805).
  • U Hrvatskoj i Slavoniji ima 187 sajmova u 48 mjesta[11].
  • Beogradski pašaluk je imao 1806 sela, u kojima živi 180 - 200 hiljada stanovnika, odn. 200 - 230 hiljada sa gradovima.
  • Matthew Flinders predlaže da se Nova Holandija, tj. celo ostrvo, nazove Australia ili Terra Australis (odobreno 1824).
  • Sevastopolj utvrđen, postaje glavna baza ruske crnomorske flote.
  • Vijetnamski car Gia Long menja ime zemlje iz Đại Việt ("Veliki Viet") u Việt Nam ("Južni Viet" tj. "Jug" za razliku od Kine koja je "Sever").
  • Nauka i tehnika:

Rođenja

uredi
Glavni članak: :Kategorija:Rođeni 1804.

Smrti

uredi
Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1804.

Reference

uredi
  1. ↑ Istorija s. n. IV-1, 427
  2. ↑ 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 2,11 2,12 2,13 2,14 <Ćorović. Istorija srpskog naroda - Početak ustanka u Srbiji. rastko.rs
  3. ↑ Istorija s. n. IV-1, 429
  4. ↑ Istorija s. n. IV-1, 430
  5. ↑ Hybrid Solar Eclipse of 1804 February 11, NASA
  6. ↑ "Politika", 19. mart 1922
  7. ↑ Sveti Petar Cetinjski Žitije, djelo, molitva. rastko.rs
  8. ↑ Istorija s. n. IV-1, 478
  9. ↑ Frederick C. Schneid (2002). Napoleon's Italian Campaigns: 1805-1815. Greenwood Publishing Group. str. 15–. ISBN 978-0-275-96875-5. 
  10. ↑ Keith Hitchins (1996). The Romanians, 1774-1866. Clarendon Press. str. 49–. ISBN 978-0-19-820591-3. 
  11. ↑ Historija n. J. II, 1084
Literatura
  • Istorija srpskog naroda, Četvrta knjiga, prvi tom, Srbi u XVIII veku, SKZ Beograd 1986 (IV-I)
  • Historija naroda Jugoslavije II, Školska knjiga Zagreb, 1959
Izvor: https://sh.wikipedia.org/w/index.php?title=1804&oldid=41244380