Vreteno
Vreteno (od praslavenskog verteno = vrteno, vrtiti) je alatka, na koju se kod ručnog predenja namataju niti pređe.[1][2]
| Vreteno verteno | |
|---|---|
Predenje pomoću vretena i preslice najstarija je tehnika predenja, koje se kod predenja vune ponegdje zadržalo i do današnjih dana.[2]
Karakteristike
urediVreteno je obli drveni štapić dug oko 40 cm, najvećeg promjera oko 1 cm koji se prema krajevima konusno sužuje u dva oštra vrha.
Vretenom se mogu upresti kratka vlakna vune, lana, kudelje i pamuka) u čvrstu dugačku nit - pređu.[2]
Kod predenja se očišćena i poravnana (paralelizirana) vlakna najprije privežu na preslicu, koja zatim prelja / prelac prede, tako da postepeno prstima izvlači vlakna iz preslice te ih okretanjem vretena uvija u kontinuiranu nit i namata na njega.
Vretenom se nazivaju i svi oni alati, koji imaju formu vretena, i okreću se oko svoje osi[1], kao oni elementi iz mašnstva koji pretvaraju rotacijsko kretanje u translacijsko.[2]
Historija
urediOd prahistorije pa sve do srednjeg vijeka, predenje je obavljano uz korištenje samo dva alata, preslice i vretena.[3]
Najstariji dokazi o predenju, datirani su na oko 5000 godina pne..[3]
Kolovrat, koji je izumljen u Indiji, dospio je do Evrope u srednjem vijeku, on je omogućio mehaničko ubrzanje procesa, jer je kolo zamjenilo vreteno, pa se time dobijala ravnomjernija pređa.[3]