Universiteti: Dallime mes rishikimesh

[[File:Tirana - Archeological Museum (by Pudelek) (cropped).JPG|thumb|Rektorati i [[Universiteti i Tiranës|Universitetit të Tiranës]]]]

[[File:University of Pristina - Faculty of Philology 2.JPG|thumb|[[Universiteti i Prishtinës]]]]

[[Skeda:University of Tartu Estonia optimized.jpg|parapamje|Ndërtesa kryesore aktuale e [[Universiteti i Tartusë]] (që u themelua në shekullin e 17-të) është ndërtuar në shekullin e 19-të. Universiteti është një nga universitetet më domethënës dhe më prestigjioz në botë sot.<ref>[https://www.ut.ee/en/ut-scored-higher-qs-world-university-rankings UT scored higher in QS World University Rankings|University of Tartu]</ref> <ref>[https://www.timeshighereducation.com/world-university-rankings/university-tartu University of Tartu|THE World University Rankings]</ref>]]

 

Universiteti është emër që vjen nga shprehja e gjuhës latine ''"Universitas magistrorum scholarium"'' që në shqip dmth. Bashkesia e mësuesve dhe studentëve. Universitetet jane shkolla te larta të specializuara me të drejtën e dhënies së gradës së [[Doktor i Shkencave|doktoraturës]], e cila do të shërbejë për përparimin dhe zhvillimin e [[Shkenca|shkencave]] përmes hulumtimit, mësimdhënies dhe studimit, duke ofruar një seri të plotë të mundshme të lëndëve studimore (universalitetit) si dhe për të pajisur studentët e tyre me kualifikime shkencore e profesionale.<ref name="Ridder-Symoens 1992">de Ridder-Symoens, Hilde: [https://books.google.com/books?id=5Z1VBEbF0HAC&printsec=frontcover ''A History of the University in Europe: Volume 1, Universities in the Middle Ages''], Cambridge University Press, 1992, {{ISBN|0-521-36105-2}}, pp. 47–55</ref>

Fjala origjinale [[Gjuha latine|latine]] ''universitas'' i referohet në përgjithësi "një numri personash të lidhur në një organ, një shoqëri, kompani, komunitet, repart, korporatë , etj".  Në kohën e shfaqjes së jetës së qytetit urban dhe [[Esnafi|esnafeve mesjetare]], u krijuan "shoqata të specializuara të [[Studenti|studentëve]] dhe [[Mësuesi|mësimdhënësve]] me të drejta kolektive ligjore të garantuara zakonisht me statute të lëshuara nga princat, prelatët ose qytetet në të cilat ata ndodheshin". emërtuar nga ky term i përgjithshëm. Ashtu si esnafët e tjerë, ata vetërregulloheshin dhe përcaktonin kualifikimet e anëtarëve të tyre.

 

 

Disa studiues si Syed Farid Alatas kanë tërhequr disa paralele midis [[Medreseja|medreseve mesjetare]] islame dhe [[Kolegji|kolegjeve mesjetare]] evropiane duke konstatuar kështu se universitetet e para në Evropë, në njëfarë mase ishin paraqitur si rezultat i ndikimit të medreseve në Al-Andalusi dhe Emiratin e Siçilisë. <ref>{{Cite journal|last=Alatas|first=S. F.|year=2006|title=From Jami'ah to University: Multiculturalism and Christian–Muslim Dialogue|url=https://zenodo.org/record/29439|journal=Current Sociology|volume=54|issue=1|pages=112–132 [123–4]|doi=10.1177/0011392106058837|archive-url=https://web.archive.org/web/20170923024727/https://zenodo.org/record/29439/files/6.1From_Jamiah_to_University.pdf|archive-date=2017-09-23|language=en}}</ref> Megjithatë, studiues të tjerë si George Makdisi, Toby Huff dhe Norman Daniel, e kanë vënë në dyshim këtë konstatim, duke përmendur mungesën e provave për një transmetim aktual nga bota islame në Evropën e krishterë duke theksuar këtu ndryshimet në strukturën, metodologjitë, procedurat dhe programet mësimore e ligjore të "kolegjit islamik" (''medrese'') kundrejt universitetit evropian. <ref>{{Cite journal|last=Makdisi|first=George|year=1970|title=Madrasa and University in the Middle Ages|journal=Studia Islamica|volume=32|issue=32|pages=255–264 [p. 264]|doi=10.2307/1595223|jstor=1595223|quote=Thus the university, as a form of social organization, was peculiar to medieval Europe. Later, it was exported to all parts of the world, including the Muslim East; and it has remained with us down to the present day. But back in the middle ages, outside of Europe, there was nothing anything quite like it anywhere.|language=en}}</ref> <ref>The scholarship on these differences is summarized in {{Cite book|first=Toby|last=Huff|title=Rise of Early Modern Science|edition=2nd|pages=149–159; pp. 179–189|language=en}}</ref> <ref>{{Cite journal|last=Daniel|first=Norman|year=1984|title=Review of ''The Rise of Colleges. Institutions of Learning in Islam and the West'' by George Makdisi|journal=Journal of the American Oriental Society|volume=104|issue=3|pages=586–588 [p. 587]|doi=10.2307/601679|jstor=601679|language=en}}</ref>