Ślōnskŏ nacyjŏ
 |
Ślabikŏrzowe abecadło Tyn artikel je narychtowany we ślabikŏrzowym zŏpisie ślōnskij gŏdki. Coby sie przewiedzieć wiyncyj, wejzdrzij do artikla ô nim. |
Ślōnskŏ nacyjŏ (abo mogymy pedzieć Ślōnzŏki) wedle wielu je to nacyjŏ, kero miyszko na Ślōnsku i ôdznaczo siy ôd nacyji polskij, miymieckij, czeskij a słowackij bez to, że mŏ inkszõ kulturã, historyjõ i gŏdkã. Wielgŏ tajla politykrōw i inkszych gŏdŏ, że takij nacyje niy było i niy mŏ, a to że Ślōnzŏki robiom kole tego larmo, idzie z gospodorczych zmion kōńca 20. i poczōntku 21. wiekōw (zawiyraniy grub i inkszych pedsiymbiorstw powiōnzanych z industryjom).
| Ślōnzŏki | |
 „Ślōnskŏ nacyjŏ bōła, je a bydzie” - transparyt na Marszu Autōnōmije we roku 2013 | |
| Populacyjŏ | ≈ 821 246 |
| Państwo |  Polska: kole 809 000[1] Czesko Republika: 12 231[2] Słowacyjŏ: 15[3]
|
| Rejōn |  Gōrny Ślōnsk
|
| Gŏdka | ślōnskŏ |
| Religijŏ | katolicyzm, luteranizm, ateizm |
| Skupina | Ślōnzŏki |
| Karta | |
 Ôdsetek Ślōnzŏkōw we krysach ślōnskigo a ôpolskigo wojywōdztwa | |
 Galeryjŏ zdjyńć a grafik we Wikimedia Commons
| |
Ślōnskij nacyji niy uznawo żōdne państwo. Polski Nojwyższy Gyricht we 1998 roku i we 2007 roku przijōn, iże we wszeôbecnyj ôbywatelskij ôcynie Ślōnzŏki niy sōm uwŏżani za ôsobnõ nacyjõ[4]. Skargã na uzdanie z 1998 roku ôddalōł Ojropejski Trybunoł Praw Czowieka we 2004 roku, jednak niy zajōn ôn stanowiska we sprawie istniyniŏ abo niyistniyniŏ ślōnskij nacyje[5].
We 2006 roku Rejōnowy Gyricht w Katowicach stwiyrdziōł, iże niyma stykajōnce dlŏ przijyńciŏ istniyniŏ ôsobnyj ślōnskij nacyje – samo wnyntrzne przekōnanie ô tym grupy ludzi, eli nawet deklarowanie takij nacyje we wykazach. Przedstawiōł poglōnd, iże ślōnskŏ nacyjŏ niy je we wszeôbecnyj świadōmości ani tyż we prawnych aktach, a widzynie ôdrymbności Ślōnzŏkōw (gŏdkowe, ôbyczajowe) wiōnże sie radszyj z historycznymi regiōnami (Gōrny Ślōnsk, Dolny Ślōnsk, Cieszyński Ślōnsk) krŏju, a niy z istniyniym ślōnskij nacyje. Zdanie to aprobowoł Gyricht Nojwyższy we 2007 roku[6][7].
Patriotyzm lokalny, kery przibroł tyż formã ruchu nŏrodnościowygo, zaczōn sie rodzić na Ślōnsku na zaczōntku 20. stoleciŏ[8].
Ôrganizacyje
edytujÔrganizacyjōm dōnżōncõ do uznaniŏ ślōnskij nacyje je Ruch Autōnōmije Ślōnska, kerego cwekym je utworzynie autōnōmicznego regiōnu, we historycznych granicach Gōrnego Ślōnska, kery nawiōnzowołby do przedwojynnyj autōnōmije ślōnskigo wojywōdztwa. Ku cylu rozbudzania świadōmości nŏrodnyj Ślōnzŏkōw dzioła tyż tm. „Związek Ludności Narodowości Śląskiej”, kery ôd 1996 roku ubiygoł sie ô zaregistrowanie jako zwiōnzek.
Piyrszym wpisanym do regestu zwiōnzkiem ôdwołujōncym sie prōmp do ślōnskij tożsamości nŏrodnyj je Stŏwarziszynie Ôsōb Nŏrodowości Ślōnskij. Wpisu dokōnoł we dniu 21 grudnia 2011 Rejōnowy Gyricht w Ôpolu[9][10]. Jednak Nojwyższy Gyricht uchylōł uzdanie ôddalajōnce apelacyjõ ôd uzdaniŏ ô wpisie i przekŏzoł sprawã do pōnownego rozpoznaniŏ apelacyje[11].
Teryn zamiyszkaniŏ
edytujPodle polskigo spisu powszechnego, ślōnskõ nacyjõ deklarowali miyszkańcy nastympujōncych krysōw[uwaga 1]:
| Krys | 2002[12] | 2011[13] | Wojywōdztwo | ||
|---|---|---|---|---|---|
| % Ślōnzŏkōw |
Wielość Ślōnzŏkōw |
% Ślōnzŏkōw |
Wielość Ślōnzŏkōw | ||
| 0,03 | 66 | 0,8 | 1323 | ślōnske | |
| 9,0 | 5050 | 36,9 | 21318 | ślōnske | |
| 0,04 | 51 | 1,1 | 1690 | ślōnske | |
| 3,7 | 7114 | 17,6 | 31109 | ślōnske | |
| 5,9 | 6981 | 33,8 | 37782 | ślōnske | |
| 0,6 | 880 | 5,5 | 9653 | ślōnske | |
| 1,0 | 2154 | 9,7 | 18169 | ślōnske | |
| 5,2 | 6164 | 26,1 | 30050 | ślōnske | |
| 1,0 | 1000 | 9,9 | 9108 | ślōnske | |
| 1,4 | 1467 | 13,3 | 13175 | ôpolske | |
| 5,4 | 17777 | 24,4 | 78838 | ślōnske | |
| 0,3 | 265 | 4,5 | 3042 | ôpolske | |
| brak danych | 0,5 | 2089 | małopolske | ||
| krapkowski | 6,8 | 4767 | 25,9 | 17058 | ôpolske |
| 5,4 | 4194 | 27,4 | 21142 | ślōnske | |
| 11,0 | 9901 | 40,5 | 38140 | ślōnske | |
| 3,7 | 2794 | 26,3 | 19836 | ślōnske | |
| 4,4 | 2670 | 13,2 | 11688 | ôpolske | |
| 0,7 | 921 | 3,7 | 4593 | ôpolske | |
| 5,3 | 7183 | 20,3 | 27019 | ôpolske | |
| 7,0 | 4278 | 36,5 | 21147 | ślōnske | |
| 1,3 | 819 | 10,5 | 6074 | ôpolske | |
| 6,1 | 6329 | 30,1 | 32468 | ślōnske | |
| 5,6 | 6451 | 22,8 | 25049 | ślōnske | |
| 15,0 | 10967 | 41,5 | 31554 | ślōnske | |
| 6,3 | 8980 | 27,9 | 39323 | ślōnske | |
| 8,2 | 6053 | 29,7 | 20832 | ślōnske | |
| 0,04 | 83 | 0,7 | 1434 | ślōnske | |
| 6,8 | 5618 | 29,0 | 22317 | ôpolske | |
| 5,4 | 8183 | 35,8 | 50971 | ślōnske | |
| 4,7 | 2636 | 32,2 | 17119 | ślōnske | |
| 9,0 | 12038 | 32,7 | 45178 | ślōnske | |
| 1,2 | 1558 | 16,5 | 21342 | ślōnske | |
| brak danych | 0,2 | 3048 | mazowiecke | ||
| 6,6 | 10180 | 34,3 | 54319 | ślōnske | |
| brak danych | 0,3 | 2029 | dolnoślōnske | ||
| 2,0 | 3835 | 14,6 | 26438 | ślōnske | |
| 4,1 | 2623 | 18,5 | 11504 | ślōnske | |
Uwagi
edytuj- ↑ Ino te krysy, w kerych we 2011 roku deklarowało bez 1000 miyszkańcōw.
Przipisy
- ↑ Główny Urząd Statystyczny: Wyniki Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2011 Podstawowe informacje o sytuacji demograficzno-społecznej ludności Polski oraz zasobach mieszkaniowych (Stan w dniu 31 III 2011 r.). 2012-03-22. [dostymp 2012-03-22].
- ↑ Wyniki Spisu we Republice Czeskij z 2011 (wynik niy zarachowuje miynszanych deklaracyji)
- ↑ Slovenská menšina v ČR a česká menšina v SR
- ↑ Postanowienie SN > III SK 20/06 > Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych > Orzecznictwo Sądu Najwyższego > Prawo.Money.pl, prawo.money.pl [dostymp 2021-03-15].
- ↑ CASE OF GORZELIK AND OTHERS v. POLAND (Application no. 44158/98)
- ↑ Postanowienie SN > III SK 20/06 > Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych > Orzecznictwo Sądu Najwyższego > Prawo.Money.pl, prawo.money.pl [dostymp 2021-03-15].
- ↑ Postanowienie z dnia 14 lutego 2007 r. III SK 20/06
- ↑ Tomasz Sobczuk, Skąd wzięli się Ślązacy? O przemianach w strukturze ludnościowej na Śląsku na przestrzeni wieków, „Ślōnskŏ Szwalbka”, Katowice: Ruch Autůnůmije Ślůnska, styczyń 2014, s. 7, ISSN 1232-8383 (polski).
- ↑ amk: Stowarzyszenie Osób Narodowości Śląskiej zarejestrowane. Rzeczpospolita, 2011-12-29. [dostymp 2011-12-29].
- ↑ Stowarzyszenie Osób Narodowości Śląskiej zarejestrowane! [1], dostymp 07.01.2012.
- ↑ Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 grudnia 2013 r., sygn. III SK 10/13.
- ↑ Deklaracje narodowościowe w gminach w 2002 r.
- ↑ Krzysztof Ogiolda, Ślązacy na Śląsku wszędzie są mniejszością, Nowa Trybuna Opolska, 31 lipca 2013 [dostymp 2021-03-14] (polski).