ఉత్తరాఖండ్ క్రాంతి దళ్

ఉత్తరాఖండ్ క్రాంతి దళ్
ఉత్తరాఖండ్ క్రాంతి దళ్
నాయకుడు	కాశీ సింగ్ ఎయిర్రీ
స్థాపకులు	దేవి దత్ పంత్; ఇంద్రమణి బదోని; కాశీ సింగ్ ఎయిరీ; దివాకర్ భట్; సురేంద్ర కుక్రేటి
స్థాపన తేదీ	26 జూలై 1979 (45 సంవత్సరాల క్రితం)
ప్రధాన కార్యాలయం	క్రాంతి భవన్, 10 కోర్ట్ రోడ్, డెహ్రాడూన్-248001, ఉత్తరాఖండ్
రాజకీయ విధానం	ప్రాంతీయవాదం; రక్షణవాదం; పౌర జాతీయవాదం; ప్రజాస్వామ్య సోషలిజం; సెక్యులరిజం
రాజకీయ వర్ణపటం	కేంద్ర-వామపక్ష రాజకీయాలు
రంగు(లు)	ఆకుపచ్చ
ఈసిఐ హోదా	నమోదిత గుర్తింపు లేని పార్టీ
లోక్‌సభలో సీట్లు	0 / 5
రాజ్యసభలో సీట్లు	0 / 3
శాసనసభలో స్థానాలు	0 / 70
Election symbol

ఉత్తరాఖండ్ క్రాంతి దళ్ (ఉత్తరాఖండ్ రివల్యూషనరీ పార్టీ) అనేది ఉత్తరాఖండ్‌లోని నమోదిత గుర్తించబడని ప్రాంతీయ రాజకీయ పార్టీ. 1979లో స్థాపించబడిన పార్టీ, హిమాలయ ప్రాంతంలోని సున్నితమైన పర్యావరణ శాస్త్రానికి సంబంధించి పరిపాలనాపరమైన నిర్లక్ష్యానికి వ్యతిరేకంగా, స్థిరమైన అభివృద్ధిని నిర్ధారించడానికి ప్రత్యేక హిల్-స్టేట్ స్థాపన లక్ష్యంతో నిర్మించబడింది. 80వ దశకం, 90వ దశకం చివరిలో ఉత్తరాఖండ్ క్రాంతి దళ్ ఉత్తరాఖండ్ స్టేట్‌హుడ్ ఉద్యమం ప్రధాన నాయకుడిగా మారింది. 2000 నవంబరు 9న భారతదేశంలోని 27వ రాష్ట్రంగా ఉత్తరాఖండ్‌ను వేరు చేసి, సృష్టించినందుకు ఘనత పొందింది.

2022లో ఎన్నికైన ప్రస్తుత ఉత్తరాఖండ్ శాసనసభలో, 2012లో ఒక సభ్యుడు, 2007లో ముగ్గురు సభ్యులు, 2002లో రాష్ట్ర అసెంబ్లీ ఎన్నికలలో నలుగురు సభ్యులతో పోల్చితే దానికి ఏ సభ్యుడు లేరు.^[1]

చరిత్ర

1979 జూలై 26న నానిటాల్‌లో బిపిన్ చంద్ర త్రిపాఠి, ప్రొఫెసర్ దేవి దత్ పంత్, ఇంద్రమణి బడోని, కాశీ సింగ్ ఎయిరీలచే ఉత్తరప్రదేశ్‌లోని కొండ ప్రాంతాలలో ఉత్తరప్రదేశ్ అంతటా నాన్-యూనిఫైడ్ సివిల్ యాక్టివిజం ఉద్యమాల తర్వాత ఉత్తరాఖండ్ క్రాంతి దళ్ స్థాపించబడింది. ఈ ప్రాంతంలోని కొన్ని ప్రధాన రాజకీయ శక్తుల నాయకత్వంలో పార్టీ ఏర్పడింది. ఉత్తరప్రదేశ్‌లోని కొండ జిల్లాలతో కూడిన ప్రత్యేక రాష్ట్రం కోసం పోరాడేందుకు ఏకీకృత కార్యాచరణను ప్రోత్సహించడం లక్ష్యంగా పెట్టుకుంది.

స్థాపక సదస్సుకు కుమాన్ యూనివర్సిటీ మాజీ వైస్ ఛాన్సలర్ ప్రొఫెసర్ దేవి దత్ పంత్ అధ్యక్షత వహించారు. కాశీ సింగ్ ఎయిరీ యువ నాయకత్వంలో పోరాటం, ప్రజా ఆందోళనలను చేపట్టారు.

1988లో బడోని ఉత్తరాఖండ్ క్రాంతి దళ్ బ్యానర్‌పై 105 రోజుల పాదయాత్ర చేశారు. ఈ ఊరేగింపు పితోర్‌గఢ్‌లోని తవాఘాట్ నుండి డెహ్రాడూన్ వరకు సాగింది. గ్రామంలో ఇంటింటికీ వెళ్లి ప్రత్యేక రాష్ట్ర ప్రయోజనాలను ప్రజలకు తెలిపారు. 1992లో బగేశ్వర్‌లో మకర సంక్రాంతి రోజున ఉత్తరాఖండ్ రాజధాని గైర్‌సైన్‌గా ప్రకటించాడు.^[2]

2000 నవంబరు 9న అప్పటి బిజెపి నాయకత్వంలోని ప్రభుత్వం ప్రత్యేక ఉత్తరాంచల్ రాష్ట్రాన్ని ఏర్పరచినప్పుడు, ఉద్యమం చివరి భాగంలో పోలీసు పరిపాలనాపరమైన, పోలీసుల క్రూరత్వానికి సంబంధించిన వివిధ కేసుల తర్వాత ఉత్తరాఖండ్ ఉద్యమం త్వరలోనే ఫలించింది. రాష్ట్రం పేరును "ఉత్తరాంచల్"గా మార్చడం ఉత్తరాఖండ్ క్రాంతి దళ్ వంటి ప్రాంతీయ సమూహాల త్యాగాన్ని పలుచన చేసే ప్రయత్నంగా ఉత్తరాఖండ్ క్రాంతి దళ్ ప్రతినిధులు, పౌర కార్యకర్తల నుండి విస్తృతమైన విమర్శలను పొందింది.

ఏది ఏమైనప్పటికీ, 2002లో జరిగిన మొట్టమొదటి రాష్ట్ర అసెంబ్లీ ఎన్నికలలో, పార్టీ 70 సీట్లలో కేవలం నాలుగు స్థానాలను మాత్రమే గెలుచుకుంది. ఉత్తరాఖండ్ రాష్ట్ర సాధన ఉద్యమంలో ఆలస్యంగా వచ్చినప్పటికీ, భారత జాతీయ కాంగ్రెస్, భారతీయ జనతా పార్టీలచే అధిగమించబడింది. ఎన్నికల లాభం కోసం, రాష్ట్రంలో ప్రభుత్వాలను ఏర్పాటు చేసింది.

నాయకత్వం

పార్టీ ప్రస్తుత నాయకుడు కాశీ సింగ్ ఎయిరీ, ఉత్తరాఖండ్ రాష్ట్ర ఉద్యమంలో ప్రముఖ నాయకుడు, ఉత్తరాఖండ్ క్రాంతి దళ్ సీనియర్ నాయకుడు, ఉత్తర ప్రదేశ్ శాసనసభకు మూడుసార్లు (1985–1989, 1989–1991, 1993–1996) ఎన్నికయ్యాడు. దీదీహత్ నుండి మొదటి ఉత్తరాఖండ్ శాసనసభకు ఎన్నికయ్యాడు. పార్టీ కార్యనిర్వాహక అధ్యక్షుడు సురేంద్ర కుక్రేటి-ఉత్తరాఖండ్ రాష్ట్ర ఏర్పాటులో అగ్రగామి నుండి పోరాడిన సీనియర్ రాష్ట్ర కార్యకర్త. జస్వంత్ సింగ్ బిష్త్ రాణిఖేత్ నియోజకవర్గం నుండి పార్టీ తరపున ఎన్నికైన మొదటి ఎమ్మెల్యే. ఇతర వ్యక్తులలో ఇంద్రమణి బడోని, దేవి దత్ పంత్, బిపిన్ చంద్ర త్రిపాఠి, దివాకర్ భట్ ఉన్నారు, వీరు ఉత్తరాఖండ్ రాష్ట్ర ఉద్యమం కోసం వ్యవస్థాపక సభ్యులు, చాలాకాలంపాటు ఉద్యమించిన వారిలో ఉన్నారు.

ఎన్నికల పనితీరు

ఉత్తర ప్రదేశ్

శాసన సభ ఎన్నికలు

సంవత్సరం	శాసన సభ	పార్టీ నాయకుడు	గెలుచుకున్న సీట్లు	సీట్లలో మార్పు	ఫలితం
1980	8వ విధానసభ	దేవి దత్ పంత్	0 / 425		–
1985	9వ విధానసభ	ఇంద్రమణి బదోని	0 / 425		–
1989	10వ విధానసభ	బిపిన్ చంద్ర త్రిపాఠి	1 / 425	1	Opposition
1991	11వ విధానసభ	బిపిన్ చంద్ర త్రిపాఠి	0 / 425	1	–
1993	12వ విధానసభ	కాశీ సింగ్ ఎయిర్రీ	1 / 425	1	Opposition
1996	13వ విధానసభ	కాశీ సింగ్ ఎయిర్రీ	0 / 425	1	–

లోక్‌సభ ఎన్నికలు

సంవత్సరం	శాసన సభ	పార్టీ నాయకుడు	గెలుచుకున్న సీట్లు	ఫలితం
1980	7వ లోక్‌సభ	దేవి దత్ పంత్	0 / 85	–
1984	8వ లోక్‌సభ	ఇంద్రమణి బదోని	0 / 85
1989	9వ లోక్‌సభ	బిపిన్ చంద్ర త్రిపాఠి	0 / 85
1991	10వ లోక్‌సభ	బిపిన్ చంద్ర త్రిపాఠి	0 / 85
1996	11వ లోక్‌సభ	కాశీ సింగ్ ఎయిర్రీ	0 / 85
1998	12వ లోక్‌సభ		0 / 85
1999	13వ లోక్‌సభ		0 / 85