จิตติ ติงศภัทิย์

ศาสตราจารย์พิเศษ จิตติ ติงศภัทิย์ ป.จ., ม.ป.ช., ม.ว.ม., ภ.ป.ร.2
องคมนตรี
ดำรงตำแหน่ง 3 มีนาคม พ.ศ. 2527 – 3 มีนาคม พ.ศ. 2538
รองประธานรัฐสภาไทย และ ประธานวุฒิสภา
ดำรงตำแหน่ง 7 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2518 – 6 ตุลาคม พ.ศ. 2519
นายกรัฐมนตรี	สัญญา ธรรมศักดิ์ หม่อมราชวงศ์เสนีย์ ปราโมช หม่อมราชวงศ์คึกฤทธิ์ ปราโมช
ก่อนหน้า	พันเอก นายวรการบัญชา (บุญเกิด สุตันตานนท์)
ถัดไป	พลอากาศเอก หะริน หงสกุล
ข้อมูลส่วนบุคคล
เกิด	16 มีนาคม พ.ศ. 2451 อำเภอสัมพันธวงศ์ จังหวัดพระนคร ประเทศสยาม
เสียชีวิต	3 มีนาคม พ.ศ. 2538 (86 ปี)
คู่สมรส	คุณหญิงตลับ ติงศภัทิย์

ศาสตราจารย์พิเศษ จิตติ ติงศภัทิย์ (16 มีนาคม พ.ศ. 2451 – 3 มีนาคม พ.ศ. 2538) เป็นนักกฎหมายชาวไทย ดำรงตำแหน่งองคมนตรีตั้งแต่ปี 2527 ถึง 2538 และถึงแก่อสัญกรรมขณะดำรงตำแหน่ง

จิตติประสิทธิ์ประสาทวิชากฎหมายมาเป็นเวลานานจนได้รับยกย่องเป็นปรมาจารย์แห่งวงการกฎหมายไทย และได้รับการกล่าวขานว่า ตั้งมั่นอยู่ในความบริสุทธิ์ยุติธรรม

ประวัติ

จิตติเกิดที่อำเภอสัมพันธวงศ์ จังหวัดพระนคร บิดาชื่อ ทองจีน ติงศภัทิย์ มารดาชื่อละม้าย ติงศภัทิย์ มีน้องสาวชื่อ สำเนียง

บิดาของจิตติเสียชีวิตไปตั้งแต่จิตติอายุได้เพียง 4 ขวบ มารดาได้เริ่มสอนหนังสือให้ตั้งแต่ก่อนเข้าโรงเรียน จากนั้น ได้รับการศึกษาจากโรงเรียนครูเชย

การศึกษา

• พ.ศ. 2467 สอบไล่ได้มัธยมบริบูรณ์ (มัธยม 8) จากโรงเรียนมัธยมวัดปทุมคงคา
• พ.ศ. 2470 สำเร็จเนติบัณฑิตชั้นที่ 2 จากโรงเรียนกฎหมาย กระทรวงยุติธรรม
• พ.ศ. 2485 สำเร็จนิติศาสตรมหาบัณฑิต มหาวิทยาลัยวิชาธรรมศาสตร์และการเมือง
• พ.ศ. 2500 ท่านได้สำเร็จนิติศาสตรมหาบัณฑิต LL.M. (Magna Cum Laude) และกฎหมายเปรียบเทียบ MC.L. จากมหาวิทยาลัย Southern Methodist University, Dallas, Texas ประเทศสหรัฐอเมริกาโดยได้รับเกียรตินิยมและเกียรติประวัติ ว่าทำคะแนนเป็นอันดับหนึ่งของห้องและเป็นคะแนนที่สูงสุดนับแต่เปิดหลักสูตรนี้มา

ชีวิตครอบครัว

สมรสกับ คุณหญิงตลับ (โล่ห์สุวรรณ) ติงศภัทิย์ เภสัชศาสตร์บัณฑิตจากจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย บุตรีนายร้อยเอกหลวงมลายบรจักร (บุญมี โล่ห์สุวรรณ) และนางจรูญ มลายบรจักร (จรูญ โล่ห์สุวรรณ) เมื่อ วันที่ 30 มกราคม พ.ศ. 2489 มีบุตร-ธิดา เป็น ชาย 1 หญิง 5 คือ

1. จินตลา วิเศษกุล สมรสกับ มยูร วิเศษกุล มีบุตร 2 คน คือ ฟ้าใส วิเศษกุล และไปรยา วิเศษกุล
2. จาริต ติงศภัทิย์ สมรสกับ หม่อมราชวงศ์กัลยา จิตรพงศ์ มีบุตร 1 คน คือ รมณียา ติงศภัทิย์
3. จิตริยา ปิ่นทอง สมรสกับ เจิมศักดิ์ ปิ่นทอง มีบุตร 1 คน คือ จารีย์ ปิ่นทอง
4. จาตุรี ติงศภัทิย์
5. จีรติ เมลกา สมรสกับ นายมาร์ค เมลกา
6. พิรุณา ติงศภัทิย์

การทำงาน

รับราชการเป็นพนักงานอัยการในกรมอัยการ กระทรวงมหาดไทย ตั้งแต่ พ.ศ. 2471 และได้โอนย้ายมารับราชการเป็นข้าราชการฝ่ายตุลาการศาลยุติธรรม ต่อมาใน พ.ศ. 2512 จึงลาออกจากราชการเพราะรับราชการนาน ในตำแหน่งผู้พิพากษาหัวหน้าคณะในศาลฎีกา และได้ดำรงตำแหน่งผู้อำนวยการสำนักงานกฎหมาย (ปัจจุบันคือฝ่ายกฎหมาย) ธนาคารแห่งประเทศไทย จนเกษียณอายุราชการที่ธนาคารแห่งประเทศไทย หลังจากนั้นได้ดำรงตำแหน่งสำคัญต่างๆ ดังนี้

• 2514–2517 คณบดีคณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์
• 2516 ได้รับแต่งตั้งเป็นสมาชิกสภานิติบัญญัติแห่งชาติ ในปี พ.ศ. 2516
• 2517 ประธานวุฒิสภา
• 2520 ประธานคณะกรรมาธิการร่างรัฐธรรมนูญ พ.ศ. 2521 (ชุดแรก)
• 2527 ได้รับพระมหากรุณาธิคุณโปรดเกล้าฯ ให้เป็นองคมนตรี ตั้งแต่วันที่ 3 มีนาคม พ.ศ. 2527 จนถึงแก่อสัญกรรมเมื่อวันที่ 3 มีนาคม พ.ศ. 2538

หน้าที่ราชการพิเศษ

หนังสือจิตติ ติงศภัทิย์ แบบอย่างแห่งสามัญชน

1. ประธานคณะกรรมการร่างกฎหมาย กองที่ 6 สำนักงานคณะกรรมการกฤษฎีกา
2. ประธานคณะกรรมการเรื่องราวร้องทุกข์ กองที่ 2 สำนักงานคณะกรรมการกฤษฎีกา
3. กรรมการเนติบัณฑิตยสภา
4. กรรมการผู้ทรงคุณวุฒิในคณะกรรมการข้าราชการพลเรือนในมหาวิทยาลัย
5. กรรมการในคณะกรรมการข้าราชการพลเรือน
6. กรรมการส่งเสริมพาณิชย์นาวี กระทรวงคมนาคม
7. กรรมการพิเศษพิจารณาสนธิสัญญา กระทรวงการต่างประเทศ
8. กรรมการสภาวิจัยแห่งชาติ สาขานิติศาสตร์
9. ประธานคณะกรรมการบริหารสภาวิจัยแห่งชาติ
10. กรรมการประจำคณะ และกรรมการปริญญาโท คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์
11. อาจารย์พิเศษที่คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช และวิชากฎหมายอาญาที่สำนักอบรมศึกษากฎหมายแห่งเนติบัณฑิตยสภา
12. ที่ปรึกษากฎหมาย บรรษัทเงินทุนอุตสาหกรรมแห่งประเทศไทย
13. กรรมการในคณะกรรมการนิติศาสตร์สากล (International Commission of Jurists) โดยเป็นคนไทยคนแรกที่ได้รับเกียรตินี้ฯ

นอกจากนี้ ท่านยังได้รับการประกาศให้เป็น “นักกฎหมายดีเด่น” โดยสมาคมนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ 2526 และนักวิจัยดีเด่นแห่งชาติ ประจำปี 2533 กลุ่มสาขานิติศาสตร์

ผลงานทางวิชาการ

• ตำรากฎหมายแพ่งและพาณิชย์ว่าด้วยตั๋วเงิน
• ตำรากฎหมายแพ่งและพาณิชย์ว่าด้วยบัญชีเดินสะพัด และตั๋วเงิน
• ตำรากฎหมายแพ่งและพาณิชย์ว่าด้วยบุคคล
• ตำรากฎหมายแพ่งและพาณิชย์ว่าด้วยประกันภัย
• คำอธิบายประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ บรรพ 2 มาตรา 354-452
• คำอธิบายประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ บรรพ 2 มาตรา 395-405, มาตรา 406-419 เรื่องจัดการงานนอกสั่งและลาภมิควรได้
• คำอธิบายประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ บรรพ 2 มาตรา 241-452 ร่วมกับ ยล ธีรกุล
• รวมหมายเหตุท้ายคำพิพากษาฎีกา กฎหมายลักษณะครอบครัวรวบรวมโดยไพโรจน์ กัมพูสิริ
• หลักกฎหมายแพ่งลักษณะหนี้ แต่งโดย จี๊ด เศรษฐบุตร แก้ไขเพิ่มเติมโดยจิตติ ติงศภัทิย์ และดาราพร ถิระวัฒน์
• ความรู้เบื้องต้นแห่งกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ว่าด้วยยืม ฝากทรัพย์ แก้ไขเพิ่มเติมโดยจิตติ ติงศภัทิย์
• คำอธิบายประมวลกฎหมายอาญา ภาค 1
• คำอธิบายประมวลกฎหมายอาญา ภาค 2 ตอนที่ 1
• คำอธิบายประมวลกฎหมายอาญา ภาค 2 ตอนที่ 2 และภาค 3
• แนวคำบรรยายอาชญาวิทยาและทัณฑวิทยา ร่วมกับไชยเจริญ สันติศิริ
• หลักวิชาชีพนักกฎหมาย
• Credit and Security in Thailand : the Legal Problems of Development Finance, St.Lucia, New York. University of Queensland Press, 1974

ตำรากฎหมายดังกล่าวของศาสตราจารย์จิตติ ติงศภัทิย์ ยังคงใช้เป็นตำรามาตรฐานทางด้านกฎหมาย และได้รับการอ้างอิงเรื่อยมาในปัจจุบัน โดยเฉพาะตำรากฎหมายแพ่งและพาณิชย์และคำอธิบายประมวลกฎหมายอาญา ทั้งสามภาค

ทัศนคติในเชิงคุณธรรม

ศาสตราจารย์จิตติ ติงศภัทิย์ ได้เคยกล่าววลีอมตะไว้ว่า “ นักกฎหมายต้องมีความบริสุทธิ์ และมี ความยุติธรรมเป็นเป้าหมาย” ท่านเป็นผู้ริเริ่มการเรียนการสอนวิชาหลักวิชาชีพนักกฎหมาย ในมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ และในเรื่องการใช้หลักรัฐศาสตร์หรือนิติศาสตร์ในการปกครองบ้านเมืองและตัดสินคดีนั้น โดยท่านได้เคยกล่าวไว้ว่า “ก่อนที่จะออกกฎหมายผู้ตรากฎหมายต้องดูข้อ เท็จจริงแวดล้อมของสังคมซึ่งก็ต้องใช้หลักรัฐศาสตร์ในการพิจารณาเพื่อให้ กฎหมายเป็นกลไกที่มีประสิทธิภาพสามารถแก้ปัญหาของสังคมได้ แต่เมื่อกฎหมายมีผลใช้บังคับแล้วการวินิจฉัยตัดสินคดีก็ต้องใช้กฎหมายคือ ใช้หลักนิติศาสตร์เป็น justice under law จะมาใช้หลักรัฐศาสตร์ในการตัดสินคดีไม่ได้”

เครื่องราชอิสริยาภรณ์

• พ.ศ. 2535 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นที่ 1 ปฐมจุลจอมเกล้า (ป.จ.) (ฝ่ายหน้า)
• พ.ศ. 2518 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่เชิดชูยิ่งช้างเผือก ชั้นสูงสุด มหาปรมาภรณ์ช้างเผือก (ม.ป.ช.)
• พ.ศ. 2508 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย ชั้นสูงสุด มหาวชิรมงกุฎ (ม.ว.ม.)
• พ.ศ. 2547 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่สรรเสริญยิ่งดิเรกคุณาภรณ์ ชั้นที่ 2 ทุติยดิเรกคุณาภรณ์ (ท.ภ.)
• พ.ศ. 2517 – เหรียญดุษฎีมาลา เข็มศิลปวิทยา (ร.ด.ม.(ศ)) สาขานิติศาสตร์
• พ.ศ. 2485 – เหรียญช่วยราชการเขตภายใน การรบสงครามอินโดจีน (ช.ร.)
• พ.ศ. 2497 – เหรียญจักรพรรดิมาลา (ร.จ.พ.)
• พ.ศ. 2534 – เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 9 ชั้นที่ 2 (ภ.ป.ร.2)

แหล่งข้อมูลอื่น

• พิพิธภัณฑ์ศาลไทย เก็บถาวร 2007-11-09 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
• สยามลอว์ เก็บถาวร 2007-10-21 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
• กองทุน ศาสตราจารย์จิตติ ติงศภัทิย์ เก็บถาวร 2007-12-19 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน

ก่อนหน้า		จิตติ ติงศภัทิย์		ถัดไป
นายวรการบัญชา (บุญเกิด สุตันตานนท์)		ประธานวุฒิสภา (7 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2518 – 6 ตุลาคม พ.ศ. 2519)		พลอากาศเอก หะริน หงสกุล