Muhammed Abdülvahab
| محمد عبد الوهاب Muhammed Abdülvahab | |
|---|---|
 Muhammed Abdülvahab cümbüş çalarken | |
| Genel bilgiler | |
| Doğum | محمد عبد الوهاب Muhammed Abdülvahab 13 Mart 1900 Kahire, Mısır Hidivliği  |
| Ölüm | 4 Mayıs 1991 (91 yaşında) Kahire, Mısır  |
| Başladığı yer | Arap |
| Tarzlar | Arap müziği, Arabesk |
| Meslekler | Şarkıcı, Besteci, Oyuncu |
| Etkin yıllar | 1917–1991 |
| İlişkili hareketler | Abdülhalim Hâfız, Ümmü Gülsüm, Ferit El Atraş |
| Önemli çalgılar | |
Muhammed Abdülvahab (Arapça: محمد عبد الوهاب), (d. 13 Mart 1900,[1] Kahire, Mısır Hidivliği – ö. 4 Mayıs 1991, Kahire, Mısır) 20. yüzyılın önde gelen Mısırlı şarkıcısı ve bestecisi. Muhammed Abdülvahab, tıpkı Ümmü Gülsüm, Abdülhalim Hâfız, Ferit El Atraş, Najat Al Sagira ve Leyla Murad gibi önemli Arap müzisyen ve şarkıcılar arasında gösterilir.[1][2]
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Muhammed Abdülvahab 13 Mart 1900 tarihinde,[1] o dönemde halen hukuken Osmanlı İmparatorluğu'na bağlı olan Mısır Hidivliği'nin Kahire şehrinde doğdu. Doğum yılı konusunda 1900, 1901, 1902, 1907[3] gibi farklı tarihler de öne sürülmektedir. Bugün doğduğu Bab El-Şariya bölgesindeki meydanda bir heykeli bulunmaktadır. Anne tarafından Türk kökenlidir.[4]
Şairlerin Prensi olarak nam salmış ünlü Mısırlı sanatçı Ahmet Şevki vasıtasıyla sanata kazandırıldı ve Şevki sanatta yetişmesi için kendisine hamilik etti. Ahmet Şevki'den ud eğitimi aldı. 7 yaşında iken ilk kez sahneye çıktı; 13 yaşında ise ilk kaydını tamamladı. Temizlik takıntısı olduğu ve uçmaktan korktuğu bilinmektedir.[5]
1964 yılında Birleşik Arap Cumhuriyeti (günümüz Mısır'ı) Cumhurbaşkanı Cemal Abdünnasır tarafından devlet tarafından verilebilecek en yüksek onur mertebesi olan Onur Nişanı ile şereflendirildi.
Mesleki Yaşamı
[değiştir | kaynağı değiştir]Müzik
[değiştir | kaynağı değiştir]Abdülvahab'ın müzik dünyası açısından önemi Mısır müziğine yeni bir çığır açmasında saklıdır. Aynı zamanda batı dünyasına Mısır müziğini ve sanat geleneğini yeni bir ivmeyle tanıtmıştır. Dönemindeki bir diğer Mısırlı ünlü sanatçı Abdülhalim Hâfız ile yakın dostluk kurdu. Geleneksel Arap ezgilerini yeni bir yorumla birleştirdi ve 1820'ye yakın parçayı besteledi. Vals, rumba, salsa, rock and rolll gibi farklı batılı müzik türlerini geleneksel ezgilerle buluşturdu. Batı müziğine yakınlaştıran çalışmaları sebebiyle bazı kesimlerce eleştirildi ancak yaptığı çalışmalar ve besteler sayesinde "Arap müziğinin babası" ve "Kralların ve Prenslerin Şarkıcısı" lakaplarıyla anılageldi.[6][7] Örneğin 1941 yılındaki "El Gondol" çalışmasında vals ritmlerini, 1957'de Abdülhalim Hâfız'ın seslendirdiği "Ya Albi Ya Khali" parçasında ise Rock and roll ritmlerini kullandı. Başta ünlü şair Nizar Kabbani'nin dört şiiri olmak üzere, ünlü Mısırlı şarkıcı Najat Al Sagira'nın seslendirdiği pek çok parçayı da bestelemiştir. Leyla Murad gibi önemli kadın sanatçıları sanat camiasına tanıtan yapımlar ona aittir.[8] Ümmü Gülsüm (أم كلثوم) ile uzun yıllar müzik tarzları üzerinden yürüttükleri tartışma ve bir nevi rekabet 1960'larda zamanla yerini birlikte çalışmaya bırakmıştır. 1964 yılında bestelediği ve Ümmü Gülsüm'ün bugün hala çok sevilen simge şarkılarından olan "Enta Omri" (Hayatımsın) parçası ikilinin ilk birlikte yaptıkları iştir.[8]
Türkiye'deki Arabesk türünün gelişiminde de Abdülvahab'ın müziklerinin uyarlanması önemli yer tutmaktadır. Türkiye'de Saadettin Kaynak'ın onun eserlerini kendine mal ederek yayınladığı iddialarını ise bizzat Muhammed Abdülvahab yalanlayarak Murat Bardakçı'nın naklettiğine göre Saadettin Kaynak ve Münir Nurettin Selçuk hakkında şunları söylemiştir:
Murat Bardakçı, Habertürk, 28 Temmuz 2010[7]
Murat Bardakçıya verdiği bir röportajda kendisi Arap müziğinde de Türk etkileri olduğunu belirtmiştir:
Eserleri
[değiştir | kaynağı değiştir]
Libya'nın 1951-1969 arası kullandığı "Libya, Libya, Libya" veya "Ya Biladi (Ey Vatanaım)" olarak bilinen milli marşını bestelemiştir. Muammer Kaddafi öncesi Libya Krallığı dönemiğnde kullanılan bu marş Kaddafi döneminde değiştirilmiştir. 2011'deki halk ayaklanması ve iç savaş sonrasında ise yıkılan rejimin kullanmadığı bu marş tekrar milli marş olarak ilan edilmiştir.[9] 1971 yılında Enver Sedat döneminde "Ishy Bilady" (عيشي بلادي - Ulusum çok yaşa) parçası Birleşik Arap Cumhuriyeti için milli marş olarak kabul edildi. Ayrıca Tunus milli marşı olan "Humat al-Hima" (حماة الحمى - Anavatanın Savunucuları) parçasını besteledi. Milli marşların yanı sıra Arap ülkelerinde söylenen pek çok Arap milliyetçiliği ve Arap birliği temalı şarkının da bestesini yapmıştır.
- Ishy Bilady (Birleşik Arap Cumhuriyeti / Mısır milli marşı)
- Libya, Libya, Libya (Libya milli marşı)
- Humat al-Hima (Tunus milli marşı)
- Enta Omri (Hayatımsın)
- Majnoon Layla (Leyla ile Mecnun)
- Al Qamh (Buğday)
- Kilobatra (VII. Kleopatra)
- Algondool (Gondol)
- Al Neel (Nil)
- Al Nahr Al Khalid (Ölümsüz Nehir)
- Dijla (Dicle)
- Makadeeru Min Jafnayki
- Al Fan
- Ya Waboor
- Indama Ya'ti Almasaa (Akşam Geldiği Vakit)
- A'shik Al Rooh (Platonik Aşık)
- Balak Ma'a Meen (Kimi düşünüyorsun?)
- Balash Tiboosni.
- La Takthibi. (Yalan deme)
- Al Siba Wal Jamal (Ahmet Şevki'nin şiiri)
- Jafnuho Allama Alghazal (Bişara Huri'nin şiiri)
- Illeel Lama Khili
- Bileel Ya Roohi
- Sa'it Mabashoofak Ganbi
- Ooli Aamallak Eeh Albi (Kalbim Sana Ne Etti Söyle Bana)
- Hamsa Ha'rah
- Hakeem Uyoon
- Amana Ya Leel
- Fil Bahr. (Denizde)
- Ana Wil Athaab We Hawak (Ben, işkence ve aşkın)
Sinema
[değiştir | kaynağı değiştir]Paris ziyareti sonrasında Fransız müzikal film tecrübesini yakından görme fırsatı buldu. 1933 yılında sinema endüstrisi içinde özellikle çekilen müzikaller ile kendine yer bulmaya başladı. 1933 ila 1949 yılları arasında sekiz müzikal komedi besteleyerek müzikal çeşidinin Arap sinemasına kazandırılmasına öncülük etti. Filmlerinde çoğunlukla Batılı tarzdaki hayat yaşayan elitlere yer verdi ve müzikal olarak da geleneksel Arap tınılarından farklı bir yön çizmeye başladı. 1934 yapımı Beyaz Çiçek filmi ise izlenme rekoru kırmıştır.1950 yılında ise sinema yapımlarını bırakıp müzik çalışmalarına ağırlık vermeye karar verdi.[1] Bu anlamda sessiz sinema döneminden şarkıcılığa devam eden ilk sanatçıdır.
Ölümü
[değiştir | kaynağı değiştir]Muhammed Abdülvahab kalp yetmezliği sebebiyle 4 Mayıs 1991 tarihinde 91 yaşında Kahire'de öldü. Cenaze töreninde tabutunu dönemin Başbakanı ve hükûmet üyeleri taşımıştır.[10]
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c d "Britannica - Muhammad-Abd-al-Wahhab". 9 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2016.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 3 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2016.
- ^ "Mısır Devlet Bilgi Servisi: Mohammed Abdel Wahab (1907-1991)". 3 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2016.
- ^ a b "Abdel Wahab in an anonymous interview: My mother is Turkish and from you we learned music". alaraby.co.uk. 6 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Eylül 2023.
- ^ "IMDB Biyografisi". 24 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2016.
- ^ "Mısır bizim 1950'deki halimiz derken unuttuklarımız". 4 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2016.
- ^ a b "Murat Bardakçı - Arabesk ve Abdülvahab - 28 Temmuz 2010". 4 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2016.
- ^ a b "As-Mashriq - Abdel Wahab". 26 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2016.
- ^ About Libya: Libyan National Anthem, National Transitional Council of Libya, 21 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 23 Ağustos 2011
- ^ "Murat Bardakçı - Perihan Hanım vefat etti Güzide-basınımızda tık yok". 4 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2016.
