Arapgir: Revizyonlar arasındaki fark
[kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
Değişiklik özeti yok Etiketler: Geri alındı Mobil değişiklik Mobil ağ değişikliği |
2 kaynak kurtarıldı ve 0 kaynak ölü olarak işaretlendi.) #IABot (v2.0.9.5 |
||
(7 kullanıcı tarafından yapılan 27 ara revizyon gösterilmiyor) | |||
2. satır: | 2. satır: | ||
{{İçin|Ermenistan'daki yerleşim yeri|Arabkir}} |
{{İçin|Ermenistan'daki yerleşim yeri|Arabkir}} |
||
{{Türkiye ilçe bilgi kutusu |
{{Türkiye ilçe bilgi kutusu |
||
| ad = Arapgir<ref>{{ |
| ad = Arapgir<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.youtube.com/watch?v=prGK_nwoWz0|başlık=Kültürüyle sanatıyla Malatya Arapgir belgeseli|tarih=23 Haz 2018|ile=YouTube|erişimtarihi=11 Ağustos 2024|arşivurl=https://web.archive.org/web/20240811131933/https://www.youtube.com/watch?v=prGK_nwoWz0|arşivtarihi=11 Ağustos 2024|ölüurl=hayır}}</ref> |
||
| harita = Latrans-Turkey location Malatya.svg |
| harita = Latrans-Turkey location Malatya.svg |
||
| harita boyut = 280px |
| harita boyut = 280px |
||
34. satır: | 34. satır: | ||
}} |
}} |
||
'''Arapgir''', [[Malatya]] iline bağlı bir [[ilçe]]dir. [[Doğu Anadolu Bölgesi]]'nin batı kesiminde, [[Yukarı Fırat Bölümü]]'nde, [[Fırat|Fırat Vadisi]]'nin batı yakasında, [[Malatya]] iline 114 km mesafede yer almaktadır. [[Türkiye İstatistik Kurumu|TÜİK]] 2023 yılı [[Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi|ADNKS]] nüfus sayımına göre tüm ilçe nüfusu belde ve köyleriyle birlikte 10.641'dir.<ref>{{Web kaynağı|url=http://www.arapgir.gov.tr/ilce-nufusu|başlık=İlçe Nüfüsu|website=www.arapgir.gov.tr}}</ref> |
'''Arapgir''', [[Malatya]] iline bağlı bir [[ilçe]]dir. [[Doğu Anadolu Bölgesi]]'nin batı kesiminde, [[Yukarı Fırat Bölümü]]'nde, [[Fırat|Fırat Vadisi]]'nin batı yakasında, [[Malatya]] iline 114 km mesafede yer almaktadır. [[Türkiye İstatistik Kurumu|TÜİK]] 2023 yılı [[Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi|ADNKS]] nüfus sayımına göre tüm ilçe nüfusu belde ve köyleriyle birlikte 10.641'dir.<ref>{{Web kaynağı|url=http://www.arapgir.gov.tr/ilce-nufusu|başlık=İlçe Nüfüsu|website=www.arapgir.gov.tr|erişimtarihi=7 Ağustos 2024|arşivurl=https://web.archive.org/web/20240807130951/http://www.arapgir.gov.tr/ilce-nufusu|arşivtarihi=7 Ağustos 2024|ölüurl=hayır}}</ref> |
||
Burada 1249 yılında [[Arapgir Katedrali]] inşa edilmiştir. |
Burada 1249 yılında [[Arapgir Katedrali]] inşa edilmiştir. |
||
40. satır: | 40. satır: | ||
[[Çubuk Bey|Çubuk]] adlı komutan Arapgir'in savaşla alındığı ve iki komutan tarafından kuşatıldığı, komutanlardan birinin adının Cihangir diğerinin Arap Mehmet olduğu, Cihangir'in şehit olduğu ve baştaki üst komutanın '''Arap Gir''' diye emir verdiği ve şehrin isminin bundan sonra Arapgir olarak kaldığı rivayeti vardır. |
[[Çubuk Bey|Çubuk]] adlı komutan Arapgir'in savaşla alındığı ve iki komutan tarafından kuşatıldığı, komutanlardan birinin adının Cihangir diğerinin Arap Mehmet olduğu, Cihangir'in şehit olduğu ve baştaki üst komutanın '''Arap Gir''' diye emir verdiği ve şehrin isminin bundan sonra Arapgir olarak kaldığı rivayeti vardır. |
||
[[Melikşah]]'ın Anadolu'ya gelmediği Süleyman Bin Kutlumuş'u memur ettiği tarihi bîr gerçeklik olarak kabul edilir. Kutlumuş oğlu Süleyman bu savaşta bulunsa veya bir üst komutan |
[[Melikşah]]'ın Anadolu'ya gelmediği Süleyman Bin Kutlumuş'u memur ettiği tarihi bîr gerçeklik olarak kabul edilir. Kutlumuş oğlu Süleyman bu savaşta bulunsa veya bir üst komutan olsa da olay hikâyede söylendiği gibi olsaydı Arapgir şehri bu ismi daha önce [[Bizanslılar]] ve [[Ermeniler]] tarafından kullanılmış olması gerekecekti.<ref name="auto4">{{Web kaynağı|url=http://www.arapgir.gov.tr/arapgir-tarihi|başlık=Arapgir Tarihi|website=www.arapgir.gov.tr|erişimtarihi=7 Ağustos 2024|arşivurl=https://web.archive.org/web/20240807110305/http://www.arapgir.gov.tr/arapgir-tarihi|arşivtarihi=7 Ağustos 2024|ölüurl=hayır}}</ref> |
||
== Tarihçe == |
== Tarihçe == |
||
Arapgir'in eski adı ''Daskuza''<nowiki/>'dır. Daskuza (Arapgir) civarındaki yerleşim birimlerinin en eskilerinden olup Malatya ili ile yaşıt sayılabilir.<ref name="auto4"/><ref>https://www.icisleri.gov.tr/kurumlar/icisleri.gov.tr/IcSite/illeridaresi/Bilgiler2/%C4%B0l%20ve%20%C4%B0l%C3%A7e%20Kurulu%C5%9F%20Tarihleri%202018.pdf</ref> |
Arapgir'in eski adı ''Daskuza''<nowiki/>'dır. Daskuza (Arapgir) civarındaki yerleşim birimlerinin en eskilerinden olup Malatya ili ile yaşıt sayılabilir.<ref name="auto4"/><ref>{{Web kaynağı |url=https://www.icisleri.gov.tr/kurumlar/icisleri.gov.tr/IcSite/illeridaresi/Bilgiler2/%C4%B0l%20ve%20%C4%B0l%C3%A7e%20Kurulu%C5%9F%20Tarihleri%202018.pdf |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=11 Ağustos 2024 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20200607151425/https://www.icisleri.gov.tr/kurumlar/icisleri.gov.tr/IcSite/illeridaresi/Bilgiler2/%C4%B0l%20ve%20%C4%B0l%C3%A7e%20Kurulu%C5%9F%20Tarihleri%202018.pdf |arşivtarihi=7 Haziran 2020 |ölüurl=hayır }}</ref> |
||
Arapgir, 577 yılında Arap Hatem Tai tarafından fethedilmiştir. [[Bizans İmparatorluğu]] ile yakın ilişki içerisinde bulunmuştur. 1070 yılından sonra [[Anadolu Selçuklu Devleti]] idaresine, [[Selçuklu Hanedanı|Selçuklular]]ın Moğollara [[Kösedağ Muharebesi|Kösedağı Savaşı]]'nda yenilmesinden sonra Moğolların, Anadolu beyliklerinin kurulmaya başladığı dönemde [[Karakoyunlular]]ın eline geçer. 1515 [[Çaldıran Muharebesi|Çaldıran Savaşı]]'ndan sonra [[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlı Devleti]]'nin egemenliği altına girer.<ref name="auto4"/><ref name="auto3">{{Web kaynağı|url=http://www.malatya.gov.tr/arapgir|başlık=Arapgir|website=www.malatya.gov.tr}}</ref><ref>{{Web kaynağı|url=https://malatya.ktb.gov.tr/TR-58271/arapgir.html|başlık=Arapgir|website=malatya.ktb.gov.tr}}</ref> |
Arapgir, 577 yılında Arap Hatem Tai tarafından fethedilmiştir. [[Bizans İmparatorluğu]] ile yakın ilişki içerisinde bulunmuştur. 1070 yılından sonra [[Anadolu Selçuklu Devleti]] idaresine, [[Selçuklu Hanedanı|Selçuklular]]ın Moğollara [[Kösedağ Muharebesi|Kösedağı Savaşı]]'nda yenilmesinden sonra Moğolların, Anadolu beyliklerinin kurulmaya başladığı dönemde [[Karakoyunlular]]ın eline geçer. 1515 [[Çaldıran Muharebesi|Çaldıran Savaşı]]'ndan sonra [[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlı Devleti]]'nin egemenliği altına girer.<ref name="auto4"/><ref name="auto3">{{Web kaynağı|url=http://www.malatya.gov.tr/arapgir|başlık=Arapgir|website=www.malatya.gov.tr|erişimtarihi=27 Temmuz 2024|arşivurl=https://web.archive.org/web/20240727045248/http://www.malatya.gov.tr/arapgir|arşivtarihi=27 Temmuz 2024|ölüurl=hayır}}</ref><ref name="malatya.ktb.gov.tr">{{Web kaynağı|url=https://malatya.ktb.gov.tr/TR-58271/arapgir.html|başlık=Arapgir|website=malatya.ktb.gov.tr|erişimtarihi=8 Ağustos 2024|arşivurl=https://web.archive.org/web/20240808074322/https://malatya.ktb.gov.tr/TR-58271/arapgir.html|arşivtarihi=8 Ağustos 2024|ölüurl=hayır}}</ref> |
||
1518 yılında tutulan ilk Osmanlı Tesnit Tahrir defterinde Diyarbakır eyaletinin 12 sancağı bulunmaktaydı. Bu defterde Arapgir de yer almakta ve 10. sırada bulunmaktaydı. 1928 yılına kadar [[Elazığ]]'a bağlı iken, 1927-1928 tarihli devlet salnamesinde ise Arapgir, [[Malatya]]'ya bağlı bir kaza olmuştur.<ref name="auto4"/> |
1518 yılında tutulan ilk Osmanlı Tesnit Tahrir defterinde Diyarbakır eyaletinin 12 sancağı bulunmaktaydı. Bu defterde Arapgir de yer almakta ve 10. sırada bulunmaktaydı. 1928 yılına kadar [[Elazığ]]'a bağlı iken, 1927-1928 tarihli devlet salnamesinde ise Arapgir, [[Malatya]]'ya bağlı bir kaza olmuştur.<ref name="auto4"/> |
||
52. satır: | 52. satır: | ||
== Konum == |
== Konum == |
||
İlçe, engebeli ve dağlık bir bölgeye sahiptir. [[Doğu Anadolu Bölgesi|Doğu Anadolu Bölgesi']]nin batı kesiminde, [[Yukarı Fırat Bölümü]]'nde, [[Fırat|Fırat Vadisi]]'nin batı yakasında, [[Malatya]] iline 114 km mesafede yer almaktadır. Arapgir'in toprakları doğuda [[Elazığ]]'ın [[Ağın]], batıda [[Malatya]]'nın [[Arguvan]], kuzeyde [[Erzincan (il)|Erzincan]]'ın [[Kemaliye]] ve [[Sivas]]'ın [[Divriği]], güneyde Elâzığ'ın [[Keban]] ilçeleri ile çevrilidir. İlçe merkezinde rakım 1250 metredir. Yüzölçümü 964 km²dir. 2000 genel nüfus sayımına göre ilçe merkezi 10.180, köylerin nüfusu 6.445 olup toplam nüfus 17.070'tir. İlçenin [[Taşdelen, Arapgir|Taşdelen]] olmak üzere 1 bucağı, merkez olmak üzere 1 belediyesiyle 42 köyü ve 49 mezrası vardır.<ref>{{Web kaynağı|url=http://www.arapgir.gov.tr/cografi-durumu|başlık=Coğrafi Durumu|website=www.arapgir.gov.tr}}</ref> |
İlçe, engebeli ve dağlık bir bölgeye sahiptir. [[Doğu Anadolu Bölgesi|Doğu Anadolu Bölgesi']]nin batı kesiminde, [[Yukarı Fırat Bölümü]]'nde, [[Fırat|Fırat Vadisi]]'nin batı yakasında, [[Malatya]] iline 114 km mesafede yer almaktadır. Arapgir'in toprakları doğuda [[Elazığ]]'ın [[Ağın]], batıda [[Malatya]]'nın [[Arguvan]], kuzeyde [[Erzincan (il)|Erzincan]]'ın [[Kemaliye]] ve [[Sivas]]'ın [[Divriği]], güneyde Elâzığ'ın [[Keban]] ilçeleri ile çevrilidir. İlçe merkezinde rakım 1250 metredir. Yüzölçümü 964 km²dir. 2000 genel nüfus sayımına göre ilçe merkezi 10.180, köylerin nüfusu 6.445 olup toplam nüfus 17.070'tir. İlçenin [[Taşdelen, Arapgir|Taşdelen]] olmak üzere 1 bucağı, merkez olmak üzere 1 belediyesiyle 42 köyü ve 49 mezrası vardır.<ref name="malatya.ktb.gov.tr"/><ref>{{Web kaynağı|url=http://www.arapgir.gov.tr/cografi-durumu|başlık=Coğrafi Durumu|website=www.arapgir.gov.tr|erişimtarihi=7 Ağustos 2024|arşivurl=https://web.archive.org/web/20240807223320/http://www.arapgir.gov.tr/cografi-durumu|arşivtarihi=7 Ağustos 2024|ölüurl=hayır}}</ref> |
||
== Coğrafya == |
== Coğrafya == |
||
82. satır: | 82. satır: | ||
== Ulaşım == |
== Ulaşım == |
||
Malatya-Arapgir Karayolu bir kuşak ya da bağlantı yolu değil, şehirlerarası karayoludur. Malatya’nın [[Karadeniz Bölgesi]]ne açılan kapısı, [[Erzincan]], [[Sivas]] ve [[Elazığ]] illeri arasında önemli bir şehirlerarası yoldur |
Malatya-Arapgir Karayolu bir kuşak ya da bağlantı yolu değil, şehirlerarası karayoludur. Malatya’nın [[Karadeniz Bölgesi]]ne açılan kapısı, [[Erzincan]], [[Sivas]] ve [[Elazığ]] illeri arasında önemli bir şehirlerarası yoldur.<ref>{{Web kaynağı|url=https://malatyasofodasi.org.tr/haber/www.malatyasofodasi.org.tr/haber/keskin-yapilamaz-denilen-yollar-yapilmis-malatya-arapgir-karayolu-unutulmustur-52.html|başlık=Keskin, “‘Yapılamaz denilen’ yollar yapılmış, ‘Malatya-Arapgir Karayolu unutulmuştur”|ad=Malatya Şoförler ve Otomobilciler|soyadı=Odası|website=malatyasofodasi.org.tr|erişimtarihi=12 Ağustos 2024|arşivurl=https://web.archive.org/web/20240812055314/https://malatyasofodasi.org.tr/haber/www.malatyasofodasi.org.tr/haber/keskin-yapilamaz-denilen-yollar-yapilmis-malatya-arapgir-karayolu-unutulmustur-52.html|arşivtarihi=12 Ağustos 2024|ölüurl=hayır}}</ref> Ayrıca 2014 yılında inşaatına başlanan ve hala devam eden Divriği-Arapgir-Keban Yolu Tünelleri Projesi bölgenin ulaşım anlamında zor şartlarını ortadan kaldırıyor. Sarıçiçek-1 Tüneli 1600 metre ve Sarıçiçek-2 Tüneli 1100 metre toplam uzunluğu 2700 metre olan iki tüpten oluşmaktadır.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.fermanoglu.com.tr/Projeler/divrigi-arapgir-keban-yolu-tunelleri-projesi/|başlık=Divriği Arapgir Keban Yolu Tünelleri Projesi|website=Fermanoğlu İnş. Tur. San. Tic. Ltd. Şti|erişimtarihi=12 Ağustos 2024|arşivurl=https://web.archive.org/web/20171013110721/http://www.fermanoglu.com.tr/Projeler/divrigi-arapgir-keban-yolu-tunelleri-projesi/|arşivtarihi=13 Ekim 2017|ölüurl=hayır}}</ref> Malatya ile Arapgir Merkez arası mesafe yaklaşık olarak 120 kilometredir. Malatya ile Arapgir Merkez arası süre yaklaşık olarak 1 saat 30 dakika sürmektedir. Malatya Arapgir minibüsleri 7 gün hizmet vermektedir. Arapgir'den Malatya merkeze gidene kadar 25 durak vardır. Yaklaşık 45 dakika sürmektedir.<ref>{{Web kaynağı|url=https://hareketvakti.com.tr/arapgir-malatya-minibus-saatleri/|başlık=Arapgir - Malatya Minibüs Saatleri [2023]|tarih=15 Eyl 2023|erişimtarihi=12 Ağustos 2024|arşivurl=https://web.archive.org/web/20240812055236/https://hareketvakti.com.tr/arapgir-malatya-minibus-saatleri/|arşivtarihi=12 Ağustos 2024|ölüurl=hayır}}</ref> |
||
== Nüfus == |
== Nüfus == |
||
344. satır: | 344. satır: | ||
== Arapgirli tanınmış kişiler == |
== Arapgirli tanınmış kişiler == |
||
=== [[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlı İmparatorluğu dönemi ve öncesi]]<ref name="auto1">{{Web kaynağı | url = http://www.arapgir.gov.tr/arapgirli-pasalar | başlık = Arapgirli Paşalar | website = www.arapgir.gov.tr | arşivurl = https://web.archive.org/web/20160324092008/http://www.arapgir.gov.tr/arapgirli-pasalar | arşivtarihi = 24 Mart 2016}}</ref><ref name="auto2">{{Web kaynağı | url = http://www.arapgirpostasi.com/yazdir.asp?bolum=237 | başlık = ..:: Arapgir Postası ::.. | website = www.arapgirpostasi.com | arşivengelli = evet}}</ref> === |
=== [[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlı İmparatorluğu dönemi ve öncesi]]<ref>{{Web kaynağı |url=https://depo.pegem.net/osmanliburokrasisindearapgirdogumlumemurlarkitabi.pdf |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=23 Ağustos 2024 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20240814223151/https://depo.pegem.net/osmanliburokrasisindearapgirdogumlumemurlarkitabi.pdf |arşivtarihi=14 Ağustos 2024 |ölüurl=hayır }}</ref><ref name="auto1">{{Web kaynağı | url = http://www.arapgir.gov.tr/arapgirli-pasalar | başlık = Arapgirli Paşalar | website = www.arapgir.gov.tr | arşivurl = https://web.archive.org/web/20160324092008/http://www.arapgir.gov.tr/arapgirli-pasalar | arşivtarihi = 24 Mart 2016}}</ref><ref name="auto2">{{Web kaynağı | url = http://www.arapgirpostasi.com/yazdir.asp?bolum=237 | başlık = ..:: Arapgir Postası ::.. | website = www.arapgirpostasi.com | arşivengelli = evet | erişimtarihi = 30 Temmuz 2024 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20240803034048/http://www.arapgirpostasi.com/yazdir.asp?bolum=237 | arşivtarihi = 3 Ağustos 2024 | ölüurl = hayır }}</ref> === |
||
*[[Abdullah Cevdet]] (1869-1932) |
*[[Abdullah Cevdet]] (1869-1932) |
||
*[[Cevat Çobanlı]] (1870-1938) |
*[[Cevat Çobanlı]] (1870-1938) |
||
395. satır: | 395. satır: | ||
*[[Kemal Naci Ekşi]] |
*[[Kemal Naci Ekşi]] |
||
*[[İlyas Salman]] |
*[[İlyas Salman]] |
||
⚫ | |||
*Tuğgeneral Tuncay Kavuncu |
|||
*Tuncay Kavuncu (Tuğgeneral) |
|||
* |
*Mevlüt Yalçın (Tuğgeneral) |
||
* |
*Recai Uğurluoğlu (Tümgeneral) |
||
*Tuğgeneral Şinasi Doğu |
|||
*Şinasi Doğu (Tuğgeneral) |
|||
*Tümgeneral Cemil Özer |
|||
*Cemil Özer (Tümgeneral) |
|||
*Metin Emiroğlu |
*Metin Emiroğlu |
||
⚫ | |||
*Vali Yılmaz Ergun |
*Vali Yılmaz Ergun |
||
*Ahmet Genç |
*Ahmet Genç |
||
⚫ | |||
*Dr. K. Naci Ekşi |
*Dr. K. Naci Ekşi |
||
⚫ | |||
*Prof. Dr. Muhan Bali |
*Prof. Dr. Muhan Bali |
||
*Prof. Dr. Seyfettin Uludağ |
*Prof. Dr. Seyfettin Uludağ |
||
*Prof. Aydın Akkaya |
*Prof. Aydın Akkaya |
||
=== Siyasetçiler === |
=== [[Siyasetçiler]] === |
||
*[[Mehmet Reşat Tardu]] |
*[[Mehmet Reşat Tardu]] |
||
*[[Mehmet Sevigen]] |
*[[Mehmet Sevigen]] |
||
418. satır: | 416. satır: | ||
*[[Ferit Mevlüt Aslanoğlu]] |
*[[Ferit Mevlüt Aslanoğlu]] |
||
*[[Metin Emiroğlu]] |
*[[Metin Emiroğlu]] |
||
⚫ | |||
=== İş dünyasından ünlüler<ref name="auto2"/> === |
=== İş dünyasından ünlüler<ref name="auto2"/> === |
||
*[[Mehmet Ali Aydınlar]] |
*[[Mehmet Ali Aydınlar]] |
||
⚫ | |||
*Adil Üstündağ |
*Adil Üstündağ |
||
*Turan Tuna |
*Turan Tuna |
||
⚫ | |||
*Ercihan Ekşi |
*Ercihan Ekşi |
||
*Yakup Aydın Karabay |
*Yakup Aydın Karabay |
||
432. satır: | 431. satır: | ||
*Derman Ünsal |
*Derman Ünsal |
||
=== Şair ve |
=== [[Şair]] ve [[Ozan]]lar<ref name="auto2"/> === |
||
*İdraki (1285-1324) |
*İdraki (1285-1324) |
||
*Remzi (1848-1907) |
*Remzi (1848-1907) |
||
*Rengi (1817-1890) |
*Rengi (1817-1890) |
||
⚫ | |||
== |
== Turizm == |
||
19. yüzyıl ortalarında eski Arapgir terk edilerek bugünkü yerine taşındığından sanat değeri yüksek birçok tarihî yapı, eski Arapgir'de kalmıştır. Bu tarihî eserlerin birçoğu harap hâldedir. Eski Arapgir'de Hanikah, Cafer Paşa Camii, Osman Paşa Hamamı, Çarşı Hamamı, Miran Çayı kıyısındaki Harap Pazar harabeleri, Berenge Deresi boyunca uzanan vadi ile Kaynarca gezilecek ve görülecek yerler olarak sayılabilir. Arapgir ilçesine 15 km uzaklıkta bulunan Onar köyünde Roma döneminden kalma 18 kaya mezarı bulunmaktadır. 28 Nisan 2011 tarihinde bu kaya mezarları 1. derece arkeolojik sit alanı ilan edilmiştir. Ayrıca köyde 1224 yılında inşa edilmiş, tarihin bilinen en eski [[cemevi]] bulunmaktadır.<ref name="auto"/> Günümüzde Meydan Köprüsü, Gümrükçü Osman Paşa Camii,<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.arapgir.bel.tr/index.php/resimler/category/29-2012-guemruekcue-osman-paa-cami |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=20 Ocak 2014 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20140201121030/http://www.arapgir.bel.tr/index.php/resimler/category/29-2012-guemruekcue-osman-paa-cami |arşivtarihi=1 Şubat 2014 |ölüurl=evet }}</ref> Millet Hanı ve Çobanlı Konağı restorasyon çalışmaları bitirilerek turizme kazandırılmıştır. |
19. yüzyıl ortalarında eski Arapgir terk edilerek bugünkü yerine taşındığından sanat değeri yüksek birçok tarihî yapı, eski Arapgir'de kalmıştır. Bu tarihî eserlerin birçoğu harap hâldedir. Eski Arapgir'de Hanikah, Cafer Paşa Camii, Osman Paşa Hamamı, Çarşı Hamamı, Miran Çayı kıyısındaki Harap Pazar harabeleri, Berenge Deresi boyunca uzanan vadi ile Kaynarca gezilecek ve görülecek yerler olarak sayılabilir. Arapgir ilçesine 15 km uzaklıkta bulunan Onar köyünde Roma döneminden kalma 18 kaya mezarı bulunmaktadır. 28 Nisan 2011 tarihinde bu kaya mezarları 1. derece arkeolojik sit alanı ilan edilmiştir. Ayrıca köyde 1224 yılında inşa edilmiş, tarihin bilinen en eski [[cemevi]] bulunmaktadır.<ref name="auto"/> Günümüzde Meydan Köprüsü, Gümrükçü Osman Paşa Camii,<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.arapgir.bel.tr/index.php/resimler/category/29-2012-guemruekcue-osman-paa-cami |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=20 Ocak 2014 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20140201121030/http://www.arapgir.bel.tr/index.php/resimler/category/29-2012-guemruekcue-osman-paa-cami |arşivtarihi=1 Şubat 2014 |ölüurl=evet }}</ref> Millet Hanı ve Çobanlı Konağı restorasyon çalışmaları bitirilerek turizme kazandırılmıştır. |
||
Yine Arapgir'de bulunan kaya arası kanyonu yer yer dik ve sarp kayalıklardan oluşup 17 bin 847 metre uzunluğundadır. Kanyonun doğa sporlarının, balık ve kara avcılığı, dağcılık, turizm ve yaylacılık faaliyetleri için doğal ortam olduğu gözlemlenir. İlçede 2 yıldızlı, 52 kişi kapasiteli turistik otel bulunmaktadır.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.arapgir.bel.tr/icerikdetay.aspx?icerikid=658 | başlık = Arapgir Belediyesi | arşivurl = https://web.archive.org/web/20240727212733/https://www.arapgir.bel.tr/icerikdetay.aspx?icerikid=658 | arşivtarihi = 27 Temmuz 2024}}</ref> |
Yine Arapgir'de bulunan kaya arası kanyonu yer yer dik ve sarp kayalıklardan oluşup 17 bin 847 metre uzunluğundadır. Kanyonun doğa sporlarının, balık ve kara avcılığı, dağcılık, turizm ve yaylacılık faaliyetleri için doğal ortam olduğu gözlemlenir. İlçede 2 yıldızlı, 52 kişi kapasiteli turistik otel bulunmaktadır.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.arapgir.bel.tr/icerikdetay.aspx?icerikid=658 | başlık = Arapgir Belediyesi | arşivurl = https://web.archive.org/web/20240727212733/https://www.arapgir.bel.tr/icerikdetay.aspx?icerikid=658 | arşivtarihi = 27 Temmuz 2024}}</ref> |
||
27 Kasım 2021'de Arapgir'in [[Cittaslow]] (Yavaş Sakin Şehir) üyeliği kabul edildi.<ref>{{Web kaynağı|url=https://cittaslowturkiye.org/tr/|başlık=cittaslow turkiye|erişimtarihi=18 Temmuz 2022|tarih=|arşivurl=https://web.archive.org/web/20220717223841/https://cittaslowturkiye.org/tr/|arşivtarihi=17 Temmuz 2022|ölüurl=hayır}}</ref> |
27 Kasım 2021'de Arapgir'in [[Cittaslow]] (Yavaş Sakin Şehir) üyeliği kabul edildi.<ref>{{Web kaynağı|url=https://cittaslowturkiye.org/tr/|başlık=cittaslow turkiye|erişimtarihi=18 Temmuz 2022|tarih=|arşivurl=https://web.archive.org/web/20220717223841/https://cittaslowturkiye.org/tr/|arşivtarihi=17 Temmuz 2022|ölüurl=hayır}}</ref><ref>{{Web kaynağı|url=https://haberglobal.com.tr/amp/gundem/sakin-sehre-akin-ilceyi-500-bin-kisi-ziyaret-etti-375015|başlık=Sakin şehre akın! İlçeyi 500 bin kişi ziyaret etti|website=haberglobal.com.tr}}</ref> |
||
== Ekonomisi == |
== Ekonomisi == |
||
İlçenin ekonomisi [[tarım]] ve [[hayvancılık|hayvancılığa]] dayanır. İlçe Tarım Müdürlüğü'nün verdiği bilgiye göre tarım yapılan arazi miktarı 23.910 hektardır. Bu miktarın büyük çoğunluğu güneyde kalan Dişterik yazısı oluşturur. Yağışı az olan bu bölümde [[tahıl]] tarımı yapılmaktadır. [[Buğday]], [[arpa]], [[nohut]], [[mercimek]] gibi suya fazla ihtiyaç duymayan tahıllar ekilmektedir. Ekin ve hasad işlerinde %75 makineleşme sağlanmıştır. Özellikle Doluca ve [[Kavaklıdere]] şarap fabrikalarının tercihi dolayısıyla üzüm sektörü gelişmeye devam etmektedir. Amasya Üzümü, Arapgir'in en büyük geçim kaynağı olmuştur. Her yıl üzümcülüğü geliştirmek için “bağbozumu” adında festivaller düzenlenmektedir. |
İlçenin ekonomisi [[tarım]] ve [[hayvancılık|hayvancılığa]] dayanır. İlçe Tarım Müdürlüğü'nün verdiği bilgiye göre tarım yapılan arazi miktarı 23.910 hektardır. Bu miktarın büyük çoğunluğu güneyde kalan Dişterik yazısı oluşturur. Yağışı az olan bu bölümde [[tahıl]] tarımı yapılmaktadır. [[Buğday]], [[arpa]], [[nohut]], [[mercimek]] gibi suya fazla ihtiyaç duymayan tahıllar ekilmektedir. Ekin ve hasad işlerinde %75 makineleşme sağlanmıştır. Özellikle Doluca ve [[Kavaklıdere]] şarap fabrikalarının tercihi dolayısıyla üzüm sektörü gelişmeye devam etmektedir. Amasya Üzümü, Arapgir'in en büyük geçim kaynağı olmuştur. Her yıl üzümcülüğü geliştirmek için “bağbozumu” adında festivaller düzenlenmektedir. |
||
Kozluk çayı vadisi ile mahallelerdeki bahçeler sebzeciliğe müsaittir. Ayrıca kuzeyde ve doğuda bulunan köy arazilerinde sebzecilik yapılmaktadır. Küçük baş hayvanların çoğunluğu [[Sarıçiçek Yaylası (Malatya)|Sarıçiçek]] ve Göldağı yaylalarında barınmaktadır. Ayrıca ilçenin çeşitli yerlerinde [[arıcılık]] da yapılmaktadır.<ref name="auto5">{{Web kaynağı|url=https://arapgir.org/yasam-ve-ekonomi/|başlık=Yaşam ve Ekonomi – Arapgir Kültür Derneği|erişimtarihi=11 Ağustos 2024|arşivurl=https://web.archive.org/web/20240811104824/https://arapgir.org/yasam-ve-ekonomi/|arşivtarihi=11 Ağustos 2024|ölüurl=hayır}}</ref><ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://dergipark.org.tr/tr/pub/had/issue/54259/719000|başlık=19. Yüzyılın Ortalarında Arapgir Esnafı|ad=Enver|soyadı=Çakar|tarih=11 Mayıs 2020|dergi=Fırat Üniversitesi Harput Araştırmaları Dergisi|cilt=7|sayı=13|sayfalar=1-31|ile=dergipark.org.tr}}</ref><ref>{{Web kaynağı | url = https://www.malatyavuslattv.com/malatya/zengin-tarihi-birikimi-olan-arapgire-yogun-ilgi-h6936.html | başlık = Zengin Tarihi Birikimi Olan Arapgir’e Yoğun İlgi haber, malatya haber, vuslat haber | website = https://www.malatyavuslattv.com/ | arşivurl = https://web.archive.org/web/20240605145619/https://www.malatyavuslattv.com/malatya/zengin-tarihi-birikimi-olan-arapgire-yogun-ilgi-h6936.html | arşivtarihi = 5 Haziran 2024}}</ref><ref>{{Web kaynağı | url = http://malatya.gov.tr/ekonomi | başlık = Ekonomi | website = malatya.gov.tr | arşivengelli = evet | erişimtarihi = 26 Ağustos 2024 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20240826071118/http://malatya.gov.tr/ekonomi | arşivtarihi = 26 Ağustos 2024 | ölüurl = hayır }}</ref> |
|||
Kozluk çayı vadisi ile mahallelerdeki bahçeler sebzeciliğe müsaittir. Ayrıca kuzeyde ve doğuda bulunan köy arazilerinde sebzecilik yapılmaktadır.<ref name="auto5">{{Web kaynağı|url=https://arapgir.org/yasam-ve-ekonomi/|başlık=Yaşam ve Ekonomi – Arapgir Kültür Derneği}}</ref> |
|||
Küçük baş hayvanların çoğunluğu [[Sarıçiçek Yaylası (Malatya)|Sarıçiçek]] ve Göldağı yaylalarında barınmaktadır. Ayrıca ilçenin çeşitli yerlerinde [[arıcılık]] da yapılmaktadır.<ref name="auto5"/> |
|||
== Gelenekler == |
== Gelenekler == |
||
455. satır: | 453. satır: | ||
==== Bağbozumu Şenlikleri ==== |
==== Bağbozumu Şenlikleri ==== |
||
İlk olarak 1970 yılında düzenlenen Arapgir Bağbozumu Şenlikleri’nin temel amaçları ilçeyi tanıtmak, ilçeye hareketlilik kazandırmak, gurbette bulunan hemşerileri bir araya getirmek, ilçenin kültürel özelliklerini gelecek kuşaklara aktarmak, ilçe ekonomisine katkıda bulunmak ve Arapgir’in meşhur siyah üzümünü yurt genelinde tanıtarak insanları üzümcülüğe teşvik etmektir. Eylül ayının 2.cumasında düzenlenen bu şenlikte üzüm teşvik yarışması, sünnet şöleni, gezi ve özel eğlence gecesi gibi çeşitli etkinlikler bulunmaktadır. Sünnet şöleni ile imkanı olmayan ailelerin çocukları sünnet ettirilmektedir, bu çocukların sayısı 50’yi görmektedir. Özel eğlence gecesi sayesinde ise ilçe halkına senede bir kez de olsa canlı konser izleme fırsatı sunulmaktadır. Yaklaşık 10 bin kişinin izlediği bu gecede; parodiler, folklor ekibi, TRT mensubu sanatçılar ve birçok ünlü sanatçı yer almaktadır.<ref name=":0" /> |
İlk olarak 1970 yılında düzenlenen Arapgir Bağbozumu Şenlikleri’nin temel amaçları ilçeyi tanıtmak, ilçeye hareketlilik kazandırmak, gurbette bulunan hemşerileri bir araya getirmek, ilçenin kültürel özelliklerini gelecek kuşaklara aktarmak, ilçe ekonomisine katkıda bulunmak ve Arapgir’in meşhur siyah üzümünü yurt genelinde tanıtarak insanları üzümcülüğe teşvik etmektir. Eylül ayının 2.cumasında düzenlenen bu şenlikte üzüm teşvik yarışması, sünnet şöleni, gezi ve özel eğlence gecesi gibi çeşitli etkinlikler bulunmaktadır. Sünnet şöleni ile imkanı olmayan ailelerin çocukları sünnet ettirilmektedir, bu çocukların sayısı 50’yi görmektedir. Özel eğlence gecesi sayesinde ise ilçe halkına senede bir kez de olsa canlı konser izleme fırsatı sunulmaktadır. Yaklaşık 10 bin kişinin izlediği bu gecede; parodiler, folklor ekibi, [[TRT]] mensubu sanatçılar ve birçok ünlü sanatçı yer almaktadır.<ref name=":0" /> |
||
== Yemekleri<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.arapgir.bel.tr/arapgiryemekleri.aspx|başlık=Arapgir Belediyesi|website=www.arapgir.bel.tr}}</ref><ref>{{Web kaynağı|url=https://www.haberturk.com/htgastro/lezzetli-hatlar/arapgir-yemekleri-3297540|başlık=Arapgir yemekleri|website=Habertürk}}</ref><ref>{{Web kaynağı|url=http://www.arapgir.gov.tr/arapgir-yemekleri|başlık=Arapgir Yemekleri|website=www.arapgir.gov.tr}}</ref><ref>{{Web kaynağı|url=https://www.houshamadyan.org/tur/haritalar/mamuret-uel-aziz-vilayeti/arapgir-kazasi/yerel-oezellikler/arapgirfoods.html|başlık=Yemekler|website=Houshamadyan}}</ref> == |
== Yemekleri<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.arapgir.bel.tr/arapgiryemekleri.aspx|başlık=Arapgir Belediyesi|website=www.arapgir.bel.tr|erişimtarihi=7 Ağustos 2024|arşivurl=https://web.archive.org/web/20240807123310/https://www.arapgir.bel.tr/arapgiryemekleri.aspx|arşivtarihi=7 Ağustos 2024|ölüurl=hayır}}</ref><ref>{{Web kaynağı|url=https://www.haberturk.com/htgastro/lezzetli-hatlar/arapgir-yemekleri-3297540|başlık=Arapgir yemekleri|website=Habertürk|erişimtarihi=10 Ağustos 2024|arşivurl=https://web.archive.org/web/20240810073140/https://www.haberturk.com/htgastro/lezzetli-hatlar/arapgir-yemekleri-3297540|arşivtarihi=10 Ağustos 2024|ölüurl=hayır}}</ref><ref>{{Web kaynağı | url = http://www.arapgir.gov.tr/arapgir-yemekleri | başlık = Arapgir Yemekleri | website = www.arapgir.gov.tr | arşivengelli = evet}}</ref><ref>{{Web kaynağı|url=https://www.houshamadyan.org/tur/haritalar/mamuret-uel-aziz-vilayeti/arapgir-kazasi/yerel-oezellikler/arapgirfoods.html|başlık=Yemekler|website=Houshamadyan|erişimtarihi=10 Ağustos 2024|arşivurl=https://web.archive.org/web/20240810021319/https://www.houshamadyan.org/tur/haritalar/mamuret-uel-aziz-vilayeti/arapgir-kazasi/yerel-oezellikler/arapgirfoods.html|arşivtarihi=10 Ağustos 2024|ölüurl=hayır}}</ref> == |
||
* Bumbar Dolması |
* Bumbar Dolması |
||
* Bastuk |
* Bastuk |
||
510. satır: | 508. satır: | ||
== Eğitim == |
== Eğitim == |
||
Arapgir'de sadece şehir merkezinde toplam 5 ilkokul, 2 ortaokul, 3 lise, 1 Anaokulu, 1 Halk Eğitim Merkezi ve 1 Öğretmenevi bulunmaktadır.<ref>https://www.meb.gov.tr/baglantilar/okullar/?ILKODU=44&ILCEKODU=3</ref><ref>{{Web kaynağı|url=https://www.egitimhane.com/index.php?ind=okullar&op=okullar&ilc=601|başlık=MALATYA ARAPGİR OKULLARI|website=www.egitimhane.com}}</ref> Ayrıca [[Malatya Turgut Özal Üniversitesi]]'ne bağlı 1 tane de meslek yüksekokulu bulunmaktadır. 1987 yılında ilk önce [[İnönü Üniversitesi]]'ne bağlı bir şekilde kurulmuş sonra [[Malatya Turgut Özal Üniversitesi]] kurulması ile oraya bağlanmıştır<ref>https://arapgir.ozal.edu.tr/</ref><ref>https://arapgir.ozal.edu.tr/?page_id=6005</ref> |
Arapgir'de sadece şehir merkezinde toplam 5 ilkokul, 2 ortaokul, 3 lise, 1 Anaokulu, 1 Halk Eğitim Merkezi ve 1 Öğretmenevi bulunmaktadır.<ref>{{Web kaynağı |url=https://www.meb.gov.tr/baglantilar/okullar/?ILKODU=44&ILCEKODU=3 |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=7 Ağustos 2024 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20240807104648/https://www.meb.gov.tr/baglantilar/okullar/?ILKODU=44&ILCEKODU=3 |arşivtarihi=7 Ağustos 2024 |ölüurl=hayır }}</ref><ref>{{Web kaynağı|url=https://www.egitimhane.com/index.php?ind=okullar&op=okullar&ilc=601|başlık=MALATYA ARAPGİR OKULLARI|website=www.egitimhane.com|erişimtarihi=7 Ağustos 2024|arşivurl=https://web.archive.org/web/20240807104646/https://www.egitimhane.com/index.php?ind=okullar&op=okullar&ilc=601|arşivtarihi=7 Ağustos 2024|ölüurl=hayır}}</ref> Ayrıca [[Malatya Turgut Özal Üniversitesi]]'ne bağlı 1 tane de meslek yüksekokulu bulunmaktadır. 1987 yılında ilk önce [[İnönü Üniversitesi]]'ne bağlı bir şekilde kurulmuş sonra [[Malatya Turgut Özal Üniversitesi]] kurulması ile oraya bağlanmıştır<ref>{{Web kaynağı |url=https://arapgir.ozal.edu.tr/ |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=7 Ağustos 2024 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20240807104648/https://arapgir.ozal.edu.tr/ |arşivtarihi=7 Ağustos 2024 |ölüurl=hayır }}</ref><ref>{{Web kaynağı |url=https://arapgir.ozal.edu.tr/?page_id=6005 |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=7 Ağustos 2024 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20240807105055/https://arapgir.ozal.edu.tr/?page_id=6005 |arşivtarihi=7 Ağustos 2024 |ölüurl=hayır }}</ref> |
||
== Sağlık == |
== Sağlık == |
||
Şehirde Arapgir Ali Özge Devlet Hastanesi adında bir devlet hastanesi mevcuttur.<ref>{{Web kaynağı|url=https://arapgirdh.saglik.gov.tr/TR-23984/tarihcemiz.html|başlık=Tarihçemiz|website=arapgirdh.saglik.gov.tr}}</ref><ref>{{Web kaynağı|url=https://ilkha.com/saglik/malatya-arapgir-devlet-hastanesi-ek-binasinin-temeli-atildi-131911|başlık=Malatya Arapgir Devlet Hastanesi ek binasının temeli atıldı - [İLKHA] İlke Haber Ajansı|website=ilkha.com}}</ref> |
Şehirde Arapgir Ali Özge Devlet Hastanesi adında bir devlet hastanesi mevcuttur.<ref>{{Web kaynağı|url=https://arapgirdh.saglik.gov.tr/TR-23984/tarihcemiz.html|başlık=Tarihçemiz|website=arapgirdh.saglik.gov.tr|erişimtarihi=8 Ağustos 2024|arşivurl=https://web.archive.org/web/20240808174943/https://arapgirdh.saglik.gov.tr/TR-23984/tarihcemiz.html|arşivtarihi=8 Ağustos 2024|ölüurl=hayır}}</ref><ref>{{Web kaynağı|url=https://ilkha.com/saglik/malatya-arapgir-devlet-hastanesi-ek-binasinin-temeli-atildi-131911|başlık=Malatya Arapgir Devlet Hastanesi ek binasının temeli atıldı - [İLKHA] İlke Haber Ajansı|website=ilkha.com|erişimtarihi=8 Ağustos 2024|arşivurl=https://web.archive.org/web/20240808174942/https://ilkha.com/saglik/malatya-arapgir-devlet-hastanesi-ek-binasinin-temeli-atildi-131911|arşivtarihi=8 Ağustos 2024|ölüurl=hayır}}</ref> |
||
== Spor == |
== Spor == |
||
[[Dosya:Arapgirsporlogo.png|küçükresim|Arapgir spor kulübü logosu]] |
[[Dosya:Arapgirsporlogo.png|küçükresim|Arapgir spor kulübü logosu]] |
||
5 Nisan 1984 tarihinde kurulan Arapgirspor, [[Bölgesel Amatör Lig|bölgesel amatör kümelerde]] mücadele etmektedir.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.maldiahaber.com/amp/arapgirspor-onumuzdeki-sezon-ligden-cekilme-karari-aldi-39613|başlık=Arapgirspor Önümüzdeki Sezon Lig’den Çekilme Kararı Aldı|website=www.maldiahaber.com}}</ref><ref>{{Web kaynağı|url=https://malatyasonsoz.com.tr/amp/haber/15696863/arapgirsporda-hedef-sampiyonluk|başlık=Arapgirspor’da Hedef Şampiyonluk - Malatya Sonsöz Haber|website=malatyasonsoz.com.tr}}</ref> Gençlik ve Spor Kanunu gereğince dernek statüsündeki kulüplerin spor kulübü olma kararı sonrasında 22 Ekim 2023 tarihinde gerçekleşen genel kurul sonrasında Arapgirspor artık bir spor kulübü oldu.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.istanbultimes.com.tr/arapgirspor-artik-bir-spor-kulubu|başlık=Arapgirspor artık bir spor kulübü|tarih=28 Eki 2023|website=İstanbul Times - Anında Haberin Merkezi}}</ref> Mevcut başkan Metin Akyüz'dür.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.tff.org/Default.aspx?pageID=28&kulupID=9463|başlık=ARAPGİR SPOR - Kulüp Bilgileri TFF|website=www.tff.org}}</ref><ref>{{Web kaynağı|url=https://www.arapgir.bel.tr/icerikdetay.aspx?icerikid=490|başlık=Arapgir Belediyesi|website=www.arapgir.bel.tr}}</ref> |
5 Nisan 1984 tarihinde kurulan Arapgirspor, [[Bölgesel Amatör Lig|bölgesel amatör kümelerde]] mücadele etmektedir.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.maldiahaber.com/amp/arapgirspor-onumuzdeki-sezon-ligden-cekilme-karari-aldi-39613|başlık=Arapgirspor Önümüzdeki Sezon Lig’den Çekilme Kararı Aldı|website=www.maldiahaber.com|erişimtarihi=6 Ağustos 2024|arşivurl=https://web.archive.org/web/20240806232322/https://www.maldiahaber.com/amp/arapgirspor-onumuzdeki-sezon-ligden-cekilme-karari-aldi-39613|arşivtarihi=6 Ağustos 2024|ölüurl=hayır}}</ref><ref>{{Web kaynağı | url = https://malatyasonsoz.com.tr/amp/haber/15696863/arapgirsporda-hedef-sampiyonluk | başlık = Arapgirspor’da Hedef Şampiyonluk - Malatya Sonsöz Haber | website = malatyasonsoz.com.tr | arşivengelli = evet}}</ref> Gençlik ve Spor Kanunu gereğince dernek statüsündeki kulüplerin spor kulübü olma kararı sonrasında 22 Ekim 2023 tarihinde gerçekleşen genel kurul sonrasında Arapgirspor artık bir spor kulübü oldu.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.istanbultimes.com.tr/arapgirspor-artik-bir-spor-kulubu|başlık=Arapgirspor artık bir spor kulübü|tarih=28 Eki 2023|website=İstanbul Times - Anında Haberin Merkezi|erişimtarihi=6 Ağustos 2024|arşivurl=https://web.archive.org/web/20240806232245/https://www.istanbultimes.com.tr/arapgirspor-artik-bir-spor-kulubu|arşivtarihi=6 Ağustos 2024|ölüurl=hayır}}</ref> Mevcut başkan Metin Akyüz'dür.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.tff.org/Default.aspx?pageID=28&kulupID=9463|başlık=ARAPGİR SPOR - Kulüp Bilgileri TFF|website=www.tff.org|erişimtarihi=5 Ağustos 2024|arşivurl=https://web.archive.org/web/20091105233500/https://www.tff.org/Default.aspx?pageId=28&kulupID=9463|arşivtarihi=5 Kasım 2009|ölüurl=hayır}}</ref><ref>{{Web kaynağı|url=https://www.arapgir.bel.tr/icerikdetay.aspx?icerikid=490|başlık=Arapgir Belediyesi|website=www.arapgir.bel.tr|erişimtarihi=8 Ağustos 2024|arşivurl=https://web.archive.org/web/20240808110707/https://www.arapgir.bel.tr/icerikdetay.aspx?icerikid=490|arşivtarihi=8 Ağustos 2024|ölüurl=hayır}}</ref> |
||
== Dini mekânlar == |
== Dini mekânlar == |
||
İlçenin merkez ve köyleri dahil toplam 54 [[camii]] bulunmaktadır.<ref>{{Web kaynağı|url=https://camiler.diyanet.gov.tr/|başlık=Ankara|website=camiler.diyanet.gov.tr}}</ref> Sadece ilçe merkezinde toplam 21 tarihi [[camii]] vardır. En eskisi olarak 683 yıllık Mir-i Liva Ahmet Paşa Camii (Müderris Mustafa Efendi Camii) gelmektedir.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.yenisafak.com/foto-galeri/hayat/683-yillik-tarihi-cami-gorenleri-hayran-birakiyor-2065419|başlık=683 yıllık tarihi cami görenleri hayran bırakıyor | Kültür Sanat Haberleri|ad=Yeni|soyadı=Şafak|website=Yeni Şafak}}</ref> Ayrıca [[Onar, Arapgir|Onar]] Mahallesi'nde 800 yıllık (Büyük Ocak Cemevi)<ref>https://www.rudaw.net/turkish/kurdistan/130720219-amp</ref> ve [[Taşdelen, Arapgir|Taşdelen]] mahallesinde toplam 2 [[cemevi]] bulunmaktadır.<ref>{{ |
İlçenin merkez ve köyleri dahil toplam 54 [[camii]] bulunmaktadır.<ref>{{Web kaynağı|url=https://camiler.diyanet.gov.tr/|başlık=Ankara|website=camiler.diyanet.gov.tr|erişimtarihi=10 Ağustos 2024|arşivurl=https://web.archive.org/web/20240810092316/https://camiler.diyanet.gov.tr/|arşivtarihi=10 Ağustos 2024|ölüurl=hayır}}</ref> Sadece ilçe merkezinde toplam 21 tarihi [[camii]] vardır. En eskisi olarak 683 yıllık Mir-i Liva Ahmet Paşa Camii (Müderris Mustafa Efendi Camii) ve 1334 yılında yapıldığı tahmin edilen [[Arapgir Ulu Camii]] gelmektedir.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.yenisafak.com/foto-galeri/hayat/683-yillik-tarihi-cami-gorenleri-hayran-birakiyor-2065419|başlık=683 yıllık tarihi cami görenleri hayran bırakıyor | Kültür Sanat Haberleri|ad=Yeni|soyadı=Şafak|website=Yeni Şafak|erişimtarihi=7 Ağustos 2024|arşivurl=https://web.archive.org/web/20240807193533/https://www.yenisafak.com/foto-galeri/hayat/683-yillik-tarihi-cami-gorenleri-hayran-birakiyor-2065419|arşivtarihi=7 Ağustos 2024|ölüurl=hayır}}</ref> Ayrıca sayısı henüz belli olmayan [[Onar, Arapgir|Onar]] Mahallesi'nde 800 yıllık (Büyük Ocak Cemevi)<ref>{{Web kaynağı |url=https://www.rudaw.net/turkish/kurdistan/130720219-amp |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=7 Ağustos 2024 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20240807193531/https://www.rudaw.net/turkish/kurdistan/130720219-amp |arşivtarihi=7 Ağustos 2024 |ölüurl=hayır }}</ref> ve [[Taşdelen, Arapgir|Taşdelen]] mahallesinde olmak üzere toplam 2 [[cemevi]] bulunmaktadır.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.karar.com/arapgirde-cemevi-ve-kultur-merkezinin-acilisi-gerceklesti-589431|başlık=Arapgir’de Cemevi ve Kültür Merkezinin açılışı gerçekleşti|tarih=5 Eyl 2017|website=KARAR|erişimtarihi=12 Ağustos 2024|arşivurl=https://web.archive.org/web/20240812001856/https://www.karar.com/arapgirde-cemevi-ve-kultur-merkezinin-acilisi-gerceklesti-589431|arşivtarihi=12 Ağustos 2024|ölüurl=hayır}}</ref><ref>{{Web kaynağı|url=https://www.arapgir.bel.tr/icerikdetay.aspx?icerikid=650|başlık=Arapgir Belediyesi|website=www.arapgir.bel.tr|erişimtarihi=12 Ağustos 2024|arşivurl=https://web.archive.org/web/20240812001858/https://www.arapgir.bel.tr/icerikdetay.aspx?icerikid=650|arşivtarihi=12 Ağustos 2024|ölüurl=hayır}}</ref><ref>{{Web kaynağı|url=https://www.milliyet.com.tr/yerel-haberler/malatya/arapgirde-cemevi-ve-kultur-merkezinin-acilisi-gerceklesti-12259565|başlık=Arapgir'de Cemevi Ve Kültür Merkezinin Açılışı Gerçekleşti|tarih=5 Eyl 2017|website=Milliyet|erişimtarihi=12 Ağustos 2024|arşivurl=https://web.archive.org/web/20240812001856/https://www.milliyet.com.tr/yerel-haberler/malatya/arapgirde-cemevi-ve-kultur-merkezinin-acilisi-gerceklesti-12259565|arşivtarihi=12 Ağustos 2024|ölüurl=hayır}}</ref> |
||
== Galeri == |
== Galeri == |
||
530. satır: | 528. satır: | ||
== Kardeş şehirleri == |
== Kardeş şehirleri == |
||
* {{bayraksimge|Türkiye}} [[Mersin (il)|Mersin Büyükşehir Belediyesi]]<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.politikyol.com/mersin-buyuksehir-belediye-baskani-vahap-secer-teror-bir-insanlik-sucudur|başlık=Mersin Büyükşehir Belediye Başkanı Vahap Seçer: Terör bir insanlık suçudur|tarih=15 Eki 2019|website=Politikyol}}</ref> |
* {{bayraksimge|Türkiye}} [[Mersin (il)|Mersin Büyükşehir Belediyesi]]<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.politikyol.com/mersin-buyuksehir-belediye-baskani-vahap-secer-teror-bir-insanlik-sucudur|başlık=Mersin Büyükşehir Belediye Başkanı Vahap Seçer: Terör bir insanlık suçudur|tarih=15 Eki 2019|website=Politikyol|erişimtarihi=6 Ağustos 2024|arşivurl=https://web.archive.org/web/20240806233136/https://www.politikyol.com/mersin-buyuksehir-belediye-baskani-vahap-secer-teror-bir-insanlik-sucudur|arşivtarihi=6 Ağustos 2024|ölüurl=hayır}}</ref> |
||
* {{bayraksimge|Türkiye}} [[Karşıyaka]]<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.karsiyaka.bel.tr/kardes-sehirler|başlık=Kardeş Şehirler - T.C. Karşıyaka Belediyesi - Resmi Web Sitesi|website=www.karsiyaka.bel.tr}}</ref><ref>{{Web kaynağı|url=https://www.malatyaozhaber.com/karsiyaka-ile-arapgir-kardes-oluyor/59795/|başlık=Karşıyaka ile Arapgir kardeş oluyor|website=Malatya öz Haber - Tarafsız - Güncel -Doğru Haber}}</ref><ref>{{Web kaynağı|url=https://www.arapgir.bel.tr/icerikdetay.aspx?icerikid=2146|başlık=Arapgir Belediyesi|website=www.arapgir.bel.tr}}</ref> |
* {{bayraksimge|Türkiye}} [[Karşıyaka]]<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.karsiyaka.bel.tr/kardes-sehirler|başlık=Kardeş Şehirler - T.C. Karşıyaka Belediyesi - Resmi Web Sitesi|website=www.karsiyaka.bel.tr|erişimtarihi=5 Ağustos 2024|arşivurl=https://web.archive.org/web/20210608012740/https://www.karsiyaka.bel.tr/kardes-sehirler|arşivtarihi=8 Haziran 2021|ölüurl=hayır}}</ref><ref>{{Web kaynağı|url=https://www.malatyaozhaber.com/karsiyaka-ile-arapgir-kardes-oluyor/59795/|başlık=Karşıyaka ile Arapgir kardeş oluyor|website=Malatya öz Haber - Tarafsız - Güncel -Doğru Haber|erişimtarihi=5 Ağustos 2024|arşivurl=https://web.archive.org/web/20240805212721/https://www.malatyaozhaber.com/karsiyaka-ile-arapgir-kardes-oluyor/59795/|arşivtarihi=5 Ağustos 2024|ölüurl=hayır}}</ref><ref>{{Web kaynağı|url=https://www.arapgir.bel.tr/icerikdetay.aspx?icerikid=2146|başlık=Arapgir Belediyesi|website=www.arapgir.bel.tr|erişimtarihi=5 Ağustos 2024|arşivurl=https://web.archive.org/web/20240805212721/https://www.arapgir.bel.tr/icerikdetay.aspx?icerikid=2146|arşivtarihi=5 Ağustos 2024|ölüurl=hayır}}</ref> |
||
* {{bayraksimge|Türkiye}} [[Karabağlar]]<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.karabaglar.bel.tr/sayfa/kardes-belediyeler|başlık=Kardeş Belediyeler | Karabağlar Belediyesi Resmî Web Sitesi|website=www.karabaglar.bel.tr}}</ref> |
* {{bayraksimge|Türkiye}} [[Karabağlar]]<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.karabaglar.bel.tr/sayfa/kardes-belediyeler|başlık=Kardeş Belediyeler | Karabağlar Belediyesi Resmî Web Sitesi|website=www.karabaglar.bel.tr|erişimtarihi=5 Ağustos 2024|arşivurl=https://web.archive.org/web/20240805212724/https://www.karabaglar.bel.tr/sayfa/kardes-belediyeler|arşivtarihi=5 Ağustos 2024|ölüurl=hayır}}</ref> |
||
* {{bayraksimge|Türkiye}} [[Ataşehir]]<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.atasehir.bel.tr/duyuru/atasehir-belediyesi-meclis-gundemi-168|başlık=Ataşehir Belediyesi Meclis Gündemi | Ataşehir Belediyesi|website=www.atasehir.bel.tr}}</ref> |
* {{bayraksimge|Türkiye}} [[Ataşehir]]<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.atasehir.bel.tr/duyuru/atasehir-belediyesi-meclis-gundemi-168|başlık=Ataşehir Belediyesi Meclis Gündemi | Ataşehir Belediyesi|website=www.atasehir.bel.tr|erişimtarihi=5 Ağustos 2024|arşivurl=https://web.archive.org/web/20240805212721/https://www.atasehir.bel.tr/duyuru/atasehir-belediyesi-meclis-gundemi-168|arşivtarihi=5 Ağustos 2024|ölüurl=hayır}}</ref> |
||
* {{bayraksimge|Türkiye}} [[Nilüfer, Bursa|Nilüfer]]<ref>https://www.nilufer.bel.tr/icerik/kardes-kentler</ref> |
* {{bayraksimge|Türkiye}} [[Nilüfer, Bursa|Nilüfer]]<ref>{{Web kaynağı |url=https://www.nilufer.bel.tr/icerik/kardes-kentler |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=5 Ağustos 2024 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20240612220548/https://www.nilufer.bel.tr/icerik/kardes-kentler |arşivtarihi=12 Haziran 2024 |ölüurl=hayır }}</ref> |
||
* {{bayraksimge|Türkiye}} [[Mesudiye]]<ref>{{Web kaynağı|url=https://unyekent.com/haber/_mesudiye_kardes_sehirlerini_belirledi-34379.html|başlık=Mesudiye, kardeş şehirlerini belirledi|website=https://unyekent.com}}</ref> |
* {{bayraksimge|Türkiye}} [[Mesudiye]]<ref>{{Web kaynağı|url=https://unyekent.com/haber/_mesudiye_kardes_sehirlerini_belirledi-34379.html|başlık=Mesudiye, kardeş şehirlerini belirledi|website=https://unyekent.com|erişimtarihi=5 Ağustos 2024|arşivurl=https://web.archive.org/web/20240805212725/https://unyekent.com/haber/_mesudiye_kardes_sehirlerini_belirledi-34379.html|arşivtarihi=5 Ağustos 2024|ölüurl=hayır}}</ref> |
||
* {{bayraksimge|Türkiye}} [[Bingöl (il)|Bingöl Belediyesi]]<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.bingolonline.com/haber/bingol-malatya-kardes-sehir-olacak-77996.html|başlık=Bingöl-Malatya kardeş şehir olacak|ad=Bingol|soyadı=Online|tarih=8 Ağu 2024|website=https://www.bingolonline.com/haber/bingol-malatya-kardes-sehir-olacak-77996.html}}</ref> |
* {{bayraksimge|Türkiye}} [[Bingöl (il)|Bingöl Belediyesi]]<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.bingolonline.com/haber/bingol-malatya-kardes-sehir-olacak-77996.html|başlık=Bingöl-Malatya kardeş şehir olacak|ad=Bingol|soyadı=Online|tarih=8 Ağu 2024|website=https://www.bingolonline.com/haber/bingol-malatya-kardes-sehir-olacak-77996.html|erişimtarihi=8 Ağustos 2024|arşivurl=https://web.archive.org/web/20240808073533/https://www.bingolonline.com/haber/bingol-malatya-kardes-sehir-olacak-77996.html|arşivtarihi=8 Ağustos 2024|ölüurl=hayır}}</ref> |
||
== Ayrıca bakınız == |
== Ayrıca bakınız == |
||
543. satır: | 541. satır: | ||
* [[Arapkir]] |
* [[Arapkir]] |
||
* [[Sarıçiçek Yaylası (Malatya)|Sarıçiçek Yaylası]] |
* [[Sarıçiçek Yaylası (Malatya)|Sarıçiçek Yaylası]] |
||
== Notlar == |
|||
{{Not listesi}} |
|||
== Kaynakça == |
== Kaynakça == |
04.25, 13 Eylül 2024 itibarı ile sayfanın şu anki hâli.
Bu maddede yeterince bilgilendirici olmayan ve bağlantı ölümüne karşı savunmasız olan yalın URL'ler kullanılmıştır. (Ağustos 2024) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) |
Arapgir[1] | |
---|---|
Türkiye'de bulunduğu yer | |
İlçe sınırları haritası | |
Ülke | Türkiye |
İl | Malatya |
Coğrafi bölge | Doğu Anadolu Bölgesi[2] |
İdare | |
• Kaymakam | Fikri Badioğlu[3][4][5] |
• Belediye başkanı | Haluk Cömertoğlu (CHP)[6] |
Yüzölçümü | |
• Toplam | 1143 km² |
Rakım | 1210 m |
Nüfus (2018) | |
• Toplam | 10.868 |
• Kır | - |
• Şehir | - |
Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
Posta kodu | 44800 |
İl alan kodu | (+90) 422 |
İl plaka kodu | 44 |
Resmî site www.arapgir.gov.tr |
Arapgir, Malatya iline bağlı bir ilçedir. Doğu Anadolu Bölgesi'nin batı kesiminde, Yukarı Fırat Bölümü'nde, Fırat Vadisi'nin batı yakasında, Malatya iline 114 km mesafede yer almaktadır. TÜİK 2023 yılı ADNKS nüfus sayımına göre tüm ilçe nüfusu belde ve köyleriyle birlikte 10.641'dir.[8] Burada 1249 yılında Arapgir Katedrali inşa edilmiştir.
Etimoloji
[değiştir | kaynağı değiştir]Çubuk adlı komutan Arapgir'in savaşla alındığı ve iki komutan tarafından kuşatıldığı, komutanlardan birinin adının Cihangir diğerinin Arap Mehmet olduğu, Cihangir'in şehit olduğu ve baştaki üst komutanın Arap Gir diye emir verdiği ve şehrin isminin bundan sonra Arapgir olarak kaldığı rivayeti vardır.
Melikşah'ın Anadolu'ya gelmediği Süleyman Bin Kutlumuş'u memur ettiği tarihi bîr gerçeklik olarak kabul edilir. Kutlumuş oğlu Süleyman bu savaşta bulunsa veya bir üst komutan olsa da olay hikâyede söylendiği gibi olsaydı Arapgir şehri bu ismi daha önce Bizanslılar ve Ermeniler tarafından kullanılmış olması gerekecekti.[9]
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Arapgir'in eski adı Daskuza'dır. Daskuza (Arapgir) civarındaki yerleşim birimlerinin en eskilerinden olup Malatya ili ile yaşıt sayılabilir.[9][10]
Arapgir, 577 yılında Arap Hatem Tai tarafından fethedilmiştir. Bizans İmparatorluğu ile yakın ilişki içerisinde bulunmuştur. 1070 yılından sonra Anadolu Selçuklu Devleti idaresine, Selçukluların Moğollara Kösedağı Savaşı'nda yenilmesinden sonra Moğolların, Anadolu beyliklerinin kurulmaya başladığı dönemde Karakoyunluların eline geçer. 1515 Çaldıran Savaşı'ndan sonra Osmanlı Devleti'nin egemenliği altına girer.[9][11][12]
1518 yılında tutulan ilk Osmanlı Tesnit Tahrir defterinde Diyarbakır eyaletinin 12 sancağı bulunmaktaydı. Bu defterde Arapgir de yer almakta ve 10. sırada bulunmaktaydı. 1928 yılına kadar Elazığ'a bağlı iken, 1927-1928 tarihli devlet salnamesinde ise Arapgir, Malatya'ya bağlı bir kaza olmuştur.[9]
1988 yılına kadar Arapgir ve Arapkir şeklinde her iki yazım şekli de resmî olarak kullanılmıştır. A. Cengiz Sezer’in yaptığı araştırmalar ve başvurular sonucu 22 Temmuz 1988 tarihinde Vejdi Gönül imzası ve İller İdaresi Genel Müdürlüğü’nün 420.208/14-5606 sayılı yazısı ile Arapgir olarak “g” harfi ile kullanılmasına karar verilmiştir.[13]
Konum
[değiştir | kaynağı değiştir]İlçe, engebeli ve dağlık bir bölgeye sahiptir. Doğu Anadolu Bölgesi'nin batı kesiminde, Yukarı Fırat Bölümü'nde, Fırat Vadisi'nin batı yakasında, Malatya iline 114 km mesafede yer almaktadır. Arapgir'in toprakları doğuda Elazığ'ın Ağın, batıda Malatya'nın Arguvan, kuzeyde Erzincan'ın Kemaliye ve Sivas'ın Divriği, güneyde Elâzığ'ın Keban ilçeleri ile çevrilidir. İlçe merkezinde rakım 1250 metredir. Yüzölçümü 964 km²dir. 2000 genel nüfus sayımına göre ilçe merkezi 10.180, köylerin nüfusu 6.445 olup toplam nüfus 17.070'tir. İlçenin Taşdelen olmak üzere 1 bucağı, merkez olmak üzere 1 belediyesiyle 42 köyü ve 49 mezrası vardır.[12][14]
Coğrafya
[değiştir | kaynağı değiştir]İlçenin yüzölçümü 956 km²dir. İlçeyi yüzey şekilleri bakımından üç bölümde incelemek gerekir.
- İlçenin batı ve kuzeyindeki dağlık bölüm.
- İlçe merkezinin doğusunda kalan bölüm
- Güney bölümünü oluşturan orta yükseklikteki az engebeli "Dişterik" yazısı.
Dağlık bölüm
[değiştir | kaynağı değiştir]Göldağı: Yüksek, uzun ve devamlı antiklinal durumlu bir sıradağdır. En yüksek tepesi At Kuyruk Sallamaz zirvesinde 2393 m'yi bulur. Arapgir'e doğru birdenbire kesilir. Bu sıradağ diğerleri gibi yayvan ve çok geniş değildir. Arada sert kayalıklar; yer yer derin vadilerle parçalanmıştır. Buna rağmen buralarda arazi çetin değildir. Göldağı ormandan yoksun, ancak, yaylacılığa çok elverişlidir. İlçe merkezinin sulama ve içme suyunun tamamını Göldağı karşılar. Eteklerinden çok sık mesafelerden çıkan kaynak sularla küçük düzlükler, çayır ve meyve bahçelerini oluşturmaktadır. Özellikle vadi boylarınca uzanan yeşilliklerin kavak, çınar, söğüt ve meyve ağaçları ile bunların arasında birkaç dönümden oluşan çok sayıda sebze bahçeleri süsler.
Sarıçiçek Yaylası: Arapgir'in kuzeyinde yer alır, üstü çok geniş dalgalı buna rağmen kenarları diktir. Bünyesinde mezozoik kalkerleri teşkil eden düzgün bir sırt hâlinde, Eğerli Dağı'nı (2275 m) geçtikten sonra Divriği'yi Arapgir'e bağlayan yola geçit veren Mamahar Gediği'ne kadar devam eder.
Doğuda kalan bölüm
[değiştir | kaynağı değiştir]Sarıçiçek Yaylası'ndan başlayıp doğuya doğru Fırat Nehri'ne kadar uzanan yayın içinde kalan ve Dutluca (Aşutka) Ovası'nı da içinde bulunduran bölüm, yüksekliği 1000 – 1100 m kadar olan az dalgalı bir arazidir.
Dişterik Yazısı
[değiştir | kaynağı değiştir]Arguvan ilçesi ile sınır teşkil eden Söğütlü Çayı'nın kuzeyinde, içinde Taşdelen nahiyesi de bulunan, orta yükseklikte, az engebeli araziye Dişterik Yazısı denir. İlçenin köylerinin çoğu bu bölümde yer alır. Küçük bir ovadır.
İklim
[değiştir | kaynağı değiştir]- Yıllık sıcaklık ortalaması: 11,7 °C
- En soğuk ay: Aralık
- Sıcaklık ortalaması: -2,0 °C
- En sıcak ay: Temmuz
- Sıcaklık ortalaması: 25,0 °C
- Yağış miktarı (yıllık): 563,3 mm
Ulaşım
[değiştir | kaynağı değiştir]Malatya-Arapgir Karayolu bir kuşak ya da bağlantı yolu değil, şehirlerarası karayoludur. Malatya’nın Karadeniz Bölgesine açılan kapısı, Erzincan, Sivas ve Elazığ illeri arasında önemli bir şehirlerarası yoldur.[15] Ayrıca 2014 yılında inşaatına başlanan ve hala devam eden Divriği-Arapgir-Keban Yolu Tünelleri Projesi bölgenin ulaşım anlamında zor şartlarını ortadan kaldırıyor. Sarıçiçek-1 Tüneli 1600 metre ve Sarıçiçek-2 Tüneli 1100 metre toplam uzunluğu 2700 metre olan iki tüpten oluşmaktadır.[16] Malatya ile Arapgir Merkez arası mesafe yaklaşık olarak 120 kilometredir. Malatya ile Arapgir Merkez arası süre yaklaşık olarak 1 saat 30 dakika sürmektedir. Malatya Arapgir minibüsleri 7 gün hizmet vermektedir. Arapgir'den Malatya merkeze gidene kadar 25 durak vardır. Yaklaşık 45 dakika sürmektedir.[17]
Nüfus
[değiştir | kaynağı değiştir]Yıl | Toplam | Şehir | Kır |
---|---|---|---|
1927[18] | 21.866 | 6.782 | 15.084 |
1935[19] | 30.031 | 6.810 | 23.221 |
1940[20] | 24.072 | 6.843 | 17.229 |
1945[21] | 23.612 | 6.684 | 16.928 |
1950[22] | 24.627 | 6.739 | 17.888 |
1955[23][a] | 20.867 | 6.431 | 14.436 |
1960[24] | 22.529 | 6.865 | 15.664 |
1965[25] | 23.102 | 7.056 | 16.046 |
1970[26] | 24.291 | 7.793 | 16.498 |
1975[27] | 23.816 | 8.436 | 15.380 |
1980[28] | 22.634 | 8.630 | 14.004 |
1985[29] | 21.194 | 8.531 | 12.663 |
1990[30] | 20.675 | 10.420 | 10.255 |
2000[31] | 16.625 | 10.180 | 6.445 |
2007[32] | 11.470 | 6.367 | 5.103 |
2008[33] | 11.311 | 6.169 | 5.142 |
2009[34] | 11.112 | 6.145 | 4.967 |
2010[35] | 11.054 | 6.152 | 4.902 |
2011[36] | 11.128 | 6.288 | 4.840 |
2012[37] | 10.972 | 6.120 | 4.852 |
2013[38] | 11.041 | 11.041 | veri yok |
2014[39] | 10.796 | 10.796 | veri yok |
2015[40] | 10.623 | 10.623 | veri yok |
2016[40] | 10.419 | 10.419 | veri yok |
2017[40] | 10.109 | 10.109 | veri yok |
2018[40] | 10.868 | 10.868 | veri yok |
2019[40] | 10.275 | 10.275 | veri yok |
2020[40] | 10.028 | 10.028 | veri yok |
2021[40] | 10.119 | 10.119 | veri yok |
2022[40] | 9.964 | 9.964 | veri yok |
2023[40] | 10.641 | 10.641 | veri yok |
Not: Büyükşehir yasası nedeniyle köyler mahalle statüsüne geçtiğinden 2013'ten itibaren kır nüfusu tabloda yer almamıştır.
Yönetim ve siyaset
[değiştir | kaynağı değiştir]Yerel seçimler
[değiştir | kaynağı değiştir]Seçim | Belediye başkanı | Parti | Oy oranı | Oy sayısı | |
---|---|---|---|---|---|
1963 | Lütfi Kulu | Yeni Türkiye Partisi | %47,53 | 1.143 | |
1968 | Cumhuriyet Halk Partisi | %54,74 | 1.248 | ||
1973 | Şevket Dörter | Bağımsız | %90,66 | 2.116 | |
1977 | Necdet Gömüç | Adalet Partisi | %53,58 | 1.341 | |
1984 | Mustafa Namık Güzeler | Anavatan Partisi | %80,14 | 2.211 | |
1989 | %63,7 | 1.943 | |||
1994 | %44,87 | 1.519 | |||
1999 | Halit Konukçu | %35,12 | 1.149 | ||
2004 | Adalet ve Kalkınma Partisi | %45,47 | 1.462 | ||
2009 | Haluk Cömertoğlu | %59,3 | 2.098 | ||
2014 | %46,9 | 3.288 | |||
2019 | Cumhuriyet Halk Partisi | %52,9 | 3.793 | ||
2024 | %48,8 | 3.318 |
Mahalleleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Arapgir ilçesi 63 mahalleden oluşmaktadır.
- Aktaş
- Alıçlı
- Aşağıçörenge
- Aşağıulupınar
- Aşağıyenice
- Berenge
- Boğazlı
- Bostancık
- Budak
- Cömertli
- Çakırsu
- Çaybaşı
- Çiğnir
- Çimen
- Çobanlı
- Deregezen
- Düzce
- Esikli
- Eskiarapgir
- Eğnir
- Gebeli
- Göz
- Gözeli
- Günyüzü
- Hezenek
- Hocaali
- Kayakesen
- Kaynak
- Kazanç
- Kılıçlı
- Konducak
- Koru
- Köseoğlu
- Mehmetakif
- Meşeli
- Onar
- Ormansırtı
- Osmanpaşa
- Pacalı
- Pirali
- Sekizsu
- Selamlı
- Serge
- Sinikli
- Sipahiuşağı
- Suçeyin
- Sugeçti
- Şağıluşağı
- Şıhlar
- Tarhan
- Taşdelen
- Taşdibek
- Ulaçlı
- Yaylacık
- Yazılı
- Yenimahalle
- Yeşilyayla
- Yukarıçörenge
- Yukarıulupınar
- Yukarıyabanlı
- Yukarıyenice
- Zompa
- Zöhrap
Eski belediye başkanları
[değiştir | kaynağı değiştir]No | Yıl | Başkan | Partisi |
---|---|---|---|
1 | 1923 - 1924 | Hacı Mustafa Bey Zade Mehmet Kadir | |
2 | 1924 - 1925 | Mahfa Zade, Ziyver Efendi | |
3 | 1925 - 1929 | Mustafa Bey Zade : Cemil Bey | |
4 | 1929 - 1946 | Nazım Fadıdıllıoğlu | |
5 | 1946 - 1949 | Rasim Kaşkal | |
6 | 1949 - 1957 | Bedri Tolga | |
7 | 1957 - 1960 | Cemal Gafıloğlu | |
8 | 1960 - 1961 | As. Kaymakam Şevket Dörder, Tevfik Denetçi | Bağımsız |
9 | 1961 - 1963 | Mehmet Karasarlıoğlu (Kaymakam) | Bağımsız |
10 | 1963 - 1973 | Lutfi Kulu | Yeni Türkiye Partisi CHP |
11 | 30.07.1973 - 17.12.1973 | Rıza Er | |
12 | 17.12.1973 - 23.11.1976 | Şevket Dörder | Bağımsız |
13 | 23.12.1976 - 15.09.1980 | Necdet Gömüç | |
14 | 15.09.1980 - 30.11.1982 | Bayram Öz (Kaymakam) | Bağımsız |
15 | 03.03.1983 - 02.04.1984 | Kemal Nalçakan | |
16 | 02.04.1984 – 18.04.1999 | M. Namık Güzeler | |
17 | 18.04.1999- 29.03.2009 | Halit Konukçu | ANAP AK Parti |
18 | 29.03.2009- Halen Görevde | Haluk Cömertoğlu | AK Parti CHP |
Tarihî eserler
[değiştir | kaynağı değiştir]İlçenin en önemli tarihî eserleri arasında Ulu Camii bulunmaktadır. Bu eserin 14. yüzyıl yapısı olduğu sanılmaktadır. Yine Yeni Camii'nin Akkoyunlular döneminde (1389-1551) yapıldığı söylenmektedir. Cafer Paşa Camii 1694 tarihinde Cafer Paşa tarafından yaptırılmıştır. Mirliva Ahmet Paşa Camii (şimdiki adı ile Çarşı Camii'dir), Mirliva Ahmet Paşa tarafından yaptırılmıştır. Bu cami 17. yüzyıla aittir. Gümrükçü Osman Paşa Camii 1823/1824 tarihinde yapılmıştır. Çobanlı Camii yapım tarihi 1893 olarak bilinmektedir. Ayrıca Molla Eyüp Camii, Osman Paşa Camii ve Çarşı Hamamı ilçede bulunan diğer tarihî eserler arasındadır.[11]
Ayrıca ilçede birkaç kale kalıntısı, eski mezarlıklar ve de bir gümüş madeni bulunmaktadır.
1915 öncesi Arapgir'de 7 Ermeni kilisesi bulunmakta idi, günümüze sadece bir tanesi kalıntı hâlinde yetişebilmiştir.
Arapgirli tanınmış kişiler
[değiştir | kaynağı değiştir]- Abdullah Cevdet (1869-1932)
- Cevat Çobanlı (1870-1938)
- Zehra Bilir (1913-2007)
- Kavalalı Mehmed Ali Paşa (1769-1849)
- Yusuf Kamil Paşa (1808-1876)
- Hamdi Suat Aknar (1873-1936)
- Cemal Azmi (1868-1922)
- Fethi Gemuhluoğlu (1923-1977)
- Rasim Tekin (1877-1939)
- Çubuk Bey
- Mehmet Fahri Oral (1911-1980)
- Aram Açıkbaşyan (1867-1915)
- Vahagn Davtyan (1922-1996)
- Hacı İbrahim Paşa (1632-1772)
- Hacı Mehmet Paşa (Vefatı 1775)
- Ethem Paşa (1862)
- Cevat Çobanlı (Orgeneral) (1873-1938)
- Adnan Çobanlı (1924-1968)
- Mehmet Şakir Paşa (1844-1903)
- Mehmet Celal Azmi (1968-1922)
- Mirliva Ahmet Paşa (14.YY)
- Dr. Abdullah Cevdet Karlıdağ (1869-1932)
- Prof. Dr. Osman Nuri Eralp (1878-1940)
- Prof. Dr. Hamdi Suat Aknar (1873-1940)
- Gümrükçü Osman Paşa (Vefatı 1938)
- Prof. Dr. Ahmet Afif Erzen (1913)
- Karabaş-ı Veli Hazretleri (1604-1681)
- Süreyya Mustafa Paşa (1878)
- Hüseyin Avni Karaahmetoğlu (1864-1954)
- Müderris Hacı Ahmet (1837-1893)
- Ahmet Fatih Paşa (1844-1903)
- Abdurrahman Şener Efendi (1853-1925)
- Abdullah Dilaver Argun (D.1902)
- Ahmet İzzettin Çağpar (1893-1952)
- Hattat Hacı Mahmut Yazıcı (1881-1946)
- Cafer Paşa
- Ethem Paşa
- Kara Süleyman Paşa
- Yusuf Paşa
- Gümrükçü Osman Paşa
- Süleyman Paşa
- Mustafa Süreyya Paşa
Cumhuriyet dönemi[42][43]
[değiştir | kaynağı değiştir]- Selami Tekkazancı
- Şemsi Belli
- Mehmet Bakır
- Erol Özyiğit
- Kemal Naci Ekşi
- İlyas Salman
- Naim Cömertoğlu (Vali)
- Tuncay Kavuncu (Tuğgeneral)
- Mevlüt Yalçın (Tuğgeneral)
- Recai Uğurluoğlu (Tümgeneral)
- Şinasi Doğu (Tuğgeneral)
- Cemil Özer (Tümgeneral)
- Metin Emiroğlu
- Vali Yılmaz Ergun
- Ahmet Genç
- Dr. K. Naci Ekşi
- Prof. Dr. Muhan Bali
- Prof. Dr. Seyfettin Uludağ
- Prof. Aydın Akkaya
- Mehmet Reşat Tardu
- Mehmet Sevigen
- Battal İlgezdi
- Yüksel Çengel
- Ferit Mevlüt Aslanoğlu
- Metin Emiroğlu
- Dr. İsmail Namık Gedik
İş dünyasından ünlüler[43]
[değiştir | kaynağı değiştir]- Mehmet Ali Aydınlar
- Emin Cankurtaran
- Adil Üstündağ
- Turan Tuna
- Ercihan Ekşi
- Yakup Aydın Karabay
- Halit Polat
- Ali Meral
- Yüksel Kadıoğlu
- Enver Çam
- Derman Ünsal
- İdraki (1285-1324)
- Remzi (1848-1907)
- Rengi (1817-1890)
- Fehmi Gür (Şair)
Turizm
[değiştir | kaynağı değiştir]19. yüzyıl ortalarında eski Arapgir terk edilerek bugünkü yerine taşındığından sanat değeri yüksek birçok tarihî yapı, eski Arapgir'de kalmıştır. Bu tarihî eserlerin birçoğu harap hâldedir. Eski Arapgir'de Hanikah, Cafer Paşa Camii, Osman Paşa Hamamı, Çarşı Hamamı, Miran Çayı kıyısındaki Harap Pazar harabeleri, Berenge Deresi boyunca uzanan vadi ile Kaynarca gezilecek ve görülecek yerler olarak sayılabilir. Arapgir ilçesine 15 km uzaklıkta bulunan Onar köyünde Roma döneminden kalma 18 kaya mezarı bulunmaktadır. 28 Nisan 2011 tarihinde bu kaya mezarları 1. derece arkeolojik sit alanı ilan edilmiştir. Ayrıca köyde 1224 yılında inşa edilmiş, tarihin bilinen en eski cemevi bulunmaktadır.[2] Günümüzde Meydan Köprüsü, Gümrükçü Osman Paşa Camii,[44] Millet Hanı ve Çobanlı Konağı restorasyon çalışmaları bitirilerek turizme kazandırılmıştır.
Yine Arapgir'de bulunan kaya arası kanyonu yer yer dik ve sarp kayalıklardan oluşup 17 bin 847 metre uzunluğundadır. Kanyonun doğa sporlarının, balık ve kara avcılığı, dağcılık, turizm ve yaylacılık faaliyetleri için doğal ortam olduğu gözlemlenir. İlçede 2 yıldızlı, 52 kişi kapasiteli turistik otel bulunmaktadır.[45]
27 Kasım 2021'de Arapgir'in Cittaslow (Yavaş Sakin Şehir) üyeliği kabul edildi.[46][47]
Ekonomisi
[değiştir | kaynağı değiştir]İlçenin ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayanır. İlçe Tarım Müdürlüğü'nün verdiği bilgiye göre tarım yapılan arazi miktarı 23.910 hektardır. Bu miktarın büyük çoğunluğu güneyde kalan Dişterik yazısı oluşturur. Yağışı az olan bu bölümde tahıl tarımı yapılmaktadır. Buğday, arpa, nohut, mercimek gibi suya fazla ihtiyaç duymayan tahıllar ekilmektedir. Ekin ve hasad işlerinde %75 makineleşme sağlanmıştır. Özellikle Doluca ve Kavaklıdere şarap fabrikalarının tercihi dolayısıyla üzüm sektörü gelişmeye devam etmektedir. Amasya Üzümü, Arapgir'in en büyük geçim kaynağı olmuştur. Her yıl üzümcülüğü geliştirmek için “bağbozumu” adında festivaller düzenlenmektedir. Kozluk çayı vadisi ile mahallelerdeki bahçeler sebzeciliğe müsaittir. Ayrıca kuzeyde ve doğuda bulunan köy arazilerinde sebzecilik yapılmaktadır. Küçük baş hayvanların çoğunluğu Sarıçiçek ve Göldağı yaylalarında barınmaktadır. Ayrıca ilçenin çeşitli yerlerinde arıcılık da yapılmaktadır.[48][49][50][51]
Gelenekler
[değiştir | kaynağı değiştir]Düğünler
[değiştir | kaynağı değiştir]Arapgir’de yapılan düğünlerin vazgeçilmezleri müzik, folklor ve yemek şölenleridir. Türkü ve halk oyunlarının oldukça yaygın olduğu bu düğünlerde genellikle klarnet, cümbüş, keman, davul, tef ve darbuka gibi müzik enstrümanları çalınır. Düğünden önce ise yerine getirilmesi gereken kız isteme, nişan gibi adetler vardır. Asıl Arapgir’e özgü olan gelenek ise kına ve kebap gecesidir. Düğünün birinci günü, yapılan bu etkinlikte damat hamama götürülür. Hamamdan sonra gelin evinden gelen misafirler ile beraber kebap yenir. Yemek bittikten sonra ise damat kaçar ve sağdıç damadı yakalayıp, kıyafetini giydirir. Tüm bu etkinlikler çalgı eşliğinde yapılır. Daha sonra gelin, aile evinden ayrılıp yeni evine yollanır ve damat gelinin başına para serper. Bu esnada gelinin ayağına kurban kesilir. Düğünün ikinci günü gelinin akrabaları ve damadın davetlileri gelini görmeye giderler. Buna “yüz açma” denir. Bu misafirlik esnasında geline çeşitli hediyeler takılır ve düğün sona erer.[52]
Bağbozumu Şenlikleri
[değiştir | kaynağı değiştir]İlk olarak 1970 yılında düzenlenen Arapgir Bağbozumu Şenlikleri’nin temel amaçları ilçeyi tanıtmak, ilçeye hareketlilik kazandırmak, gurbette bulunan hemşerileri bir araya getirmek, ilçenin kültürel özelliklerini gelecek kuşaklara aktarmak, ilçe ekonomisine katkıda bulunmak ve Arapgir’in meşhur siyah üzümünü yurt genelinde tanıtarak insanları üzümcülüğe teşvik etmektir. Eylül ayının 2.cumasında düzenlenen bu şenlikte üzüm teşvik yarışması, sünnet şöleni, gezi ve özel eğlence gecesi gibi çeşitli etkinlikler bulunmaktadır. Sünnet şöleni ile imkanı olmayan ailelerin çocukları sünnet ettirilmektedir, bu çocukların sayısı 50’yi görmektedir. Özel eğlence gecesi sayesinde ise ilçe halkına senede bir kez de olsa canlı konser izleme fırsatı sunulmaktadır. Yaklaşık 10 bin kişinin izlediği bu gecede; parodiler, folklor ekibi, TRT mensubu sanatçılar ve birçok ünlü sanatçı yer almaktadır.[52]
- Bumbar Dolması
- Bastuk
- Çelebi Dolması
- Ekşili Ekmek
- Kömbe böreği
- Elma Galeyesi
- Tarhana
- Gelin Hanım Tatlısı
- Erişte Çorbası
- Akıtma Biciği
- Baklava
- Dilber Dudağı
- Soğan Dolması
- Perhiz dolması
- Lokma
- Zeytin Yağlı Biber Dolması
- Gıldirik Köfte
- Soğanlı Ekmek
- Dutlu Yumurta
- Mıhlama
- Yoğurt Çorbası
- Gandımalı Çorba
- Pıdik veya Dzınik Çorbası
- Özbek Çorbası
- Pancar Çorbası
- Çir Çorbası
- Kaburga
- Kurban Pilavı
- Ayranlı Çorba
- İçli Köfte
- Tavuk Çorbası
- Hoşaf
- Nohutlu Çorba
- Bumbar
- Kelle Paça Çorbası
- Patlıcan Yemeği
- Bamya Yemeği
- Topik
- Sarımsak Yahnisi
- Yeşil Fasulyeli Yahni
- Çırçırlı Yahni
- Kabaklı Çırçırlı Yahni
- Yeşil Fasulyeli Piyaz
- Yumurtalı Piyaz
- Semizotlu Salata
- Gavud veya Bulamaç
- Hasirde, Hasuta veya Hişasda
- Pişi
- Yuvarlak Kete
- Patatesli Piyaz
Eğitim
[değiştir | kaynağı değiştir]Arapgir'de sadece şehir merkezinde toplam 5 ilkokul, 2 ortaokul, 3 lise, 1 Anaokulu, 1 Halk Eğitim Merkezi ve 1 Öğretmenevi bulunmaktadır.[57][58] Ayrıca Malatya Turgut Özal Üniversitesi'ne bağlı 1 tane de meslek yüksekokulu bulunmaktadır. 1987 yılında ilk önce İnönü Üniversitesi'ne bağlı bir şekilde kurulmuş sonra Malatya Turgut Özal Üniversitesi kurulması ile oraya bağlanmıştır[59][60]
Sağlık
[değiştir | kaynağı değiştir]Şehirde Arapgir Ali Özge Devlet Hastanesi adında bir devlet hastanesi mevcuttur.[61][62]
Spor
[değiştir | kaynağı değiştir]5 Nisan 1984 tarihinde kurulan Arapgirspor, bölgesel amatör kümelerde mücadele etmektedir.[63][64] Gençlik ve Spor Kanunu gereğince dernek statüsündeki kulüplerin spor kulübü olma kararı sonrasında 22 Ekim 2023 tarihinde gerçekleşen genel kurul sonrasında Arapgirspor artık bir spor kulübü oldu.[65] Mevcut başkan Metin Akyüz'dür.[66][67]
Dini mekânlar
[değiştir | kaynağı değiştir]İlçenin merkez ve köyleri dahil toplam 54 camii bulunmaktadır.[68] Sadece ilçe merkezinde toplam 21 tarihi camii vardır. En eskisi olarak 683 yıllık Mir-i Liva Ahmet Paşa Camii (Müderris Mustafa Efendi Camii) ve 1334 yılında yapıldığı tahmin edilen Arapgir Ulu Camii gelmektedir.[69] Ayrıca sayısı henüz belli olmayan Onar Mahallesi'nde 800 yıllık (Büyük Ocak Cemevi)[70] ve Taşdelen mahallesinde olmak üzere toplam 2 cemevi bulunmaktadır.[71][72][73]
Galeri
[değiştir | kaynağı değiştir]-
Kayalısu Kulaklar
-
Kayalısu Büyükdere
-
Kayalısu Bahçeler
Kardeş şehirleri
[değiştir | kaynağı değiştir]- Mersin Büyükşehir Belediyesi[74]
- Karşıyaka[75][76][77]
- Karabağlar[78]
- Ataşehir[79]
- Nilüfer[80]
- Mesudiye[81]
- Bingöl Belediyesi[82]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Notlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Kültürüyle sanatıyla Malatya Arapgir belgeseli". 23 Haz 2018. 11 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2024 – YouTube vasıtasıyla.
- ^ a b "Arapgir". www.malatya.gov.tr. 16 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Kaymakamımız Sayın Fikri BADİOĞLU'nun desteklediği yeni bir kooperatif kuruldu". Kaymakamımız Sayın Fikri BADİOĞLU'nun desteklediği yeni bir kooperatif kuruldu. 27 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Kaymakam". www.arapgir.gov.tr. 30 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Arapgir'de Yıl Sonu Sergisi Açıldı". https://www.malatyagundemozel.com. 27 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi.
|website=
dış bağlantı (yardım) - ^ "Bel. Başkanı". 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2012.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 17 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2012.
- ^ "İlçe Nüfüsu". www.arapgir.gov.tr. 7 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2024.
- ^ a b c d "Arapgir Tarihi". www.arapgir.gov.tr. 7 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2024.
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 7 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 11 Ağustos 2024.
- ^ a b "Arapgir". www.malatya.gov.tr. 27 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2024.
- ^ a b "Arapgir". malatya.ktb.gov.tr. 8 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ağustos 2024.
- ^ Sezer, A. Cengiz (Mayıs 2013). Doğunun Batısı Arapgir. ss. 60-83.
- ^ "Coğrafi Durumu". www.arapgir.gov.tr. 7 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2024.
- ^ Odası, Malatya Şoförler ve Otomobilciler. "Keskin, "'Yapılamaz denilen' yollar yapılmış, 'Malatya-Arapgir Karayolu unutulmuştur"". malatyasofodasi.org.tr. 12 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2024.
- ^ "Divriği Arapgir Keban Yolu Tünelleri Projesi". Fermanoğlu İnş. Tur. San. Tic. Ltd. Şti. 13 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2024.
- ^ "Arapgir - Malatya Minibüs Saatleri [2023]". 15 Eyl 2023. 12 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2024.
- ^ "Fasikül I: Mufassal Neticeler İcmal Tabloları" (PDF). 28 Teşrinevvel 1927 Umumî Nüfus Tahriri. DİE. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2021.
- ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 20 İlkteşrin 1935 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "Vilâyetler, kazalar, Nahiyeler ve Köyler İtibarile Nüfus ve Yüzey ölçü" (PDF). 20 İlkteşrin 1940 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 20 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2016.
- ^ . "1945 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "Vilayet, Kaza, Nahiye ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 22 Ekim 1950 Umumi Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "1955 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021.
- ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
- ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
- ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ^ a b c d e f g h i
- "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
- "Arapgir Nüfusu - Malatya". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021.
- "Malatya Arapgir Nüfusu". nufusune.com.
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 14 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 23 Ağustos 2024.
- ^ a b "Arapgirli Paşalar". www.arapgir.gov.tr. 24 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b c d "..:: Arapgir Postası ::." www.arapgirpostasi.com. 3 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2024.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 1 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2014.
- ^ "Arapgir Belediyesi". 27 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "cittaslow turkiye". 17 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2022.
- ^ "Sakin şehre akın! İlçeyi 500 bin kişi ziyaret etti". haberglobal.com.tr.
- ^ "Yaşam ve Ekonomi – Arapgir Kültür Derneği". 11 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2024.
- ^ Çakar, Enver (11 Mayıs 2020). "19. Yüzyılın Ortalarında Arapgir Esnafı". Fırat Üniversitesi Harput Araştırmaları Dergisi. 7 (13): 1-31 – dergipark.org.tr vasıtasıyla.
- ^ "Zengin Tarihi Birikimi Olan Arapgir'e Yoğun İlgi haber, malatya haber, vuslat haber". https://www.malatyavuslattv.com/. 5 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi.
|website=
dış bağlantı (yardım) - ^ "Ekonomi". malatya.gov.tr. 26 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2024.
- ^ a b "Arapgir Belediyesi". www.arapgir.bel.tr. 10 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2024.
- ^ "Arapgir Belediyesi". www.arapgir.bel.tr. 7 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2024.
- ^ "Arapgir yemekleri". Habertürk. 10 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2024.
- ^ "Arapgir Yemekleri". www.arapgir.gov.tr.
- ^ "Yemekler". Houshamadyan. 10 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2024.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 7 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2024.
- ^ "MALATYA ARAPGİR OKULLARI". www.egitimhane.com. 7 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2024.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 7 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2024.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 7 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2024.
- ^ "Tarihçemiz". arapgirdh.saglik.gov.tr. 8 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ağustos 2024.
- ^ "Malatya Arapgir Devlet Hastanesi ek binasının temeli atıldı - [İLKHA] İlke Haber Ajansı". ilkha.com. 8 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ağustos 2024.
- ^ "Arapgirspor Önümüzdeki Sezon Lig'den Çekilme Kararı Aldı". www.maldiahaber.com. 6 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ağustos 2024.
- ^ "Arapgirspor'da Hedef Şampiyonluk - Malatya Sonsöz Haber". malatyasonsoz.com.tr.
- ^ "Arapgirspor artık bir spor kulübü". İstanbul Times - Anında Haberin Merkezi. 28 Eki 2023. 6 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ağustos 2024.
- ^ "ARAPGİR SPOR - Kulüp Bilgileri TFF". www.tff.org. 5 Kasım 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ağustos 2024.
- ^ "Arapgir Belediyesi". www.arapgir.bel.tr. 8 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ağustos 2024.
- ^ "Ankara". camiler.diyanet.gov.tr. 10 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2024.
- ^ Şafak, Yeni. "683 yıllık tarihi cami görenleri hayran bırakıyor | Kültür Sanat Haberleri". Yeni Şafak. 7 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2024.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 7 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2024.
- ^ "Arapgir'de Cemevi ve Kültür Merkezinin açılışı gerçekleşti". KARAR. 5 Eyl 2017. 12 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2024.
- ^ "Arapgir Belediyesi". www.arapgir.bel.tr. 12 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2024.
- ^ "Arapgir'de Cemevi Ve Kültür Merkezinin Açılışı Gerçekleşti". Milliyet. 5 Eyl 2017. 12 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2024.
- ^ "Mersin Büyükşehir Belediye Başkanı Vahap Seçer: Terör bir insanlık suçudur". Politikyol. 15 Eki 2019. 6 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ağustos 2024.
- ^ "Kardeş Şehirler - T.C. Karşıyaka Belediyesi - Resmi Web Sitesi". www.karsiyaka.bel.tr. 8 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ağustos 2024.
- ^ "Karşıyaka ile Arapgir kardeş oluyor". Malatya öz Haber - Tarafsız - Güncel -Doğru Haber. 5 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ağustos 2024.
- ^ "Arapgir Belediyesi". www.arapgir.bel.tr. 5 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ağustos 2024.
- ^ "Kardeş Belediyeler | Karabağlar Belediyesi Resmî Web Sitesi". www.karabaglar.bel.tr. 5 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ağustos 2024.
- ^ "Ataşehir Belediyesi Meclis Gündemi | Ataşehir Belediyesi". www.atasehir.bel.tr. 5 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ağustos 2024.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 12 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ağustos 2024.
- ^ "Mesudiye, kardeş şehirlerini belirledi". https://unyekent.com. 5 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ağustos 2024.
|website=
dış bağlantı (yardım) - ^ Online, Bingol (8 Ağu 2024). "Bingöl-Malatya kardeş şehir olacak". https://www.bingolonline.com/haber/bingol-malatya-kardes-sehir-olacak-77996.html. 8 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ağustos 2024.
|website=
dış bağlantı (yardım)
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Malatya Valiliği'nde Arapgir
- Malatya Büyükşehir Belediyesi'nde Arapgir
- Malatya İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü'nde Arapgir
- Arapgir Kaymakamlığı'nda Arapgir
- Arapgir Belediyesi'nde Arapgir
- Arapgir Kültür Derneği'nde Arapgir
- Türkiye Futbol Federasyonu'nda Arapgir Spor