Muhammed es-Sufi
| Muhammed es-Sufi | |
|---|---|
| Suriye Savunma Bakanı | |
| Görev süresi 8 Mart 1963 - 2 Mayıs 1963 | |
| Başkan | Lu'ay el-Etâsî |
| Başbakan | Selahaddin el-Bitar |
| Yerine geldiği | Abdülkerim Zahreddin |
| Yerine gelen | Ziyad el-Hariri |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 1927[1] Lazkiye, Suriye Devleti |
| Ölüm | 19 Kasım 2018 (90-91 yaşlarında) Lazkiye, Suriye |
| Milliyeti | Suriyeli |
| Askerî hizmeti | |
| Bağlılığı |  Suriye
|
| Rütbesi |  Feldmareşal
|
Muhammed el-Sufi (Arapça: محمد الصوفي; 1927 - 19 Kasım 2018), Suriye Ordusunda feldmareşaldi.[1] 1963 Suriye Darbesi'nde rol oynadı ve aynı yılın Mart ve Mayıs ayları arasında kısa bir süre savunma bakanı olarak görev yaptı. Siyasi olarak bir Nasırcıydı, ordudaki Baasçı rakipleri tarafından kenara itildi ve 1990'larda Suriye'ye dönmeden önce siyaset sahnesinden ayrıldı.
Kariyer ve 1963 olaylarında rol
[değiştir | kaynağı değiştir]1948 yılında Humus Askerî Akademisinden mezun olan Sufi,[2] 1960'ların başında Suriye'nin orta kesimindeki Humus'ta ordunun tugay komutanı olarak görev yaptı. Mısır Cumhurbaşkanı ve önde gelen pan-Arapçı Cemal Abdünnasır'ın sadık bir destekçisi olarak 1961'de Suriye'nin Birleşik Arap Cumhuriyeti'nden (Mısır'la birleşme) ayrılmasına karşı çıktı. Yalnız değildi ve 1962 ortalarında subaylar arasında Sufi ve Raşid el-Kuteyni liderliğindeki Nasırcıları, Askeri Komite liderliğindeki Baasçıları ve Ziyad el-Hariri liderliğindeki siyasi bağımsızları bir araya getiren gevşek bir birlikçi koalisyon kuruldu. Birlikçiler; Nazım el-Kudsi ve Halid el-Azm'ın ayrılıkçı hükûmetini devirmek için bir darbe planladılar.[3]
Nihayetinde planlanan darbenin 9 Mart'ta uygulanmasına karar verilmiş olsa da Sufi ve Kuteyni 5 Mart'ta Hariri'ye planın 11 Mart'a ertelenmesini önerdi.[4] Niyetleri, darbe sırasında herhangi bir şiddet olayından kaçınmak için daha fazla ordu birimi üzerinde birlikçilerin kontrolünü sağlamaktı. Nasırcı olmayan meslektaşları bunu Sufi ve Nasırcıların daha sonra kendi darbelerini başlatma girişimi olarak değerlendirdi ve Suriye uzmanı İtamar Rabinoviç'e göre, birlikçi subaylar arasında tek başına en büyük grup olan ve Cumhurbaşkanı Nasır'la olan ilişkileri nedeniyle önemli bir halk desteğine sahip olan Nasırcılar, darbenin planlandığı gibi gitmesi halinde Baasçılar ve bağımsızlar tarafından kenara itilmekten korkmuş olabilirler. Yine de darbe gecikmedi ve 7 Mart gecesi erken saatlerde başlatılarak 8 Mart sabahı başarıya ulaştı.[5] Sufi ve Kuteyni hazırlıksız yakalanmış ve nispeten küçük roller oynayarak ayaklanmaya katılmak için acele ettiler.[4]
Yeni hükûmet, Baasçıların hakimiyetindeki Ulusal Devrim Komutanlığı Konseyinin (UDKK) liderliğinde kuruldu. UDKK, Lu'ay el-Etasi'yi devlet başkanı ve Baas Partisinin kurucularından Selahaddin el-Bitar'ı da başbakan olarak seçti. Bitar, Sufi'yi savunma bakanı olarak atadı, ancak kabinedeki portföylerin çoğu esas olarak Baasçılara ve diğer sadık kişilere verildi.[6] Nasırcılar ile Baasçılar arasında ay sonuna doğru başlayan gerginlik, Nasırcıların Baasçıları 17 Nisan'da Mısır ve Irak'la imzalanan birlik anlaşmasını bozmakla suçlamasıyla iyice tırmandı. Bu durum 28 Nisan'da başlayan Nasırcı subayların toplu tasfiyesiyle doruğa ulaştı ve Sufi'nin protesto amacıyla savunma bakanlığından ve UDKK'den istifa etmesine yol açtı.[7] İstifasını açıkladığında Lübnan'ın başkenti Beyrut'taydı.[8] Albay Cassim Elvan ve Raif el-Maarri liderliğindeki Nasırcıların başarısız darbe girişiminin ardından Sufi tutuklandı ve askeri mahkemede yargılanarak hükûmet karşıtı faaliyetlere katıldığı iddiasıyla ömür boyu hapse mahkûm edildi.[9] Aralık 1964'te Elvan, Maarri ve diğer komplocuların da serbest bırakıldığı ve sürgüne gönderildiği daha geniş bir af kararının parçası olarak serbest bırakıldı.[10] Sufi bir süre sonra Suriye'den ayrıldı.[11]
Suriye'ye dönüş
[değiştir | kaynağı değiştir]Sufi 1990 baharında, istifası sırasında Baasçı Askeri Komite üyesi olan Devlet Başkanı Hafız Esad tarafından Suriye'ye geri davet edildi. Bu dönem Suriyeli siyasi sürgünler için bir açılım oldu. Sufi ülkesine döndükten sonra Nasırcı Demokratik Arap Partisini kurdu.[11]
Sufi, 19 Kasım 2018'de Lazkiye'de öldü.[12]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b "الفريق محمد الصوفي". mod.gov.sy (Arapça). 9 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2017.
- ^ "Syrian History - The graduation class of the Military Academy - 1948". www.syrianhistory.com. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2022.
- ^ Rabinovich, 1972, s. 45.
- ^ a b Mufti, 1996, s. 146.
- ^ Rabinovich, 1972, ss. 47-48.
- ^ Choueiri, 2010, ss. 111-112.
- ^ Seale, 1990, s. 82.
- ^ Middle East Forum (İngilizce). Alumni Association of the American University of Beirut. 1963. s. 7.
- ^ Asian Recorder (İngilizce). 1963. s. 5554.
- ^ Mideast Mirror (İngilizce). Arab News Agency. July 1964. s. 78.
- ^ a b Drysdale, 1991, ss. 38-39.
- ^ "وزير الدفاع الاسبق محمد الصوفي - التاريخ السوري المعاصر". Syrian Modern History. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2022.
Konuyla ilgili yayınlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Choueiri, Youssef M. (2010). Islamic Fundamentalism 3rd Edition: The Story of Islamist Movements. Continuum. ISBN 0826498019.
- Drysdale, Alasdair (1991). Syria and the Middle East Peace Process. Council on Foreign Relations. ISBN 9780876091050.
- Moubayed, Sami M. (2006). Steel & Silk: Men and Women who shaped Syria 1900–2000. Cune Press. ISBN 978-1885942418.
- Mufti, Malik (1996). Sovereign Creations: Pan-Arabism and Political Order in Syria and Iraq. Cornell University Press. ISBN 0801431689.
Alwan Syria 1962.
- Rabinovich, Itamar (1972). Syria Under the Baʻth, 1963-66: The Army Party Symbiosis. Transaction Publishers. ISBN 0706512669.
- Seale, Patrick (1990). Asad of Syria: The Struggle for the Middle East. University of California Press. ISBN 978-0520069763.