Tahiti Krallığı
Tahiti Royaume de Tahiti Tahiti Krallığı | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1788/91-1880 | |||||||||
  Üst: 1788–1843
Alt: 1843–1880  Arma
| |||||||||
 | |||||||||
| Tür | Bağımsız Krallık (1788/91-1842) Fransız Himayesi (1842–1880) | ||||||||
| Başkent | Papeete | ||||||||
| Yaygın dil(ler) | |||||||||
| Resmî din | Tahiti mitolojisi, Hristiyanlık | ||||||||
| Hükûmet | Mutlak monarşi | ||||||||
| Kral | |||||||||
| |||||||||
| Tarihçe | |||||||||
| |||||||||
| Para birimi | Fransız frangı İngiliz sterlini | ||||||||
| |||||||||
| Günümüzdeki durumu | Fransız Polinezyası | ||||||||
Tahiti Krallığı, İngiliz misyonerler'in, tüccarların ve Avrupa'nın sağladığı silahlar yardımıyla Tahiti'nin Moʻorea, Teti'aroa ve adalarının I. Pōmare tarafından birleştirilmesiyle oluşturulan bir Polinezya monarşisiydi. 19. yüzyılda Bora Bora, Huahine ve Raiatea ile birlikte, hepsi benzer bir dili ve kültürü paylaşan ve yöneticileri evlilik yoluyla birbirine bağlı olan Sosyete Adaları'ndaki bir dizi bağımsız Polinezya devletinden biri olmuştur.
II. Pomare'nin vaftiz edilmesinin ardından ülkenin dini Hristiyanlık oldu. Aşamalı yükselişi ve Avrupalılar tarafından tanınması, Tahiti'nin İspanya Krallığı tarafından işgal edilmemesinin önemli sebebi oldu.
Tarih
[değiştir | kaynağı değiştir]
Krallığın ilk kralı olarak kabul edilen I. Pōmare, yaklaşık 1743'te Pare'de doğdu. Teu Tunuieaiteatua'nın eşi Tetupaia-i-Hauiri'den ikinci oğluydu. Başlangıçta babasının naipliği altında hüküm sürdü.[1]
Fransız himayesi
[değiştir | kaynağı değiştir]
Fransız hükûmetinden bağımsız hareket eden Amiral Abel Aubert du Petit-Thouars, Kasım 1843'te adaya denizciler getirerek adayı Fransa'ya kattı. Fransızlar gelmeden önce ada yönetiminde yer alan George Pritchard (misyoner)'i hapse attırdı. Ancak daha sonra Pritchard'ı serbest bırakarak İngiltere'ye gönderdi.[2]
Bu süre zarfında Thouars, adanın kraliçesi IV. Pōmare'ye, ülkesini Fransa'nın himayesi altında kalması için imzalamaya ikna etmeyi başardı, bu konuda hiçbir yaptırım uygulanmamıştı. Tahiti ile ilgili haberler 1844'ün başlarında Avrupa'ya ulaştı. Fransa kralı Louis-Philippe tarafından desteklenen Fransız devlet adamı François Guizot, adanın ilhakını kınamıştı ve antlaşma Fransa hükûmeti tarafından hiçbir zaman onaylanmadı.
Fransızların bölgede bir çıkarı vardı ve anlaşma, imzalanmasından itibaren çeşitli grupların çatışmasına sebep oldu. Tahitililer ve Fransızlar arasındaki Fransız-Tahiti Savaşı 1843'ten 1847'ye kadar sürdü. IV. Pōmare, 1843'ten 1877'ye kadar Fransız yönetimi altında hüküm sürdü.
Hanedan bir süre daha unvanını korurken, ülkelerinin kontrolünü tamamen kaybetti.
Darbe
[değiştir | kaynağı değiştir]Hanedan, Tahiti ve çevre kültürler üzerinde silinmez bir iz bıraktı. Güçlerinin zirvesindeyken, Pomares' Tahiti ve Mo'orea'daki üslerinden etkili bir şekilde yönetmeyi başardılar, 3 milyon km 2'lik bir denize yayılmış bir adalar krallığı ve Cook Adaları'ndan Rapa Nui'ye kadar diplomatik ilişkileri ve etkileri vardı. Pasifik'teki Avrupa Keşif Çağını deneyimlediler. Tahiti'de benzeri görülmemiş bir kültürel yükseliş dönemi yarattılar ve halklarını bir değişim, yabancı etkisi ve savaşlar dönemine sürüklediler.
Şu anki durumu
[değiştir | kaynağı değiştir]Şubat 2009 itibarıyla Tauatomo Mairau, Tahiti tahtının varisi olduğunu iddia etti ve mahkemede monarşinin mevcut durumunu tartışmaya açmak istedi. İddiaları Fransa tarafından tanınmadı.[3][4]
Mairau 2010 yılında tahta talip oldu ve "Tahiti prensi" unvanını aldı.[5] Ada topraklarının kendisine ve ailesine iade edilmesi için çabaladı. Fransız hükûmeti, II. Dünya Savaşı'ndan sonra araziyi ipotek etti ve bunu yaparak, 1880'de V. Pomare ile imzalanan ve tröst arazilerinin kontrolünü Tahiti kraliyet ailesine ayıran anlaşmanın şartlarını ihlal etti.[6] Çabasında başarılı olamadı ve Mayıs 2013'te öldü.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "The Tahitian Royal Family". 9 Mayıs 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2011.
- ^ "How Tahiti Became French A Sectarian War Destroyed Pomare's Throne". Pacific Islands Monthly. XXXI (2). 1 Eylül 1960. s. 84-86. 19 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2022 – National Library of Australia vasıtasıyla.
- ^ "Tahitian royal forms government". Radio New Zealand International. 22 Ocak 2006. 24 Eylül 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ekim 2011.
- ^ "Tahitian land activist claims France disregards 19th century treaties". Radio New Zealand International. 3 Şubat 2009. 24 Eylül 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ekim 2011.
- ^ "New republic of Hau Pakumotu is the world's newest country". 10 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Eylül 2011.
- ^ "King' Mairau forged links between Tahiti and Cooks". King' Mairau forges links between Tahiti and Cooks. 17 Mart 2010. 8 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2011.
Konuyla ilgili yayınlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Law as a Tool of Oppression and Liberation: Institutional Histories and Perspectives on Political Independence in Hawaiʻi, Tahiti Nui/French Polynesia and Rapa Nui (PDF) (MA thesis tez). Honolulu: University of Hawaii at Manoa. August 2008. 2 Ocak 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Şubat 2023.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
- Fsmitha 30 Haziran 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.