Ophiuchus (takımyıldız)
Yılancı takımyıldızı (Antik Yunancadan Latince: Ophiuchus), gök ekvatoru boyunca uzanan büyük bir takımyıldızdır. Adı, "yılan taşıyan" anlamına gelen Antik Yunanca ὀφιοῦχος (ophioûkhos) kelimesinden gelir ve genellikle elinde yılan tutan bir adam olarak tasvir edilir. Yılan, Serpens takımyıldızı ile temsil edilir. Yılancı, 2. yüzyıl astronomu Batlamyus tarafından listelenen 48 takımyıldızdan biriydi ve günümüzdeki 88 modern takımyıldızdan biri olarak kalmıştır. Takımyıldızın eski bir alternatif adı ise Serpentarius'tur.[1] 13 zodyak takımyıldızından biri olmasına rağmen, zodyak takımyıldızları aralarında bir simgeye sahip olmayan tek takım yıldızdır.
| Takımyıldız | |
 Ophiuchus takımyıldızının haritası | |
| Kısaltma | Oph |
|---|---|
| Tamlayan | Ophiuchi |
| Sembolizm | yılan taşıyan |
| Bahar açısı | 17sa |
| Yükselim | −8° |
| Alan | 948 derece kare (11..) |
| Parlak yıldızlar (3,00m'den) | 5 |
| En parlak yıldız | α Oph (Rasalhague) (2,08m) |
| Yakın yıldızlar (10 pc içindeki) | 11 |
| En yakın yıldız | Barnard Yıldızı (5,98 Iy) |
| Messier nesneleri | 7 |
| Göktaşı yağmurları |
|
| Çevreleyen takımyıldızlar | |
| En iyi Temmuz ayı saat 21:00'de +80° ve −80° enlemleri arasında görülebilir. | |
Konumu
değiştirYılancı; Kartal, Yılan, Akrep, Yay ve Herkül takımyıldızları arasında, Samanyolu merkezinin kuzeybatısında yer alır. Güney kısmı batıda Akrep ile doğuda Yay arasında bulunur.[2][3] Kuzey yarımkürede en iyi yaz aylarında görülebilir[4] ve Avcı takımyıldızının tam karşısındadır. Yılancı, elinde yılan tutan bir adam olarak tasvir edilir ve vücudunun araya girmesi takımyıldızı, Serpens Caput (yılanın başı) ve Serpens Cauda (yılanın kuyruğu) olmak üzere iki kısma ayırır. Yılancı, ekvatorun iki yakasında yer alır ve kapladığı alanının çoğunluğu güney yarımkürededir. En parlak yıldızı olan Res'ülhavva, Yılancı'nın kuzey kenarına yakın bir yerde, yaklaşık +12° 30′luk bir dik açıklıkta (yükselim) bulunur.[5] Takımyıldız, güneyde -30° dik açıklığa kadar uzanır. Yılancı içindeki ekliptiğin bölümleri -20° yükselimin güneyinde bulunur.
Orion'un (Avcı) aksine, Kasım'dan Ocak'a kadar (Güney Yarımküre'de yaz, Kuzey Yarımküre'de kış), gündüz gökyüzündedir ve bu nedenle çoğu enlemde görülemez. Bununla birlikte Kuzey Yarımküre'nin kış aylarında, özellikle Kuzey Kutup Dairesi'nin büyük bir kısmında Güneş öğle vakti bile ufkun altındadır. Yıldızlar (ve dolayısıyla Yılancı'nın bazı kısımları, özellikle Res'ülhavva) yerel olarak öğleye yakın birkaç saat boyunca ve güneyde alçakta olmak üzere alacakaranlıkta görülebilir. Yılancı, normalde Kuzey Yarımküre'nin ilkbahar ve yaz aylarında gece gökyüzünde görünürken, bu dönemde kuzey kutup bölgesindeki gece yarısı güneşi nedeniyle yıldızlar gizlendiği için görülemez. Ekvatora yakın ülkelerde ise, Haziran ayında gece yarısı civarında ve Ekim akşamı gökyüzünde tepede görünür.
Tarih ve mitoloji
değiştirKlasik çağdan önceki dönemlerden takımyıldıza dair bir kanıt yoktur ve Babil astronomisinde, "Oturan Tanrılar" takımyıldızının Yılancı'nın genel alanında yer aldığı görülmektedir. Gavin White, Yılancı'nın aslında bu Babil takımyıldızından türemiş olabileceğini, bazen üst yarısı insan olarak tasvir edilen ancak bacakları yılanlardan oluşan yılan tanrısı Nirah'ı temsil ettiğini ileri sürmektedir.[6]
Takımyıldıza dair en erken kayıt, Knidoslu Eudoxus'un (MÖ 4. yüzyıl) kayıp kataloğundan alınan bilgilere göre Aratus'ta geçmektedir.[7] Antik Yunanlar için bu takımyıldız, Delphi Kahini'ni koruyan devasa bir yılanla mücadele eden tanrı Apollon'u temsil ediyordu.[8]
Sonraki mitler Ophiuchus'u, Truvalıları Truva Atı konusunda uyaran ve daha sonra tanrılar tarafından onu cezalandırmak için gönderilen bir çift deniz yılanı tarafından öldürülen Poseidon'un Truva rahibi Laocoön ile özdeşleştirmiştir. Roma mitolojisine göre figür, bir yılanın diğerine şifalı otlar getirdiğini gördükten sonra ölümsüzlük sırlarını öğrenen şifacı Asklepios'u temsil eder. Tüm insan ırkının Asklepios tarafından ölümsüz olmasını önlemek için Jüpiter onu bir yıldırım çarpmasıyla öldürür, ancak daha sonra iyi işlerini onurlandırmak için görüntüsünü göklere yerleştirir. Orta Çağ İslam astronomisinde (Azophi'nin Uranometrisi, 10. yüzyıl) takımyıldız, El-Ḥawwa' "yılan oynatıcısı" olarak biliniyordu.
Aratos, Ophiuchus'u ayaklarıyla Scorpius'u çiğneyen biri olarak tasvir eder. Bu, 1515'te Albrecht Dürer ile başlayarak Rönesans'tan Erken Modern'e yıldız haritalarında tasvir edilmiştir; bazı tasvirlerde (örneğin Johannes Kepler'in De Stella Nova, 1606'daki tasviri), Scorpius ayrıca Serpentarius'u ayağından sokmakla tehdit ediyor gibi görünmektedir. Bu, yılan büyücüsünün "sol ayağı" olarak ψ Oph ve ω Oph'u ve "sağ ayağı" olarak θ Oph ve ο Oph'u dahil eden ve Ophiuchus'u en azından ayakları açısından bir burç takımyıldızı yapan Azophi ile tutarlıdır. Bu düzenleme daha sonraki literatürde sembolik olarak alınmış ve Tanrı'nın Cennet Bahçesi'nde yılana söylediği sözlerle ilişkilendirilmiştir (Yaratılış 3:15).
-
Abdurrahman es-Sufî'nin Kitâbü Suveri'l-Kevâkibi's-Sâbite adlı eserinin 18. yüzyıla ait bir el yazması kopyasında Yılancı takımyıldızı. 1417'de Uluğ Bey için hazırlanan kayıp el yazmasının tam bir kopyasıdır. Tüm modern dönem öncesi yıldız haritalarında olduğu gibi ayna görüntüsüdür. Yılanın Başı solda, Yılanın Kuyruğu sağda yer alır.
-
Ophiuchus, Urania'nın Aynası'nda tasvir edildiği gibi yılanı (Serpens) tutuyor. Londra'da yaklaşık 1825'te yayımlanan bir takımyıldız kartları seti. Yılanın kuyruğunun üstünde, artık kullanılmayan takımyıldız Taurus Poniatovii, altında ise Kalkan (Scutum) var.
Kaynakça
değiştir- ^ "Star Tales – Ophiuchus". Erişim tarihi: 25 Haziran 2021.
- ^ Ford, Dominic. "The Constellation Ophiuchus – In-The-Sky.org". in-the-sky.org (İngilizce). Erişim tarihi: 23 Haziran 2018.
- ^ Dickinson, Terence (2006). Nightwatch A practical Guide to Viewing the Universe Revised Fourth Edition: Updated for use Through 2025. US: Firefly Books. ss. 185. ISBN 1-55407-147-X.
- ^ Dickinson, Terence (2006). Nightwatch A Practical Guide to Viewing the Universe Revised Fourth Edition: Updated for Use Through 2025. US: Firefly Books. ss. 44-59. ISBN 1-55407-147-X.
- ^ Ford, Dominic. "Rasalhague (Star)". in-the-sky.org (İngilizce). Erişim tarihi: 23 Haziran 2018.
- ^ White, Gavin; Babylonian Star-lore, Solaria Pubs, 2008, p. 187f
- ^ Liddell, Henry George; Scott, Robert. "ὀφιοῦχος". A Greek-English Lexicon. perseus.tufts.edu.
- ^ Thompson, Robert (2007). Illustrated Guide to Astronomical Wonders: From Novice to Master Observer. O'Reilly Media, Inc. s. 326. ISBN 9780596526856.